matematika 3 - Kapitulli I-II.indd - Albas
matematika 3 - Kapitulli I-II.indd - Albas
matematika 3 - Kapitulli I-II.indd - Albas
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
KREU I<br />
Libër mësuesi për tekstin<br />
Matematika 3<br />
Përgatitur nga:<br />
Edlira Çupi<br />
Servete Cenalla<br />
Botime shkollore <strong>Albas</strong><br />
1
Botues:<br />
Latif Ajrullai<br />
Rita Petro<br />
Redaktore përgjegjëse:<br />
Rudina Çupi<br />
Redaktore letrare:<br />
Jorina Kryeziu<br />
Arti Grafik:<br />
Gjergji Kollumbi<br />
Koperitna:<br />
Eva Kukaleshi<br />
© <strong>Albas</strong>, 2009<br />
Shtëpia Botuese <strong>Albas</strong>, Tiranë - Tetovë - Prishtinë<br />
Në Tiranë: Rr. Budi, Pall. “Clasic Construction”, zyra nr. 2<br />
Tel/Fax: +355 4 2379184<br />
e-mail: albas_tr@yahoo.com<br />
Në Tetovë: Rr.Ilindenit, nr. 105<br />
Tel: 044 344 047<br />
e-mail: albas_te@yahoo.com<br />
Në Prishtinë: Rr. Eqrem Çabej, nr. 47<br />
Tel: 038 5457139<br />
e-mail: albas_pr@yahoo.com<br />
2
H Y R J E<br />
Të nderuar mësues dhe mësuese!<br />
Shtëpia jonë Botuese po vë në dispozicionin tuaj librin e mësuesit për tekstin Matematika 3, i cili<br />
është punuar mbi botimin e ri të tekstit, me autore Eglantina Kalluçi dhe Brikena Xhaja, i cili mbyll<br />
linjën e teksteve të Matematikës për arsimin fi llor, hartuar nga këto autore.<br />
Në këtë libër mësuesi/ja do të gjejë planin mësimor, si dhe modele për çdo temë mësimore, të cilat<br />
janë shtjelluar në përputhje me udhëzimet, rregullat, standardet dhe metodat e mësimdhënies.<br />
Libri i mësuesit Matematika 3 është hartuar në mënyrë të tillë që metodat e mësimdhënies<br />
të paraqitura të bëjnë të mundur kultivimin e shprehive të të menduarit kritik dhe të të nxënit<br />
bashkëveprues të nxënësve. Disa nga metodat e përdorura janë:<br />
1. Shkrim i shpejtë<br />
2. Harta semantike<br />
3. Mendo - Krijo dyshe - Diskuto<br />
4. Dil rrotull, fol rrotull<br />
5. Grafiku T<br />
6. Di – Dua të di – Mësova<br />
7. Diagrami i Venit<br />
Disa strategji të posaçme që mund të përdoren për lëndën e matematikës janë:<br />
1. Strategji parashikimi<br />
8. Të nxënit në bashkëpunim<br />
9. Analiza e tipareve semantike<br />
10. Problem i ri<br />
11. Shënime mbi shënime<br />
12. Lapsat në mes<br />
13. Rishikim në dyshe<br />
Metoda<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Harta semantike<br />
Mendo- Krijo dyshe - Diskuto<br />
Dil rrotull, fol rrotull<br />
Grafi ku T<br />
2. Strategji të ndërtimit të kuptimit<br />
Metoda<br />
Di, Dua, Mësova<br />
Diagrami i Venit<br />
Ndryshim vendesh<br />
(Të nxënit<br />
në bashkëpunim)<br />
Analiza e tipareve<br />
semantike<br />
Grafi ku T<br />
Shembull<br />
Përshkruani për 5 minuta njohuritë që dini për drejtkëndëshin.<br />
Krijoni një hartë semantike për konceptin fi gurë gjeometrike.<br />
Mendoni tri mënyra për mbledhjen e numrave me tri shifra; krijoni dyshe dhe<br />
krahasoni e diskutoni përfundimet.<br />
Zgjidhni trupin gjeometrik që dëshironi, shpjegoni pse ju pëlqen.<br />
Kjo metodë shërben për të bërë një shkëmbim të shpejtë të ideve.<br />
Veprimtaria është shumë aktive dhe motivuese.<br />
Thoni ngjashmërinë dhe dallimet midis katrorit dhe drejtkëndëshit.<br />
Veprimtaria kryhet me shkrim në fl etore, e cila ndahet në dy pjesë.<br />
Në njërën pjesë shënohen ngjashmëritë, ndërsa në tjetrën dallimet.<br />
Shembull<br />
Çfarë dimë për barazimet dhe mosbarazimet<br />
Çfarë duam të dimë për to<br />
Çfarë mësuam për barazimet dhe mosbarazimet<br />
Përdorni një diagram Veni për të kategorizuar numrat rreshtorë, natyrorë e thyesorë.<br />
Pas 10 minuta punë në grupë të vogla, një nxënës nga secili grup shkon te<br />
grupi ngjitur për të diskutuar idetë e grupit të parë.<br />
Ndonjëherë mund të lëvizë më shumë sesa një nxënës.<br />
Krijoni një tabelë analitike të tipareve semantike të figurave gjeometrike. Ndër tiparet mund të jenë:<br />
• këndet<br />
• brinjët<br />
• këndet e drejta<br />
• vijat e simetrisë<br />
• kulmet<br />
Jepni dallimet dhe ngjashmëritë mes trapezit dhe drejtkëndëshit<br />
3
KREU I<br />
3. Strategji përforcimi<br />
Metoda<br />
Problemë e re<br />
Shembull<br />
Jepet një shumëzim, p.sh.: 12 x 6. Me këtë shumëzim të formohet një problemë.<br />
Shënime mbi<br />
shënime<br />
Harta semantike<br />
Rishikim në dyshe<br />
Lapsat në mes<br />
Koncepti kryesor shënohet me nr. 1.<br />
Koncepti dytësor shënohet me nr. 2<br />
Cilësitë e konceptit dytësor shënohet me nr. 3, p.sh.:<br />
1. trekëndëshat<br />
2. kënddrejtë<br />
3. ka tri brinjë<br />
3. ka tri kënde<br />
3. ka tri kulme<br />
3. ka një kënd të drejtë<br />
2. dybrinjënjëshëm<br />
3. ka dy brinjë të barabarta<br />
3. ka tri kënde<br />
3. ka tri kulme<br />
3. ka një drejtëz simetrie<br />
2. barabrinjës<br />
3. ka tri brinjë të barabarta<br />
3. ka tri drejtëza simetrie<br />
3. ka tri kulme<br />
3. ka tri kënde të barabarta<br />
Zgjeroni një hartë semantike nga faza e parashikimit me njohuritë e reja të mësuara.<br />
Harta semantike përdoret edhe në fazën e përforcimit, pasi mund të shtohen edhe<br />
njohuritë e reja, të fi tuara gjatë mësimit.<br />
Në përfundim të punës me shkrim, nxënësit kontrollojnë punën e tyre, duke<br />
bashkëpunuar me shokun e bankës.<br />
Ndahet klasa në disa grupe. Secili pjesëtar i grupit jep një mendim për një problemë të<br />
caktuar dhe vendos mbi tavolinë lapsin me ngjyrën e preferuar.<br />
Në këtë mënyrë veprojnë të gjithë nxënësit e grupit.<br />
Nxënësi që nuk ka mendim thotë fjalën “pasë” (nxënësi nuk mund të përgjigjet dy herë).<br />
Në përfundim mësuesi/ja kontrollon idetë e nxënësve, duke vepruar në këtë mënyrë:<br />
- Çfarë tha “lapsi” i kuq Nxënësi që kishte lapsin e kuq përgjigjet, e kështu me radhë.<br />
Shpresojmë që ky botim të jetë sa më i dobishëm.<br />
Mirëpresim çdo mendim dhe sugjerim nga ju.<br />
4
KREU I<br />
5
KREU I<br />
6
KREU I<br />
7
KREU I<br />
8
KREU I<br />
9
KREU I<br />
10
KREU I<br />
11
KREU I<br />
12
KREU I<br />
OBJEKTIVAT E KAPITUJVE<br />
KREU I<br />
Numri. Kuptimi i numrit<br />
Objektivat: Nxënësit të jenë të aftë:<br />
• Të përdorin, të lexojnë, të shkruajnë dhe të numërojnë numra natyrorë deri në 10 000, duke kuptuar<br />
lidhjen e vendit të çdo shifre me vlerën e saj.<br />
• Të përdorin kuptimin e numrit natyror për të krahasuar numra deri në 10 000.<br />
• Të lexojnë, të shkruajnë dhe të përdorin kuptimin e numrit thyesor në situata konkrete.<br />
• Të gjejnë pjesën e një numri me anë të njësive thyesore (1/2, 1/3,1/4 etj.).<br />
• Të krahasojnë thyesa të thjeshta, duke përdorur interpretime konkrete.<br />
KREU <strong>II</strong><br />
Veprimet me numra<br />
Objektivat: Nxënësit të jenë të aftë:<br />
• Të mbledhin e të zbresin me mend një numër dyshifror me një numër njëshifror me shumë deri në 100.<br />
• Të mbledhin me shkrim numra natyrorë me shumën deri më 10 000.<br />
• Të zbresin me shkrim dy numra natyrorë deri në 10 000.<br />
• Të shumëzojnë me mend deri në 10x10.<br />
• Të shumëzojnë me shkrim, me prodhim deri në 10000, një numër natyror dy- ose- treshifror me një<br />
numër natyror një shifror<br />
• Të shumëzojnë me shkrim, me prodhim deri në 10 000, numra natyrorë me dhjetëshe të plota.<br />
• Të pjesëtojnë një numër natyror deri në 100 me një numër natyror jo më të madh se 10 dhe pa mbetje.<br />
• Të mbledhin e të zbresin thyesa të thjeshta me emërues të njëjtë.<br />
• Të zbatojnë mënyra të ndryshme njehsimi duke përdorur edhe vetitë e veprimeve.<br />
• Të përdorin kuptimin e mbledhjes, të zbritjes, shumëzimit dhe pjesëtimit (në bashkësinë përkatëse<br />
të numrave) në situata problemore të jetës së përditshme (në mjedise të njohura për nxënësit), të<br />
simuluara ose jo, që zgjidhen me jo më shumë se tri veprime.<br />
KREU <strong>II</strong>I<br />
Gjeometria<br />
Gjeometria në plan<br />
Objektivat: Nxënësit të jenë të aftë:<br />
• Të dallojnë dhe të emërtojnë fi gura gjeometrike dhe elemente të tyre.<br />
• Të përshkruajnë fi gurat gjeometrike duke përmendur veti të elementeve të tyre.<br />
• Të vizatojnë segmente me gjatësi të dhënë.<br />
• Të vizatojnë këndin e drejtë dhe rrethin me veglat përkatëse.<br />
• Të dallojnë, të emërtojnë dhe të vizatojnë me sy drejtëza paralele, drejtëza pingule, drejtëza që priten.<br />
