peyami safa kitabi

Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
özellikle belirtir. Yakup Kadri’de ise “Hayatın en mühim hadiseleriyle
boğuşmuş bu köylü yavrusunun karşısında ben artık hiçbir şey bilmeyen, hiçbir
şey anlamayan ve sanki korkunç bir masal diniyormuş da tüyleri
ürpermişçesine bir köşeye sinmiş, otuz dört yaşında toy, ürkek bir küçücük
çocuktum.” şeklindeki yaş tezatları ile çocuğa duyulan yüksek saygı verilmiştir.
Her iki hikâyenin sonuna doğrudan Anadolu veya Anadolu insanı
yüceltilmektedir.
Peyami Safa’nın “Anadolu’da Bir Gece” adlı hikâyesi ile Tülin
Karaca’nın tespit ettiği Peyami Safa’nın hikâye tenkitleri arasında birkaç aykırı
unsur bulunduğunu söyleyebiliriz. Örneğin; “Cumhuriyet Devri’nde hikâye
türünde eser veren yazarların, geniş halk yığınlarını temsil eden tip
niteliğindeki kahramanları seçmeleri. Peyami Safa Maupassant tarzında bir
olaya dayanan ve küçük bir roman gibi kurulmuş hikâyeleri şiddetle tenkit
eder.” (Karaca 2010: 154 -157) şeklindeki Peyami Safa’da tenkit ettiği bu iki
özelliğin de kendi hikâyesinde mevcut olduğunu görmekteyiz.
Peyami Safa’nın hikâyesinde sunduğu sonuç bölümünün bir benzerine
Yakup Kadri’nin “Hüseyin Çavuş” adlı hikâyesinde rastlamaktayız. “Hüseyin
Çavuş bizim nazarımızda artık deminki abus ve haşin hancı değildi. O, kim bilir
nice yıllar hasretini çekeceğimiz koca bir İmparatorluğun son kalan taşı
üstünde bize ‘milli iman’dan daha kuvvetli bir şey öğreten ve ‘Millî
mefkûre’den daha yüksek bir din telkin eden bir Resul gibi idi.”
(Karaosmanoğlu 1981: 70) cümleleri, Anadolu hakkında milli duygu ve
düşünceleri canlandıran bir anlatım tarzıyla “Anadolu’da bir Gece” hikâyesine
benzer özellik göstermektedir.
“Anadolu’da Bir Gece” ve “Himmet Çocuk”ta çocuk, on üç; “On Dört
Yaşında Bir Adam”da ise isminden de anlaşıldığı gibi on dört yaşındadır. On üç,
on dört yaşlarındaki bir çocuk üzerine yüklenen savaş ve maişet gibi unsurlar
okuyucuya bir dram tablosunu çizmektedir. Yakup Kadri’nin “On Dört Yaşında
Bir Adam” adlı hikâyesi, gerçek bir olaya dayanmaktadır. Yakup Kadri Millî
Savaş Hikâyeleri adlı hikâye kitabını “Anadolu hatıraları” ser-levhası ile
bastırılabileceğini bile söylemektedir (Öztürk 2007: 68). Ayrıca Cevdet Kudret,
Yakup Kadri’nin hikâyelerinden bahsederken onun hep gözlemlerden
yararlandığını da söylemektedir ( Kudret 1987: 115).
Yazar millî duyguları eserlerinde yansıtsa; hatta eserleri Millî mücadele
döneminden bahsetse bile esere, savaşı anlatan hikâye diyemeyiz. Bu şekilde bir
ifade romanları için kullanılmıştır. Mehmet H. Doğan’ın: “Savaşı enine boyuna
tartışmadıktan savaşın toplumsal düzeyde yarattığı geçici ya da kesin
değişimleri sergilemedikten sonra, savaşı yalnızca bir zaman göstergesi olarak
almakla “savaş romanı” ya da savaşı anlatan bir roman yazılmış olmayacağı
açıktır.” ifadelerinin hikâye için de geçerli olduğunu düşünmekteyiz. Bu yüzden
Peyami Safa’nın “Sözde Kızlar” ve “Biz İnsanlar” adlı romanları gibi
84