Bouwen aan Vlaanderen-2-2019

UITGAVE
2
Betonflop?
VOORWOORD
“Een teleurstelling”, “Een schande”, “Vijf verloren jaren”, “Een mismeesterd dossier” … De ene commentaar was al strenger dan de andere toen
begin maart bekend raakte dat de Vlaamse regering de befaamde ‘Betonstop’ niet meer goedgekeurd krijgt tijdens de huidige legislatuur. De
voornaamste reden hiervoor zijn de juridische bezwaren van de Raad van State. Er blijkt namelijk een milieueffectenrapport nodig te zijn voor
het bosdecreet en het decreet over de woonreservegebieden. Het eerste heeft betrekking op de bescherming van kwetsbare bossen, het tweede
op onbebouwde zones die in het kader van de betonstop niet meer als bouwgrond zullen worden ingekleurd. De verkiezingen van 26 mei
komen te dichtbij om dit parlementair te kunnen bekrachtigen, en dus wordt de hete aardappel doorgeschoven.
Volgens Vlaams minister van Omgeving Koen Van den Heuvel is er echter geen reden tot paniek. Hij benadrukt dat het inhoudelijke concept
en de oorspronkelijke timing van de Betonstop – lees: geen bijkomende open ruimte meer bebouwen vanaf 2040 – hoe dan ook gerespecteerd
zullen worden. “Het is cruciaal dat die kentering in het ruimtebeleid op een sterke juridische basis stoelt. We willen niet snel en ondoordacht
handelen, om dan nadien mogelijk met lege handen achter te blijven en opnieuw te moeten beginnen. Maar wees gerust: we zullen geen tijd
verliezen en willen gewoon doorgaan met het traject en de timing van het beleidsplan Ruimte Vlaanderen.”
Oppositiepartij Groen kan de bittere pil evenwel moeilijk verteren. “De betonstop is een cruciaal instrument om de klimaatverandering aan te
pakken. Maar ondanks de vele beloftes, liet de concrete uitwerking op zich wachten. Met als resultaat dat we zowaar met een ‘betonversnelling’
te kampen hebben. We verliezen vandaag 7,3 hectare open ruimte per dag, terwijl dat in 2013 nog 6 hectare per dag was. Deze Vlaamse regering
haalt geen enkele klimaatdoelstelling en is over de hele lijn gebuisd voor haar klimaat- en natuurbeleid. We hebben vijf jaar verloren!”, reageerde
Vlaams Parlementslid Ingrid Pira. De eerste woordspeling liet uiteraard ook niet lang op zich wachten: ‘betonflop’. Een vondst van Bruno Tobback
(sp.a), die evenmin een blad voor de mond nam: “De enigen die beter zijn geworden van dit wanbeleid zijn grondspeculanten. Je kan me niet
wijsmaken dat dit niet bewust is gebeurd. Dat men zo amateuristisch zou zijn in deze Vlaamse regering, dat durfde zelfs ik niet te geloven."
De resultaten van een recente studie van het Departement Omgeving en VITO zijn alvast koren op de molen van de critici. Daaruit blijkt dat de
maatschappelijke kosten voor infrastructuur, mobiliteit en open ruimte een stuk hoger liggen buiten gebieden met stedelijke kenmerken. Zo zou
er in zones met verspreide bebouwing tien keer meer ‘infrastructuur per gebouw’ nodig zijn dan in een stadskern, waardoor de kostprijs voor die
infrastructuur meteen ook zeven keer hoger ligt. Anders gezegd: business as usual is het duurste scenario en een (versnelde) implementatie van
de Betonstop zou de overheid miljarden euro’s kunnen besparen – de ramingen variëren van 15 tot 25 miljard euro tegen 2050. Behalve het
voordeel van baten in de vorm van niet-gemaakte maatschappelijke kosten zal het terugdringen van de ruimtelijke versnippering en de inname van
openbare ruimte nog andere voordelen met zich meebrengen, waaronder meer ruimte voor hernieuwbare energie, minder luchtvervuiling en meer
mogelijkheden voor een goed openbaar vervoer.
Wat denkt de Vlaams Bouwmeester er allemaal van, toch de grote roerganger van het nieuwe ruimtebeleid? “Dat dit vooral bewijst hoe moeilijk
politiek is en hoe complex en kafkaiaans ons beleid is”, aldus een milder gestemde Leo Van Broeck, die geen politieke belangen te verdedigen
heeft. “Zeer jammer dat het niet meer tijdens deze legislatuur lukt, want eigenlijk is 2040 al te laat. Maar misschien is het ook een kans om alles
sneller en beter te doen. Ik merk dat er een draagvlak is voor de broodnodige mental shift – niet alleen bij klimaatbetogers, maar ook bij lokale
besturen. Waarom geen subsidies toekennen aan mensen die een versleten, autoafhankelijke woning inruilen voor een beter gelegen exemplaar?
Of salariswoningen introduceren als extralegaal voordeel? We moeten niet bang zijn om gelukkig te worden. Een mooier land, betere steden, beter
openbaar vervoer, minder files, meer fietspaden: dat zijn alleen maar kansen die op ons wachten!"
Veel leesplezier
Tim Janssens