Begmyrat Gerey - Turuz.info

Destan hakkındaki tabletlerin birincisinde Gılgamış şöyle anlatılmaktadır: Onun görmediği
hiçbir şey yoktur. Dünyanın bütün bilgeliklerini bilip torunlarına bırakan bir adamdır. Sırları görüp
perdesini yırtan bu adamdır. Tufan’dan önce olayın haberini getirdi. Uzun yoldan gelip yorgun düştü
amma çökmedi, bütün çektiklerini bir anıt taşına kazdı.” [106]
Görüldüğü gibi bu destanda bizim halk destanlarımızı, masallarımızı hatırlatan yansımalar az
değildir. Başka bir ifade ile, yukarıda bahar bayramında gördüğümüz gibi Gılgamış destanının izlerini
de Türk mitolojisinde açıkca görebiliriz. Bu benzetmeleri aşağıdaki tertip ile göz önünde bulundurmak
mümkündür.
7.3. Gılgamış Destanı ve Akpamık Masalı
Destanların oluşma süreçlerindeki pastoral hayat ve onların tasvir ettikleri dönem takriben
aynıdır. İkisinde de halkın doğa ile ilişkisi de birdir. Bu ise bu destanların çok eski çağlarda türemiş
olmalarını ispat etmektedir. Akpamık'ta asıl rolü kadınların oynaması M.Ö. 4 bin yıllarında
Türkmenistan’daki sosyal ilişkilerde Anaerkil (Matriarkal) anlayışın hâkim olduğu döneme aittir. Bu
dönemi daha iyi anayabilmek için Türkmen-Sovyet Tarihi’nin birinci cildinin 38-45. sayfalarına
bakalım:
Yukarıda görüldüğü gibi Türkmen mitolojisindeki Akpamık masalı, Sümer mitolojisindeki
“Domuzi-In-anna” ve Gılgamış destanlarının üçünün de mazmununun temelini oluşturan mesele,
insanlığın en önemli sorunu olan “yaşam ve ölüm” sorunudur. Üçünde de “dirilik ilacını” bulmak için
büyük çaba gösterilir. Akpamık ve Domuzi-Inanna destanlarında hemen hemen aynı şekilde dirilik
ilacı bulunarak yeniden dirilme gerçekleşir, ancak Gılgamış bu ilacı bulursa da onu kullanamadan
kaybeder. Gılgamış ile Enkidu’un birleşerek “Hum-baba” adındaki bir Devi öldürmesi, Akpamığın 7
kardeşinin “Kara Devi” öldürmeleri ile aynı olduğu halde, başka bir taraftan ise Dede Korkut
destanındaki “Besed”in “Depegöz”ü öldürmesini yansıtmaktadır.
7.4. Gılgamış ve Dede Korkut Destanları
Bazı bilim adamlarının fikrine göre “Bu destanın yılın 12 ayına uygun olarak 12 bölümden
ibaret olması, 12 bölümden oluşan “Dede Korkut” destanını, Gılgamış'ın tanrılara boyun eğmeyerek
onlara karşı mücadele vermesi ise Dede Korkut destanındaki Azrail ile savaşa giren “Dirsehan”ın
şahsiyetini hatırlatmaktadır.” [107]
Gılgamış'ın kendi dostu Enkidu ile beraber, tanrıların onların karşısına gökten yere
gönderdikleri “boğa” ile savaşarak onu öldürmesi, Dede Korkut destanının “Boğaç ve Dirsehan
Oğlunun Boyu” bölümünde, Boğaçhan'ın kendi adını bir esrik boğa ile savaşarak onu öldürmekle
almasını hatırlatıyor . [108]
Yukarıda görüldüğü gibi Gılgamış’ın şahsiyetinin bir yönü de onun bazen başkalarına karşı
acımasız davranması ve halkın üzerinde sert hakimiyet kurmasıdır. İnsanları çok çalıştırıyor ve ağır
vergiler alıyordu. Hatta Uruk kentinin çevresine büyük Kale yaptırarak kuşatmıştı. Dede Korkut
destanındaki “Deli Dumrul” da hemen aynı karakteri taşır. O da bir susuz kuru ırmağın üzerine köprü
yaptırarak, her geçenden 30 ve geçmeyenden 40 akçe parayı zorla alır.
Gılgamış’ın arkadaşı Enkidu ilk defa ormanlarda hayvanlarla yaşar ve sonra bir kadının
vesilesi ile kente getirilir. Oruz gocanın oğlu Beset de ormanlarda aslanlar ile yaşar ve nihayet Dede
Korkutun öğüdü ile Oğuzların arasına gelir. Gılgamış ve Deli Dumrul ikisi de ölümden çok korkar ve
ondan kurtulmak için çare ararlar.
7.5. Gılgamış ve Oğuzhan
Veliyev, “Sümer kahramanı Gılgamış'ın annesi “Nin-Sun” tanrıça idi. Gıgamış'ın gövdesinin
üçte ikisi tanrı, üçte biri ise insan etindendi, Oğuzhan’ın annesi de “Ayhan” adında bir tanrıça
sayılırdı” demektedir. [109]
7.6. Gılgamış ve Köroğlu
Gılgamış destanının meydana gelişi, yani Sümerlerin arasında türemesi ve sonrası yüzyıllar
devamında mükemmelleşmesi ve kuşakların dehası ile süslenerek güzelleşmesi, Köroğlu destanının
türeme ve mükemmelleşme süreci ile benzerlikler göstermektedir. Bu konuda Bekmırad'ın
Köroğlunun İzleri adlı eseri ilginçtir ve ilham vericidir. Bu eserinde o, Köroğlu'nun, Dede Korkut'un