publication
publication
publication
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Fotodinamik Terapi için<br />
Yeni Yakın Kızılötesi<br />
Duyarlaştırıcıların Sentez<br />
ve Karakterizasyonu<br />
Bu projede, ışıkla aktifleştirilebilen fotodinamik<br />
kanser tedavisi için yeni nesil etken maddeler ve<br />
görüntüleme modundan tedavi moduna ihtiyaç<br />
olduğu noktada geçebilen, bilgi işleyen ilaçların<br />
dünyadaki ilk prototipi elde edilmiştir.<br />
Bilkent Üniversitesi<br />
Prof. Dr. Engin Umut AKKAYA<br />
110T076<br />
Fotodinamik Terapi için Yeni Yakın<br />
Kızılötesi Duyarlaştırıcıların Sentez ve<br />
Karakterizasyonu<br />
1001 - Araştırma Projesi<br />
Projenin Amacı ve Önemi<br />
Projenin ilk aşamasında, Kaliks[4]aren ve BODIPY kimyasında bir yenilik getirilerek,<br />
yenilikçi bir türevlendirmeyle amfifilik fotoduyarlaştırıcılar elde edilmiştir. Suda<br />
çözünebilecek ancak hücre ve organel membran yapılarına da uyumlu bir tasarım<br />
içeren bu duyarlaştırıcıların kırmızı ve yakın kızılötesi dalgaboylarında uyarım ile<br />
singlet oksijen üretebildikleri de deneysel olarak gösterilmiştir.<br />
Öte yandan, singlet oksijen oluşumunu, sistemler arası geçişi hızlandıran<br />
ağır atom etkisi ile sağlamak çok standart bir yol olsa da, brom, iyot ya da<br />
selenyum gibi atomların, fotoduyarlaştırıcıların ışıkla uyarılmadan da sitotoksik<br />
etki göstermesine neden olduğu bilinmektedir. Bu da potansiyel fotodinamik<br />
terapi fotoduyarlaştırıcıların pratik kullanımını kısıtlayacaktır. Bu nedenle<br />
ağır atom kullanmadan kromoforları singlet oksijen oluşturacak bir yapıya<br />
dönüştürmek önem kazanmaktadır. Bu projenin bir parçası olarak, ortogonal<br />
Bodipy dimerleri sentezlenmiştir. Hesaplamalı Kimya çalışmaları, bu gibi dimerik<br />
yapılarda, uyarılmış halin dejenere moleküler orbitallerin kombinasyonu ile<br />
ifade edilmesi gerektiğini ve bu durumun ise, sistemler arası (singlet-triplet)<br />
geçişi hızlandıracağını göstermiştir. Bodipy dimerleri hem organik fazda hem<br />
de misel formülasyonu ile sulu fazda çalışılmıştır. Bu dimerlerin, diğer Bodipy<br />
türevlerinden, halojen atomu içermemesine rağmen çok daha etkin bir şekilde<br />
fotoeksitasyon sonucunda singlet oksijen oluşturduğu gösterilmiştir. Ayrıca,<br />
K562 insan lösemi hücre hattında nanomolar konsantrasyonlarda fotositotoksik<br />
etki de gösterilmiştir.<br />
Projenin son modülünde ise, moleküler mantık işlemci tasarımında çığır açan<br />
bir tasarım oluşturulmuştur. Bu tasarımda, bir moleküler “demultiplexer” kırmızı<br />
ışık “input”u ile asit konsantrasyonuna bağlı olarak iki aktivite arasında otomatik<br />
olarak geçiş yapabilen bir terapötik bilgi-işleyici olarak çalışmaktadır. Tümör<br />
bölgesinin asidik, sağlıklı dokunun nötral pH değerlerine sahip olduğu göz önüne<br />
alınınca sistemin yararı daha da önemli olmaktadır. Bu durumda, bu prototipin<br />
ileri versiyonu, sağlıklı doku bölgesinde kırmızı emisyon verecektir, ancak tümör<br />
pH değeriyle diğer outputu, terapötik etkisi olan singlet oksijeni oluşturacaktır.<br />
Böylece hem görüntüleme hem de terapi tek bir molekülle elde edilirken bu iki<br />
etki arasında geçiş, otonom bir şekilde etken molekül tarafından verilecektir.<br />
Proje Sonuçları ile İlgili Olabilecek Sektör, Kurum ve Kuruluşlar<br />
İlaç sektörü<br />
Proje Yürütücüsü İletişim Bilgileri<br />
Prof. Dr. Engin Umut AKKAYA<br />
312 290 35 70<br />
eua@fen.bilkent.edu.tr