DR. SM Goorhuis-Brouwer Geprotocolleerde diagnostiek bij ... - Fenac

WOORDENSCHAT-ONDERWIJS IN HET VSO°nze doelgroepen) passende antwoordenop zijn gevonden binnenonze woordenleerlijsten en -programma's.5. Aan de A.G.B, ontwikkeldewoordenleerlijsten en -programma'sABXNaast de A-lijst, die verwerkt is tot1000 uitgebeelde woorden, bestaat ereen B-lijst (een aanvulling van weer1000 woorden, die eveneens in uitgebeeldevorm gepubliceerd zullenWorden) en een X-lijst (waarin ongeveer500 woorden zijn opgenomendie na het verlaten van de school vangroot belang zijn, zoals: huurwoningen kijk- en luistergeld). Deze drie woordenleerlijstenzijn speciaal gemaaktvoor leerlingen die met geen of weinigkennis van het Nederlands wordenaangemeld. De woorden zijngeselecteerd op spreektaal en (metname de X-woorden) op frequentvoorkomen in formulieren en (reclamefolders.Er wordt gestreefd naarzowel receptieve als productievebeheersing van de A- en B-lijstwoorden,voor de X-woorden volstaat eenreceptieve kennis.De woorden worden aangeboden metafbeelding en gebarenfoto, in een(oefen)zin, verwerkt in verhaaltjes enopdrachten (en binnenkort ook incomputerspelletjes). De woordenWorden gebruikt (herhaald) in klassengesprekkenen in individuele lessen.We hopen op die manier de eerdergenoemde woordknopen zo goedmogelijk te vullen en zo vast te verankerenals maar mogelijk is.Het is de bedoeling dat alle leerlingenvan school gaan met minimaal deze2500 woorden tot hun beschikking;voor leerlingen die dat niet 'halen'(bijvoorbeeld omdat zij pas op 16-jarigeleeftijd worden aangemeld), kunnenalleen de A-lijst en de X-lijstgedaan worden.FunctiewoordentrainingEerder heb ik het belang van functiewoordengenoemd. Voor veel leerlingen(bijvoorbeeld in de BAVO-0-groepen)is functiewoordentraining vangroot belang: zij kennen vaak de betekenisen het gebruik van veel-voorkomendewoorden als sommige en enkeleniet. Om teksten te begrijpen is ookkennis van functiewoorden nodig.Op de AGB zijn voor drie woordgroepen(voegwoorden, voornaamwoorden,telwoorden) een doelwoordenlijstgemaakt, een beheersingstest eneen training in de vorm van aanbiedingsstrategieën/oefenmateriaalvoor de leerkracht en voor de logopedielessen.Een van de aanbiedingsstrategieën isbijvoorbeeld: de woorden enkele ensommige gedurende een week dagelijksin verschillende situaties doorverschillende onderwijsgevenden latengebruiken (in spreektaal): tijdensde kooklessen, de gymnastiekles, inde klas. De week daarna twee anderewoorden, enz. Ook wordt in dezelfdeweek formele instructie gegeven (bijvoorbeeldop logopedie) over debetekenis en het gebruik. Op diemanier worden de gebruiksrelatiestelkens weer herhaald en versterkt.Aan een doelwoordenlijst en een testprogrammavoor de andere groepenfunctiewoorden (voorzetsels, bijwoorden)wordt momenteel gewerkt.IVUOok op een hoger niveau kan aanwoordenschatuitbreiding gewerktworden. Woordenleerlijsten metdaaraan gekoppelde programma'svolstaan dan niet meer: de woordenschatis daarvoor te individueel enveelomvattend geworden.Er moet dan overgegaan worden toteen IVU-programma (individuelevocabulair uitbreiding), dat bijzondereffectief kan zijn (de woordenschatwordt zeer snel groter), maar erg veelinzet van de leerling en begeleidingvergt.Het principe van een IVU-programmais eenvoudig: dagelijks moet eenleerling 5 of 10 woorden verzamelendie hij/zij in verschillende omgevingentegenkomt en niet kent. Over diewoorden wordt even gepraat, ze wordenop een systeemkaartje geschrevenen in een semantisch veld geplaatst.Elke dag moeten de kaartjesuit het kaartenbakje doorgelopenworden, eenmaal per week wordt eroverhoord: 'bekende' woorden gaannaar een andere afdeling van hetbakje, nog niet gekende woorden blijvenwaar ze waren.Een keer per maand worden allewoorden van de 'andere' afdelingoverhoord, waarna de daarvan bekendewoorden uit het kaartenbakjegehaald kunnen worden.Na een aantal maanden heeft eenleerling zo'n beetje alle omgevingswoordenverzameld; hij/zij begintdan woorden mee te brengen die tever van zijn taalomgeving af staanom belangrijk te zijn. Het IVU-programmais dan voltooid.Aan de A.G. Bell scholengemeenschapzijn de ervaringen met bovengenoemdeprogramma's goed. Natuurlijkzijn met de A-,B-,X-lijsten, defunctiewoordentraining en de IVUprogramma'sniet alle woordenschatproblemenvan de leerlingen opgelost,maar er is wel (een begingemaakt met) een duidelijke woordenleerlijn,die door de hele schoolheenloopt. En daar zijn we trots op!Informatie over 1000 uitgebeeldewoorden en het IVU-programmakan worden opgevraagd bij:Marian Hoefnagel, linguïsteA.G. Bell scholengemeenschapBurgemeester Eliasstraat 761063 EX Amsterdamtel: 020-6131133fax:020-6149273e-mail: agbell@xs4all.nlVHZ • jaargang 39 nummer 2 • juni 1998