Utdanning_08_10
Utdanning_08_10
Utdanning_08_10
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Når ein utstøytt sjølv blir utstøytar<br />
Å vera utstøytt er nok velkjent<br />
for dei som arbeider i skolen, så<br />
romanen «Utstøytt» burde vere<br />
interessant både for lærarar og<br />
skoleleiarar. Forfattaren skriv lett,<br />
har ein rik fantasi og presenter personane<br />
på ein lun, men treffande<br />
måte. Men særleg slutten ville tent<br />
på ein strammare komposisjon.<br />
> I 2005 debuterte Heidi Hjorteland<br />
med novellesamlinga<br />
«Vranglås». No kjem ho ut med<br />
sin første roman, der hovudtemaet<br />
er korleis det er å verta<br />
halden utanfor, eller som tittelen<br />
seier, vera «Utstøytt». Dette skulle<br />
vere eit velkjent fenomen for dei<br />
som arbeider i skolen, så boka<br />
burde vere av interesse for både<br />
lærarar og skoleleiarar.<br />
Forfattaren har lagt handlinga<br />
i boka til eit miljø ho sjølv kjenner<br />
godt. Både ho og hovudpersonen,<br />
Borghild, har vakse opp på ein<br />
fjellgard, og begge har valt journalistyrket<br />
som leveveg. I tillegg<br />
avsluttar boka med at Borghild<br />
skriv ned livshistoria si i håp om<br />
å koma vidare i livet. Ho er med<br />
andre ord «forfattar».<br />
Boka byrjar og avsluttar på eit<br />
sjukehus, som såleis blir ramma<br />
rundt sjølve forteljinga om Borghild,<br />
som bur om lag ei mil frå<br />
bygda saman med foreldra og den<br />
yngre broren Reidar.<br />
Som dei fleste barn gler Borghild<br />
seg til å byrja på skulen. Men<br />
allereie fyrste skoledagen kjenner<br />
ho seg utanfor. Ho føler og at<br />
mora, som er med denne dagen,<br />
skil seg ut frå dei andre mødrene.<br />
Handlinga når eit toppunkt<br />
da Borghild byrjar i fjerde klasse,<br />
og det kjem ei ny jente, Kari, i<br />
klassen. Kari er veslevaksen og<br />
kunnskapsrik, og blir etter kvart<br />
lærarane sin maskot. Samtidig<br />
bestemmer ho kven i klassen<br />
som skal leike i lag, og kven dei<br />
ikkje skal bry seg med. Borghild<br />
høyrer til den siste gruppa. Ho<br />
vert gåande for seg sjølv. Men ho<br />
seier ingen ting heime om korleis<br />
ho har det på skulen, og foreldra<br />
spør sjeldan. Borghild ber det<br />
vonde inni seg, slik resten av<br />
familien taust ber sitt. Kvar morgon<br />
ho skal på skolen, kjenner<br />
ho ein stram knute i magen og er<br />
nær ved å kaste opp.<br />
Som så mange i same situasjonen<br />
trur Borghild at det er hennar<br />
eiga skuld at ho blir halden utanfor.<br />
Som til dømes då Kari ber<br />
inn til tiårsdagen sin, Borghild er<br />
den einaste i klassen som ikkje<br />
er invitert. Men Borghild trur<br />
ikkje at det er vondt meint, berre<br />
at Kari har gløymt kortet hennar<br />
heime.<br />
Heller ikkje lærarane er fri frå<br />
fordomar. Dei ser på folk frå fjellbygdene<br />
som noko for seg sjølve.<br />
Dei er både asosiale og har ein<br />
sjølvgod livsstil. Berre klassestyraren,<br />
Guro Frick, tek parti med<br />
Borghild. Trass alle vanskane gjer<br />
Borghild det godt på skulen. Og<br />
ho gler seg til å koma til byen for<br />
å gå på vidaregåande. Der kan ho<br />
byrja på nytt blant menneske som<br />
ikkje kjenner henne frå før. Men<br />
kjensla av ikkje å høyra til nokon<br />
stad følgjer med henne. Etter<br />
kvart utviklar Borghild ein sjukleg<br />
trong til både å oppspore og slå<br />
ned på mobbing i nærmiljøet. Då<br />
møter ho seg sjølv i døra. Ho blir<br />
sjølv ein utstøytar.<br />
Boka har fleire klare motiv<br />
i tillegg til det å bli støytt bort:<br />
Konfliktar mellom generasjonar<br />
og i ekteskap, likestilling og ikkje<br />
minst motsetningar mellom bygd<br />
og by, for å nemne nokre. Men<br />
det lar me liggje her.<br />
Hjorteland skriv lett, har ein<br />
rik fantasi og presenterer personane<br />
på ein lun, men treffande<br />
måte. Språket er freidig, som til<br />
dømes fyrste setninga i boka:<br />
«Ein fis smyg seg ut mellom dei<br />
tjukke rumpeballane til vaskekona<br />
på skulen idet ho bøyer seg<br />
ned».<br />
Men etter mi meining blir det<br />
for mange konfrontasjonar i den<br />
siste halvdelen av boka. Sjølv om<br />
det er ein ny situasjon kvar gong,<br />
føler ein at det blir nærast oppatttak.<br />
Ein strammare komposisjon<br />
her ville boka tent på.<br />
Omtalt av Lidvard Hytta<br />
> aktuell Bok<br />
utstøytt<br />
Av: Heidi Hjorteland<br />
429 sider<br />
Wigestrand Forlag<br />
«Heller ikkje lærarane er fri frå<br />
fordomar.»<br />
35
Change language