“Kimia 7-8-9”e-mail - Albas

Libër mësuesi për tekstin “Kimia 7-8-9”
ndarë me nxënësit koncepte të reja.
Për të krijuar një koncept për klasën e oksideve, mësuesi, u prezanton nxënësve
një metal që bashkëvepron me oksigjenin dhe formon një oksid bazik apo një jometal
kur bashkëvepron me oksigjenin jep një oksid acid. Nëpërmjet këtij shembulli, nxënësit
nxjerrin konkluzionin se cili është kushti për të përftuar një oksid bazik apo një oksid
acid. Këtë konkluzion ata e arrijnë përmes arsyetimit induktiv, nga specifikja tek e
përgjithshmja.
Të arsyetuarit deduktiv ndjek logjikën e kalimit nga e përgjithshmja tek e veçanta. Ai
funksionon duke kaluar nga përkufizimet e përgjithshme, në përfundime të veçanta.
Nxënësit në fillim njihen dhe përvetësojnë rregullin e përgjithshëm dhe më pas u
kërkohet të saktësojnë nëse ky rregull është i vërtetë apo jo për situata të ndryshme, si
p. sh., metalet alkaline janë metale aktive që lëshojnë 1 elektron dhe marrin 1 ngarkesë
pozitive: Na + , K + , si elemente të grupit IA e gëzojnë këtë veti.
Të menduarit kritik përmban në thelb të menduarin produktiv dhe reflektiv, paralelisht
me vlerësimin e fakteve. Ai është një proces kompleks i integrimit të ideve dhe burimeve
në mënyrë krijuese, i riformatimit të koncepteve dhe informacionit. Të menduarit kritik
është një proces njohës, veprues dhe ndërveprues, i cili ndodh njëkohësisht në disa
nivele të të menduarit.
Aftësia për të menduar në mënyrë kritike është diçka që duhet kultivuar me kujdes
dhe të nxitet brenda mjediseve që mbështesin të nxënit.
Të menduarit kritik është një proces aktiv që kërkojmë ta zhvillojmë ose ndodh
rastësisht dhe në mënyrë të qëndrueshme e bën nxënësin të kontrollojë informacionin.
Nxënësi kështu mund të përballojë çdo sfidë, të përfshijë, të përshtatë apo të përhapë
informacionin.
Cilat janë rrugët më të efektshme përmes të cilave duhet ndërtuar të menduarit
kritik?
• Mos pyesni vetëm se çfarë ndodhi, por edhe si ndodhi dhe pse ndodhi.
• Shqyrtoni të gjitha mundësitë dhe rrethanat e supozuara.
• Ngrini të gjitha hipotezat e mundshme dhe përcaktoni nëse ka ndonjë mundësi
për t’i mbështetur ato.
• Arsyetoni në mënyrë të logjikshme dhe jo të udhëhequr nga emocioni.
• Mbani parasysh se ka gjithmonë më shumë se një mundësi dhe më shumë se
një përgjigje të vetme dhe korrekte për të shpjeguar diçka.
• Krahasoni përgjigjet e ndryshme të dhëna për të njëjtën pyetje dhe gjykoni
me gjakftohtësi dhe mprehtësi se kush është përgjigjja që mund të quhet më e
mira.
• Jepuni mundësi edhe të tjerëve të thonë përgjigjen e tyre dhe vlerësoni në fund,
jo të vlerësoni përgjigjen e parë që merrni si të vërtetën e vetme.
• Drejtoni pyetje ”spekulluese”, me qëllim që të tërhiqni një informacion më të
gjerë, edhe pse ai që ju dini, mund të jetë informacion i saktë.
18