kütüb-i sitte'deki mehdi hadislerinin dinler tarihi - Süleyman Demirel ...

çoğunluğu Hz. Peygambere nisbet edilen rivayetlere dayanarak ahir zamanda beşer
üstü özelliklere sahip Deccalin çıkacağı ve Hz. İsa tarafından öldürüleceği görüşünde
birleşmişlerdir. Kelam alimlerinin çoğunluğu Deccalin çıkışı ile ilgili rivayetleri
yorumlamaya yanaşmazken, Teftazani (v. 792/1390) ilgili rivayetleri zahiri
mânâsıyla almamayı mümkün görmekle beraber bazı alimlerin bunları te’vil
ettiklerini belirtmiştir. Çağdaş alimlerden Mahmud Şeltut, Reşid Rıza bu görüşü
devam ettirmiştir. Hatta Reşid Rıza bir adım daha ileri giderek hocası Muhammed
Abduh’a meyletmiştir. Abduh ise Deccali, İslam dininin ortadan kaldırmaya çalıştığı
bütün hurafe, yalancılık ve kötülüklerin sembolü olarak yorumlamıştır. bunun
dışında farklı yorumlarda bulunmaktadır. Mesela Muhammed Esed’e göre, “Avrupa
Medeniyeti”, Said Eyyub’a göre ise Deccal “Siyonizm” şeklinde yorumlanmalıdır. 83
Haricilerin erken devir alimleri Cehmiye ve bazı Mutezile kelamcıları ile
Abdulkerim Hatib Mustafa es-Sadavî gibi bazı çağdaş araştırmacılar her hangi bir
tevile gerek görmeden Deccal inancını bütünüyle reddetmişlerdir. Onlara göre bu
konuda kesin delil niteliğini taşıyan bir nass yoktur. Sarıtoprak’ın çalışması
sonucunda ulaştığı neticelerden bir kısmını almanın faydalı olacağı kanaatindeyiz.
Ona göre “Deccal’in ontolojik olarak hadis rivayetlerinde yer aldığı şüphe götürmez
bir gerçektir. Esas tartışılması gereken husus bu hadislerin Rasulullah’a (sav) aidiyeti
meselesidir. Çok farklı ifadeler taşıyan bu hadislerin tamamını Peygamberimize
nisbet etmek mümkün değildir. Yine tamamını zahiren kabul de mümkün değildir.
Çünkü bu taktirde Allah’ın kainata tevdi ettiği kanunlara ters düşeriz. Fakat bu
rivayetleri Kur’an’ın genel prensipleriyle bağdaşmadığını söylemek de isabetli
değildir. Deccal, yer yüzünde inkarcılık fikrini yaymaya çalışan, mukaddes değerleri
inkar eden, şer faaliyetlere fikir babalığı yapan kuvvetli bir cereyandır. Bu cereyanın
elbette müsah temsilcileri olmuş ve bundan sonra da olacaktır. O halde Deccal harika
bir varlık belli bir şahsiyet ve tek bir insan değildir. İslam inancında “Deccal” diye
bir hakikat vardır. Ancak, efsanevi tasvirlerle anlatılan başı bulutlara değen denize
girdiğinde su topuğuna bile yetişmeyen bir Deccal dinen sabit ve malum değildir.
Bununla birlikte Deccal konusuna inanmayan bir mü’mini tekfir etmek de doğru
değildir. 84
83 Sarıtoprak, “Deccal”, TDVİA, s.70.
84 Sarıtoprak, age, s. 147, 152.
17