Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>2005</strong>’TE TÜRK‹YE ENERJ‹ P‹YASASI<br />
Türkiye, 1 Ocak <strong>2005</strong>’te AB çevre standartlar›n›<br />
benimsedi. Bu çerçevede, kurflunlu benzin sat›fl› 1 Ocak<br />
2006 tarihinden itibaren yasaklanacak ve kurflunlu<br />
benzinin yerini potasyum ve mangan katk›l› kurflunsuz<br />
benzin alacak.<br />
Türkiye, stratejik konumu sayesinde, Ortado¤u ve Hazar<br />
Denizi’ndeki büyük petrol üretim alanlar› ile Avrupa ve<br />
ötesindeki tüketim pazarlar› aras›nda do¤al bir “enerji<br />
köprüsü” oluflturuyor. Halihaz›rda Irak ve Hazar<br />
petrollerinin ihrac› için önemli bir ç›k›fl noktas› olan<br />
Ceyhan bölgesi, gelecekte de Orta Asya petrollerinin<br />
ihracat› için ayn› ifllevi yerine getirebilecek konumdad›r.<br />
‹stanbul ve Çanakkale Bo¤azlar› da, Karadeniz ile<br />
Akdeniz aras›ndaki tanker trafi¤ini sa¤layan önemli<br />
birer geçit konumundad›r. Bunlar›n yan› s›ra, 1994-2004<br />
y›llar› aras›nda birincil enerji tüketiminde %52’lik bir<br />
art›fl gösteren ve <strong>2005</strong> y›l›nda 85,3 milyon tpe (ton petrol<br />
eflde¤eri) enerji tüketen Türkiye, dünya ölçe¤inde de<br />
önemli bir pazard›r.<br />
2006’da faaliyete geçecek ve günde 1 milyon varil petrol<br />
tafl›ma kapasiteli Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hatt› ve<br />
Azerbaycan’dan Türkiye’ye do¤algaz tafl›ma kapasiteli<br />
fiah Denizi boru hatt›, Türkiye’yi flu an oldu¤undan daha<br />
da önemli bir transit merkezi haline getirecek. Ayr›ca,<br />
Yunanistan ile bir süre önce imzalanan anlaflma<br />
sonucunda infla edilecek olan ara ba¤lant› niteli¤indeki<br />
boru hatt›, Hazar do¤algaz›n›n Türkiye üzerinden<br />
Avrupa’ya tafl›nmas› aç›s›ndan önemli bir ad›m teflkil<br />
ediyor.<br />
Toplam enerji ihtiyac›n›n %38’ini petrolden karfl›layan<br />
Türkiye, petrol ihtiyac›n›n yaklafl›k olarak %90’›n›<br />
Ortado¤u ve Rusya’dan ithal ediyor. <strong>Petrol</strong>ün, özellikle<br />
de siyah ürünlerin pazar pay› azalmaya devam ederken,<br />
do¤algaz›n pay› giderek art›yor.<br />
<strong>2005</strong>’te pazar›n bütünü genel olarak istikrarl›yd›.<br />
Beyaz ürünlerde (oto-LPG ve jet yak›t› dahil olmak<br />
üzere) toplam %2 oran›nda bir art›fl kaydedilirken,<br />
piyasadan çekilmek üzere olan kurflunlu benzinde<br />
yaflanan %40 oran›ndaki düflüfl, jet yak›t›, oto-LPG,<br />
kurflunsuz benzin ve motorin tüketiminde yaflanan<br />
art›fllarla dengelendi. Motorin, Türkiye’nin toplam<br />
akaryak›t da¤›t›m hacminin yar›s›ndan fazlas›n›<br />
oluflturmaya devam etti.<br />
Nispeten yavafllayan büyüme ve dünya petrol<br />
fiyatlar›ndaki art›fllar›n etkisiyle yükselen pompa<br />
fiyatlar›, yeni nesil araç park›n›n akaryak›t tüketim<br />
verimlili¤i ile birleflerek, talebin bir önceki y›la k›yasla<br />
zay›flamas›na neden oldu. Ayn› zamanda, turizmdeki<br />
