You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
73<br />
Vefâtının 50. Yılında Peyami Safa Kitabı<br />
nesnenin kendisi aracılığı ile değil toplumsalla ilgili fikirler aracılığı ile<br />
karşılaşırız. Romanda dış dünya algısı belli bir fikir dokusu içine yerleştirilmiş<br />
olaylar zinciridir. Onları bilinç düzeyinde algı alanına taşıyansa Ferit’in<br />
bilincidir. Romanda üç temel anlatma biçimiyle karşılaşırız. Bunlardan ilki<br />
Ferit’in bilincini ortaya koyan bilinç akışı tekniği, ikincisi Matmazel<br />
Noraliya’nın anlatılmasında kullanılan ve yine Ferit’in bilincine ışık tutan<br />
günlüklerde görülen ben anlatıcı, üçüncüsü Ferit’in bilinci dışında kalan ve<br />
onun bilincini dışardan kuşatan olayları anlatmada bilhassa Aziz Bey’in<br />
anlatımında kullanılan o anlatıcıdır. Üç anlatma tekniği romanın yapısını da<br />
karşılar niteliktedir. Olayların tamamı Ferit’in bilincinden takip edilmediği için<br />
Matmazel Noraliya’yı bütünüyle modernist bilinç ve bilinçaltının zamanını<br />
ortaya koyan romanlardan biri olarak kabul etmemiz mümkün değildir. Bilinç<br />
ve bilinç kazanma süreci romanın temel meselesini ortaya koyacağı gibi realizm<br />
ve modernizm sürecinde toplumsaldan bireysele geçiş ve kendi bilinciyle<br />
karşılaşan insanın korkusu biçiminde ifade edeceğimiz romanın zihniyetini de<br />
ortaya koyacaktır. Romanda zihniyet materyalizmin baskın bir yaşam algısı<br />
olarak tüm varlığıyla kendisini hissettirdiği bir algıma biçimi olarak hâkim<br />
unsurdur. Toplumsal sınıfların ve tarihin kuruluşu ve gerekçeleri materyalist bir<br />
tutumla ortaya konulmuştur. Para, romanda kazanılma yöntemleri ve sınıfları<br />
ayırt etmede temel bir güç olarak ortaya konulur. Üniversite çevresinde bulunan<br />
entelektüel yapı romanda burjuva olarak adlandırılır. Ferit’e cinayet sonrası<br />
kalan para ve babasının maddi durumu ile Ferit’in parayla ilgili sorunu<br />
pansiyonda bulunmasının ana nedenidir. Yine yabancı unsurlar olarak karşımıza<br />
çıkan ve burjuvayı oluşturan yarı entelektüel yarı zengin bir yaşam süren<br />
üniversite çevresi de romandaki sosyal yapının kuruluşunu materyalist<br />
nedenlere bağlar. Pansiyon çevresi ise toplumun en alt kesiminden insanları<br />
ifade eder. Onları sefalet içinde bırakan da para unsurudur. Ferit’in romanın ilk<br />
bölümü olarak kabul edeceğimiz pansiyon bölümünde küçük burjuvayla<br />
samimiyetten uzak iletişimi de para ve cinsellik olmak üzere iki temel nedene<br />
dayanır. Bu iletişim küçük burjuvanın yaşamını gözler önüne serer. Realist<br />
romanın insanın temel ihtiyaçları olarak ele aldığı ve toplumsal doku içinde<br />
kazandığı anlama göre oluşan toplumsal yapı meselesi Matmazel Noraliya’nın<br />
Koltuğu için de geçerlidir. Değer arayışını ise bu toplumsal dokuyla bilinçlenen<br />
fakat sorgulayıcı konumu nedeniyle karşısında konumlanan Ferit’in bilinci<br />
temsil eder. Diğer taraftan Aziz’in yaşamını düşünce yapısı ve entelektüel<br />
kimliğiyle küçük bir öğretmen olarak sürdürmesi, burjuva ve üniversite<br />
çevresinde yer bulamayışı, kendi kendine bırakılmışlığı da romanda<br />
entellektüelin yozlaşmış toplumsal doku içerisindeki yerini ifade eder. Düşünen<br />
insanların toplumdaki yeri üzerine sık sık konuşan Aziz, (Safa, 2006: 57, 84,<br />
186, 272, ) kendisine üniversite ve onun uzantısı ve egemenliği altındaki<br />
yozlaşmış burjuva içinde yer bulamayan ve onun karşısında konumlanan fikir<br />
adamıdır. Yaşamın olanakları bu düzlem üzerinden sunulur. İnanç da bir<br />
problem olarak bu doku üzerine oturtulur. Liberalist ben tüm karakterleri
Change language