HRVATSKA KRONIKA u LJETOPISU POPA DUKLJANINA - ovdje

F. Šišić ističe da u rimskom rukopisu (a prema tome i u Lučićevu i
u Črnčićevu izdanju) nedostaje u citiranom uvodu riječ “lessi” (“čitao”),
ali da je on donosi zato što ju je očuvao Orbini. 83 D. Mandić latinski završetak
uvoda prevodi da je pisac zapisao samo ono što je “čuo pričati od
naših otaca i negdašnjih staraca kao pravu istinu”. 84 S. Mijušković je kraj
uvoda preveo u smislu da je njegov pisac zapisao samo “kazivanja naših
(crkvenih) predšasnika i davnašnjih patricija, koja kazivanja su istinitim
pripovijedanjem doprla do mene”. 85
83 F. Šišić, Letopis, nav. dj., str. 106.
84 D. Mandić, Rasprave, nav. dj., str. 455.
85 Slavko Mijušković, Barski rodoslov. Objavljeno u zborniku Sima Ćirković
- Bogumil Hrabak – Nikola Damjanović – Đuro Vujović – Ljubo Živković,
Bar grad pod Rumijom. Prilog: Barski rodoslov. Bar, 1984, str. 173-
174. N. Banašević se ne slaže sa smislom dosadanjih prijevoda u svezi s rečenicom
iz uvoda: “a patribus nostris et antiquis senioribus veridica narratione
referre audivi.” On predlaže sljedeće: “Reči patres i seniores na kraju
Dukljaninova Uvoda mogle bi imati značenja na koja se nije dosad mislilo,
mada se ona mogu naći u latinskim tekstovima srednjega veka. Naveli smo
već rečenicu iz Neniusova uvoda u Historia Brittorum, kojom se on poziva
na hronike sanctorum patrum i na tradiciju veterum nostrorum i tom prilikom
rekli da je i reč traditio označavala pisana dela... Dukljaninovi patres
nostri mogli bi dakle biti ‚hrišćanski oci‘ uopšte, koji su pisali razne istorije,
hronike i biografije, a ne samo njegovi ‚predšasnici‘ u Baru. Njima se
ne pridaje uvek epitet sancti... S tim bi se slagalo i jedno novo značenje reči
antiqui seniores. Pošto se i na njih proteže konstrukcija sa glagolom legi, to
ne bi one označavale‚ ‘vremešne starce‘, niti ‚davnašnje patricije‘ nego takođe
stare crkvene pisce, odnosno prepisivače... U Dukljaninovom manastiru
nije nikada bilo toliko učenih kaluđera in omni scientia scripturarum
koliko ih je bilo u čuvenoj opatiji nemačkog grada Fulde, koji bi zasluživali
ovakvu titulu seniores, ali se Letopis oslanjao svakako na neku tradiciju
(uzimam i tu reč u značenju koje je ranije imala), tj. na neke ranije spise. Posle
ovoga nije isključeno da je u prvobitnom tekstu Dukljaninove rečenice
Uvoda bio samo glagol legi, a da je neki prepisivač, zbog višestrukog značenja
reči seniores, dodao glagol audivi, koji je u sačuvanom rukopisu preovladao,
ostavši sam... Mislim da je pogrešno prevesti seniores antiqui tautologijom,
‚sedi starci‘ jer antiqui znači ‚negdašnji‘, ,drevni‘, a kako‚ negdašnji
starci ne mogu u sadašnjem vremenu pripovedati, to nije tačno prevedena
ni reč narrant...” (N. Banašević, Letopis, nav. dj., str. 28-30.) U svezi s
ovim Banaševićevim mišljenjem treba napomenuti da glagol “legi” navodi
41