Magazine nationale veiligheid en crisisbeheersing, augustus 2011

“ Bij maatschappelijke risicocontroversen draaithet uiteindelijk allemaal om het erkennen van,en omgaan met onzekerheid.”Typologie van bronnen van onzekerheid (bron: auteur, diverse publicaties).de vorige eeuw maakte, wordt vaak gesteld dat risico enonzekerheid twee heel verschillende zaken zijn. Risicowordt dan neergezet als iets dat met behulp van statistiekuit te rekenen is. Die zienswijze is problematisch als hetgaat om onzekere en omstreden risicovraagstukken.Risico wordt vaak uitgedrukt als het product van kans eneffect, maar de angel in risicocontroverses is dat kans eneffect nu juist niet te berekenen zijn, bijvoorbeeld omdatwe er geen ervaring mee hebben, wat bij technologischeinnovaties per definitie het geval is of omdat de maatschappelijkepercepties van de baten, de schade en dekansen erg uiteenlopen. Risico = kans x effect, maarvanwege onzekerheid over de mogelijkheid, laat staan dewaarschijnlijkheid, en effecten hebben we te maken metonbekende variabelen, dus: Risico = ? ? ?, ofwel de ‘triplequestion mark risks’.Voorbeelden zijn risico’s die gepaard gaan met klimaatverandering,gezondheidsrisico’s in relatie tot mobielecommunicatietechnologie en lange termijngevolgen vanhet gebruiken van genetische modificatie in de landbouwen het nuttigen van voedsel dat direct of indirect metbehulp van genetisch modificatie is vervaardigd. Dit soortrisico’s kunnen niet uitgerekend worden als een productvan kansen en effecten. Soms wordt gesteld dat dit soortkwesties dus geen risico-vraagstukken zijn. Als je het doorKnight gemaakte onderscheid hanteert, is dat inderdaadwaar. Het probleem is echter dat er over dit soortproblemen in termen van “risico” wordt gepraat en datdeze problemen in besluitvormingsprocedures wel alsrisico behandeld worden. In de Europese besluitvormingover de toelating van genetisch gemodificeerde productenwordt aan EFSA, de Europese autoriteit voor voedsel enveiligheid, gevraagd om een “risico-assessment”. Dat26Magazine nationale veiligheid en crisisbeheersing augustus 2011