peyami safa kitabi

Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
*Bir başka kişilik bindirmesi Neriman’la Beyaz Rus kızı ve onun
sevgilileri arasında olur.
Macit’le Perapalas’ta bir baloya katılmak için hazırlıklar yapan Neriman,
o ara Şişli’de oturan dayısının kızlarını görmeye gider. Evde yaslar giyinmiş bir
ecnebi kadın vardır. Bir süre sonra kadın evden ayrılır ve kızlar onun başına
gelen olayı anlatırlar. Buna göre o kadın, İstanbul’a gelen Beyaz Ruslardandır
ve güzel bir kızı vardır. Bu kız önce gitar çalan fakir bir Rus artistiyle sevişir.
Zamanla kızın karşısına zengin bir Rum delikanlı çıkar ve onunla yaşamaya
başlar.
Fakat kız onunla mutlu değildir. Çünkü tahsilli bir kız olup yüzeysel
değerlerden çok, hakiki güzelliklere değer verir. Rus delikanlısı ile birlikte iken
onda musiki, mütalaa, samimiyet buluyordu. Fakat Rum genciyle yaşarken
bunları bulamamış; sadece para, süs, eğlence sahibi olmuş. Rus kızı yaptığı
hatanın farkına varır. Paradan başka değeri olmayan Rum sevgilisini bırakıp
sanatkâr Rus gencine gider. Gitar çalan Rus gencini hüzünlü bir şekilde dinler
ve ona “Ben bir alçağım. Sana tekrar geliyorum. Beni kabul et!” diye bağırır.
Fakat Rus genci ona yüz vermez. Kız da umutsuzluğa düşüp kahrolarak
tabancayla intihar eder.
Bu olayı dayısının kızlarından dinleyen Neriman, kendisiyle o intihar
eden kız arasında paralellikler, benzerlikler kurar, kendisini ona benzetir, âdeta
onunla bir an için özdeşleşir. Kendini onun yerine koyar. Baloyu filan unutur.
Rus kızının şahsında kendisini, Rus artistinin şahsında Şinasi’yi ve Rum
gencinin şahsında da Macit’i görür ve Rus kızı gibi olmamak için Macit’i
bırakıp Şinasi’ye döner.
Kızların bu olaydan çıkardıkları ibretlik ders şudur: “Para mara… boş laf!
Saadet başka şey.” (s. 94)
Olay Bütünlüğü:
*Hâl Değişimi Kalıbı: Neriman’da çok bariz olarak görülür. Önce iyi
hâldedir. Aile, çevre ve geleneksel değerlerine bağlıdır ya da bağlılık ortamı
içinde yaşar. Sonra Macit’in etkisiyle kötü hâle yani yüzeysel batıcılık, tüketim,
israf ve eğlenceye dönük alafrangalaşma sürecine girer. Sonra Rus kızının acıklı
hikâyesinden etkilenerek tekrar eski hâline yani iyi hâle döner.
*Arayış Yolculuğu Kalıbı: Neriman’ın arayış yolculuğuna girdiği
süreçte ulaşmak istediği değer, iyi, mutlu, rahat, maddi değerlere bağlı bir hayat
yaşamaktır. Faiz Bey, kızının kendisiyle aynı değerleri, aynı düşünce ve yaşama
biçimini paylaşan Şinasi’yle mutlu bir evlilik yapmasını arzu eder. Şinasi’nin
arayıp elde etmek istediği ve uğruna bir mücadeleye girdiği değer de hem iyi bir
müzikçi olmak, hem de Neriman’la evlenmektir.
36