Magazine nationale veiligheid en crisisbeheersing, augustus 2011

Laurens van der Varst,onderzoeker verbonden aan het COT Instituut voor Veiligheids- en CrisismanagementTom van Ham,junioronderzoeker verbonden aan Bureau BekeOpenbare orde risico’s tijdenspublieksevenementenIn 2010 hebben het COT, Bureau Beke en de Politieacademie in navolging op de rellenin Hoek van Holland een onderzoek uitgevoerd naar ordeverstoringen rondpublieksevenementen. 1 Dit onderzoek vond plaats in opdracht van het toenmaligeMinisterie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de burgemeester vanRotterdam. Dat het onderzoek grote actualiteitswaarde heeft bewijzen discussies overhet toepassen van alcoholrestricties ten einde het risico op grootschaligeordeverstoringen af te doen nemen, de recentelijk opgekomen discussie over depublieke financiering van private evenementen en de ongeregeldheden tijdens dehuldiging van Ajax.In het onderzoek wordt onder andere ingegaan op hetinschatten en beheersen van openbare orde risico’stijdens grootschalige evenementen, waarbij eenonderscheid kan worden gemaakt tussen voorziene enonvoorziene dreigingen. Dit onderscheid kan met nameworden teruggevoerd op twee verschillende typenordeverstoorders die kunnen worden onderscheiden:notoire en gelegenheidsordeverstoorders. De notoire verstoorderszijn bekend bij de politie (Regionale Inlichtingendienst(RID), VBE) en de informatiepositie van depolitie van deze groep ordeverstoorders is - dankzij hetgebruik van verschillende informatiekanalen - sterk.Dankzij deze goede informatiepositie kunnen redelijknauwkeurige inschattingen ten aanzien van het teverwachten gedrag worden opgesteld c.q. kunnenbedreigingen voor de openbare orde en veiligheidmet enige mate van zekerheid worden voorzien (eenvoorziene dreiging). Echter, een grotere groep ordeverstoordersgeldt als gelegenheidsordeverstoorder. Dittype ordeverstoorder ontpopt zich onder de juistecontextuele omstandigheden als ordeverstoorder enbehoort (doorgaans) niet tot bestaande doelgroepenvan de politie. Informatie over het te verwachten gedragvan deze heterogene groep ontbreekt derhalve, wat totgevolg heeft dat het op voorhand moeilijk is om hieropte acteren (een onvoorziene dreiging).Uit het onderzoek komt naar voren dat voorzienedreigingen veelal gerelateerd kunnen worden aanvoetbal en andere (dance-)evenementen. Zo hangt dedreiging van voetbalgerelateerde ordeverstoringen nietzelden samen met beladen wedstrijden (naar aanleidingvan de stand op de ranglijst of de zogenaamde derby’s),maar wordt tegelijkertijd geconstateerd dat ordeverstoringenniet langer alleen tijdens de wedstrijd maar ookdaarbuiten plaatsvinden. De dreiging is te voorzien,omdat door een goede informatiepositie enerzijdsinformatie beschikbaar is over geplande acties ofconfrontaties en anderzijds de aard van het evenementhiertoe aanleiding kan geven. Hetzelfde geldt de facto tenaanzien van politiekgemotiveerde groeperingen zoalsrechts- en linksactivisten waarover politiediensteninlichtingen inwinnen en de gelegenheden waar dezegroeperingen zich profileren.Het simpele feit dat een onvoorziene dreiging niet tevoorzien is - onder andere vanwege het feit dat degelegenheidsordeverstoorder doorgaans niet bekend isbij de politie en dreigingsinformatie over individuendaarmee ontbreekt – heeft implicaties voor de maatregelendie getroffen kunnen worden. Op het treffen vanmaatregelen gaan wij hierna verder in.1COT, Bureau Beke en Politieacademie, Ordeverstoringen en groepsgeweld bij evenementen en grootschalige gebeurtenissen, Boom LemmaUitgevers, Den Haag, 2011.42Magazine nationale veiligheid en crisisbeheersing augustus 2011