peyami safa kitabi

Recommendations

Info

BİR İSYANIN ROMANI: MAHŞER 57 Vefâtının 50. Yılında Peyami Safa Kitabı Yrd. Doç. Dr. Muzaffer ÇANDIR Celal Bayar Üniversitesi, Demirci Eğitim Fakültesi, Sınıf Öğretmenliği Bölümü Bu yazıda genelde Peyami Safa’nın romancılığı ile özelde Mahşer romanının konusu ve içeriği üzerinde durulacaktır. Böylece hem yazarın romancılığı ortaya konacak, hem de Mahşer romanındaki tezatlar gösterilmiş olacaktır. Yazının devamında ise bu ve bunun gibi birkaç romanında da işlenen Çanakkale Savaşı sonrası İstanbul’un genel ahlakî, siyasî, ekonomik ve toplumsal yapısı ile bu yapıya bir ihtiyat zabitinin gözüyle yapılan isyan anlatılacaktır. Peyami Safa, daha çocukluk yıllarında yazı hayatına atılmış, ekmeğini yazılarından kazanmak zorunda kalmış bir romancımızdır. Genç yaşta ağabeyiyle birlikte çıkardıkları “Yirminci Asır” isimli dergide isimsiz olarak yayınladığı “Asrın Hikâyeleri” adlı seri hikâyelerin beğenilmesi ve Yahya Kemal, Yakup Kadri, Ömer Seyfeddin ve Faruk Nafiz gibi dönemin otoritelerinden destek alması üzerine roman yazmaya karar vermiş ve Server Bedi imzasıyla basit diyebileceğimiz romanlar kaleme almıştır. Peyami Safa’nın romanlarıyla ilgili düşüncelerini şöyle dile getirir: “Benim kitaplarım üç merhale geçirmiştir: Sözde Kızlar, Mahşer ve Canan çocukluk kitaplarımdır. Bunlar yirmi yaşımın etrafında doğmuşlardır. Hepsini, bilhassa Canan’ı ele alınmayacak kadar kusurlu bulurum. İkinci devre kitaplarım: Şimşek ve Bir Akşamdı’dır. Bunlarda teknikten ziyade insan ruhuna ait endişeler itibariyle bir fark görülür. Vak’a ile beraber saiklara nüfuz etme ihtiyacı da artıyor. Üçüncü devre kitaplarım: Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Fatih-Harbiye ve Bir Tereddüdün Romanı’dır. Bunlarda çalışma hedefime daha çok yaklaştığımı sanıyorum.” (Her Ay dergisi 1937 sayı 1) Peyami Safa’nın son üç romanı Matmazel Noraliya’nın Koltuğu, Yalnızız ve Biz İnsanlar da bu son devreye dâhil edilebilir. İlk romanı olan Sözde Kızlar’ı yirmi üç yaşında yazmış, bunu Mahşer ve Canan romanları izlemiştir. 1938’e varıncaya kadar yazdığı Fatih-Harbiye ve Dokuzuncu Hariciye Koğuşu gibi romanlar onu Türk Edebiyatı’nda önemli bir yere koymuştur. On beş yaşında bir hevesli olarak girdiği basın âleminden Türk
Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Fikir ve Edebiyat âlemine kendini tartışmasız olarak kabul ettirdiğinde henüz kırk yaşına varmamıştır. Yazar ilk romanı için şöyle der: “Sözde Kızlar’ı, kendime ve başkalarına hiçbir şey ispat etmemek için, sırf geçinme kaygısıyla yazdım. Bence kıymetsiz olan bu kitabın halk arasında bugün üçüncü tabı’nı idrak edecek derecede muvaffakiyet kazanması herhalde farkında olmadan okuyucuya, sonradan yazacağım eserlerin iyiliğine ait vaatte bulunmuş olmama hamledilebilir.” Peyami Safa Türkiye’de en çok yazan yazarlardandır. On beş yaşından başlayıp altmış üç yaşına kadar her gün birkaç çeşit yazı yazmak zorundaydı. Bu bakımdan yazdıkları hem çok çeşitli sahalarda olmuş hem de çok büyük miktarlara varmıştır. Peyami Safa’nın Sözde Kızlar ve Mahşer gibi romanlarında işlediği konu, Çanakkale Savaşı sonrası ve Mütareke dönemlerinde İstanbul’un bilhassa zengin semtlerinde yaşanan gayri millî ve gayri ahlakî hayata dikkat çekmek ve gençlerin bu hayattan uzak kalmasını sağlamaktır. Türk romanında İstanbul’un bu yüzünü romanlarında işleyen yalnız Peyami Safa olmamış, daha birçok yazar bu konuyu ele almıştır. Bunlardan en çok öne çıkanlar; Mithat Cemal’in “Üç İstanbul” ile Yakup Kadri’nin “Sodom ve Gomore” romanları sayılabilir. Peyami Safa’nın daha yirmili yaşlarda bu eserleri yazmasının nedeni, kendisinin milli düşünceyi öne çıkarmak istemesinden ziyade çocukluğundan itibaren hastalıkla geçen gençlik yıllarının bunalımlarının etkisidir. Yukarıda da adı geçen bu yönde eser veren birçok yazarın kişisel düşünce ve yaşam tarzları bu anlayışa uygun olmadığı halde bu yönde eserler verebilmişlerdir. Bu bakımdan gelecekteki savrulacağı düşünce akımlarına bakılarak Peyami Safa’nın bu dönemine dair iddialı sözler söylemek doğru değildir. Peyami Safa dindar veya dini hayatı olan bir yazar mıdır? Bu soruya evet demek mümkün değildir. Çünkü romanlarına bakıldığında oluşturduğu karakterlerden hiç birinde yeterli diyebileceğimiz bir inanç mevcut değildir. Din ve inanç, onun için yalnızca kültürel bir unsurdur ve ahlakın bir parçasıdır. Toplumda yaşanmasından çok insanın kalbinde yaşatılmalıdır. Bu sonuca Mahşer romanının başkahramanı Nihat’ın hayatına bakılarak da varılabilir. Ahmet Ağaoğlu’nun etkisinde kaldığı kısa bir dönemde liberalizme yönelse de bu etkilenmenin yok olduğu yıllarda tekrar Türk milliyetçiliğine yönelmiştir. Romanlarının yazıldığından itibaren çok okunmasının en önemli nedeni, Doğu – Batı çatışması içinde kendisinin doğuyu tutmuş olması olabilir. Bu özelliğiyle o, Anadolu insanıyla aynı düşünceyi paylaşmıştır. Daha açıkçası, Anadolu insanı Peyami Safa’nın romanlarında kendisini bulmuştur. Burada üzerinde durulacak olan Mahşer romanı, Peyami Safa’nın 1924 yılında, Sözde Kızlar’dan sonra, çocukluk dönemim dediği yirmili yaşlarda yazıp yayınladığı romanlarından biridir. Bu romanda Peyami Safa, başkahramanı Nihat’ın gözüyle İstanbul’un siyasî, sosyal, ekonomik ve ahlakî yapısı hakkında bilgiler verirken özellikle Doğu - Batı karşılaştırmasında 58
Page 2 and 3:
T.C. CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ S
Page 4:
İÇİNDEKİLER Sunuş …………
Page 7 and 8: Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal B
Page 57: Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal B
Page 109 and 110:
Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal B
Page 111 and 112:
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
show all

peyami safa kitabi

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?