Gjeometria në hapësirë<br />
Objektivat: Nxënësit të jenë të aftë:<br />
• Të dallojnë dhe të emërtojnë trupa gjeometrikë dhe elemente të tyre.<br />
• Të përshkruajnë trupa gjeometrikë duke përmendur veti të thjeshta të tyre (numri i brinjëve, i faqeve etj.).<br />
• Të ndërtojnë trupa gjeometrikë (me plastelinë dhe sipas hapjeve të gatshme).<br />
Shndërrimet gjeometrike dhe rrjeti koordinativ<br />
Objektivat: Nxënësit të jenë të aftë:<br />
• Të gjejnë dhe të vizatojnë drejtëzën e simetrisë së fi gurave të thjeshta.<br />
• Të vizatojnë simetriken e një fi gure sipas një drejtëze në rrjetin e katrorëve.<br />
13
KREU I<br />
• Të përshkruajnë vendndodhjen në situata reale duke përdorur fjalë të jetës së përditshme.<br />
• Të përshkruajnë, me anë të koordinatave, vendndodhjen e një pike në rrjetin koordinativ.<br />
• Të përshkruajnë kalimin nga një pikë e rrjetit koordinativ në një tjetër.<br />
• Të vizatojnë figura të thjeshta gjeometrike në rrjet katror.<br />
• Të zmadhojnë ose të zvogëlojnë një fi gurë të thjeshtë në rrjetin koordinativ.<br />
KREU IV<br />
Matja<br />
Objektivat: Nxënësit të jenë të aftë:<br />
• Të matin me përafërsi gjatësitë, duke përdorur si njësi standarde mm, cm, m.<br />
• Të krahasojnë gjatësitë e segmenteve (duke përdorur edhe kompasin).<br />
• Të matim me përafërsi, nëpërmjet mbulimit (me numërim) sipërfaqen e fi gurave, duke përdorur:<br />
njësi jostandarde: (trekëndësha, paralelograme etj.),<br />
njësi standarde: centimetrin katror.<br />
• Të matin me përafërsi nëpërmjet mbushjes vëllimin e trupave, duke përdorur:<br />
njësi jostandarde (trupa me masë të njëjtë),<br />
njësi standarde: centimetrin kub.<br />
• Të gjejnë masën e sendeve (me anë të balancës), duke përdorur:<br />
njësi jostandarde (trupa me masë të njëjtë),<br />
njësi standarde (kilogramin, gramin).<br />
• Të matin kohën duke përdorur njësitë: minutë (në pesëminutëshin më të afërt), orë, ditë, muaj, vit.<br />
• Të këmbejnë njësitë e njohura emërore të gjatësisë, masës, kohës e të kryejnë veprime të thjeshta me to.<br />
• Të këmbejnë monedha dhe kartëmonedha e të kryejnë veprime me to.<br />
• Të zgjidhin probleme të thjeshta me matje në situata nga jeta e përditshme.<br />
• Të njehsojnë gjatësinë e vijës së thyer (përfshirë perimetrin e trekëndëshit dhe katërkëndëshit).<br />
• Të bëjnë parashikime të thjeshta paraprake përpërfundimin e një matjeje.<br />
KREU V<br />
Algjebra<br />
Objektivat: Nxënësit të jenë të aftë:<br />
• Të plotësojnë çiftime të thjeshta ndërmjet grupeve, me diagram shigjetor apo me tabelë.<br />
• Të shënojnë elementin e ri (numër natyror) sipas një operatori ose dy operatorëve të njëpasnjëshëm.<br />
• Të përdorin kutizën, si vendmbajtëse e numrit natyror.<br />
• Të zgjidhin ekuacione dhe inekuacione të thjeshta me tentativë, duke përdorur mbledhje, zbritje,<br />
shumëzim ose pjesëtim (në bashkësinë përkatëse të numrave).<br />
• Të zbulojnë ligjësi të thjeshta dhe të plotësojnë modele sipas një ligjësie.<br />
KREU VI<br />
Mbledhja, organizimi dhe përpunimi i të dhënave; probabiliteti<br />
14<br />
Objektivat: Nxënësit të jenë të aftë:<br />
• Të dallojnë që një objekt mund të ketë më shumë se një cilësi dhe të klasifi kojnë objekte në bazë të<br />
jo më shumë se dy cilësive të tyre.<br />
• Të interpretojnë tabela të gatshme të thjeshta ose diagrame të thjeshta me të dhëna të njohura nga<br />
jeta e përditshme.<br />
• Të mbledhin e të klasifi kojnë të dhëna nga mjedisi i tyre.<br />
• Të hetojnë situata të thjeshta probabilitare në të cilat një ngjarje mund të ndodhë ose jo.<br />
• Të përdorin gjuhën matematike në situata joformale për të përshkruar probabilitetin.
KREU I<br />
KREU I<br />
KUPTIMI I NUMRIT<br />
Tema: Numrat<br />
<br />
Objektivat<br />
1<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të paraqesë numrin e elementeve të bashkësisë me anë të shenjave të ndryshme.<br />
• Të formojë numra njëshifrorë, dyshifrorë, treshifrorë me shifrat e dhëna.<br />
• Të përcaktojë numrat njëshifrorë, dyshifrorë, treshifrorë në një bashkësi me numra.<br />
Konceptet kryesore<br />
numra njëshifrorë, dyshifrorë, treshifrorë.<br />
Mjetet<br />
etiketa me shenja për numrat.<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Mendo/ Puno në dyshe/ Shkëmbe mendime<br />
Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Përforcimi<br />
Harta semantike<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Puno në dyshe/ Shkëmbe mendime<br />
Nxënësit do të punojnë në çifte. Vizatojnë bashkësi me elemente të ndryshme. Tregojnë numrin e<br />
elementeve të bashkësive me shenja, p.sh.:<br />
x x x<br />
3<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Nxënësit punojnë në dyshe, duke lexuar pjesët e tekstit. Plotësojnë detyrat në tekst, duke i kontrolluar me<br />
shokët e tyre të dyshes:<br />
- Vizatojnë në kockë aq vija, sa vjeç janë.<br />
- Vizatojnë aq gurë, sa pjesëtarë ka familja e tyre.<br />
Në fl etoren e shënimeve zëvendësojnë vijat dhe gurët me shenjat që përdorin sot (numrat).<br />
9<br />
4<br />
Me shifrat 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 formohen numra:<br />
• njëshifrorë: 5, 6, 8...<br />
• dyshifrorë: 12, 27, 38...<br />
• treshifrorë: 302, 154, 200...<br />
Plotësojnë në tekst fjalitë me numra:<br />
Unë jam ___ vjeç.<br />
Numri im i telefonit është ___________.<br />
Numri im i këpucës është ___.<br />
Nxënësit përcaktojnë numrin më të madh e më të vogël që kanë shkruar, punojnë detyrat në rubrikën “Tani<br />
di të bëj..”:<br />
Formojnë me shifrat: 2, 5, 8 numra:<br />
• dyshifrorë: 58, 85, 25, 52, 28, 82.<br />
• treshifrorë: 852, 258, 582, 825, 285.<br />
Gjejnë shifrat me të cilat janë formuar numrat e dhënë:<br />
(1,7,9) (6,4,2) (3,5,8)<br />
Plotësojnë tabelën me numra njëshifrorë, dyshifrorë, treshifrorë nga bashkësia e numrave të dhënë.<br />
15
KREU I<br />
Përforcimi: Harta semantike<br />
Nxënësit punojnë në grupe.<br />
Krijojnë një hartë semantike me njohuritë e marra për numrin.<br />
shenjë<br />
trishifror<br />
<br />
Detyrë<br />
Numri<br />
shifër<br />
njëshifror dyshifror<br />
shtëpie: Detyrat 1, 2, 3 faqe 8 në Fletoren e punës.<br />
2<br />
Tema: Vlerat e pozicionit<br />
<br />
Objektivat<br />
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të paraqesë numra me tri shifra në numërator.<br />
• Të tregojë që shifra në pozicione të ndryshme, ka vlera të ndryshme.<br />
• Të formojë numra të ndryshëm, duke ndërruar vendet e shifrave.<br />
Konceptet kryesore<br />
njëshe, dhjetëshe, qindëshe.<br />
Mjetet<br />
numërator, pllaka, shufra, kube.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Rishikim dyshe<br />
Ndërtimi i njohurive Të nxënit në bashkëpunim<br />
Përforcimi<br />
Lapsat në mes<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Rishikim në dyshe<br />
Nxënësit punojnë në dyshe, duke formuar me kube fi gura të ndryshme me pllaka, shufra.<br />
129 309<br />
Ata tregojnë sa kube kanë përdorur për secilin rast.<br />
16
KREU I<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit në bashkëpunim<br />
Nxënësit punojnë në grupe. Ata paraqesin në mënyra të ndryshme numrin 235.<br />
Nxënësit tregojnë vlerën që kanë goglat në tela të ndryshëm.<br />
Q DH NJ<br />
2 3 5<br />
5 njëshe<br />
3 dhjetëshe<br />
2 qindëshe<br />
Ndërrojmë vendin e shifrës së qindësheve me shifrën e dhjetësheve.<br />
Q DH NJ<br />
2 3 5<br />
Q DH NJ<br />
3 2 5<br />
Numri i përftuar është 325.<br />
Pra, shifra 2, në pozicione të ndryshme ka vlerë të ndryshme.<br />
Nxënësit kryejnë disa këmbime, duke përftuar numra të ndryshëm: 532, 253, paraqesin në numërator numrat:<br />
130, 302, vëzhgojnë të dy numëratorët: secili ka një tel bosh. Pra, të dy numrat kanë nga një shifër zero.<br />
Punohen detyrat në rubrikën “Tani di të bëj...”.<br />
Përforcimi: Lapsat në mes<br />
Nxënësit këmbejnë shifrat te numri 847 dhe formojnë numra të ndryshëm. Tregojnë vlerën e shifrave.<br />
Mësuesi/ja vëzhgon punën nëpër grupe dhe dëgjon diskutimet e tyre.<br />
847 → 8Q 4Dh 7Nj<br />
487 → 4Q 8Dh 7Nj<br />
784 → 7Q 8Dh 4Nj<br />
478 → 4Q 7Dh 8Nj<br />
748 → 7Q 4Dh 8Nj<br />
Tërhiqet vëmendja mbi rregullat e diskutimit gjatë metodës “Lapsat në mes”. Shoku që vë lapsin në mes<br />
