borsaokulu

32. Takas İşlemiTakas kavramını somutlaştırarak ifade etmek gerekirse; şimdi hisse senedini satın aldınız. Neyapmanız lazım? Bunun karşılığında para ödemeniz lazım ve karşılığında hisse senetleriniteslim almalısınız. Karşı taraf ise, tam tersi hak ve sorumluluklara sahiptir. Hisse senedinisattı, para alması lazım ve hisse senedini size vermesi lazım. İşte bu işlemin gerçekleşmesinetakas adı verilir.Ülkemizde “T+2” şeklinde kodlanan ve uygulanan bir sistem mevcuttur. Yani, bir hissesenedini aldığınız zaman, parası sizden iki gün sonra istenir. O hisse senedi de hesabınıza ikigün sonra geçer. Uygulama neden bu şekilde yürüyor, sebebini kısaca açıklamaya çalışalım;düşünün binlerce yatırımcı var, alıyorlar satıyorlar, hisse senedini binlerce kişi alıyor,binlercesi de satıyor. Bütün işlemleri iki günde bir organize edip insanların takasınıgerçekleştirmek daha kolaydır. Aksi takdirde içinden çıkılmaz birçok olumsuzluklaryaşanabilir. Takdir edersiniz ki aynı gün içinde takas başka bir ifade ile değiş-tokuş yapılmasısağlıklı olamamaktadır.33. TemerrütDeğerli okuyucular, temerrüt Arapça “meret” sözcüğünden türetilmiş olup mastar haliinatlaşma demektir. Ne demek inatlaşma? Şimdi, hisse senedi aldınız ve iki gün sonra parasınıödemeniz lazım. Ancak paranız olmadı/olamadı ve ödeyemediniz. Dolayısıyla temerrüdedüşmüş olursunuz. Bir nevi sorumluluğunuzu yerine getirememe halidir.Veya hisse senedi sattınız ve hisse senedini iki gün içinde aracı kurumunuza teslimedemediniz (yollayamadınız/virmanlayamadınız). İşte bu da sorumluluğunuzu yerinegetirememektir ve her iki durumu da temerrüt olarak adlandırırız.Kısacası, takas yükümlülüklerinin yerine getirilememesidir/getirilmemesidir.34. TemettüArapça, “meta” sözcüğünden türetilmiş olup faydalanma, yarar elde etme anlamlarınagelmektedir. Bizim dilimizde ise kısaca “kâr payı” anlamında kullanılır.Borsa’da işlem gören şirketler, ticari faaliyet yaparlar ve para kazanırlar (böyle ümit edilir).Kazanmayanları da var, kazananlar genel kurullarda bir araya gelerek, temettü konusunu,genel kurul gündemine sunarlar; derler ki, “Biz şu kadar, bu kadar kâr ettik. Bu kârın birkısmını yatırımcılarımızla (ortaklarımızla) paylaşalım.” İşte bu kârın paylaşılması yönündekarar alınırsa, siz temettü(kâr payı) almaya hak kazanırsınız. Ortağı olduğunuz firmanın,dağıtılmasına karar verdiği kâr miktarından, payınıza düşen oranda ödenen parasal miktardır.70