Regine van der Mark,stud<strong>en</strong>t Security Sci<strong>en</strong>ce & Managem<strong>en</strong>t TopTech Delftwerkzaam bij de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding <strong>en</strong> VeiligheidKoninginnedag 2009 zal in m<strong>en</strong>ig geheug<strong>en</strong> zijn gegrift. Voor het oog van de camera’s probeerde Karst T.met zijn auto op de cabrio-bus, met de Koninklijke familie, in te rijd<strong>en</strong>. Dit mislukte, maar de gevolg<strong>en</strong>war<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong>lijk. Sinds de aanslag is beveiliging promin<strong>en</strong>ter aanwezig bij soortgelijke grootschaligeev<strong>en</strong>em<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Het is elke keer weer e<strong>en</strong> uitdaging om de balans te vind<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> de beveiligingsmaatregel<strong>en</strong><strong>en</strong> het specifieke karakter van het ev<strong>en</strong>em<strong>en</strong>t. Koninginnedag hoort bijvoorbeeld feestelijk zijn,terwijl de Nationale Herd<strong>en</strong>king van 4 mei waardig di<strong>en</strong>t te verlop<strong>en</strong>.sam<strong>en</strong>werking e<strong>en</strong> stapje verderDe afgelop<strong>en</strong> twee jaar is door alle betrokk<strong>en</strong> partij<strong>en</strong>hard gewerkt om de less<strong>en</strong> van Koninginnedag 2009 terhand te nem<strong>en</strong> <strong>en</strong> om in gezam<strong>en</strong>lijkheid deze balans tevind<strong>en</strong>. Dit heeft geleid tot e<strong>en</strong> landelijke werkwijzewaarbij structureel wordt sam<strong>en</strong>gewerkt door dec<strong>en</strong>trale<strong>en</strong> rijksoverhed<strong>en</strong>, politie- <strong>en</strong> inlichting<strong>en</strong>- <strong>en</strong> <strong>veiligheid</strong>sdi<strong>en</strong>st<strong>en</strong>.Deze in maart <strong>2011</strong> vastgestelde werkwijze,is tijd<strong>en</strong>s de voorbereiding<strong>en</strong> van Koninginnedag <strong>2011</strong>officieel voor het eerst ingezet. Koninginnedag <strong>2011</strong> isdoor de inzet van alle betrokk<strong>en</strong> organisaties veilig <strong>en</strong>bov<strong>en</strong>al feestelijk verlop<strong>en</strong>.Beveilig<strong>en</strong> in NederlandIn Nederland is de beveiliging van person<strong>en</strong>, object<strong>en</strong> <strong>en</strong>di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> geregeld in het stelsel bewak<strong>en</strong> <strong>en</strong> beveilig<strong>en</strong>. Bijbewak<strong>en</strong> <strong>en</strong> beveilig<strong>en</strong> zijn verschill<strong>en</strong>de partij<strong>en</strong>betrokk<strong>en</strong>, zowel op lokaal als op landelijk niveau, elk methun eig<strong>en</strong> verantwoordelijkhed<strong>en</strong> <strong>en</strong> bevoegdhed<strong>en</strong>. Deverantwoordelijkhed<strong>en</strong> in het stelsel zijn vastgelegd in dePolitiewet <strong>en</strong> andere wetgeving. In het stelsel zijn dezeverantwoordelijkhed<strong>en</strong> <strong>en</strong> bevoegdhed<strong>en</strong> in sam<strong>en</strong>hangbeschrev<strong>en</strong> <strong>en</strong> zijn er mechanism<strong>en</strong> b<strong>en</strong>oemd omcoördinatie <strong>en</strong> sam<strong>en</strong>werking te waarborg<strong>en</strong>.Het wak<strong>en</strong> over de <strong>veiligheid</strong> is voornamelijk dec<strong>en</strong>traalbelegd. De burgemeester is op grond van de Geme<strong>en</strong>tewet(art. 172) verantwoordelijk voor handhaving van deop<strong>en</strong>bare orde <strong>en</strong> de uitvoering van de hulpverl<strong>en</strong>ingstaak.Voor de strafrechtelijke handhaving, waaronderhet wak<strong>en</strong> voor de <strong>veiligheid</strong> van person<strong>en</strong>, ligt deverantwoordelijkheid bij de hoofdofficier van justitie. Alsuitzondering hierop geldt dat de minister van Veiligheid<strong>en</strong> Justitie e<strong>en</strong> bijzondere verantwoordelijkheid heeft voorde <strong>veiligheid</strong> van e<strong>en</strong> selecte groep person<strong>en</strong> onder wie deKoninklijke familie. Deze staan vermeld op de zogehet<strong>en</strong>limitatieve