të tavolinës ka radhën të flasë. Pasi të ketë folur secili nga një herë, ka radhën dikush që do të fl asë për herë të<br />
dytë. Ai që nuk ka mendim, ia pason shokut. Mësuesi/ja merr një laps nga tavolina, kështu përgjigjet për detyrën<br />
nxënësi të cilit mësuesi/ja i ka marrë lapsin.<br />
<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1-4 në faqen 9 të Fletores së punës.<br />
17
KREU I<br />
3<br />
Tema: Sistemi i numërimit<br />
<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të paraqesë numrat në numërator.<br />
• Të shkruajë me shifra numrat e paraqitur në numërator.<br />
• Të përcaktojë sistemin dhjetor të numërimit, duke grupuar dhjetë e nga dhjetë.<br />
Konceptet kryesore<br />
qindëshe, dhjetëshe, njëshe.<br />
Mjetet<br />
numërator.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Lëviz/ Ndalo/ Krijo dyshe<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Një nxënës paraqet një numër në numërator. Nxënësi tjetër e shkruan me shifra. Nxënësit këmbejnë rolet.<br />
Kjo veprimtari zhvillohet për disa minuta.<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuar në matematikë<br />
Nxënësit punojnë në dyshe, duke lexuar pjesët e tekstit. Në fletoren e shënimeve shkruajnë:<br />
1 qindëshe = 10 dhjetëshe<br />
1 dhjetëshe = 10 njëshe<br />
Sistemi i numërimit është dhjetor, sepse grupojmë dhjetë e nga dhjetë dhe përdorim 10 shifrat 0, 1, 2, 3, 4,<br />
5, 6, 7, 8, 9 për të shkruar të gjithë numrat.<br />
Në detyrën 1 nxënësit shkruajnë me fjalë numrat e paraqitur në dy mënyra: me pllaka, shufra, kube dhe<br />
me numërator.<br />
Në detyrën 2 nxënësit shkruajnë me shifra numrat e paraqitur në numërator.<br />
Q DH NJ<br />
1 1 6<br />
Në detyrën 3 ata paraqesin numrat në numërator.<br />
Q DH NJ<br />
3 4 2<br />
18
Përforcimi: Lëviz/Ndalo/Krijo dyshe<br />
Me shifrat 3, 4, 7 nxënësit do të shkruajnë numra me tri shifra (347, 374, 473, 734, 743).<br />
Tërhiqet vëmendja mbi rregullat e metodës “Lëviz/Ndalo/Krijo dyshe”. Nxënësit ngrihen dhe lëvizin nëpër<br />
klasë. Kur mësuesi/ja thotë “ndal”, ata duhet të qëndrojnë në vend dhe të krijojnë dyshe me nxënësin që ndodhet<br />
më afër. Pasi u caktohet një kohë për të kryer detyrën, nxënësit kthehen nëpër vende.<br />
Diskutohet rreth numrave që kanë formuar, duke përcaktuar vlerën e secilës shifër.<br />
<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1, 2, 3 në faqen 10 të Fletores së punës.<br />
KREU I<br />
4<br />
<br />
Tema: Klasa e njësive të thjeshta<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të tregojë lidhjen e numëratorit me pllakat, shifrat, kubet.<br />
• Të përdorë numëratorin për të paraqitur numrat.<br />
• Të zbërthejë numrat sipas rendeve në: njëshe, dhjetëshe qindëshe.<br />
Konceptet kryesore<br />
njëshe, dhjetëshe, qindëshe.<br />
Mjetet<br />
numërator, pllaka, shufra, kube.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Ndërtimi i njohurive Ndryshim vendesh<br />
Përforcimi<br />
Shënim mbi shënime<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit paraqesin në mënyra të ndryshme numrin 138:<br />
• me numërator,<br />
• me pllaka, shufra, kube.<br />
Nxënësit krijojnë dyshe, krahasojnë dhe diskutojnë përgjigjet.<br />
Ndërtimi i njohurive: Ndryshim vendesh<br />
Nxënësit punojnë në grupe të vogla, duke paraqitur në numërator numra me tri shifra. Tregojnë për secilin<br />
rast qindëshet, dhjetëshet, njëshet, p.sh.:<br />
Q DH NJ<br />
3 5 6<br />
Një nxënës nga secili grup shkon te grupi ngjitur, për të diskutuar idetë e grupit të parë.<br />
Paraqiten disa detyra në tabelë. Vrojtohen fi gurat në tekst. Diskutohet për mënyrën se si janë paraqitur<br />
numrat. Përcaktohen për secilin rast njëshet, dhjetëshet, qindëshet.<br />
Njëshet, dhjetëshet, qindëshet formojnë klasën e njësive të thjeshta.<br />
Nxënësit plotësojnë detyrat 1, 2 në rubrikën “Tani di të bëj...”.<br />
19
KREU I<br />
Përforcimi: Shënim mbi shënime<br />
Nxënësit, për numrat e shkruar në këtë tabelë, shënojnë qindëshet, dhjetëshet, njëshet:<br />
456 → 4 Q 5 Dh 6 Nj<br />
257 → 2 Q 5 Dh 7 Nj<br />
384 → 3 Q 8 Dh 4 Nj<br />
<br />
Detyrë shtëpie: Detyra 1 në faqen 10 të Fletores së punës.<br />
5<br />
<br />
Tema: Klasa e njësive të thjeshta<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lidhë numrin e pllakave, shufrave e kubeve me qindëshet, dhjetëshet e njëshet.<br />
• Të përdorë pllakat shufrat, kubet për të paraqitur numrat me tri shifra.<br />
• Të përcaktojë numrat që ndodhen para dhe pas numrave të dhënë.<br />
Konceptet kryesore<br />
njëshe, dhjetëshe, qindëshe.<br />
Mjetet<br />
pllaka, shufra, kube.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Rishikim në dyshe<br />
Ndërtimi i njohurive Ndërrim vendesh<br />
Përforcimi<br />
Shënim mbi shënime<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Rishikim në dyshe<br />
Nxënësit plotësojnë: 1 pllakë = 1 qindëshe, 1 shufër = 1 dhjetëshe, 1 kub = 1 njëshe.<br />
Njëri nxënës paraqet numra me tri shifra me pllaka, shufra, kube. Nxënësi tjetër tregon sa qindëshe,<br />
dhjetëshe e njëshe ka numri.<br />
2 Q 3 DH 6 NJ<br />
Shkruhen disa numra që kanë formuar dyshet në tabelë: 358, 238, 184 etj.<br />
20<br />
Ndërtimi i njohurive: Ndërrim vendesh<br />
Nxënësit punojnë në grupe të vogla, duke i paraqitur numrat me 3 shifra me pllaka, shufra e kube.<br />
Ata plotësojnë tabelën.<br />
Klasa e njësive të thjeshta<br />
Q DH NJ<br />
3<br />
4<br />
2<br />
5<br />
5<br />
6<br />
0<br />
8<br />
2<br />
1<br />
7<br />
6
Një nxënës nga secili grup shkon te grupi ngjitur për të diskutuar idetë e grupit të parë.<br />
Nxënësit plotësojnë detyrat në rubrikën “Tani di të bëj...”. Lexojnë numrat që formohen, për secilin rast<br />
tregojnë njëshet, dhjetëshet, qindëshet. Shkruajnë numrat para dhe pas numrit të dhënë:<br />
98, 99 , 100, 101, 102<br />
Përforcimi: Shënim mbi shënime<br />
Nxënësit shkruajnë numrat që formohen:<br />
5Q 3Dh 2Nj → numri 532;<br />
8Q 4Dh 1Nj → numri 841;<br />
3Q 2Dh 0Nj → numri 320;<br />
4Q 5Dh 3Nj → numri 453.<br />
<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 2, 4 në faqen 11 të Fletores së punës.<br />
KREU I<br />
6<br />
<br />
Tema: Mijëshet<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të paraqesë numrat në numërator, duke treguar rendet.<br />
• Të përcaktojë vlerën e shifrës sipas rendit.<br />
• Të plotësojë boshtet me numra, duke numëruar me nga 10, 100, 1000.<br />
Konceptet kryesore<br />
njëshe, dhjetëshe, qindëshe, mijëshe.<br />
Mjetet<br />
numërator, pllaka, shufra, kube.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Ndërtimi i njohurive Ndërrim vendesh<br />
Përforcimi<br />
Lapsat në mes<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit punojnë në dyshe. Paraqesin në numërator numrin 999, si dhe përcaktojnë vlerat e shifrave<br />
sipas rendeve.<br />
Shtrojmë pyeten:<br />
- Çfarë ndodh në numërator kur i shtojmë 1 numrit 999 Pra, sa bëjnë 999 + 1<br />
Nxënësit këmbejnë 10 njëshe me 10 dhjetëshe, 10 dhjetëshe me 1 qindëshe, 10 qindëshe me 1 mijëshe<br />
(i paraqesin këmbimet në numërator).<br />
Ndërtimi i njohurive: Ndërrim vendesh<br />
Nxënësit në grupe do të paraqesin në mënyra të ndryshme numrat: 1649, 2354, 3536. Nxënësit i paraqesin<br />
numrat në numërator dhe me pllaka, shufra e kube. Ata përcaktojnë vlerën e shifrave sipas rendeve:<br />
1649 → 1 M 6 Q 4 Dh 9 Nj<br />
2354 → 2 M 3 Q 5 Dh 4 Nj<br />
3536 → 3 M 5 Q 3 Dh 6 Nj<br />
21
KREU I<br />
Pas 10’ punë në grupe, një nxënës nga secili grup shkon te grupi ngjitur për të diskutuar idetë e grupit të parë.<br />
Diskutohet rreth paraqitjeve që kanë bërë nxënësit në grupe. Plotësojnë detyrat në tekst, duke shkruar<br />
sipas shembullit numrat me fjalë, duke treguar vlerën për secilën shifër.<br />
Nxënësit plotësojnë boshtet me numra, duke numëruar me nga 10, 100, 1000.<br />
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100<br />
0 100 200 300... 1000<br />
0 1000 2000... 10000<br />
Përforcimi: Lapsat në mes<br />
Me shifrat 2, 3, 4, 1 nxënësit do të formojnë numrat me 4 shifra, duke treguar vlerat e shifrave.<br />
2341 → 2 M 3 Q 4 Dh 5 Nj<br />
3421 → 3 M 4 Q 2 Dh 1 Nj<br />
4231 → 4 M 2 Q 3 Dh 1 Nj<br />
1234 → 1 M 2 Q 3 Dh 4 Nj etj.<br />
Tërhiqet vëmendja mbi rregullat e diskutimit gjatë metodës “Lapsat në mes”.<br />
<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1, 2, 3 në faqen 11, 12 të Fletores së punës.<br />
