moeten afmaken voordat ik aan iets anders begin. Maar ja, er is zoveel aan interessante data al beschikbaar. Het is zonde om dat te laten liggen. Daar moeten we iets mee doen.’ SIGAREN ROLLEN Twintig kilometer verderop zit iemand met een vergelijkbare passie: Jan Raatgerink. Hij geeft leiding aan de werkgroep foto- en filmarchief van de Vereniging Heemkunde Ootmarsum en Omstreken. Dankzij de inzet van hem en zijn collega-vrijwilligers telt de beeldbank van de vereniging 15.000 foto’s. Historische opnames van de brooduitdeling door Agelose boeren in 1930, van de skyline van Ootmarsum anno 1870 of van sigaren rollende werknemers van de firma Reinders. De foto’s met beschrijving zijn met een enkele muisklik vanaf elke computer, tablet of laptop te vinden, weten steeds meer mensen. De digitale schatkamer van Ootmarsum wordt jaarlijks tienduizenden keren geraadpleegd. De bezoekers komen uit de hele wereld. Jan Raatgerink is trots op de hoge bezoekersaantallen. Ze zijn het resultaat van duizenden uren werk die ‘zijn’ vrijwilligers in het digitaliseren van de heemkundecollectie hebben gestoken. Raatgerink nam 25 jaar geleden het initiatief om het fotoarchief toegankelijk te maken. ‘Veel foto’s van onze vereniging waren verdwenen, omdat de vrijwilligers ze ooit hadden meegenomen naar huis en inmiddels waren overleden. Wat we nog hadden, lag opgeslagen in enveloppen, mappen en dozen. Er was geen enkel overzicht.’ DRUKKE FILMAVONDEN Raatgerink, die als elektrotechnicus heeft gewerkt aan de Universiteit Twente en Hollands Signaal (nu Thales), nam het voortouw in het digitaliseren van de foto’s. Hij verdiepte zich samen met vijf andere vrijwilligers in het archiveren van historisch beeldmateriaal. Ook ging de werkgroep actief de boer op om ‘nieuwe’ oude foto’s op te sporen. Een tijdrovende klus die nooit ophoudt, want de heemkundevereniging legt ook actuele veranderingen en gebeurtenissen in Ootmarsum en omstreken vast. Met hulp van het Historisch Centrum Overijssel staan nu alle foto’s online op het platform MijnStadMijnDorp. Klaar is de werkgroep nog lang niet, zegt Raatgerink. ‘We zijn nu bezig om dia’s, video’s en films te digitaliseren. Ook dat kost veel tijd. Maar ik doe het graag, want je krijgt er veel voor terug. We organiseren jaarlijks een filmavond in hotel Van der Maas. Dat is elke keer volle bak. We moeten bijna altijd extra stoelen bij plaatsen. Kijk, daar doe je het voor.’ BORREL IN DE BIBLIOTHEEK Raatgerink was jarenlang voorzitter van de heemkunde vereniging en heeft zich in die functie ingezet voor een cultuuromslag. Hij wilde van stoffige imago af en introduceerde moderne technologie om de lokale geschiedenis beter te kunnen ontsluiten. ‘Ik wilde alleen voorzitter worden als we anders zouden gaan werken. Onze werkgroep foto- en filmarchief bestond aanvankelijk uit oudere mannen. Ze kwamen hier vooral graag om samen een borreltje te drinken in de bibliotheek. Ik heb toen een nieuwe werkgroep opgericht die ging werken met computers en scanners. Daarmee is het digitaliseren begonnen. En natuurlijk drinken wij ook soms een borreltje. Het moet wel gezellig blijven.’ TACTISCHE AANPAK Raatgerink constateert dat veel vrijwilligers in historische verenigingen graag hun eigen gang gaan. ‘In het bedrijfsleven is het makkelijker om te zeggen: zo gaan we het doen. Binnen een vereniging moet je het iets tactischer aanpakken, anders lopen mensen weg. Zo hebben we in Ootmarsum als eerste in Twente een lokale canon geschreven met vijftig vensters (hoofdthema’s). Daarvoor hadden we zo’n twaalf schrijvers met allemaal hun eigen stijl. We hebben duidelijk aangegeven dat we met een redactie gingen werken om alle verhalen in dezelfde stijl te krijgen. Dat leverde eerst wat weerstand op, maar uiteindelijk is dat prima gelukt. Bij andere verenigingen hoor ik dat het veel moeizamer gaat.’ ELKE FOTO EEN EIGEN VERHAAL Bij elkaar is Raatgerink zo’n tien tot vijftien uur per week actief voor de heemkundevereniging. Hij is betrokken bij veel van de negen werkgroepen, die in totaal tachtig vrijwilligers tellen. Een van die vrijwilligers is zijn vrouw Marlou. Ze was zestien jaar hoofdredacteur van het jaarboek van de vereniging en is onder meer druk met het digitaliseren van het foto- en filmarchief. Ook zij is er zeker tien uur per week mee bezig. ‘Ik kom niet uit Ootmarsum, maar op een gegeven moment vroegen ze me voor het bestuur. Mijn man zei: Doe het maar, want het is hartstikke leuk. En hij heeft gelijk. Onze werkgroep bestaat uit allemaal enthousiastelingen. Samen bouwen een mooie fotocollectie op. We hebben wekelijke foto’s geplaatst in het weekblad en daar kwamen altijd veel reacties op. Elke foto heeft een verhaal. Mensen spreken je ook aan op straat, omdat ze weten dat ik hiermee bezig ben.’ MEER MANNEN De werkgroep foto- en filmarchief in Ootmarsum bestaat voor de helft uit vrouwen. Maar over het algemeen domineren de mannen de heemkundeverenigingen, moet Marlou Raatgerink toegeven. Hoe dat komt? Moeilijk te zeggen. Misschien zijn de mannen iets chauvinistischer, en daardoor iets meer betrokken bij de plaats waar ze vandaan komen.’ ‘Verenigingen moeten meer samenwerken’ Ook Diepenheim heeft een eigen historische vereniging: Old Deep’n. Voorzitter Herman Haan merkt dat de interesse voor lokale geschiedenis groeit. Een belangrijke factor is volgens hem de gemeentelijke schaalvergroting. Diepenheim maakt deel uit van de gemeente Hof van Twente. ‘In de historische vereniging zien de inwoners iets terug van hun identiteit.’ Daarnaast spelen de verhuizing van de vereniging en de digitalisering een rol, denkt Haan. ‘We zijn zichtbaarder en toegankelijker geworden. Dat is ons beleid sinds enkele jaren. Op onze nieuwe locatie, de Maalderij van cultuurcentrum Herberg De Pol, komen mensen makkelijker binnen met voorwerpen en foto’s. Ook onze digitale beeldbank op MijnStadMijnDorp met 5.500 foto’s en straks 25.000 krantenknipsels helpt mee. Daar wordt erg veel op gereageerd door bezoekers van de website. Zo kregen we bijvoorbeeld pas geleden een pakket met boekjes en fotoalbums uit Frankrijk. Het bleek van de kleinzoon van de voormalige dominee Molenaar te zijn die ons op internet had gevonden.’ Old Deep’n telt 325 leden, van wie er ongeveer 20 wekelijks actief zijn in allerlei werkgroepen. Haan zou graag zien dat er een samenwerking tot stand komt met collega-vrijwilligers elders in Twente. ‘Bijna elke zichzelf respecterende kern in Twente telt een heemkundevereniging of historische kring, van Albergen tot Haaksbergen. Maar we spreken elkaar eigenlijk nauwelijks, iedereen doet zijn eigen ding. Het zou mooi zijn dat we meer kennis en ervaringen uitwisselen, zodat we van elkaar kunnen leren.’ 84 zilver magazine
Overleg bij Old Deep’n. Zittend tweede van links Herman Haan zilver magazine 85