Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
sözünü Sümerli (Mann von Sümer, Sümerer) diye adlandırmıştır. [33] Yukarıda adı geçen Azerbaycan<br />
köyün (veya kentin) bazı sakinleri kendileri için Kengerlu (kengerli) soyadını kullanıyorlar. LU-KEN-<br />
GER-RA sözcüğü ile KENGERLU sözcüğü arasındaki benzerlik çok anlamlıdır. Özellikle (LU) eki<br />
her iki dilde de bir yurda mensup adam anlamına geliyor (bkz. sözlük bölümü).<br />
Bazı bilim adamları bu sözcüğü Kİ-EN-Gİ şeklinde yazıp, onun birinci hecesindeki Kİ<br />
sözcüğünü yer-yurt anlamında veriyorlar. Sümerlerde çoğunlukla adın sıfattan önce gelmesini göz<br />
önüne alırsak bu şekilde yazılmasının daha doğru olması mümkündür. Ancak hangi şekilde yazılırsa<br />
yazılsın bu sözcüğün terkibindeki Kİ sözcüğü yer, yurt veya kır/gır anlamındadır.<br />
“Türkistan’a ait eski adlarda da Kengü; yurt adı, Kagır Çayı ve Kangar etnik adı bulunması da<br />
dikkate şayandır.” [34]<br />
Orhon yazıtlarında da Kengere ve Kengü sözcüklerinin yurt ve ya kavim adı olarak zikr<br />
edilmesi de çok anlamlıdır. [35]<br />
2.3. Änew (Aşkabat'ın 14 km. doğusunda eski kent harabesi): Sümerlerin en ulu tanrılarının adı, Gök<br />
tanrısı olan Anû'dur. Ayrıca onların en büyük tapınağının adı da Uruk kentindeki Anû'dur. Biz bu iki<br />
sözcüğün anlamlarının bir olması konusunda dinî adlara ayrılmış bölümde söz edeceğiz. Ancak burada<br />
iki noktayı hatırlatıyoruz. Birincisi, yabancı dillerde (Hindo-German dillerinde) yazılmış eserlerde<br />
Änew sözcüğünün Anû, bazen Anau şeklinde yazılması ve ikincisi, bilim adamlarının eserlerinde<br />
atalarımızın gök tanrısına inandığı konusunda kesin bilgiler vardır (bkz. din bölümüne).<br />
2.4. Urgenç (Eski Urgenç Türkmenistan'da, Yeni Urgenç Özbekistan'da): Sümerlerin en önemli ilk<br />
kentlerinin adları Ur ve Uruk olmuştur. Sümer dilinde Ur sözcüğü insan ve Uru sözcüğü ise kent<br />
anlamındadır. Bu sözcükler günümüzdeki Türkmen dilinde Uruğ (Uruk), yani hanedan, boy; sözcüğü<br />
ile aynı kökten olsa gerek. Çünkü bu sözcüklerin şekil ve anlam bakımından birbirine yakınlığından<br />
başka bilim adamlarının açıklamasına göre ilk köyler, belli bir akraba insan toplulukları, yani uruğ’un<br />
yerleşmesiyle türemiştir. Netice itibarıyla uruğ veya urug sözcüklerini ilk insanların kurdukları köylere<br />
ad olarak vermiş olmaları büyük bir ihtimaldir. Bunları nazara alırsak, bu sözcüklerin arasında yani<br />
Sumerdeki Ur, Uruk, Türkmenistandeki Urgenc ve Azerbaycandeki Urmiye kent adlarının arasında<br />
belli benzerlikler duyulmaktadır diye düşünüyoruz. Bu kent adlarına benzer Türkmenistan’da “Herrikgala”<br />
ve Azerbaycan’da ise “Erk-gale” gibi eski yurt adları da bulunmaktadır.<br />
2.5. Nusay (Aşkabat'ın 16. km güney batısında eski kent harabesi): Günümüzdeki Irak<br />
Türkmenlerinin yurdu olan Kerkük şehrinin çevresinde (Yorgan Tepe) de Sümerlerin M.Ö. 2500<br />
yılına ait Nusi (Nuzi) kentinin harabeleri var. İki tane basit kelimeden ibaret olan bu birleşik kelime<br />
yansıma bakımından hemen hemen aynıdır. Bu sözcüğün anlamını ise şöyle düşünmek mümkündür.<br />
Daha önceki satırlarda NU sözcüğünün insan olduğuna işaret edilmişti. Sİ sözcüğü Sümer dilinde<br />
hürmetli, dost anlamına da gelmektedir. [36]<br />
Böylece, Nusi sözcüğünü hürmetli, dost insan, pir gibi anlamlarıyla düşünmek mümkündür.<br />
NU-SAY birleşik sözcüğüne gelince, SAY sözcüğü Türkmen dilinde seçkin ve SI-LAG kelimesi ise<br />
hürmet demektir. Netice olarak NU-SAY sözcüğünü seçkin insan olarak düşünmek mümkündür.<br />
2.6. Parab (Farab): Türkmenistan'daki bu eski kentin adı da Mezopotamya'daki Fara kenti adına<br />
yakındır.<br />
2.7. Madau Tepe ve Madau Dağları: Türkmenistan'daki bu eski yurt adları ise Sümer dilindeki<br />
MADA sözcüğü ile bir kökten olsa gerek. Mada sözcüğü Sümer dilinde yurt, uygarlık yurdu<br />
anlamındadır. [37] Ayrıca matu sözcüğü de Sümer dilinde yurt anlamındadır. [38]<br />
2.8. Durun: Türkmenistan'daki bu eski yurdun adının Sümer dilinde DUR, DURU ve DURUN<br />
şekillerinde iskân, yurt tutmak, yaşamak gibi anlamları vardır (bkz. sözlük bölümü). Bu sözcük<br />
Türkmen dilinde de durmak, toktamak, yurt tutmak gibi anlamlar taşımaktadır.<br />
2.9. Gavur Tepe, Gavers: Türkmenistan'daki bu eski yurt adları da Mezopotamya'daki Gaur Tepe<br />
(Depe Gaur) ile çok yakındır.