7<br />
Tema: Klasa e mijësheve<br />
<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përcaktojë rendet që i përkasin klasës së thjeshtë.<br />
• Të përdorë numëratorin për të paraqitur numra.<br />
• Të përcaktojë rendet që i përkasin klasës së mijësheve.<br />
Konceptet kryesore<br />
klasa e mijësheve.<br />
Mjetet<br />
numërator.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Dil rrotull, fol rrotull<br />
Ndërtimi i njohurive Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Përforcimi<br />
Mendo/Puno dyshe/Shkëmbe mendime<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Dil rrotull, fol rrotull<br />
Shkruaj në tabelë numrin 1999.<br />
- Ç’vlerë ka shifra e parë Si arrihet tek ajo<br />
Nxënësit lëvizin nëpër klasë duke menduar, derisa mësuesi/ja përplas një herë duart. Ata ndalojnë dhe<br />
fl asin me nxënësin ngjitur për pyetjen. Ky proces përsëritet tri herë.<br />
Nxënësit ulen dhe disave prej tyre u kërkohet të thonë mendimet para klasës.<br />
Paraqesin numrin në numërator.<br />
22
KREU I<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Nxënësit punojnë në dyshe. Shohin numëratorët në detyrat e tekstit dhe plotësojnë shifrat bosh.<br />
Në fl etoren e shënimeve shkruajnë:<br />
10000 është e barabartë me 10 mijëshe<br />
10000 = 10 M = 100 Q = 1000 Dh = 10000 Nj<br />
Klasa e mijësheve<br />
Klasa e njësive të thjeshta<br />
DHM M Q DH NJ<br />
1 0 0 0 0<br />
Në këtë rast, klasa e mijësheve përbëhet nga mijëshet (M) dhe dhjetëmijëshet (DHM).<br />
Punojnë detyrën 1 në rubrikën “Tani di të bëj...”. Plotësojnë shufrat bosh në numërator, duke treguar numrin<br />
përkatës për secilin rend.<br />
Përforcimi: Mendo/Puno në dyshe/Shkëmbe mendime<br />
Nxënësit punojnë detyrën 2. Grupojnë numrat e dhënë sipas klasave:<br />
Klasa e njësive të thjeshta<br />
Klasa e mijësheve<br />
943, 380, 390, 47, 85 6584, 7656, 3670, 2100, 4685, 4800, 9451<br />
<br />
Detyrë<br />
shtëpie: Detyrat 1, 2, në faqen 12, të Fletores së punës.<br />
8<br />
<br />
Tema: Zbërthimi i numrit<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të paraqesë numrat në numërator.<br />
• Të zbërthejë numrat sipas rendeve.<br />
• Të zbërthejë numrat sipas vlerës së pozicionit të çdo shifre.<br />
rende.<br />
numërator.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Mendo/ Puno në dyshe/ Shkëmbe mendime<br />
Ndërtimi i njohurive Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Përforcimi<br />
Lapsat në mes<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Puno në dyshe/ Shkëmbe mendime<br />
Njëri nxënës paraqet në numërator një numër me 4 shifra. Nxënësi tjetër shkruan në fl etë zbërthimin e tij<br />
sipas rendeve:<br />
2534 → 2 M 5 Q 3 Dh 4 Nj<br />
Nxënësit ndërrojnë rolet me njëri-tjetrin.<br />
23
KREU I<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Nxënësit punojnë në dyshe. Vrojtojnë numrat e paraqitur në numërator dhe zbërthimin e tyre në dy mënyra.<br />
Në fl etoren e shënimeve shkruajnë:<br />
Njëshet, dhjetëshet, qindëshet dhe mijëshet quhen rende.<br />
Zbërthimi i numrave bëhet në dy mënyra:<br />
• sipas rendeve,<br />
• sipas vlerës së pozicioni të çdo shifre.<br />
P.sh.: 2785 = 2M 7Q 5 Dh 8 Nj<br />
2758 = 2000 + 700 + 50 + 8<br />
Nxënësit plotësojnë detyrat në rubrikën “Tani di të bëj...”<br />
Përforcimi: Lapsat në mes<br />
Nxënësit punojnë në grupe. Secili shkruan një numër me 4 shifra dhe e zbërthen me njërën nga mënyrat, p.sh.:<br />
3426 = 3M 4Q 2Dh 6Nj;<br />
2785 = 2000 + 700 + 80 + 5<br />
Tërhiqet vëmendja mbi rregullat e diskutimit gjatë metodës “Lapsat në mes”.<br />
<br />
Detyrë shtëpie: Detyra 1, 2, 3 në faqen 13 të Fletores së punës.<br />
9<br />
<br />
Tema: Leximi dhe shkrimi i numrave katërshifrorë<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë numrat katërshifrorë, duke i ndarë në klasa me pikë.<br />
• Të paraqesë me shifra numrat katërshifrorë.<br />
• Të përcaktojë vlerën e shifrës sipas rendeve.<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
numra katërshifrorë, rendet.<br />
pllaka, shufra, kube.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Vëzhgo – diskuto<br />
Ndërtimi i njohurive Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Përforcimi<br />
Dil rrotull, fol rrotull<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Vëzhgo – diskuto<br />
Nxënësit vrojtojnë paraqitjen, leximin, shkrimin e numrave katërshifrorë:<br />
paraqitja –<br />
Nxënësit paraqesin me pllaka, shufra,<br />
kube (i lexojnë).<br />
leximi → dy mijë e treqind e njëzet e dy<br />
shkrimi → 2322<br />
24
Shkruajmë në tabelë disa numra që lexohen nga nxënësit, pasi ata të kenë ndarë me pikë klasën e njësive<br />
të thjeshta, p.sh.: 3.583 2.752 3.504<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Nxënësit punojnë në dyshe. Vëzhgojnë paraqitjen e numrave, tregojnë sa mijëshe, qindëshe, dhjetëshe e<br />
njëshe kanë numrat dhe i shkruajnë në fl etoren e shënimeve:<br />
2454 → 2 M 5 Q 4 Dh 5 Nj<br />
1036 → 1 M 0 M 3 Dh 6 Nj<br />
Rendin që mungon e paraqesim me numrin zero.<br />
Në detyrën 2 gjejnë dy numra, në të cilët shifra 3 të ketë vlerën:<br />
30<br />
35; 39<br />
300<br />
341; 352<br />
3000<br />
3721; 3928<br />
Në detyrën 3 nxënësit paraqesin me shifra numrat e shkruara me fjalë.<br />
Në detyrën 4 lexojnë numrat, duke ndarë me pikë klasën e njësive të thjeshta:<br />
5.637; 8.403; 7.400.<br />
Nxënësit tregojnë vlerën e shifrave.<br />
Përforcimi: Dil rrotull, fol rrotull<br />
Në tabelë shkruajmë: Mendoni një numër ku shifra 4 të ketë vlerën 40. Në ndalesën e parë, pas përplasjes<br />
së duarve, nxënësit ia thonë numrin nxënësit që kanë pranë.<br />
Më pas, në tabelë shkruajmë: Mendoni një numër, ku shifra 4 të ketë vlerën 400.<br />
Nxënësit lëvizin përsëri nëpër klasë dhe ndalojnë pasi mësuesi/ja përplas duart. Bashkëbisedojnë me<br />
shokun përballë për numrin që mendojnë. Përsëritet veprimtaria, duke menduar një numër ku shifra 4 të<br />
ketë vlerën 4000. Më pas nxënësit ulen. Nga disa nxënës kërkohet të shkruajnë në tabelë numrin që kanë<br />
menduar.<br />
<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1, 2, 3 në faqen 14 të Fletores së punës.<br />
KREU I<br />
10<br />
<br />
Tema: Të kontrolloj njohuritë e mia<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të shkruajë numrat me fjalë dhe shifra.<br />
• Të zbërthejë numrat sipas rendeve.<br />
• Të zbërthejë numrat sipas vlerës së pozicionit të çdo shifre.<br />
Konceptet kryesore<br />
rendet, zbërthimi i numrit.<br />
Mjetet<br />
numërator.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Ndërtimi i njohurive Mbajtja e strukturuar e shënimeve/ Krahaso-dallo<br />
Përforcimi<br />
Ditari dypjesësh<br />
25
KREU I<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit mendojnë tri mënyra për të paraqitur numrat me katër shifra. Krijojnë dyshe dhe krahasojnë e<br />
diskutojnë përgjigjet, duke plotësuar tabelën në detyrën 1. Numrat katërshifrorë i shkruajnë me fjalë, i paraqesin<br />
në numërator dhe me pllaka, shufra e kube.<br />
Ndërtimi i njohurive: Mbajtja e strukturuar e shënimeve/ Krahaso – dallo<br />
Nxënësit punojnë në grupe, duke paraqitur në një grafi k organizues atë çfarë kanë mësuar për numrin.<br />
Numri<br />
zbërthimi paraqitja shkrimi<br />
• sipas rendeve<br />
• sipas vlerës së<br />
pozicionit të shifrës<br />
• në numërator<br />
• me shufra e kube<br />
• me shifra<br />
• me fjalë<br />
Nxënësit plotësojnë detyrat në tekst, duke diskutuar për mënyrat e zbërthimit të numrave.<br />
Përforcimi: Ditari dypjesësh<br />
Nxënësit bëjnë një vijë vertikale në mes të fl etës. Nga njëra anë shkruajnë numrat me shifra dhe në anën<br />
tjetër numrin e zbërthyer.<br />
Numri<br />
Zbërthimi<br />
5871 5 M 8 Q 7 Dh 2 Nj<br />
5000 + 800 + 70 + 2<br />
6807 6 M 8 Q 0 Dh 7 Nj<br />
6000 + 800 + 0 + 7<br />
5890 5 M 8 Q 9 Dh 0 Nj<br />
5000 + 800 + 90 + 0<br />
<br />
Detyrë<br />
shtëpie: Detyrat 1, 2, 3 në faqen 14 të Fletores së punës.<br />
26
KREU I<br />
11<br />
<br />
Tema: Numri paraardhës dhe pasardhës<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë numrat natyrorë.<br />
• Të përcaktojë numrat pasardhës dhe paraardhës.<br />
• Të plotësojë me numra vargjet numerike, duke zbuluar rregullën.<br />
Konceptet kryesore<br />
numër natyror.<br />
