RAPPOR T Evaluering av NVE sitt snøstasjonsnettverk

4.1.2 Metamorfose
Destruktiv metamorfose (nedbrytande omforming):
Straks snøkrystallane legg seg i ro på bakken eller på eit eldre snølag, startar omdanninga av
krystallforma. Snøkrystallane har veldig stor overflate i forhold til volum. Den sekskanta grunnforma
med mange forgreiningar endrar seg mot ei kuleform og overflata vert redusert til om lag 1/1000 av
det opphavlege. Omdanninga er avhengig av temperaturgradient (viktigast), temperaturen og
porevolumet i snøen.
Den nedbrytande omdanninga skjer utan smelting, dvs. ved temperaturar under 0 o C. Snøkrystallane
endrar fasong frå den opphavlege nysnøkrystallen til avrunda krystallar ved at ein får ei fordamping
frå dei framstikkande konvekse delane av krystallen og sublimasjon direkte til is på dei konkave
delane.
Krystallomforminga skjer raskare ved temperatur nær 0 o C enn ved lågare temperaturar.
Sintring:
Når snøkrystallane kjem tettare saman vert det danna små issambindingar eller isbruer i
kontaktpunkta. Denne prosessen vert kalla sintring. Dess mindre krystallane er, desto fleire isbruer
finst per volumeining. I fokksnø er krystallane vanlegvis veldig små (< 0,5 mm i diameter) og
krystallane er pakka tett saman med gode mogelegheiter for brudanning. Fokksnø tåler difor strekk,
trykk og skjærbelastning godt og heng saman i større eller mindre flak.
Konstruktiv metamorfose (oppbyggande omforming):
Temperaturskilnad mellom snøoverflata og bakken gjer at vassdampoverskotet ved bakken flyttar seg
oppover i snødekke. Når vassdampen kjem inn i eit område med lågare temperatur kondenserar den og
ein får avsetning av krystallar lenger opp i snøpakka. Forflyttinga av vassdamp skjer ved diffusjon og
konveksjon. Til større temperaturgradient til større er den konstruktive metamorfosen. Krystallane
endrar form frå ei rund form til krystallar med plane flater og skarpe kantar. Krystallane er
terningforma med storleik på 2-3 mm og kontaktflata mellom krystallane minkar, isbruer forsvinn og
snødekke får mindre styrke. Ved store temperaturgradientar og stort porevolum kan utviklinga
fortsetja og ein får til slutt danna begerforma krystallar med sekskanta tverrsnitt med storleik mellom
4-8 mm.
Tynnare snødekke og kaldt vintervêr gjev større temperaturgradient og ein får danna meir
kantkorn/begerkrystallar (også kalla rennsnø og sukkersnø). I lange kuldeperiodar kan heile snødekke
verta omdanna til slike lag.
Smeltemetamorfose (våt snø, smelteomforming)
Når snøen har ein temperatur på rundt 0 o C byrjar iskrystallane å smelte. Ved vassinnhald opp til 4 %
kjenner snøen kram ut. Ved 8 % kan vatn pressast ut og over 15 % renn vatn ut av snøen. Når snøen
smeltar og vassinnhaldet aukar, avtek snøen sin styrke (snøen vert ”råtten”). Seinare i sesongen kan
snøen setja seg igjen fordi vatnet er drenert ut. Dersom snøen frys etter at den har vore utsett for
smelting, får ein danna skare. Korna vert frose saman til harde sjikt.
4.1.3 Termodynamiske forhold mellom snøpute og terreng
For å måla ein korrekt og representativ verdi for snøen sin vannekvivalent, bør snøpakka over puta og
terreng vera så likt som mogleg. Ei snøpute er fylt med væske og vil dermed nødvendigvis ikkje ha
same termodynamiske eigenskapar som terrenget rundt. Når væska i ei snøpute er varmare/kaldare enn
omkringliggande snø vil det verta ein energitransport i form av varme frå/til puta og ut til/frå snøen.
Denne varmen vil påverka snøpakka. Fordi terrenget rundt har ein annan varmeleiingsevne, vil
snøpakka over snøputa få andre temperaturpåverkingar enn snøpakka over bakken. Det har blitt
vurdert om nokon form for isolering under/over puta vil kunne dempe temperaturpåverknaden frå
65