DR. SM Goorhuis-Brouwer Geprotocolleerde diagnostiek bij ... - Fenac

GEPROTOCOLLEERDE DIAGNOSTIEK BIJ DE INDICATIESTELING SH/ ESM ONDERWIJSteem duurt tot ongeveer 7 jaar. Dehogere talige functies zijn afhankelijkvan deze basis.TaaicomponentArticulatieCentraal auditieve verwerking:-spraakverstaan onder moeilijkeakoestische omstandigheden-auditief geheugenFonologie/morfologie/syntaxisSemantiek en pragmatiekHypothese toetsend verbaalleervermogenVerbale informatie verwerkingTestKinderen met communicatieve problemenzijn, naast het feit dat deperiode van 0 tot 7 jaar de kritische enFANUAOMinimum Spreeknormen- Plomptest: spraakverstaanin ruis (in ontwikkeling)-LDT (zinnen nazeggen)WPPSI (zinnen nazeggen)GRAMATTARSPSTAPSchlichtingTvKPKWReynellTvKLDT (verhaaltje vragen;begrip en inzicht)RAKIT (woordbetekenis;vertelplaat)TvKLDTWISCLeeftijd1;3 - 4,03;0 - 6;03;0 - 6;06;0 -12;04;0 - 8;04;0 - 6;60;9 - 4;01;3 - 3;114;0 - 8;01;6 - 6;34;0 - 10;02;3 - 3;92;0 - 6;34;0-10;04;0 - 8;04;8 - 10;84;0 - 10;04;0 - 8;06;0 -10;8Tabel 2. Onderscheiden taaicomponenten en mogelijkheden totinventarisatie.Gezien de neurale opbouw van hetspraak- en taalsysteem lijkt het nietwenselijk om bij jonge kinderen eengrens van twee standaarddeviatiesaan te houden: ze zijn nog volop inontwikkeling en de taalvaardigheidheeft mede invloed op ontwikkelingsaspectenals verbaal denken, fantaserenen sociale ontwikkeling.Een afwijking van één standaarddeviatieop de taalproduktie(Schlichting voor Taalproduktie),gerelateerd aan de niet-verbale cognitieveontwikkeling (SON-R 2;6 - 7) -gecombineerd met ernstige ongerustheidvan de ouders en de juf - zouvoor de kleuters al voldoende moetenzijn.De vraag bij deze kinderen zou nietmoeten zijn: wat is de onderwijsbeperking,maar: hoe kunnen we deonderwijsbeperking voorkomen?gevoelige periode is voor het lerenvan taal, om nog vier andere redenenkwetsbare kinderen:- In de eerste plaats kunnen zij hunprobleem zonder specifieke hulpniet overwinnen. Zo werd aangetoond(Zink, 1995) dat kinderenzonder hulp stabiel blijven in huntaalontwikkeling. Anders gezegd:wanneer kinderen op driejarigeleeftijd een zwakke taalontwikkelingnebben, hebben zij op vijfjarigeleeftijd relatief gezien nogsteeds een even zwakke taalontwikkeling.Hetzelfde geldt omgekeerdvoor een sterke taalontwikkeling.- In de tweede plaats speelt de communicatieveontwikkeling eenbelangrijke rol bij het totale ontwikkelingsproces.Horen, spreken,waarnemen, denken en contactmaken beïnvloeden elkaar voortdurend.Een niet goed verlopendecommunicatieve ontwikkelingheeft een negatieve uitwerking opandere ontwikkelingsaspecten.Met name leerproblemen en sociaal-emotioneleproblemen kunnenhet gevolg zijn van een niet goedonderkende en gerevalideerdecommunicatieve handicap(Cantwell e.a. 1980, Silva e.a. 1987,Ruttere.a. 1991).In de derde plaats vindt het opvoedingsprocestussen ouders en kinderenvoor een groot gedeelte viahoren en spreken plaats. Door eenniet goed verlopende communicatieveontwikkeling kunnen allerleimisverstanden tussen ouders enkinderen ontstaan, die uiteindelijkkunnen leiden tot (ernstige) opvoedingsproblemen(Verhulst 1985,Goorhuis-Brouwer 1988).In de vierde plaats is het regulierbasisonderwijs zeer talig ingesteld.Wanneer kinderen niet op eengemiddeld niveau functionerenvallen ze al (bijna) buiten de groep.Jonge kinderen met spraak- en taalproblemenzijn In OntwikkelingBedreigde KinderenBij kinderen die ouder zijn dan 7 jaarkunnen de verschillende taaicomponentenveel beter in kaart gebrachtworden dan bij jongere kinderen.Maar ook hier kan de vraag gesteldworden of uitgegaan moet wordenvan twee standaarddeviaties. In deeerste plaats is het onderwijs vanafeen jaar of zeven beslist niet mindertalig dan in de periode daarvoor. Hettalige leeraanbod wordt zelfs groter:ook aardrijkskunde en geschiedenismoeten onderwezen worden en hetrekenonderwijs doet eveneens eenberoep op talige functies. Vaak zal bijdeze kinderen ook meer dan één taaicomponenteen probleem geven: hethypothese toetsend leervermogen ende verbale informatieverwerking zijngebaseerd op de kennis van fonologie/morfologie/syntaxisen pragmatiek.In de centraal auditieve processen ishet verbale geheugen van grootbelang geworden (Groenen 1997).Wanneer een kind op verschillendetaaltesten functioneert tussen een-1SD en -2 SD is de 'som' dat er eenernstig taalprobleem is.VHZ • jaargang 39 nummer 2 • juni 1998