Türkiye'nin Orta Asya'daki Politikas›nda - Bilig - Ahmet Yesevi ...

ilig 2002 K›fl Say› 20
esasa dayanarak ortaya ç›km›flt›r. Burada, kendi bafl›na ötirik öleñderi ald›¤›m›z
zaman özel, garip, ilginç, güldürücü durumlar›n çok oldu¤unu
görebiliriz.
Sav›sqan al›p uflt› böltirikti, Saksa¤an kurdun yavrusu ile uçtu
Aytpaym›n q›z berseñ de ötirikti. K›z versen de yalan söylemem.
fiirkinniñ tepkisiniñ qatt›s›n-ay, Oh! Ne kadar sert tepiflti,
Bir q›zd› fl›b›n tevip öltiripti. Bir k›z› sinek tepip öldürmüfl.
(Kazak Edebiyat› Tarihi, 1960)
Halk hofllanmad›¤›, uygun görmedi¤i örf adetlerini dünürlük, görücü
usulü, ticaret vs. …gibi alay ederek söylemifllerdir. Ötirik öleñder, ilk önce
çocuklara söylenirdi. Sonra büyükler, hayalî unsurlar› gelifltirerek söylediler.
Ötirik öleñderde hayal gücü, çeflitli yorumlar kullan›larak olmayan
hadise olmufl gibi gösterilmektedir. Örne¤in: “Dünyada ne yok?” denilen
sorunun cevab› olan “gö¤ün dire¤i, tafl›n damar›, kuflun sütü, y›lk›n›n
ödü yok, bundan baflka her fley var” sözü halk aras›nda sözlü gelenekte
yaflamaktad›r. Ancak ötirik öleñderde hayal gücü kullan›larak
“Gökyüzünün alt› dire¤i varm›fl.” gibi gösterilmektedir.
Aspan¤a alt› jerden tirev qoyd›m Gökyüzüne alt› yerden direk yapt›m
Toy q›l›p m›ñ masan› sonda soyd›m Dü¤ün yap›p bin sivrisine¤i kestim
Jüregin bireviniñ tört bölip jep, Birisinin yüre¤ini dörde bölerek yiyip
Nansañ›z ömirimde bir-aq toyd›m! ‹nansan›z hayat›mda ilk defa doydum.
(Kazak Edebiyat› Tarihi, 1960)
Ötirik öleñder eski zamanlarda gençlerin aras›nda flaka, güldürü olarak
söylenmifl oldu¤u gerçektir. Ötirik öleñderin sosyal, sanatsal taraf› farkl›
ve kendine has özellikleri vard›r. Örne¤in, normal fliirler gibi ötirik öleñder
de k›talardan oluflmaktad›r.
Ötirik öleñderin di¤er özelli¤i de bafltan sonuna kadar etkileyici bir flekilde
söylenmesidir.
Kümisten aq t›flqan¤a ta¤a q›ld›m Gümüflten beyaz fareye nal yapt›m
Quyr›¤›n kör t›flqann›ñ ja¤a q›ld›m Kör farenin kuyru¤undan
yaka yapt›m.
144