Kay bet tik le ri miz - TED Ankara Koleji Mezunları Derneği

ustalaşma konusudur. Bütün orkestra şefleri bir, bazen iki enstrüman
çalarlar. Ben müziğin, özellikle çok sesli müziğin ana
enstrümanı olan piyano ile başladım. Daha sonra kompozisyon
bölümü geldi. Kompozisyon bölümüne girdiğim yıllarda,
12-13 yaşlarımda, bir konser izlemiştim. Bu dünyaca ünlü
orkestra şefi Zubin Mehta’nın Los Angeles Filarmoni Orkestrasıyla
Ankara’ya geldiği ve CSO’da verdiği bir konserdi. Annemin
beni götürdüğü o konser, büyük bir etki yaratmıştı üzerimde.
Müziği çok ilginç bulmuştum. O yıllarda kompozisyona girdim,
o da tesadüf eseri oldu. Ahmet Adnan Saygun’un kompozisyona
girmemde ve daha sonraki müzik yaşantımın şekillenmesinde
rolü çok büyüktür. Yalnız benim değil, Türkiye’de
büyük müzisyenlerin müzik yaşantılarının şekillenmesini de
sağlamış bir bestecidir. Yine çok değerli bir hocam olan İlhan
Baran’ın da bu yolda ilerleyişimde çok büyük katkıları olmuştur.
Bir röportajınızda “Klasik müzik sevilmez, saygı duyulur,
üzerinde düşünülür” diyorsunuz. Ne demek istediğinizi
biraz açar mısınız?
Klasik müzik, aslında “klasik müzik” diyerek kelimelerimizle
eski müziği çağrıştırdığımız; ama doğru bir gönderme yapmadığımız
ve genç yaşlarda da ileriki yaşlarda da her zaman
derinliği artan, felsefi boyutu olan, insan yaşantısına bir ayna
gibi duran bir müzik türüdür. Tiyatro sanatının somut sözlerle
ve kimliklerle insan sanatına ayna tuttuğunu varsayarsak,
müzik sanatı da seslerle bu aynayı tutar. Bu bakımdan klasik
müzik, insana her yönünü, çirkinliğini, açlığını, mutsuzluğunu
gösterir. Dolayısıyla yalnızca insana mutluluğunu gösteren
popüler müziklerden çok farklıdır. Klasik müzik size düşünsel
bir kapı açmak içindir. Kendinizi vererek dinlemelisiniz, size
boyut katar. Bir felsefe kitabı gibidir. Yani oyalanayım diye felsefe
kitabını okumazsınız, kendinizi zenginleştirmek için okursunuz.
O nedenle klasik müzik sizi düşündürmeye ve zenginleştirmeye
yöneliktir. Bir tiyatro yapıtıyla karşılaştırdığınız
zaman, mesela eğlenmek için gittiğiniz bir tiyatro eseri vardır,
ama düşünsel açıdan insanoğlunu daha yakından tanımak
için gittiğiniz eserler de vardır. Orada oyalanmak yoktur, biraz
da sizi sıkar. Bu bakımdan klasik müzik sevmek için değildir,
düşünmek için, kendinizi ve çevrenizi daha iyi tanımak içindir.
Türkiye’de klasik müzik Cumhuriyetin ilk yıllarında büyük
bir gelişim gösterdi. Ancak özellikle son yıllarda daha çok
kitlelere ulaşması açısından bir gerileme görülüyor. Sizce
bunun nedenleri nelerdir?
Bu, müziğin felsefi boyutunun göz ardı edilmesinden kaynaklanan
bir şey. Dünyada batının bir müziği vardır, ona klasik
müzik denir; doğunun bir müziği vardır. Türklerin, Bizanslıların,
Japonların ve Çinlilerin yerel müzikleri vardır onlar da halk
müziğidir. Bu bir piramittir. Piramidin en tepesinde klasik batı
müziği olarak adlandırdığımız evrensel sanat müziği vardır.
Evrensel sanat müziği bu piramidin tepesinde durur, ayaklarını
her zaman yerel müziklere, yerelliklere, popüler müziğe basmıştır.