lijst 1 .Het functioner<strong>en</strong> van dit stelsel bewak<strong>en</strong> <strong>en</strong> beveilig<strong>en</strong> isnaar aanleiding van de gebeurt<strong>en</strong>iss<strong>en</strong> op Koninginnedag2009 geëvalueerd. Dit heeft tot e<strong>en</strong> aantal aanbeveling<strong>en</strong>geleid.Integrale aanpakOm invulling te gev<strong>en</strong> aan die verbeterpunt<strong>en</strong> heeft devoormalige NCTb (sinds 1 juli NCTV) sam<strong>en</strong> met de Raadvan Korpschefs beslot<strong>en</strong> om in gezam<strong>en</strong>lijkheid te kom<strong>en</strong>tot e<strong>en</strong> werkwijze t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van de beveiliging van<strong>nationale</strong> ev<strong>en</strong>em<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Deze integrale b<strong>en</strong>adering heeftgeleid tot e<strong>en</strong> landelijke werkwijze die kan rek<strong>en</strong><strong>en</strong> op e<strong>en</strong>groot draagvlak binn<strong>en</strong> de verschill<strong>en</strong>de overhed<strong>en</strong> <strong>en</strong>di<strong>en</strong>st<strong>en</strong>.De werkwijze beoogt alle partners, die in de voorbereiding<strong>en</strong> uitvoering betrokk<strong>en</strong> zijn bij bewaking- <strong>en</strong> beveiligingsaspect<strong>en</strong>,te informer<strong>en</strong> <strong>en</strong> te voorzi<strong>en</strong> van e<strong>en</strong>duidelijke handreiking. De nieuwe werkwijze wordtingezet bij zogehet<strong>en</strong> <strong>nationale</strong> ev<strong>en</strong>em<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, ook welev<strong>en</strong>em<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van nationaal belang g<strong>en</strong>oemd. Dit is e<strong>en</strong>aantal grootschalige ev<strong>en</strong>em<strong>en</strong>t<strong>en</strong> dat wordt bezocht doorperson<strong>en</strong> op de limitatieve lijst, waarbij het nationaalbelang c<strong>en</strong>traal staat én waarbij het karakter van hetev<strong>en</strong>em<strong>en</strong>t e<strong>en</strong> specifieke of verhoogde druk op debewaking <strong>en</strong> beveiliging kan gev<strong>en</strong>. Dit betek<strong>en</strong>t niet datzomaar alle ev<strong>en</strong>em<strong>en</strong>t<strong>en</strong> waar bijvoorbeeld hetKoninklijk Huis aanwezig is, word<strong>en</strong> aangemerkt als<strong>nationale</strong> ev<strong>en</strong>em<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. De minister van Veiligheid <strong>en</strong>Justitie wijst deze ev<strong>en</strong>em<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, op advies van de NCTVaan. Mom<strong>en</strong>teel zijn dat: Koninginnedag, de NationaleHerd<strong>en</strong>king op de Dam in Amsterdam, Veteran<strong>en</strong>dag inD<strong>en</strong> Haag, Prinsjesdag <strong>en</strong> de parlem<strong>en</strong>tsverkiezing<strong>en</strong>.Deze lijst is niet limitatief, maar met het toevoeg<strong>en</strong> vane<strong>en</strong> ev<strong>en</strong>em<strong>en</strong>t zal zeer terughoud<strong>en</strong>d word<strong>en</strong> omgegaan.Het doorlop<strong>en</strong> van de werkwijze br<strong>en</strong>gt namelijk e<strong>en</strong>lange voorbereidingstijd met zich mee, zo ongeveer zesmaand<strong>en</strong>. Ook leidt het in de meeste gevall<strong>en</strong> totvérgaande beveiligingspakkett<strong>en</strong>. Dit neemt niet weg dat1Lijst van person<strong>en</strong>, object<strong>en</strong> <strong>en</strong> di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> waarvoor de rijksoverheid e<strong>en</strong> bijzondere verantwoordelijkheid heeft <strong>en</strong> beslist over (extra)<strong>veiligheid</strong>smaatregel<strong>en</strong>, vanwege het nationaal belang dat met hun <strong>veiligheid</strong> <strong>en</strong> hun ongestoord functioner<strong>en</strong> is gemoeid.44<strong>Magazine</strong> <strong>nationale</strong> <strong>veiligheid</strong> <strong>en</strong> <strong>crisisbeheersing</strong> <strong>augustus</strong> <strong>2011</strong>