h›zl› büyüme, jet yak›t› pazar›nda %13 oran›nda bir<br />
büyümeyle sonuçland›. Oto-LPG’deki büyüme bu y›l da<br />
devam etti ve oto-LPG sat›fllar› %8 oran›nda artt›.<br />
Alternatif bir yak›t olan LNG (s›v›laflt›r›lm›fl do¤algaz)<br />
Türkiye’de henüz yeni bir ürün ve toplam petrol ürünleri<br />
ve gaz pazar›nda sadece %0,5 paya (yaklafl›k 103.000<br />
ton) sahip olmas›na ra¤men, önümüzdeki befl y›l içinde<br />
LNG talebinin h›zla artmas› bekleniyor.<br />
<strong>2005</strong>’TE DÜNYA ENERJ‹ SEKTÖRÜNDEK‹ GEL‹fiMELER<br />
Çin ve ABD’deki yüksek talep, yaflanan do¤al afetler,<br />
faaliyeti kesintiye u¤rayan rafineriler ve bafll›ca petrol<br />
üreticisi ülkelerde devam eden siyasi ve ekonomik<br />
istikrars›zl›k sonucunda, <strong>2005</strong>’te dünyada ham petrol<br />
fiyatlar›nda yaklafl›k %40 oran›nda büyük bir art›fl<br />
yafland›. Dünya akaryak›t fiyatlar›ndaki de¤iflimlerin<br />
Türkiye pazar›ndaki yans›malar›, perakende fiyatlar›n<br />
dalgalanmas›na yol açt›. Ancak, Türk liras›n›n güçlü<br />
olmas› ve perakende sat›fllarda verginin sabit<br />
tutulmas›, dünya akaryak›t fiyatlar›nda yaflanan bu<br />
büyük art›fl›n etkisini hafifleterek y›l sonu itibar›yla<br />
motorin ve benzinin pompa fiyatlar›ndaki art›fl›n<br />
s›ras›yla % 13 ve %<strong>12</strong> düzeyinde gerçekleflmesini<br />
sa¤lad›.<br />
Do¤algaz›n ve LNG gibi gaz ürünlerinin fiyat avantaj›,<br />
çevreye petrol ürünlerinden daha az zarar vermesi ve<br />
son olarak arz kaynaklar›n› çeflitlendirme f›rsat›<br />
sunmas› nedeniyle, yayg›n olarak kullan›lan LPG’nin<br />
yan› s›ra, sanayide ve ulafl›mda geleneksel petrol<br />
kökenli akaryak›tlar karfl›s›nda giderek daha çekici<br />
alternatifler haline gelmektedirler. Do¤algaz ve<br />
do¤algaz ürünlerinin depolanmas› ve nakliyat› s›ras›nda<br />
özel emniyet kurallar›na uyulmas› gerekmektedir.<br />
Kamuya ait büyük do¤algaz, elektrik ve petrokimya<br />
kurulufllar›n›n 2006 y›l›nda ve sonras›nda planlanan<br />
özellefltirmeler ve enerji piyasalar›ndaki<br />
serbestlefltirmeler, Türkiye’yi AB’nin amaçlad›¤› “Tek<br />
Enerji Pazar›”na daha da yaklaflt›racakt›r.<br />
<strong>2005</strong>’TE ENERJ‹ P‹YASASI L‹BERAL‹ZASYONU<br />
1 Ocak <strong>2005</strong>’te yürürlü¤e giren yeni <strong>Petrol</strong> Piyasas›<br />
Kanunu AB standartlar›na ve mevzuat›na uygun olarak<br />
haz›rland›. Fiyatlama ve ithalat serbestiyetinin yan› s›ra,<br />
yeni kanun hükümlerinin getirdi¤i ciddi denetim<br />
mekanizmalar›, sektörü bir bütün olarak daha rekabetçi<br />
ve fleffaf k›lmay› amaçlamaktad›r.<br />
<strong>2005</strong> y›l›nda akaryak›t da¤›t›m sektörünün tamam›n›<br />
ilgilendiren önemli yasal de¤ifliklikler yap›ld›. <strong>Petrol</strong>,<br />
LPG ve do¤algaz piyasalar›n› düzenleyen yeni yasa ve<br />
uygulamalar yürürlü¤e girdi.<br />
16
Change language