Mjetet<br />
etiketa me shenjat > , ose
KREU I<br />
12<br />
<br />
Tema: Krahasimi i numrave në klasën e njësive të thjeshta<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
- Të paraqesë numrat treshifrorë në numërator.<br />
- Të renditë numrat nga më i vogli, te më i madhi.<br />
- Të krahasojë numrat treshifrorë, duke krahasuar vlerën e shifrave sipas rendeve.<br />
Konceptet kryesore<br />
krahasim, shenjat >, 354, sepse 7 > 5.<br />
3. Në qoftë se shifrat e qindësheve dhe të dhjetësheve janë të njëjta shohim shifrën e njësheve:<br />
251 < 258, sepse 1< 8.<br />
Nxënësit punojnë detyrat në rubrikën “Tani di ta bëj...”. Vendosin shenjën < ose > në vend të pikave, duke<br />
krahasuar numrat njëshifrorë, dyshifrorë, treshifrorë.<br />
Përforcimi: Mendo/ Punë në dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit, me shifrat 1, 4, 5 formojnë 6 numra treshifrorë dhe i renditin ata nga më i vogli, te më i madhi,<br />
punojnë në dyshe, krahasojnë e diskutojnë përgjigjet.<br />
<br />
Detyrë<br />
shtëpie: Detyra 1, 2, 3 në faqen 16 të Fletores së punës.<br />
28
KREU I<br />
13<br />
<br />
Tema: Krahasimi i numrave në klasën e mijësheve<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë numrat katërshifrorë me mijëshe, qindëshe e dhjetëshe të plota.<br />
• Të krahasojë numrat nga më i vogli, te më i madhi.<br />
• Të renditë numrat nga më i vogli, te më i madhi.<br />
Konceptet kryesore<br />
krahasimi, klasa e mijësheve.<br />
Mjete<br />
numërator.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Mendo/ Puno në dyshe/ Diskuto<br />
Mbajtja e strukturuar e shënimeve/ Krahaso - dallo<br />
Lapsat në mes<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit punojnë detyrën në rubrikën “Mendo”: formojnë disa numra treshifrorë me shifrat 0, 1, 2 dhe i<br />
krahasojnë. Ata punojnë në dyshe, krahasojnë e diskutojnë përgjigjet.<br />
Ndërtimi i njohurive: Mbajtja e strukturuar e shënimeve/Krahaso – dallo<br />
Nxënësit punojnë në grupe, ku paraqesin në një grafi k organizues atë çfarë kanë mësuar për numrat<br />
katërshifrorë.<br />
i krahasojmë<br />
(shenjat >, 27<br />
9580 > 6740, sepse 985 > 674<br />
Tërhiqet vëmendja mbi rregullat e diskutimit gjatë metodës “Lapsat në mes”.<br />
<br />
Detyrë<br />
shtëpie: Detyrat 5, 6, 7, në faqen 17 të Fletores së punës.<br />
29
KREU I<br />
14<br />
<br />
Tema: Krahasimi i numrave në klasën e mijësheve<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përcaktojë numrat katërshifrorë në mijëshe, qindëshe e dhjetëshe të plota.<br />
• Të krahasojë numrat katërshifrorë me mijëshe, qindëshe e dhjetëshe të plota.<br />
• Të renditë numrat nga më i vogli, te më i madhi.<br />
Konceptet kryesore<br />
krahasimi, klasa e mijësheve.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Lapsat në mes<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit punojnë detyrën 1 në rubrikën “Tani di të bëj...”. Ata grupojnë numrat:<br />
me dhjetëshe të plota (6540, 9990, 4260, 1710)<br />
me qindëshe të plota (8500, 7400,3500)<br />
me mijëshe të plota (9000, 8000, 4000)<br />
Krijojnë dyshe, krahasojnë e diskutojnë përgjigjet.<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Nxënësit punojnë në dyshe, lexojnë pjesët e tekstit në matematikë, plotësojnë detyrat në rubrikën “Tani di të bëj...”.<br />
Në detyrën 2 plotësojnë:<br />
6000 < 7000 < 8000 < 9000 < 10000.<br />
Në detyrën 3 plotësojnë:<br />
2440, 2450, 2460, 2470, 2480, 2490, 2510, 2520.<br />
Në detyrën 4 renditin numrat nga më i vogli, te më i madhi:<br />
2000, 3800, 4500, 6000, 7500, 8000.<br />
Në detyrën 5 krahasojnë numrat katërshifrorë, duke shpjeguar mënyrën e krahasimit të numrave me<br />
dhjetëshe të plota, qindëshe të plota, mijëshe të plota.<br />
Përforcimi: Lapsat në mes<br />
Nxënësit punojnë në grupe, plotësojnë mosbarazimet me numra katërshifrorë:<br />
____ > ____ > ____ > ____,<br />
____ < ____ < ____ < ____.<br />
Tërhiqet vëmendja mbi rregullat e diskutimit gjatë metodës “Lapsat në mes”. Mësuesi/ja shkon në çdo grup,<br />
zgjedh një laps nga tavolina e një nxënësi dhe pyet çfarë ka shkruar ai.<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 9 -13, në faqen 18 të Fletores së punës.<br />
30
KREU I<br />
15<br />
Tema: Përcaktimi i sasisë së dhjetësheve e qindësheve të një numri<br />
<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të zbërthejë numrat sipas rendeve.<br />
• Të përcaktojë sasinë e dhjetësheve të një numri.<br />
• Të përcaktojë sasinë e qindësheve të një numri.<br />
Konceptet kryesore<br />
njëshe, dhjetëshe, qindëshe.<br />
Mjetet<br />
numërator.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Rishikim në dyshe<br />
Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Shënim mbi shënime<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Rishikim në dyshe<br />
Një nxënës paraqet në numërator një numër, nxënësi tjetër shkruan në fl etë numrin e zbërthyer, p.sh.:<br />
3582 → 3 M 5 Q 8 Dh 2 Nj.<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Nxënësit punojnë në dyshe, duke lexuar pjesët e tekstit të matematikës.<br />
Në fl etoren e shënimeve shkruajnë:<br />
4268 ka 426 dhjetëshe → 6 DH + 20 DH + 400 DH = 426<br />
4268 ka 42 qindëshe → 2 Q + 40 Q = 42Q<br />
Nxënësit plotësojnë detyrat 2,3 në tekst, duke shkruar numrat me shifra:<br />
4 Q 5 DH 6 NJ → 456<br />
7 njëshe, 6 dhjetëshe, 8 qindëshe, 3 mijëshe → 3867.<br />
Pastaj punohen detyrat në rubrikën “Tani di të bëj...”, përcaktojnë sa dhjetëshe e sa qindëshe kanë numrat, p.sh.:<br />
2467 = 246 dhjetëshe = 24 qindëshe.<br />
Nxënësit plotësojnë tabelat, duke shpjeguar ndryshimet që pësojnë rendet te numrat kur shtojmë 10 ose 100.<br />
Përforcimi: Shënim mbi shënime<br />
Për numrat e shkruar në tabelë nxënësit shkruajnë sa dhjetëshe e sa qindëshe kanë:<br />
8347 – 834 dhjetëshe – 83 qindëshe<br />
7253 – 725 dhjetëshe – 72 qindëshe<br />
2430 – 243 dhjetëshe – 23 qindëshe<br />
<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1-4, në faqen 19 të Fletores së punës.<br />
31
KREU I<br />
16<br />
<br />
Tema: Numërimi 10 e nga 10, 100 e nga 100<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë një varg numerik që formohet sipas një rregulle.<br />
• Të plotësojë vargun e numrave, duke numëruar me nga 10 ose 100.<br />
• Të zbulojë rregullën e formimit të një vargu numerik.<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
varg numerik.<br />
etiketa me numra, monedha metalike.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Tryeza rrethore<br />
Vëzhgo – diskuto<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Tryeza rrethore<br />
Nxënësit punojnë në grupe:<br />
grupi I - shkruajnë një varg numrash nga 1 duke shtuar nga 1.<br />
grupi <strong>II</strong> - shkruajnë një varg numrash nga 10 duke shtuar 10.<br />
grupi <strong>II</strong>I - shkruajnë një varg numrash nga 100 duke shtuar nga 100.<br />
Një nxënës shkruan numrin e parë, ia pason fl etën shokut që vjen pas. Veprimtaria vazhdon për disa<br />
minuta (nxënësit shkuajnë me lapsa me ngjyra të ndryshme).<br />
1, 2, 3, 4...<br />
10, 20, 30, 40...<br />
100, 200, 300, 400...<br />
Nxënësit diskutojnë për vargjet numerike që janë krijuar.<br />
Ndërtimi i njohurive: Vëzhgo – diskuto<br />
Nxënësit vëzhgojnë fi gurat në tekst dhe plotësojnë numrat që mungojnë. Për secilin rast ata zbulojnë<br />
rregullën se si rriten numrat:<br />
• me nga një (1,2,3,4...),<br />
• me nga dhjetë (10, 20, 30, 40...),<br />
• me nga njëqind (100, 200, 300, 400...), duke i krahasuar dhe duke gjetur ndryshimet.<br />
Nxënësit punojnë detyrat 1-3 në rubrikën “Tani di të bëj...”, lexojnë vargjet numerike që krijohen,<br />
diskutojnë për rregullën që kanë zbatuar për secilin rast.<br />
Përforcimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit punojnë detyrat 4 dhe 5 në rubrikën “Tani di të bëj...”, plotësojnë tabelat, duke përcaktuar numrin<br />
para dhe pas, krijojnë vargje me numra, duke numëruar me nga 10, me nga 100.<br />
10 100<br />
3, 13, 23, 33... 3 , 103, 203, 303...<br />
32<br />
Plotësohen vargjet e numrave pasi kanë zbuluar rregullën.<br />
10<br />
18 , 28, 38, 48... (shtojmë me nga 10)<br />
Nxënësit krijojnë dyshe, krahasojnë e diskutojnë përgjigjet.<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1,2,3, në faqet 19, 20 të Fletores së punës.