del<strong>en</strong> van de werkwijze ook ingezet kunn<strong>en</strong> voor andereev<strong>en</strong>em<strong>en</strong>t<strong>en</strong> die niet zijn aangemerkt als nationaalev<strong>en</strong>em<strong>en</strong>t.Nationale werkwijzeDe <strong>nationale</strong> werkwijze bevat e<strong>en</strong> concrete procesbeschrijving,opgedeeld in e<strong>en</strong> aantal fas<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> de voorbereiding.Bij elke afzonderlijke fase wordt aangegev<strong>en</strong> wat deuitgangspunt<strong>en</strong> zijn die voor alle <strong>nationale</strong> ev<strong>en</strong>em<strong>en</strong>t<strong>en</strong>geld<strong>en</strong> ongeacht het karakter. Eén van de uitgangspunt<strong>en</strong>is dat alle dreigingsgerelateerde informatie op één plekmoet sam<strong>en</strong>kom<strong>en</strong> <strong>en</strong> in sam<strong>en</strong>hang word<strong>en</strong> bezi<strong>en</strong>.Bijzonder aan deze werkwijze is dat er ook verschill<strong>en</strong>deproduct<strong>en</strong> word<strong>en</strong> beschrev<strong>en</strong> met minimumeis<strong>en</strong>.De werkwijze omvat concreet a) e<strong>en</strong> procedure voor detotstandkoming van e<strong>en</strong> geïntegreerd dreigingsbeeld opbasis van de landelijke <strong>en</strong> lokale dreiginginschatting<strong>en</strong>, b)e<strong>en</strong> landelijke lijst dreigingsc<strong>en</strong>ario’s die als basis di<strong>en</strong>tvoor e<strong>en</strong> transparante <strong>en</strong> toetsbare risicoafweging, c) e<strong>en</strong>handreiking voor het opstell<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> integraalbewaking- <strong>en</strong> beveiligingsplan. Doordat de werkwijzeruimte geeft aan het specifieke karakter van het <strong>nationale</strong>ev<strong>en</strong>em<strong>en</strong>t én de lokale omstandighed<strong>en</strong>, kunn<strong>en</strong>beveiligingsmaatregel<strong>en</strong> per ev<strong>en</strong>em<strong>en</strong>t variër<strong>en</strong>.Voordeel van e<strong>en</strong> landelijke lijst met dreigingsc<strong>en</strong>ario’s isdat alle betrokk<strong>en</strong> di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> dezelfde sc<strong>en</strong>ario’s uitwerk<strong>en</strong>.Hierdoor wordt voor iedere<strong>en</strong> duidelijk wat iedere<strong>en</strong> doetbij e<strong>en</strong> bepaald sc<strong>en</strong>ario. Daarnaast ontstaat door hetgebruik van dezelfde nummering <strong>en</strong> terminologieuniformiteit. Hierdoor wordt het makkelijker om vanelkaar te ler<strong>en</strong>.Schematisch ziet het proces er als volgt uit.E<strong>en</strong> belangrijk aspect is het uitgangspunt van risicobeheersing.Het is onmogelijk om absolute <strong>veiligheid</strong> tegarander<strong>en</strong> <strong>en</strong> alle risico’s uit te sluit<strong>en</strong>. Door effectiefsam<strong>en</strong> te werk<strong>en</strong> <strong>en</strong> af te stemm<strong>en</strong> door alle betrokk<strong>en</strong>organisaties bij de voorbereiding <strong>en</strong> de uitvoering kunn<strong>en</strong>zoveel mogelijk <strong>veiligheid</strong>srisico’s word<strong>en</strong> beheerst. Ditsluit aan bij de moderne stroming binn<strong>en</strong> de securitywet<strong>en</strong>schap,dat beveilig<strong>en</strong> meer als risicomanagem<strong>en</strong>tmoet word<strong>en</strong> gezi<strong>en</strong>. Hierbij wordt niet uitgegaan vanrisico-uitsluiting, maar van zorgvuldige risicobeheersing.Het volledig uitsluit<strong>en</strong> van risico’s is immers nietrealiseerbaar. Het is altijd e<strong>en</strong> afweging op basis vaninformatie, de vooraf gekoz<strong>en</strong> risicotypes <strong>en</strong> weerbaarheidsc<strong>en</strong>ario’sdie de contour<strong>en</strong> van het beveiligingsplanbepal<strong>en</strong> <strong>en</strong> tev<strong>en</strong>s daarmee de risicobeheersing operationeelzichtbaar maakt. Het doel is onder meer dat hetlokaal bevoegd gezag op e<strong>en</strong> inzichtelijke wijze e<strong>en</strong> keuzemaakt welke sc<strong>en</strong>ario’s wel <strong>en</strong> welke niet door maatregel<strong>en</strong>word<strong>en</strong> beheerst. Hieruit vloeit voort dat explicietwordt b<strong>en</strong>oemd welke risico’s wel word<strong>en</strong> geaccepteerd.Groot