De Ambachtsheerlijkheid Kortenhoef

8
leenman (Bisdom van Utrecht) aan een ander (Kapittel van S. Maria)
werd afgestaan. Of die afstand onder zeker beding heeft plaats gehad
is mij onbekend. Waarschijnlijk niet.
Kortenhoef werd door deze schenking eene Heerlfjkheid. Met Heerlf:jkheid
is te verstaan een landbezit waaraan verleend zijn door den bezitter,
den Heer, zekere heerlijke rechten als jacht, visscherij, vogelerij, het
recht van den wind, tienden, tollen, cijnsen, pastorij, kosterij, enz. enz.
Toen nu Kortenhoef, afgescheiden van de groote allodiale bezittingen
van het Bisdom Utrecht, als feudaal goed onder de jurisdictie kwam
van het Kapittel van S. Maria, vereenigden zich de gemeente Kortenhoef
en de gehuchten Riethoven en de Rade, I) welke thans eene gemeente
uitmaken, tot een lichaam, welk samenvergaderd lichaam den naam
ontving van Vrije-Ambacht, 2) zijnde »ambacht" een oud-nederlandsch
woord, dat de beteekenis heeft van eene vereeniging van twee of meer
dorpen of gehuchten onder een rechtsgebied. Het hoofd van eene
dusdanige vereeniging werd genoemd de Ambachtsheer. Bij het uitgeven
van eene Heerlijkheid werden Of hoogheerlijke, of middelbare
of !age rechten verleend. Eene andere definitie van Ambachtsheerlfjkheid
vinden wij in Tirion's Tegenwoordige Staat:
,In het uitgeven der Heerlijkheden is nog daarenboven dit onderscheid,
dat de Heeren, die het regt verkrijgen tot het aanstellen van Baljuwen,
die ter hooger vierschaar zitten om Geregt te oeffenen over lijfstrafbaare
zaaken, den titel voeren van Halsheeren of Hooge Heeren; en dat de
andere Heeren, die het regt verkrijgen om Schouten aan te stellen, die
aileen het geregt en bestier oeffenen over burgerlijke zaaken, Ambachtsheeren
genoemd werden, naar het woord »ambacht", dat in zijn oorsprong
in het algemeen overeenkomt met dat van regtsgebied, doch 't welk door
het gebruik bepaaldelijk is toegekend aan die Heerlijkheden, waaraan
geen hooge, maar aileen middelbare en !age jurisdictie toekomt."
1) Rade beteekent Ring, scheiding tusschen twee gemeenten.
2) Vrij van 's Graven beden en schotponden. Zie Tirion's Tegenwoordige Staat.