KREU I<br />
17<br />
<br />
Tema: Numërimi 2 e nga 2, 5 e nga 5<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë një varg numrash që formohet sipas një rregulle.<br />
• Të plotësojë vargun e numrave, duke numëruar me nga 2 ose me nga 5.<br />
• Të zbulojë rregullën e formimit të vargut të numrave.<br />
Konceptet kryesore<br />
varg numerik.<br />
Mjetet<br />
monedha metalike 5-lekëshe.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Tryeza rrethore<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Lapsat në mes<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Tryeza rrethore<br />
Nxënësit punojnë në grupe, formojnë vargje numerike:<br />
- duke shtuar nga 2 (2, 4, 6, 8...)<br />
- duke shtuar nga 5 (5, 10, 15...)<br />
Një nxënës shkruan numrin e parë, ia pason fl etën shokut që vjen pas e kështu me radhë. Veprimtaria<br />
vazhdon për disa minuta. Nxënësit diskutojnë për vargjet numerike që janë krijuar.<br />
Ndërtimi i njohurive: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit vëzhgojnë fi gurën, krijojnë dyshe, krahasojnë e diskutojnë përgjigjet.<br />
Rruga për në shtëpi është një varg numrash që rritet me nga 2:<br />
8, 10, 12, 14, 16 ,18, 20, 22, 24<br />
Më pas ngjyrosin pllakat.<br />
Ana ka disa monedha 5-lekëshe.<br />
- A i mjaftojnë lekët për të blerë një fl etore 100-lekëshe<br />
Nxënësit i numërojnë, duke krijuar dyshe me shokun e bankës:<br />
5, 10, 15, 20... 100<br />
Më pas punojnë detyrat në rubrikën “Tani di të bëj..”. Plotësojnë vargjet e numrave, duke zbuluar rregullën:<br />
18, 20, 22, 24...<br />
128, 130, 132, 134...<br />
Këto vargje rriten me 2.<br />
265, 270, 275, 280...<br />
3485, 3490, 3495...<br />
Këto vargje rritem me 5.<br />
Përforcimi: Lapsat në mes<br />
Nxënësit punojnë në grup. Shkruajnë vargje numrash që fi llojnë me numra dyshifrorë, treshifrorë,<br />
katërshifrorë, duke i rritur me 2.<br />
16, 18, 20, 22, 24, 26...<br />
118, 120, 122, 124, 126, 130...<br />
2120, 2122, 2124, 2126, 2128, 2130...<br />
33
KREU I<br />
Shkruajnë vargje numrash që rriten me 5.<br />
25, 30, 35, 40...<br />
235, 240, 245...<br />
9000, 9005, 9010, 9015, 9020...<br />
Tërhiqet vëmendja mbi rregullat e diskutimit gjatë metodës “Lapsat në mes”.<br />
<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1-3, në faqen 20 të Fletores së punës.<br />
18<br />
<br />
Tema: Numërimi 20 e nga 20, 50 e nga 50<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë një varg numrash që formohet sipas një rregulle.<br />
• Të plotësojë vargun e numrave, duke numëruar me nga 20 dhe me nga 50.<br />
• Të zbulojë rregullën e formimit të vargut të numrave.<br />
Konceptet kryesore<br />
varg numerik.<br />
Mjete<br />
monedha metalike 50-lekëshe, 20-lekëshe.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Ndërtimi i njohurive Vëzhgo-Diskuto<br />
Përforcimi<br />
Tryeza rrethore<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit numërojnë sa 20-lekësha janë:<br />
20, 40, 60, 80... 200 lekë<br />
Ky është një varg numrash që rritet me nga 20.<br />
Numërojmë sa 50-lekësha janë:<br />
50, 100, 150... 500 lekë.<br />
Ky është një varg që rritet me 50.<br />
Nxënësit krijojnë dyshe, krahasojnë e diskutojnë përgjigjet.<br />
Ndërtimi i njohurive: Vëzhgo – Diskuto<br />
Nxënësit punojnë detyrat në rubrikën “Tani di të bëj...”, gjejnë me sa rriten numrat:<br />
(+20)<br />
(+50)<br />
320 340<br />
1350 1400<br />
Në detyrat 2, 3 plotësojnë vargjet, duke rritur me nga 20 dhe me nga 50 sipas kërkesës:<br />
2460, 2480, 2500...<br />
2200, 2700, 3200...<br />
34
KREU I<br />
Në detyrën 4 nxënësit zbulojnë rregullën me sa rritet vargu dhe shkruajnë 5 numra:<br />
10<br />
1360 , 1370, 1380, 1390, 1400...<br />
100<br />
2400 , 2500, 2600...<br />
2<br />
7388 , 7390, 7392...<br />
20<br />
4120 , 4140, 4160...<br />
5<br />
6565 , 6570, 6575...<br />
Përforcimi: Tryeza rrethore<br />
Nxënësit punojnë në grupe, rritin numrat me:<br />
20 1720, ____, ____, ____, ____<br />
50 3700, ____, ____, ____, ____<br />
2 6588, ____, ____, ____, ____<br />
10 4890, ____, ____, ____, ____<br />
100 4800, ____, ____, ____, ____<br />
Një nxënës shkruan numrin e parë, ia pason fletën shokut që vjen pas. Veprimtaria vazhdon për disa minuta.<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1-3, në faqen 21 të Fletores së punës.<br />
19<br />
<br />
Tema: Numrat tek dhe çift<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë numrat çift dhe numrat tek.<br />
• Të përcaktojë se ç’numër është shuma e dy numrave tek.<br />
• Të përcaktojë se ç’numër është shuma e dy numrave çift.<br />
numri çift, numri tek.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Ndërtimi i njohurive Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Përforcimi<br />
Lëviz/Ndalo/Krijo dyshe<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësi organizon me shokun e bankës lojën “Tek a çift”. Njëri bëhet numri tek, ndërsa tjetri çift. Nxënësit<br />
nxjerrin 6 herë gishtat përballë njëri-tjetrit. Lojën e fi ton ai që ka mbledhur më shumë numra tek apo çift sipas<br />
numrave që ka zgjedhur. Mësuesi/ja numëron për gjithë klasën nxënësit “tek” dhe “çift” që fi tuan. Përcaktohen<br />
fi tuesit “tek” apo “çift” sipas rastit.<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuar në matematikë<br />
Nxënësit punojnë në dyshe, duke lexuar pjesët e tekstit të matematikës.<br />
Në fl etoren e shënimeve shkruajnë:<br />
- Kur njëshet janë zero ose numër çift, atëherë numri është çift.<br />
- Kur njëshet janë tek, numri është tek.<br />
35
KREU I<br />
Nxënësit plotësojnë tabelën në detyrën 1, ku përcaktojnë numrat çift ose tek.<br />
Pastaj përcaktojnë nëse numrat janë numra tek apo çift, duke bërë shumën me mend:<br />
8 + 6 = 14 (çift),<br />
16 + 13 = 29 (tek),<br />
13 + 17 = 20 (çift).<br />
Nxënësit, së bashku më mësuesin/en dalin në përfundimin:<br />
Shuma e dy numrave tek është çift.<br />
Shuma e dy numrave çift është çift.<br />
Shuma e dy numrave njëri tek e tjetri çift është tek.<br />
Pastaj plotësojnë detyrën 3, përcaktojnë pa bërë veprimin se ç’do të jetë shuma e çifteve të numrave.<br />
364, 261 – tek,<br />
6312, 1444 – çift.<br />
Përforcimi: Lëviz/ Ndalo/ Krijo dyshe<br />
Nxënësit do të mendojnë çifte numrash që e kanë shumën tek ose çift, pa bërë veprime. Tërhiqet vëmendja<br />
mbi rregullat e metodës “Lëviz/Ndalo/Krijo dyshe”. Nxënësit ngrihen dhe lëvizin nëpër klasë.<br />
Kur mësuesi/ja thotë “ndalo!”, ata duhet të qëndrojnë në vend dhe të krijojnë dyshe me nxënësin më të<br />
afërt, me të cilin diskutojnë për çiftet e numrave që kanë menduar.<br />
Pasi përfundon koha për kryerjen e detyrës, nxënësit kthehen nëpër vende, diskutohet rreth shumave që<br />
kanë menduar.<br />
<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1, 2, 3, në faqen 22 të Fletores së punës.<br />
20<br />
<br />
Tema: Të kontrolloj njohuritë e mia<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të zbërthejë numrat sipas rendeve.<br />
• Të krahasojë numrat me katër shifra, duke shpjeguar mënyrën e krahasimit.<br />
• Të formojë vargje numerike sipas një rregulle të caktuar.<br />
Konceptet kryesore<br />
zbërthimi i numrit, krahasimi, vargu numerik.<br />
36<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Ndërtimi i njohurive Mbajtja e strukturuar e shënimeve/Krahaso – dallo<br />
Përforcimi<br />
Lapsat në mes<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit punojnë detyrën 1. Mendohen 2 mënyra për zbërthimin e numrave. Zbërthehen numrat 4-shifrorë<br />
sipas rendeve dhe sipas vlerës së pozicionit të çdo shifre.<br />
4000 + 300 + 60 + 8<br />
4358<br />
4 M +3 Q + 6 Dh + 8 Nj
Në detyrën 2 përcaktojnë numrin e mijësheve, qindësheve, dhjetësheve e njësheve për numrat e dhënë.<br />
Nxënësit krijojnë dyshe, krahasojnë e diskutojnë përgjigjet.<br />
Ndërtimi i njohurive: Mbajtja e strukturuar e shënimeve/ Krahaso – dallo<br />