bijkom<strong>en</strong>d voordeel is dat het zelfs mogelijk is omdel<strong>en</strong> van de werkwijze, bijvoorbeeld het gebruik vandreigingsc<strong>en</strong>ario’s, te adopter<strong>en</strong> voor de voorbereiding opandere (lokale) ev<strong>en</strong>em<strong>en</strong>t<strong>en</strong>.Sam<strong>en</strong>werking leidt tot succesDe gebeurt<strong>en</strong>iss<strong>en</strong> in Apeldoorn in 2009 hebb<strong>en</strong> lat<strong>en</strong>zi<strong>en</strong> hoe belangrijk het is om sam<strong>en</strong> te werk<strong>en</strong> <strong>en</strong> af testemm<strong>en</strong>. Alle<strong>en</strong> dan is het mogelijk om e<strong>en</strong> volledigoverzicht te krijg<strong>en</strong> van alle b<strong>en</strong>odigde maatregel<strong>en</strong>.Koninginnedag <strong>2011</strong> is het eerste ev<strong>en</strong>em<strong>en</strong>t waarin delandelijk vastgestelde werkwijze beproefd werd. Voor deeerste keer werkt<strong>en</strong> alle betrokk<strong>en</strong> organisaties, zoweldec<strong>en</strong>traal als landelijk, volg<strong>en</strong>s de e<strong>en</strong>duidige landelijkewerkwijze. De betrokk<strong>en</strong> organisaties hebb<strong>en</strong> desam<strong>en</strong>werking als waardevolle aanvulling bestempeld.Bewak<strong>en</strong> <strong>en</strong> beveilig<strong>en</strong> is e<strong>en</strong> dynamisch vakgebied,waarbij continue ingespeeld di<strong>en</strong>t te word<strong>en</strong> op actueleomstandighed<strong>en</strong>. Innovatie van beveiligingstechniek<strong>en</strong><strong>en</strong> creativiteit is van groot belang om de toekomstigeuitdaging<strong>en</strong> in bewak<strong>en</strong> <strong>en</strong> beveilig<strong>en</strong> het hoofd te blijv<strong>en</strong>bied<strong>en</strong>. Door deze integrale b<strong>en</strong>adering bij de beveiligingvan <strong>nationale</strong> ev<strong>en</strong>em<strong>en</strong>t<strong>en</strong> is e<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>de stap gezet inde verdere professionalisering van dit vakgebied. D<strong>en</strong>etwerkgerichte coördinatie van de NCTV binn<strong>en</strong> debestaande gezagshouding<strong>en</strong> <strong>en</strong> bevoegdhed<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> deverschill<strong>en</strong>de operationele di<strong>en</strong>st<strong>en</strong>, bestuurlijke organ<strong>en</strong><strong>en</strong> inlichting<strong>en</strong> -<strong>en</strong> <strong>veiligheid</strong>sdi<strong>en</strong>st<strong>en</strong> blijft ook in detoekomst van belang.<strong>Magazine</strong> <strong>nationale</strong> <strong>veiligheid</strong> <strong>en</strong> <strong>crisisbeheersing</strong> <strong>augustus</strong> <strong>2011</strong> 45
- Page 1 and 2: jaargang 9 | nummer 4 | augustus 20
- Page 3: VoorwoordErik Akerboom,Nationaal Co
- Page 6 and 7: IntelligenceDe toekomst van hetinli
- Page 8 and 9: IntelligenceMigratiecrisis in zuido
- Page 10 and 11: IntelligenceGemeenschapsgerichte po
- Page 12 and 13: IntelligenceRonald Prins,CEO en med
- Page 14 and 15: IntelligenceDeheeft geen glazen bol
- Page 16 and 17: IntelligenceDe bijdrage van de MIVD
- Page 18 and 19: Intelligencesamenwerken tegenterror
- Page 20 and 21: IntelligenceNa 9/11 was er wereldwi
- Page 22 and 23: IntelligenceBeatrice de Graaf en Ed
- Page 24 and 25: ?Risico governance:What’s in a na
- Page 26 and 27: “ Bij maatschappelijke risicocont
- Page 28 and 29: Joris Voorhoeve,oud-minister van De
- Page 30 and 31: De EHEC-uitbraakIra Helsloot,Crisis
- Page 32 and 33: Wilfried ten Brinke,adviseur en sch
- Page 34 and 35: Sinds 2007 is er vrijwel jaarlijks
- Page 36 and 37: Merijn ten Dam,Kabinet van de commi
- Page 38 and 39: Blomberg InstituutVeiligheidsdialog
- Page 40 and 41: economie en daardoor ook de veiligh
- Page 42 and 43: Laurens van der Varst,onderzoeker v
- Page 46 and 47: Nationaal CrisisCentrumOefening Cyb
- Page 48 and 49: mr. J.H. (Johri) Maat,werkzaam bij
- Page 50 and 51: Marieke Klaver, Eric Luiijf en Albe
- Page 52 and 53: Rob Willems en Bertruke Wein,Radbou
- Page 54 and 55: NaschriftPeter Rehwinkel,voorzitter
- Page 56: Vier vragen aan:Professor Sir David