Discussie Werkwoord- plaatsing - Nederlandse Taalkunde

• Commentaar bij het artikel van Jan-Wouter Zwart 1Hans den Besten∗Commentaar bij het artikel van Jan-Wouter Zwart•1 Ter inleidingHet artikel van Jan-Wouter Zwart ‘Verb second als speelbal van de grammaticatheorie’ isrijk aan materiaal. En er is maar weinig waar ik wat over op wil merken – en dan vaaknog in ondersteunende zin.• 2 DescriptiefWie Zwarts artikel leest, zou de indruk kunnen krijgen dat taalkundigen alleen maar kunnenredeneren in de denktrant van het moment, volgens de jongste theoretische mode, ofmisschien beter: volgens de jongste theoretische mode zoals men die zelf gekozen heeft.Dit is zeker één waarheid – en ik zal daar zo meteen iets meer over zeggen – maar mijnsinziens hoeven wij ons niet door de theoretische grillen van het moment op de kop telaten zitten (als dat al zo gevoeld wordt). We kunnen ook proberen om een discussie teverbreden of te veranderen door er ander empirisch materiaal bij te betrekken.V2 en V1 lijken bijvoorbeeld enigszins op V-naar-I-verschijnselen, zoals te vinden inhet Jiddisch en het Frans (maar ook in Afrikaanse talen als het Vata en het Gbadi; zieKoopman 1984). V2 wordt geïllustreerd in (1) en is een verschijnsel van de linker periferievan een zin waarbij een woordgroep XP met willekeurig welke functie in eerste positieonmiddellijk gevolgd wordt door de persoonsvorm (met XP = Ø ingeval van V1). V-naar-Idaarentegen plaatst de persoonsvorm (inclusief eventuele clitica) onmiddellijk naast hetsubject, zoals in de Franse voorbeelden in (2) [met dank aan Petra Sleeman]:(1) a1 (*Toch) dat wist Jana2 Toch wist Jan datb1 (*Toch) dat heeft Jan ooit gewetenb2 Toch heeft Jan dat ooit geweten(2) a (Cependant) Jean parle continuellement de ses devoirsb (Cependant) Jean a continuellement parlé de ses devoirsV2/V1 en V-naar-I plaatsen beide een finiet werkwoord in de positie van het hoofd vaneen of andere functionele projectie. Er zijn natuurlijk ook verschillen: V-naar-I vindt inhoofd- en bijzin plaats en is dus ‘symmetrisch’, terwijl V2/V1 vaak asymmetrisch is, d.w.z.alleen in hoofdzinnen voorkomt. Dit hangt samen met het verschil in landings-’terrein’:de linkerperiferie van de (bij)zin, waar Vfin en het voegwoord met elkaar concurreren vs.de binnenkant van de (bij)zin, waar een dergelijke concurrentie niet bestaat. – Maar dezeverklaring zou wel eens te eenvoudig kunnen zijn, want de Germaanse symmetrische∗ Taalwetenschap, UvA, en Algemene Taalwetenskap, Universiteit Stellenbosch. E-mail: j.b.denbesten@uva.nl.217