peyami safa kitabi

Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
bütün bu olanları bir mektuba yazarak tabancayla intihar eder. Bu olay evvelki
gece olmuştur.
Neriman, bu hikâyeyi kendi geleceğine ait bir şeymiş gibi dinler “Rus
kızının şahsında kendisini, Rus artistinin şahsında Şinasi’yi ve Rum gencinin
şahsında Macit’i” (Safa, 1983: 94) görür ve derinden etkilenir. Baloyu filân
unutur. İzin isteyip dayısının evinden çıkar. Koşarak Harbiye’den Fatih’e giden
tramvaya biner. Tramvayda Macit’le karşılaşır. Biraz konuşurlar. Bu
konuşmalarda Macit, Neriman’a, ilk defa kendisine karşı kayıtsız, alaycı,
samimiyetsiz ve sahte gelir. Macit’in bu durumu ona, bir gün Macit’le yaptığı
bir münakaşayı hatırlatır. Macit o gün Neriman’a “Samimi olamayız, hiç kimse
tam bir surette samimi olamaz; en samimi insanlar kimlerdir, bilir misiniz?
Vahşiler!” (Safa, 1983: 99) der. Macit’i ilk defa gerçek kimliğiyle yakaladığını
fark eden Neriman, aldatıldığını anlar. Duygu ve düşüncelerinde önemli bir
değişiklik olur. Macit ona, artık uzak bir hikâye gibi gelir. Baloya gitmekten
vazgeçer. Neriman aylardan beri ilk defa o gün, Fatih’e büyük bir istekle gider
ve Beyoğlu’nun cazibesinden kendini kurtarır.
Aynı günün akşamı, Şinasi’nin arkadaşı Ferit’in evinde bir toplantı
vardır. Toplantıda Şinasi, Ferit, Nezahet, Faiz Bey, bir darülfünun müderrisi ve
bir musiki öğretmeni vardır. Toplantıda o günlerde yoğun bir şekilde gündemde
olan, Doğu-Batı kültür çatışması ve Darülelhan’ın alaturka kısmının kapatılması
konusu tartışılır. Şinasi ve arkadaşı Ferit, hep Neriman’ı hedef alan ve iğneleyen
konuşmalar yaparlar. Neriman bu kadar suçlanmasına ve yargılanmasına isyan
eder. Öfkelenip sinir krizi geçirir. Uyandığında kendisini Şinasi, Nezahet ve
babasıyla baş başa bulur. Onlara baloya gitmekten vazgeçtiğini açıklar. Artık
Batı hayat tarzına hayranlığı bitmiş, eski hayat tarzına dönmüştür. Babasıyla,
Şinasi’yle evliliğini konuşur. Başta Faiz Bey ve Şinasi olmak üzere artık herkes,
huzur içindedir (Safa, 1983: 105-119).
Sonuç
Peyami Safa, Fatih-Harbiye romanında, Doğu-Batı çatışmasının
sebepleri üzerinde durur. Romanın en önemli kahramanı Neriman, Doğu
medeniyetini temsil eden nişanlısı Şinasi ile, Batı medeniyetini temsil eden
Darülelhan’dan arkadaşı Macit arasında bocalar. Hangisini seçmesi gerektiği
konusunda zaman zaman buhrana dönüşen bir tereddüt yaşar. Neriman’ın bu iki
genç, iki dünya arasındaki bocalayışını ve tereddütünü yazar, şu sosyal, kültürel
ve siyasî şartlarla açıklar:
1- Anne-babasının etkisi: Yazar, Faiz Bey’in Neriman’ı yedi yaşına
kadar saf Türk muhitlerinde büyüttüğünü belirterek anne ve babasının ona halis
bir doğulunun alışkanlıklarını verdiğini söyler.
2- Nişanlısı Şinasi’nin etkisi: Neriman’ın Doğu kültürüne, maziye ve
geleneğe bağlanmasında bir diğer önemli etken de, daha lise yıllarından beri çok
sevdiği ve beraber olduğu nişanlısı Şinasi’dir. Yazar, Şinasi’nin Doğu kültürüne
bağlılığını “Bu âdeta genç bir Faiz Bey’di” cümlesiyle anlatır.
54