Zobacz pełne wydanie (PDF) - SÄ deczanin

HISTORIA
na wzgórze zamkowe, poprzedziła kweren
da w ar chi wach. Prze pro wa dził ją
Bartłomiej Urbański, młody, ambitny archeolog
z Muzeum Okręgowego w Nowym
Są czu. Mu zeum uczest ni czy ło
w pracach i sprawowało nad nimi nadzór
merytoryczny. Bartłomiej Urbański
przez blisko dwa lata wyszukiwał i studiował
przedwojenne plany, sprawozdania,
a ta kże do ku men ty, do ty czą ce
zamku (te ostatnie skrupulatnie prowadzo
ne były m.in. przez Bo le sła wa Bar -
bac kie go, prof. Ro mu al da Re gu łę
i Ro ma na Szka rad ka, dzia ła ją cych
w Komitecie Odbudowy Zamku w latach
1926 – 1938).
– Idea od bu do wy zam ku po wró ci ła
ze zdwo jo ną si łą na kan wie gro ma dze -
nia materiałów potrzebnych do realizacji
wy sta wy po świę co nej No we mu
Są czo wi – mó wi Ro bert Ślu sa rek, dy -
rek tor Mu zeum Okrę go we go w No -
wym Są czu. – Szcze gól nie nas
interesowały ilustracje, plany, pomiary
kie dyś zi den ty fi ko wa ne, ale do tych czas
nie opra co wa ne. Sta no wi ły one cen ne
źró dło do przy go to wa nia pod kła du ar -
chi tek to nicz ne go pod bu do wę ma kie ty
prze strzen nej mia sta. Ma te riał, któ ry
ze bra li śmy uka zu je bry łę zam ku. Już
pierw sza lu stra cja kró lew ska Są dec -
czyzny z 1540 r. daje kompleksowy pogląd
na te mat wy glą du zam ku
są dec kie go. Lu stra cje z 1611 i 1627 r.
są wni kli wym opi sem roz miesz cze nia
po miesz czeń, ele men tów wy po sa że nia
i małej architektury (jak portale, schody,
ka mie niar ka). Nie ste ty, nie uda ło
się w nich zna leźć in for ma cji na te mat
zwień cze nia zam ku. Obec nie wśród hi -
sto ry ków sztu ki i ar chi tek tów trwa ją
dys ku sje, jak to zwień cze nie mo gło wy -
glą dać. Z ma te ria łów XVII–wiecz nych,
a więc z cza sów od bu do wy zam ku
po po ża rze przez Sta ni sła wa Lu bo mir -
skie go mo żna wy czy tać, że na zam ku
znaj do wa ła się at ty ka. Jak wy glą da ła
Dzi siaj trud no do ciec. My ślę, że wspól -
nie z uczo ny mi kra kow ski mi uda się
stwo rzyć pro jekt kon ser wa tor sko–ar -
– W„ogrodach” wydzieliliśmy kilka warstw – opowiada Bartłomiej Urbański
chitektoniczny, który będzie pokazywać,
jak są dec ki za mek pre zen to wał się
przed wie ka mi.
***
We wrze śniu ub.r. na zle ce nie Urzę -
du Mia sta, ma ją ce go wspar cie w Mu -
zeum Okrę go wym, w ru inach zam ku
pojawili się specjaliści z firmy Proton–
Archeo i dzieląc teren na sektory przepro
wa dzi li ba da nia nie in wa zyj ne
Odbudowany zamek
Jagiellonów podniesie
rangę Nowego Sącza
i stanie się jego atrakcją
– mówi prezydent
Ryszard Nowak.
geo ra da rem i me to dą elek tro opo ro wą.
Pozwoliły one badaczom wejrzeć w głąb
ziemi i dowiedzieć się, czy znajdują się
w niej jakieś struktury murowane oraz
gruzowiska. Na coś takiego byli przygoto
wa ni, bo wiem wia do mo by ło, że
po wysadzeniu zamku w styczniu 1945
r. pozostał w ziemi lej o głębokości siedmiu
me trów. Zde cy do wa no się na nie
z jeszcze innego względu. Badania niein
wa zyj ne są tań sze od tra dy cyj nych,
dużych wykopalisk i pozwalają ograniczyć
prace odkrywkowe do niezbędnego
minimum.
Po nich dopiero archeolodzy rozpoczęli
prace wykopaliskowe, które trwały
blisko miesiąc. Badacze mieli wsparcie
pasjonatów, członków Nowosądeckiego
Stowarzyszenia Miłośników Historii,
któremu szefuje Zbigniew Ciekański. To
oni przeszukali teren wykrywaczami
metali. Z pomocą przyszła również grupa
więźniów z Zakładu Karnego.
Wy ko pa li ska pro wa dzo ne by ły
w miej scach, co do któ rych ba da cze
mieli najwięcej informacji i szanse znale
zie nia cze goś in te re su ją ce go. Pra co -
wa li na dwóch sta no wi skach
archeologicznych (każde o wymiarach 2
x 3 me try).
Pierwsze – sondaż 1 – znajdowało się
w dawnych zamkowych ogrodach (część
południowo–zachodnia placu zamkowego),
a dru gie – son daż 2 – przy Basz cie
Ko wal skiej (nie opo dal miej sca, gdzie
było epicentrum wybuchu).
– W son dzie pierw szej, tak jak się spo -
dziewaliśmy, mieliśmy do czynienia z nawarstwieniami
kulturowymi, czyli tym
wszystkim, co człowiek po sobie pozostawił.
Każda z nich archeologowi wiele mówi
– opowiada Bartłomiej Urbański.
– W „ogrodach” wydzieliliśmy kilka
warstw. W tej sondzie nie natrafiliśmy
na żadne struktury murowane. Odkryła
ona natomiast przed nami spory zasób
materiału ceramicznego (fragmenty ceramiki
średniowiecznej i datowanej
na okres od XVII do XX wie ku). By ły to
fragmenty naczyń, mis, kubków, talerzy.
Znaleźliśmy również przedmioty metalowe,
szkło, fragmenty cegieł (palcówek),
kamienie rzeczne czy np. łuskę od karabinu
Werndl (wyprodukowaną w 1867 r.).
Odkopaliśmy również kości zwierzęce
i to, co dawniej nasi przodkowie uważali
za śmie ci. Jest to oczy wi ste, bo wiem
przed wiekami nie było służb oczyszczania
miasta, a większość odpadków zakopywana
była w ogrodach.
Ciekawsze dla archeologów okazały
się wy ni ki son dy dru giej, wy ty czo nej
90 Sądeczanin STYCZEŃ 2010 v www.sadeczanin.info