SLAVIMO GODINU ŠUMA - Federalno ministarstvo okoliša i turizma

60 Predstavljanje dobre prakse
“RAD” UČI I UČENIKE
Sarajevsko javno komunalno preduzeće uspješno razvija nekoliko izuzetno
značajnih ekoloških projekata i ima savremen pristup tretiranju otpada.
U njegovom sastavu je i Eko-policija zadužena za zaštitu čistoće na javnim
površinama. "RAD" je odnedavno i nosilac Fondekovog pečata
Preduzeće je osnovano 7. maja, 1959
godine pod nazivom “Čistoća i putevi”.
To je zvanično prihvaćen datum
osnivanja mada su čišćenje i pranje
ulica, kao i odvoz otpadaka vrlo stare djelatnosti
u Sarajevu. Sudeći prema opisima
poznatog turskog putopisca Ćelebije i
francuskog putopisca Kiklea, Sarajevo je
bilo čist grad sa puno lijepih bašči, javnih
česmi i uređenih šetališta. Po dolasku austrougarske
vlasti u Bosnu 1878. godine,
organizovano je obavljanje javne higijene
za koju je zaduženo “Građevno odjeljenje”
u Gradskoj upravi. U djelokrugu poslova
“Građevnog odjeljenja” bilo je pored
ostalog i samostalno čišćenje ulica i sokaka,
odvoz snijega i blata , te polijevanje
ulica u ljetnom periodu. Odjeljenje je bilo
zaduženo i za popravak ulica i trotoara.
Čišćenje ulica se obavljalo brezovom metlom,
a za polijevanje (pranje) je korišteno
zaprežno vozilo sa buretom i produženim
gumenim crijevom. Odvoz smeća su
plaćali građani dok su čišćenje i pranje finansirani
iz posebnog opštinskog poreza
tzv. “kaldrmije”. Nakon Drugog svjetskog
rata, 1946. godine osniva se Gradsko komunalno
preduzeće pod administrativnom
upravom Gradskog narodnog odbora.
Preduzeće je nekoliko puta mijenjalo
ime i unutrašnju organizaciju. Deponovanje
sakupljenog otpada je dugo vremena
bilo neorganizovano. Godine 1879. zabranjeno
je bacanje smeća u Miljacku i određena
lokacija za deponovanje kod današnjeg
mosta Suade Dilberović i Olge Sučić.
Nova lokacija za odlaganje je određena
odlukom Gradskog vijeća 1929. godine na
prostoru Hrasnog kod Dolačke malte. Od
šezdesetih godina dvadesetog stoljeća
Gradska deponija se nalazi u prirodnoj
uvali kod naselja Smiljevići. Danas je to
moderna sanitarna deponija sa primjenom
ekoloških standarda u zaštiti okoliša.
KJKP “Rad” je kroz svoju istoriju uvijek bio
neodvojivi i prepoznatljivi dio grada Sarajeva
dijeleći sa njim i dobro i zlo. Za vrijeme
Zimskih olimpijskih igara, 1984 godine,
radnici ovog preduzeća su uložili
ogromne napore da ova najveća sportska
manifestacija uspije. Čistoća ulica i prohodnost
u uslovima intenzivnih sniježnih
padavina, su bili na najvišem nivou. Za vrijeme
posljednjeg rata i opsade Sarajeva,
“Rad” je vršio snabdjevanje građana pit-
FONDEKO SVIJET/33/2011.
Cilj je čisto Sarajevo
kom vodom iz cisterni. Odvoz smeća se
obavljao neredovno pod granatama i snajperskom
vatrom. U poslijeratno vrijeme,
za desetak godina učinjen je nevjerovatan
oporavak i napredak koji je ovo preduzeće
stavio u istu ravan sa evropskim firmama u
oblasti komunalne higijene. Za izuzetno i
profesionalno obavljanje komunalne djelatnosti
u cjelini, KJKP “Rad” je 1999. godine
nagrađen Šestoaprilskom nagradom
Grada Sarajeva.
KJKP “Rad” danas
U preduzeću je zaposleno 1215 radnika.
Korisnici usluga preduzeća “Rad” su fizička
i pravna lica u Kantonu Sarajevo. Iako
većina građana prepoznaje “Rad” kao preduzeće
koje odvozi smeće, čisti i pere ulice,
njegova djelatnosti su mnogo šire. Osnovna
djelatnost je komunalna, ili preciznije:
sakupljanje, odvoz i deponovanje otpada
(prosječno 500 tona dnevno), odvojeno sakupljanje,
sortiranje i baliranje otpada,
održavanje i upravljanje sanitarnom deponijom,
čišćenje i pranje javnih površina.
Preduzeće u ovoj oblasti ostvaruje prihode
na dva načina. Prvi je putem direktne naplate
od građana za uslugu odvoza smeća.
Tu se radi o tzv. individualnoj komunalnoj
potrošnji. Drugi način je zajednička komunalna
potrošnja pod kojom se podrazumijeva
održavanje javnih površina u skladu
sa kantonalnim programom. Iako su sredstva
za čišćenje i pranje ulica umanjena u
posljednje dvije godine, preduzeće “Rad”
nastoji obaveze iz programa ispuniti do
kraja. U zimskom periodu Zimska služba
preduzeća “Rad” čisti od snijega i poledice
ulice, pločnike i druge javne površine. Za
ove aktivnosti, Zimska služba koristi specijalna
vozila, mašine i veća vozila sa priključcima.
Ipak, “Rad” je danas samo jedan
od izvođača jer u Kantonu Sarajevo još
sedam subjekata održavaju prohodnost
saobraćajnica. Investitor odlučuje koliko
će se novca potrošiti na zimsko održavanje,
a nadzorni organ kontrolira “Rad” i provjerava
da li se poštuje ugovor. To je jedan od
razloga što ponekad dolazi do nesporazuma
sa građanima oko (ne)čišćenja pojedinih
ulica od snijega i poledice.
Manje je poznato da preduzeće “Rad” vrši
održavanje, saniranje i izgradnju sarajevskih
saobraćajnica. Potrebno je napomenuti
da ni u ovoj oblasti, “Rad” nema monopol,
nego se ravnopravno natječe za
dobijanje posla sa drugim građevinskim
firmama. Pogon za saniranje saobraćajnica
inače raspolaže sa potpuno automatizovanom
asfaltnom bazom koja koristi plin kao
ekološki prihvatljiv energent. Kapacitet
baze je 60 tona asfalta za sat, a moderna
laboratorija za ispitivanje kvaliteta asfalta i
ulaznih sirovina, garantuje i usvojenim
standardom visoki kvalitet. Preduzeće
“Rad” je za potrebe postavljanja horizontalne
signalizacije nabavio i specijalnu mašinu
za plastiku vrijednu preko 500.000