Tussen Vecht en Eem - 1988 - LOOSDRECHT

Het kasteel Sypesteyn te Nieuw-Loosdrecht
André van der Goes
Het geslacht Van Sypesteyn
De naam van het kasteel valt te herleiden tot
’het stenen huis in de Sijpe’. Dat het een
middeleeuws kasteel zou zijn geweest, is
door recente onderzoekingen onwaarschijnlijk
gebleken. De geschiedenis van het
kasteel is eigenlijk betrekkelijk kort. Het
wordt voor het eerst vermeld in een achttiende-eeuwse
genealogie van de Haarlemse
tak van het geslacht Van Sypesteyn. De
oorsprong van het kasteel zou liggen bij een
zekere Willem Nicolaasz (1261-1343),
waarvan wordt gesegt de stichter te sijn van
het huijs te Sijpesteijn op een Campe Lands,
gelegen in Loosdrecht op de limiten van
Hollandt en ’t Sticht van Utrecht, hem om
sijne trouwe diensten geschonken van graeff
Floris de 5 inden Jare 1288.
Hoewel de achttiende-eeuwse geslachtregisters
een klinkende middeleeuwse
genealogie produceerden, heeft men tot op
heden niets kunnen vinden dat duidt op een
middeleeuws riddermatig verleden van de
familie.
De stamvader van het geslacht, Lambert,
kennen wij dankzij het patronymicum van
zijn zoon Evert Lambertsz van Sypesteyn.
Deze Evert was koopman in laken te
Utrecht. Zijn zoons kwamen in de maalstroom
van de opstand tegen Spanje terecht:
één eindigde op het schavot, twee anderen
op het kussen. De eerste heulde met de
vijand, de twee laatsten verzekerden voor
hun nageslacht de toegang tot de stand der
regenten die in de Republiek de lakens
uitdeelden.
Terwijl een deel der familie in Utrecht bleef,
waar zij in de achttiende eeuw uitstierf,
verhuisde de andere tak naar Holland. Deze
verhuizing kwam tot stand door de vererving
van het Hof van Hillegom op Cornelis van
Nijenrode. Heer van Hillegom en Kanunnik
ten Dom van Utrecht. De dochter uit het
omstreden huwelijk van Cornelis, Catharina
van Nijenrode, was gehuwd met Johan van
Sypesteyn.
Het Hof van Hillegom heeft interessante
gasten en bewoners gekend. Zo verbleef Jan
de Witt er graag om bij te komen van zijn
besognes als raadspensionaris. Een broer
van de bekende cartograaf Joan Blaeu heeft
er een aantal jaren gewoond, evenals Willem
Vleertman, die in 1704 de vlakte bij Blindheim
(Blenheim) verkende en geschikt
achtte voor troepenbewegingen, zodat
Marlborough er zijn beroemde slag kon
leveren.
Tot circa 1665 werd het Hof bewoond door
de familie Van Sypesteyn. Toen werd het
geërfd door Cornelis Ascanius van Sypesteyn,
die echter zijn domicilie te Haarlem
had. Deze jongeman kreeg als neef van Jan
de Witt de kans op een schitterende carrière.
Hij kocht in 1664 voor ƒ 2.600,- het leen
Sypesteyn te Loosdrecht en liet een onderzoek
instellen in de leenregisters van de
heerlijkheid Mijnden waartoe Sypesteyn
behoorde. Daar de oudste leenregisters
door brand verloren waren gegaan, leverde
dit onderzoek weinig op. De eerste gegevens
dateren uit 1572, toen ene Aert Abramsz
van Sijpesteijn met Sypesteyn beleend werd.
Het betrof een leen ter grootte van circa een
halve hectare, dat in 1591 zelfs in twee delen
gesplitst werd. Het deel dat in 1664 door
Cornelis Ascanius van Sypesteyn werd
gekocht, gold als de principale Huijsinge
ende Hofstede.
Dit stuk land (de ’hofstede’) was circa 0,2
hectare groot. Over de aard van het huis
werd niet gerept, maar wij kunnen veilig
aannemen, dat het niet een kasteel betrof.
Dit huis scheen verwoest te zijn, want in
1589 werd het een ruïne genoemd. Ook Van
Sypesteyn sprak in 1665 over het huis als een
127