Ama onu işleye işleye, damıta damıta incelten, rafine
hale getiren insanoğludur. O, insanlığın malıdır artık. Klasik batı
müziği Japonlar için de aynı şeydir, Ruslar için de. Algılama
kapasitesi kültürel birikimle ilgilidir. Ama yerel müzikler hiçbir
zaman bu evrenselliğe ulaşamazlar. Bu bakımdan, bu tanımlamaya
yanlış yaklaştığınız zaman bence kolaycılık oluyor.
Günümüzde klasik müziğin ve müzik sanatının Türkiye’de Ata-
portre
türk döneminde verilen öneme yaklaşılmadığı gibi bir sonuca
ulaştırıyor bizi. Belki sonuçları itibari ile biraz da doğru. Ama
Atatürk sadece 20.yy’da değil, çağlar boyunca da en ileri
görüşlü liderdi. Daha Sakarya Savaşı’na giderken, savaş daha
kazanılmamışken, Ankara’da bir Anadolu Medeniyetleri Müzesi
kurulması ve tarihi binaların korunmaya alınması kararnamesini
çıkartan bir komutandır. İlk Musiki Muallim Mektebi’nin
kurulması 1924’tür, ilk fakülte 1925 Hukuk Fakültesi’dir. Yani
hiçbir şeyi olmayan bir ülkede, bu kültürel vizyonu görebilen
dünya lideri hiçbir yerde yoktur. Dolayısıyla Atatürk’ün vizyonunu,
onun yaratıcılığını ve o yıllarda yapmış olduğu kültürel
hamleleri bugün beklemek çok zor bir şey. Ama ben, Atatürk’ün
kültür reformuyla bugün Türk sanatçıların gerçek
anlamda çok büyük
başarılar elde ettiğini ve
uluslararası arenada
çok daha fazla kendilerinden
söz ettirdiğini biliyorum.
Çok büyük güçlüklerle
karşı karşıya kalıyorlar
tabii. Yani Türkiye’nin
gelişmekte olan
bir ülke olarak aşması
gereken sorunları sanatçılar
da, kültür insanları
da muhakkak yaşıyorlar,
ama ben çok önemli
adımlar atıldığına da inanıyorum.
Klasik müzik, opera ve
balenin halkla daha
fazla buluşturulması
için ne gibi çalışmalar
yapılmalıdır?
Bilinçlendirme çalışmaları
yapılması gerekiyor.
Klasik müzik nedir?
Klasik müzik denilince
hep eski müzik gibi bir
tanımlama oluyor. Hayır,
evrensel sanat müziğidir.
Klasik müzik dün bestelenmiş bir eser de olabilir. Sanatsal
değerini tartışabiliriz ama yeni bestelenmiş bir eser de klasik
müzik olabilir. Belki içlerinden bazıları 23.yy’da dünyanın başyapıtları
arasında olacaklar, onu bilemeyiz. Çünkü zamanın
imbiğinden, elenerek geçecek. Yarın bestelenecek klasik
müzik eserleri var, evrensel mesajı olan eserler, evrensel teknikleri
kullanan büyük tasarım yapıtları; yani müziğin sanat olabilmesi
için asgari bazı kriterler vardır. Ama bu kriterleri uygulayan
her yapıt, sanat yapıtı ya da başyapıt değildir. 21. veya
22. yy’da anılmayacak eserler olabilirler ama çok seslilik insanoğlunun
yüzyıllardır varmış olduğu teknolojik gelişimlerden
bir tanesidir, bu bilimsel bir gerçektir. Tabii bir de müzik yapıldığında
büyük bir tasarım olması lazım ve bu büyük tasarımların
özgür olarak evrensel platforma çıkması. Özgün olamayan
ve kendi ulusal, kültürel özelliklerinden esinlenmemiş yapıtların
da evrensel platformda yer bulması mümkün değildir. Bütün
bunları yaratabilmek, çağlar boyunca toplumların biriktirdiği,
birikimin içinden çıkan unsurlarla oluyor, bu çok kolay bir şey
9
MAYIS2009 kolejliler