Nxënësit punojnë në grupe, duke paraqitur një grafik organizues për ato që kanë mësuar mbi numrin.<br />
KREU I<br />
numrat paraardhës<br />
e pasardhës<br />
Numri<br />
numrat tek e çift<br />
zbërthimi<br />
• sipas rendeve<br />
• sipas vlerës së<br />
pozicionit të shifrës<br />
krahasimi<br />
shohim shifrat e<br />
të njëjtit rend<br />
vargu numerik<br />
sipas një<br />
rregulli<br />
të caktuar<br />
Nxënësit plotësojnë detyrat në tekst. Më pas diskutohet për numrat që ata shkruajnë në detyrat 3, 4, 5.<br />
Në detyrën 6, nxënësit krahasojnë numrat, duke treguar mënyrën se si i krahasojnë; në detyrën 7 plotësojnë<br />
vargjet numerike, diskutojnë për rregullën që kanë zbatuar.<br />
Përforcimi: Lapsat në mes<br />
Nxënësit shkruajnë numra me 4 shifra, që formohen nga numrat që mësuesi/ja shkruan në tabelë, p.sh.:<br />
nga numrat: 5, 2, 6, 0 formohen numrat:<br />
6520, 5620, 2560, 6052, 5620, 2056, 6502...<br />
Tërhiqet vëmendja e nxënësve mbi rregullat e diskutimit gjatë metodës “Lapsat në mes” (është shpjeguar<br />
në mësimin 2).<br />
<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1-4, në faqen 23 të Fletores së punës.<br />
21<br />
<br />
Tema: Kuptimi i thyesës<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë numëruesin dhe emëruesin në numrat thyesorë.<br />
• Të tregojë me thyesa pjesë të fi gurave të paraqitura në tekst.<br />
• Të krijojë lidhje mes fi gurës dhe numrit thyesor.<br />
Konceptet kryesore<br />
thyesa.<br />
Mjetet<br />
fl etë vizatimi.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Ndërtimi i njohurive Mbajtje e strukturuar e shënimeve/ Krahaso-dallo<br />
Përforcimi<br />
Lapsat në mes<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit ndajnë një fl etë vizatimi në 4 pjesë në mënyra të ndryshme. Disa e ndajnë në pjesë të barabarta<br />
dhe disa në pjesë jo të barabarta. Kur fl eta është ndarë në pjesë të barabarta, çdo pjesë e saj mund ta<br />
paraqesin në thyesë. Një pjesë është 1 4 .<br />
37
KREU I<br />
Ndërtimi i njohurive: Mbajtje e strukturuar e shënimeve / Krahaso – dallo<br />
Nxënësit punojnë në dyshe. Paraqesin në organizuesin grafi k se çfarë kanë mësuar për thyesat.<br />
çereku<br />
gjysma<br />
emëruesi<br />
Thyesa<br />
numëruesi<br />
thyesa të barabarta<br />
çdo pjesë e fi gurës së ndarë<br />
në pjesë të barabarta<br />
Diskutojnë për fi gurat e paraqitura në tekst.<br />
- Çfarë tregon numëruesi dhe emëruesi<br />
Nxënësit punojnë detyrat në rubrikën “Tani di të bëj”. Tregojnë me thyesë pjesën e ngjyrosur dhe të pa ngjyrosur<br />
të figurave në tekst, lidhin fjalët me thyesat, rrethojë thyesat që e kanë numëruesin më të vogël se emëruesi.<br />
1<br />
5<br />
2<br />
2<br />
11<br />
12<br />
3<br />
6<br />
8<br />
8<br />
120<br />
120<br />
5<br />
7<br />
4<br />
9<br />
Përforcimi: Lapsat në mes<br />
Nxënësit punojnë në grup. Shkruajnë nga një thyesë, ku numëruesi të jetë më i vogël se emëruesi.<br />
Tërhiqet vëmendja për rregullat e diskutimit gjatë metodës “Lapsat në mes”.<br />
<br />
Detyrë shtëpie: detyrat 1-4 në faqen 23 të Fletores së punës.<br />
22<br />
<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Tema: Thyesat plotësuese<br />
Mjetet<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të paraqitë me thyesë pjesë të figurave të dhëna në tekst.<br />
• Të krijojë lidhje mes fi gurës dhe numrit thyesor.<br />
• Të përcaktojë thyesat plotësuese.<br />
thyesë plotësuese.<br />
fl etë me katrorë.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Ndërtimi i njohurive Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Përforcimi<br />
Dil rrotull, fol rrotull<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit punojnë në dyshe. Vizatojnë drejtkëndësha. I ndajnë në pjesë të barabarta. Ngjyrosin disa pjesë.<br />
Tregojnë me thyesë pjesën e ngjyrosur dhe pjesën e pa ngjyrosur.<br />
1<br />
4<br />
3<br />
4<br />
3<br />
5<br />
2<br />
5<br />
38
KREU I<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Nxënësit punojnë në dyshe. Vëzhgojnë drejtkëndëshin e ndarë në 15 pjesë të barabarta. Katër pjesë janë<br />
të ngjyrosura. Në fl etoren e shënimeve shkruajnë:<br />
“11 pjesë të pa ngjyrosura dhe 4 pjesë të ngjyrosura formojnë të tërën ose të plotën”.<br />
11 + 4 = 15 pjesë 15 = 1<br />
15<br />
Pra, 11/15 dhe 4/15 quhen thyesa plotësuese, sepse plotësojnë të tërën.<br />
Punojnë detyrat në rubrikën “Tani di të bëj...”. Nxënësit përcaktojnë thyesat plotësuese për secilin rast.<br />
Përforcimi: Dil rrotull, fol rrotull<br />
Mësuesi/ja shkruan në tabelë thyesën 5 . Gjeni thyesën plotësuese.<br />
7<br />
Nxënësit lëvizin nëpër klasë. Në ndalesën e parë, pas përplasjes së duarve nxënësit, ia thonë thyesën<br />
plotësuese nxënësit që kanë pranë. Përsëritet veprimtaria disa herë për të gjetur thyesat plotësuese për<br />
thyesat: 8<br />
12 ; 4 9 .<br />
<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1-3 në faqen 24 të Fletores së punës.<br />
23<br />
<br />
Tema: Thyesa më e vogël, e barabartë dhe më e madhe se 1<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të paraqesë në fi gurë thyesat, duke krijuar lidhje mes fi gurës e numrit thyesor.<br />
• Të përcaktojë thyesa më të vogla se 1.<br />
• Të përcaktojë thyesa të barabarta me 1.<br />
Konceptet kryesore<br />
thyesa më e vogël, e barabartë, më e madhe se 1.<br />
Mjetet<br />
fi gura të ndara në pjesë të barabarta.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Harta semantike<br />
Ndërtimi i njohurive Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Përforcimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Harta semantike<br />
Nxënësit punojnë në grupe. Paraqesin me organizues grafi k njohuritë që dinë për thyesat, duke paraqitur<br />
me shembuj secilin rast.<br />
emëruesi<br />
thyesa të barabarta<br />
Thyesa<br />
çdo pjesë e fi gurës së ndarë<br />
në pjesë të barabarta<br />
numëruesi<br />
39
KREU I<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Nxënësit punojnë në dyshe, vëzhgojnë fi gurat, përcaktojnë thyesat më të vogla, të barabarta dhe më të<br />
mëdha se 1. Në fl etoren e shënimeve shkruajnë:<br />
- Thyesat që kanë numëruesin më të vogël se emëruesi janë më të vogla se 1:<br />
3<br />
< 1, sepse 3 < 5.<br />
5<br />
- Thyesa e plotë e ka numëruesin të barabartë me emëruesin.<br />
- Thyesat që e kanë numëruesin më të madh se emëruesi janë më të mëdha se 1:<br />
7<br />
5<br />
> 1, sepse 7 > 5<br />
Ata punojnë detyrat në rubrikën “Tani di të bëj...”. Diskutojnë për thyesat që kanë përcaktuar më të vogla,<br />
të barabarta dhe më të mëdha se 1.<br />
Përforcimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit punojnë detyrën 3 në rubrikën “Tani di të bëj...”. Krijojnë dyshe, krahasojnë e diskutojnë përgjigjet,<br />
shkruajnë thyesa:<br />
- të barabarta me 1: 2 3 4 5<br />
; ; ;<br />
2 3 4 5<br />
- më të vogla se 1: 2 3 4 5<br />
; ; ;<br />
3 4 5 6<br />
- më të mëdha se 1: 6 7<br />
4<br />
; 8 9<br />
5<br />
; 4<br />
; 5<br />
<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1, 2 në faqen 25 të Fletores së punës.<br />
24<br />
<br />
Tema: Krahasimi i thyesave<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lidhë fi gurën me numrin thyesor.<br />
• Të krahasojë thyesat me numërues të njëjtë.<br />
• Të krahasojë thyesat me emërues të njëjtë.<br />
Konceptet kryesore<br />
thyesat, shenja > ,
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Nxënësit lexojnë shembujt në tekst dhe diskutojnë me shokun e bankës. Në fletoren e shënimeve shkruajnë:<br />
Nëse thyesat kanë emërues të njëjtë, thyesa më e madhe është ajo që e ka numëruesin më të madh.<br />
P.sh.: 5 2<br />
> .<br />
7 7<br />
Nëse thyesat kanë numërues të njëjtë, thyesa më e madhe është ajo që e ka emëruesin më të vogël.<br />
P.sh 4 4<br />
> .<br />
5 9<br />
