Jobat-krant 19 november 2011

0607ANDERE RICHTINGENDemotie in plaatsvan ontslag?Enkele ‘bekende Vlamingen’ die in het boek van Tanja Verheyen en Bob Vermeir getuigen over hun demotie. Vlnr: LudoBusschots, Mimi Lamote, Fernand Koekelberg en Peter Leyman.rière bij Volvo - waar hij het tot ceo schopte - aan een korten teleurstellend avontuur in de politiek en moest hij vervolgensna nauwelijks een jaar opstappen als hoofd vanondernemersnetwerk Voka.‘Ik voel me niet mislukt, maar ik ben wel een deel van mijncredibiliteit verloren’, getuigt Leyman, die momenteeleen adempauze neemt maar graag weer zijn kans zou wagenin de bedrijfswereld. ‘Tot mijn pensioen moet ik nog20 jaar werken en ik wil dat niet tegen mijn zin doen.’Leyman heeft ook aandacht voor de mooie kanten vandeze rustige periode. ‘Ik meen het als ik zeg dat ik nu pasmijn 14-jarige zoon echt heb leren kennen. En hij mij. Mijnjob was mijn vrijheid, maar mijn vrouw heeft mij ervanovertuigd dat die vrijheid eindig was, want het zijn fijnemomenten die we nu samen meemaken.’Voor Jan Denys, arbeidsmarktdeskundige bij Randstad,bestaat er een hemelsbreed verschil tussen demotie tijdensde loopbaan - wanneer je veertig of vijftig jaar bent -en demotie op het einde van de loopbaan. ‘Demotiehoeft helemaal geen probleem te zijn. In bijna alle loopbaanmodellenis er een vorm van demotie voorzien, namelijkals laatste fase, waarin we ons een beetje terugtrekkenen afbouwen.’Tot 2007 was professor emeritus Karel De Witte hoofdvan de onderzoeksgroep Arbeids-, Organisatie en Personeelspsychologievan de K.U.Leuven. Omdat hij een jaarlater met emeritaat zou gaan, besloot hij een stap terug tezetten. ‘Ik had toen al zes kleinkinderen en ik werkte ookeen aantal zaterdagen. Ik vond dat het tijd was voor andereprioriteiten in mijn loopbaan en mijn leven. Met eenstap terug wilde ik mezelf en mijn omgeving voorbereidenop mijn pensioen’, zo getuigt professor De Witte in hetboek.Volgens Tanja Verheyen en Bob Vermeir heeft demotieonmiskenbaar gunstige effecten op het probleem van deveroudering van de arbeidsmarkt en de betaalbaarheidvan de pensioenen. Zolang het tenminste op een positievemanier wordt benaderd. ‘In de pensioenplannen vande Nederlandse regering is er al sprake van demotie.Dat is in België nog lang niet het geval’, zo zeggen deauteurs.In ons land hangt loon sterk samen met anciënniteit.Verheyen: ‘Omdat vijftigers en zestigers het meest verdienen,wordt er veel van hen verwacht. Soms zijn deverwachtingen te hoog, met stress en burn-out tot gevolg.’Win-win-winVele 65-plussers willen niet noodzakelijk op verplichtpensioen, maar de balans tussen werk en privé moetwel in het oog gehouden worden. Wil men iedereenlanger laten werken, dan zal men op latere leeftijd ookanders moeten gaan werken. ‘Demotie kan zorgen vooreen win-win-winsituatie: de werknemer krijgt een lagerewerkdruk, meer respect en meer vrije tijd, de werkgeverkrijgt een werknemer met een aangepast loonmaar behoudt wel de ervaring en de kennis van diewerknemer, en de sociale zekerheid blijft bijdragen innenin plaats van de pensioenreserves te moeten aanspreken’,aldus Verheyen.Het mag duidelijk zijn, de auteurs van Remotie: Een stapterug is een stap vooruit geloven in de kracht van demotie.En ze krijgen bijval. VDAB-topman Fons Leroy verwoordthet in zijn voorwoord van het boek als volgt:‘Het risico bestaat dat emoties over demotie de bovenhandhalen en dat demotie de facto leidt tot demotivatie.Hoe buigen we demotie om van een motie van wantrouwenin een motie van vertrouwen? Door emotie teverruilen voor devotie, het eren en waarderen van despecifieke competenties van oudere werknemers.’Uit gegevens van Eurostat blijkt dat demotie niet zozeldzaam is. Zowel demotie als promotie komenin België vaker voor dan gemiddeld in de EuropeseUnie. Demotie zou - net als promotie - vaker voorkomenbij mensen die van werkgever veranderen dan bijmensen die binnen hetzelfde bedrijf blijven.Tussen 2005 en 2008 kreeg in ons land een kwart van dewerknemers die naar een andere organisatie overstapten,te maken met demotie, een al dan niet vrijwilligeoverstap naar een lager beroepsniveau dus. Van demensen die niet van werkgever veranderden, werd indezelfde periode ongeveer een vijfde geconfronteerdmet demotie.1 op 5 zet stap terugBelgië en Oostenrijk zijn overigens de enige Europeselanden waar tussen 2005 en 2008 twintig procent vande werknemers een stapje terug moest zetten binnenzijn of haar eigen onderneming. In de Europese Unieligt het gemiddelde op vijf procent.Daar staat tegenover dat het aandeel promoties in Belgiëen Oostenrijk eveneens hoger ligt dan elders in deEU. Tussen 2005 en 2008 werd 28 procent van de Oostenrijkersen zo’n 20 procent van de Belgen gepromoveerd.Het Europese gemiddelde bedraagt 8 procent.Volgens Jan Denys, arbeidsmarktdeskundige bij Randstad,is het niet ondenkbaar dat Belgische bedrijven vakerkiezen voor demotie als alternatief voor ontslag.‘Ontslag lijkt bij ons moeilijker te liggen. Het komt hierminder vaak voor dan in andere Europese landen. Misschienmaakt men in België wel gebruik van demotie ompijnlijkere beslissingen te vermijden?’Veranderingen beroepsniveau werknemers 25-54jaar, 2005-2009‘Remotie: Een stap terug is een stap vooruit’ van TanjaLager Hetzelfde HogerVerheyen en Bob Vermeir werd uitgegeven bij Kluwer. Bron: Eurostat, EU-SILC100%80%60%40%20%0%Andere werkgeverEUZelfde werkgeverBE EU BE