BAHAR REHBERÄ° - Memorial Hastanesi

KADIN SAĞLIĞI
POLİKİSTİK OVER SENDROMU HER
10 KADINDAN BİRİNDE GÖRÜLÜYOR
Doç. Dr. Gökhan Özışık - Memorial Ataşehir Hastanesi/ Etiler Tıp Merkezi Endokrinoloji Bölümü
Doğurganlık çağındaki kadınlarda en sık görülen endokrin bozukluklardan biri olan
“polikistik over sendromu”; adet düzensizliği, tüylenme, sivilcelenme, saçlarda seyrelme
ve kilo verememe gibi birçok belirti ile kendini gösterir. Düzensiz hormon üretimine bağlı
olarak ortaya çıkan bu hastalık, her 10 kadından birinde görülebilmektedir.
Regl düzeni 21 günden az, 36 günden fazla ise
Sağlıklı kadınların çoğunda iki adet dönemi arasında geçen gün
sayısı hafif farklılık gösterebilir; ancak 21 günden az veya 36 günden
fazla ise “düzensiz adet görme” olarak kabul edilir. Ergenliğe girişle
birlikte ilk 3 yıl adet düzensizliği normal kabul edilebilir; ancak
tüylenme ve aşırı kilo alma da varsa bu süreyi beklemeden mutlaka
bir hekime danışılmalıdır.
Hormonal denge bozulursa…
Polikistik yumurtalık sendromu üreme çağında yani 15-45 yaş
arasındaki kadınların %5-10’unda görülen ve genetik kökenli olduğu
düşünülen bir hastalıktır. Her hastada farklı belirtiler gösterebilir.
Özellikle hafif formları kolayca gözden kaçabilir. Her ne kadar
tanımında “yumurtalıklarda birçok kist” vurgusu olsa da, hastaların
%30’unun ultrasonunda hiç kist görülmeyebilir. Bu polikistlerin
kaynağı ise beyinden yumurtalıkların çalışmasını kontrol eden
merkez ile yumurtalık hücreleri arasında hormonlar aracılığı ile
kurulan iletişimin bozulması ve bu sinyal karmaşasının “folikül” adı
verilen ve yumurta adayını içeren özel yapıların her ay beklenenden
daha fazla sayıda ortaya çıkmasıdır. Yumurtalıklar üzerindeki
hormonal kontrolün kaybolması ise aşırı erkeklik hormonu ve insülin
üretimine yol açar. Bunlar da ciltte yağlanma, sivilce, tüylenme,
insülin direnci, kilo alma (bazen de kilo problemi olmadan şeker
düşmesi atakları), karaciğerde yağlanma ve kolesterol yüksekliğine
neden olur.
İlaç, egzersiz ve doğru beslenme ile tedavi
Detaylı sorgulama ve hormon ölçümleri ile tanının bir an önce
konulması, ileriki yıllarda doğabilecek metabolik bozuklukları
önlemeye yardımcıdır. Tedavinin başarısındaki en önemli iki faktör,
hasta ve yakınlarını doğru bilgilerle yönlendirerek doğru ilaçların
kullanımının sağlanmasıdır. Doğum kontrol hapları 35 yaşın altındaki,
sigara içmeyen ve henüz gebelik beklentisi olmayan hastalar için en
uygun seçenektir. Bu ilaçlar aşırı uyarılan yumurtalıklara bir müddet
dinlenme fırsatı vereceğinden çoğu hastada yüz güldürücü sonuçlar
elde edilmesini sağlamaktadır. Tıbbi duruma göre uygun bir diyet
ve egzersiz programı da kişiye önerilir. Bununla birlikte insülin
direncini kıran ve erkeklik hormonunun etkisini bloke eden ilaçlar
da verilebilmektedir. Omega-3 yağ asitlerinden zengin beslenmek
(balık, tereyağı, yumurta, ceviz gibi) veya hekim tavsiyesi ile
bunları içeren besin destekleri almak da düzensiz hormon üretiminin
normale dönmesine yardımcı olabilmektedir.
Şikayetlere yönelik tedavi seçenekleri uygulanıyor
Belirtilerin sayı ve şiddeti, her hastada farklı olabilmektedir.
Kimi hasta sadece geçmeyen sivilceler, ense, koltukaltı, kasık
cildinde koyulaşma (hafif kadifemsi bir görünüm) gibi şikayetler
ile dermatoloğa gitmektedir. Hastalardan bazıları kilo verememe
ve tüylenme şikayetleri ile endokrinoloğa, bazıları da hiç adet
göremediği ya da adetleri düzensiz olduğu için jinekoloğa
başvurabilmektedir.
Bebek sahibi olmayı zorlaştırabilir
Adet düzensizliği yumurtlamanın hiç olmaması veya zamanlamasının
bozulmasından kaynaklanır; dolayısıyla hamile kalmayı
güçleştirebilmektedir. Polikistik yumurtalık hastalığı, kalıcı bir kısırlık
nedeni değildir; ancak gebe kalmakta zorlanmanın en sık nedenidir.
Gebe kalmakta hiç sıkıntı çekmeyen hastalar olabileceği
gibi, hamileliğin bu hastalığın düzelmesine katkısı olacağı
düşünüldüğünden gebelik planının geciktirilmemesi hekimlerce
önerilmektedir.
34
Memory Mart - Nisan - Mayıs 2013