Magazine nationale veiligheid en crisisbeheersing, augustus 2011

Nationaal CrisisCentrumOefening Cyberstorm IIIoefenen in de Twilight zoneOngrijpbaar en fascinerend, de ontwikkelingen in de Informatie- en Communicatietechnologie (ICT) sectorgaan razendsnel. Toepassingen nemen hand over hand toe en de digitale wereld is niet meer weg te denkenuit het dagelijks leven. Of het nu gaat om onze computernetwerken, de snelheidsborden boven desnelwegen of de autopiloot aan boord van vliegtuigen, alles wordt ondersteund door ICT en in toenemendemate zijn ICT-systemen met elkaar verweven. Dat brengt ook risico’s met zich mee. Kleine risico’s, maar ookgrote risico’s die kunnen leiden tot een ICT-crisis maatschappijontwrichtende cascade-effecten [zie kader].Was het een paar jaar geleden nog een onderwerp waar binnen de overheid schouderophalend op werdgereageerd, ondertussen is het een thema met constante aandacht en is de bewustwording over dreigingenen risico’s groot. Daarom wordt er geoefend.?Hacken‘Het netwerk van Sony playstation gehackt’ of ‘websiteAmerikaanse senaat gehackt’ of ‘website Grolsch gehackt’en ‘verkeerschaos door uitvallende verkeersborden’,“treinverkeer plat door spontaan sluitende slagbomen”.Koppen uit de krant die duiden op de toenemendekwetsbaarheid van onze ICT ondersteunde systemen.In toenemende mate doen zich ICT-incidenten voordie de voorbode kunnen zijn van majeure problemenmet grote maatschappelijke effecten.ICT crisisIn de Nationale Risicobeoordeling is dit type dreiging,ICT crisis, geïdentificeerd als één met een hogeimpact en grote waarschijnlijkheid. Daarom zijn erde afgelopen periode ook verschillende maatregelengenomen om de weerbaarheid op het gebied vanCybersecurity te versterken zoals de NationaleCybersecurity Strategie, het bijbehorende actieplan 1en de oefening Cyberstorm III.De oefening vond plaats op 29 en 30 september 2010.Er is aangesloten bij de door de Verenigde Statengeorganiseerde oefening Cyberstorm III. ICT is immersmondiaal en houdt zich niet aan landsgrenzen. Dertienvan de vijftien landen van het International Watch andWarning Network (IWWN), een samenwerkingsverbandop het gebied van ICT-dreigingen, hebben meegedaan.Cyberstorm III - het scenarioDe basis van het oefenscenario was de infectie vanmiljoenen computers wereldwijd door een geavanceerdcomputervirus, een zgn. ‘cyberworm’. Hierdoorontstond de dreiging dat diverse websites van derijksoverheid massaal werden overvraagd, overheidsgegevenswerden vernietigd, vertrouwelijke informatieopenbaar werd en ICT-systemen in vitale sectorenuitvielen of dreigden uit te vallen. De gevolgen voorburgers, bedrijfsleven en overheid konden immens zijn.Het herstellen van vertrouwen van de burger in deoverheid stond centraal.Cyberstorm III - de evaluatieOndertussen is het evaluatierapport over de oefeningCyberstorm III naar de Tweede Kamer gezonden. Naastde conclusie dat met deze oefening crisis duidelijk isgeworden dat de overheid Cybersecurity op de agendaheeft staan, ook de conclusie dat een meer gecoördineerdoptreden van de overheid noodzakelijk is bijdergelijke crises. Ondertussen zijn er al diversebeleidsinitiatieven opgepakt die de kans op - en deeffecten van - grote ICT dreigingen en crises moetenminimaliseren.Cyberstorm III - conclusies en leerpuntenOefeningen zijn er om van te leren en dat kan zeker ooknaar aanleiding van deze oefening. Wat zijn debelangrijkste leerpunten?1Tweede Kamer, vergaderjaar 2010-2011, 26 643, nr. 174.46Magazine nationale veiligheid en crisisbeheersing augustus 2011