Nxënësit punojnë detyrën 1 në rubrikën “Tani di të bëj...”. Ngjyrosin pjesët e treguara nga thyesat, përcaktojnë<br />
thyesën më të madhe e më të vogël.<br />
KREU I<br />
Përforcimi: Tryeza rrethore<br />
Nxënësit punojnë në grupe. Në detyrat 2, 3 në rubrikën “Tani di të bëj...”, renditin thyesat nga më e vogla<br />
te më e madhja dhe anasjellas. Një nxënës shkruan një thyesë, ia pason fl etën shokut, i cili shkruan thyesën<br />
tjetër. Veprimtaria vazhdon për disa minuta (nxënësit shkruajnë me lapsa me ngjyra të ndryshme).<br />
1 2<br />
9<br />
; 4<br />
9<br />
; 9<br />
; 11 11<br />
2<br />
; 11 11<br />
5<br />
; 11<br />
7<br />
; 8<br />
; 9<br />
;<br />
<br />
Detyrë shtëpie: Detyra 1 në faqen 25 të Fletores së punës.<br />
25<br />
<br />
Tema: Thyesat e barabarta<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të ndajë të tërën në pjesë të barabarta.<br />
• Të krijojë lidhje mes fi gurës dhe numrit thyesor.<br />
• Të përcaktojë thyesat e barabarta.<br />
Konceptet kryesore<br />
thyesa të barabarta.<br />
Mjetet<br />
shirita letre.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Ndërtimi i njohurive Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Përforcimi<br />
Lapsat në mes<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit punojnë në dyshe, krahasojnë e diskutojnë përgjigjet. Marrin një shirit letre, të cilin e palosin një<br />
herë. Ngjyrosin njërën pjesë.<br />
⎛ 1 ⎞<br />
E shprehin me thyesë: ⎜<br />
⎝ 2<br />
⎟<br />
⎠<br />
.<br />
Nxënësit e palosin shiritin përsëri. Diskutojnë për pjesët që janë të ngjyrosura.<br />
⎛ 2 ⎞<br />
E shprehim me thyesë: ⎜<br />
⎝ 4<br />
⎟<br />
⎠<br />
. Pra, 1 2 = 2 4 .<br />
Palosin shiritin edhe disa herë të tjera, duke përftuar thyesa të barabarta me 1 2 .<br />
41
KREU I<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Nxënësit punojnë në dyshe. Vrojtojnë fi gurat. Diskutojnë për mënyrën e krahasimit të thyesave dhe për<br />
thyesat që paraqesin të njëjtën pjesë të së tërës. Në fl etoren e shënimeve shkruajnë:<br />
Thyesa të barabarta quhen thyesat që paraqesin të njëjtën pjesë të së tërës.<br />
Nxënësit punojnë detyrën në rubrikën “Tani di të bëj...”. Ndajnë fi gurat në pjesë të barabarta, duke ngjyrosur<br />
pjesën që tregojnë thyesat. Krahasojnë thyesat në detyrën 2.<br />
Në detyrën 3 lidhin me shigjetë thyesat e barabarta.<br />
3<br />
5<br />
4<br />
9<br />
10<br />
12<br />
3<br />
10<br />
9<br />
30<br />
9<br />
15<br />
8<br />
18<br />
5<br />
6<br />
Nxënësit diskutojnë për mënyrën se si janë përftuar thyesat e barabarta (kur shkumëzojnë me të njëjtin<br />
numër numëruesin dhe emëruesin formohen thyesa të barabarta).<br />
Përforcimi: Lapsat në mes<br />
Nxënësit punojnë në grup. Secili grup shkruan thyesa të barabarta me thyesat e paraqitura në tabelë.<br />
1 2 4<br />
= = ...<br />
3 6 12<br />
2 6 12<br />
= = ...<br />
3 9 18<br />
3 6 9<br />
= = ...<br />
7 14 21<br />
Tërhiqet vëmendja për rregullat e diskutimit gjatë metodës “Lapsat në mes”.<br />
Detyrë shtëpie: Detyra 1 në faqen 26 të Fletores së punës.<br />
26<br />
Tema: Gjetja e pjesës së një numri<br />
<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të gjejë pjesën e një numri.<br />
• Të përcaktojë elemente që i korrespondojnë thyesës, duke ngjyrosur figurat në tekst.<br />
• Të hartojë situata problemore sipas fi gurave në tekst.<br />
Konceptet kryesore<br />
pjesa e një numri, problema.<br />
Mjetet<br />
ngjyra.<br />
42<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Harta semantike<br />
Ndërtimi i njohurive Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Përforcimi<br />
Mendo/ Puno në dyshe/ Shkëmbe mendime<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Harta semantike<br />
Nxënësit punojnë në grupe, duke paraqitur një organizues grafi k çfarë kanë mësuar për problemat.
KREU I<br />
shumëzim<br />
të dhënat<br />
Problema<br />
veprime<br />
pjesëtim<br />
zbritje<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Nxënësit punojnë në dyshe. Lexojnë dhe diskutojnë për problemën në tekst.<br />
Në fl etoren e shënimeve shënojnë se si e gjejnë: 5 7 e 56:<br />
5<br />
e 56 56 : 7 = 8; 8 · 5 = 40<br />
7<br />
Ata punojnë detyrat në rubrikën “Tani di të bëj...”. Llogaritin se sa elemente i korrespondojnë thyesës dhe<br />
i ngjyrosin ato.<br />
1<br />
3 e 9 → 9 : 3 = 3; 3 · 1 = 3 tullumbace të kaltra;<br />
2<br />
5 e 10 → 10 : 5 = 2; 2 · 2 = 4 mollë të verdha;<br />
3<br />
7 e 14 → 14 : 7 = 2; 2 · 3 = 6 lule të kuqe;<br />
5<br />
8 e 8 → 8 : 8 = 1; 1 · 5 = 5 gjethe të gjelbra.<br />
mbledhje<br />
Përforcimi: Mendo/ Puno në dyshe/ Shkëmbe mendime<br />
Nxënësit hartojnë një problemë për një nga fi gurat në detyrën 1, p.sh.:<br />
Në tryezë janë 10 mollë. 2 e mollëve janë të verdha.<br />
5<br />
- Sa mollë janë të verdha<br />
Nxënësit lexojnë disa problema që kanë hartuar dhe diskutojnë për mënyrën e zgjidhjes.<br />
<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1, 2 në faqen 27 të Fletores së punës.<br />
27<br />
<br />
Tema: Një vështrim ndryshe për llogaritjen e pjesës së një numri<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të gjejë pjesën e një numri me anë të skemës.<br />
• Të zbatojë gjetjen e pjesës së numrit në problema.<br />
• Të hartojë situata të thjeshta problemore.<br />
Konceptet kryesore<br />
pjesa e një numri, problema.<br />
Mjetet<br />
libri.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Ndërtimi i njohurive Mbajtje e strukturuar e shënimeve/ Krahaso-dallo<br />
Përforcimi<br />
Problemë e re<br />
43
KREU I<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit punojnë detyrën 1 në rubrikën “Tani di të bëj...”. Diskutojnë rreth pyetjeve:<br />
- Sa minuta ka një orë (120 minuta)<br />
- Sa orë ka një ditë (24 orë)<br />
- Sa muaj ka viti (12 muaj)<br />
Ata plotësojnë detyrën pasi kanë krijuar dyshe, duke krahasuar e diskutuar përgjigjet.<br />
1<br />
pjesë e orës është një minutë.<br />
60<br />
1<br />
pjesë e ditës është një orë.<br />
24<br />
1<br />
pjesë e vitit është një muaj.<br />
12<br />
Ndërtimi i njohurive: Mbajtje e strukturuar e shënimeve/ Krahaso-dallo<br />
Nxënësit punojnë në grupe. Paraqesin mënyrat e gjetjes së pjesës së numrit.<br />
6<br />
Nxënësit të ndarë në grupe punojnë ushtrimet në detyrën 2 në tekst.<br />
<br />
Mënyra I:<br />
2<br />
6 e 18<br />
18 6<br />
:<br />
3 2<br />
Përforcimi: Problemë e re<br />
Secili grup shkruan nga një problemë dhe ia jep grupit tjetër.<br />
Grupi duhet të zgjidhë problemën për një kohë të caktuar.<br />
.<br />
Mënyra <strong>II</strong>:<br />
18 : 6 · 2 = 6<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1, 2, 3 në faqen 27 të Fletores së punës.<br />
28<br />
<br />
Tema: Ushtrime dhe problema<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lidhë fi gurën me numrin thyesor.<br />
• Të zbatojë gjetjen e pjesës së numrit në problema.<br />
• Të hartojë situata të thjeshta problemore.<br />
Konceptet kryesore<br />
pjesa e një numri, problema.<br />
Mjetet<br />
ngjyra.<br />
44<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Ndërtimi i njohurive Ndërrim vendesh<br />
Përforcimi<br />
Mendo/ Puno në dyshe/ Shkëmbe mendime
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Për disa minuta nxënësit ngjyrosin aq sa tregon thyesa. Tregojnë për secilin rast numëruesin dhe<br />
emëruesin.<br />
Ndërtimi i njohurive: Ndërrim vendesh<br />
Nxënësit punojnë në grupe të vogla, ku diskutojnë dhe zgjidhin problemat.<br />
Problema 2:<br />
- Sa lekë shpenzoi Miri<br />
4<br />
10 e 100 100 : 10 = 10;<br />
10 · 4 = 40 lekë<br />
- Sa lekë i mbetën<br />
100 – 40 = 60 lekë<br />
Në të njëjtën mënyrë veprohet edhe për të zgjidhur problemat e tjera. Një nxënës nga secili grup shkon te grupi<br />
ngjitur, për të diskutuar idetë e grupit të parë. Diskutohet me të gjithë nxënësit mënyra e zgjidhjes së problemave.<br />
Përforcimi: Mendo/Puno në dyshe/Shkëmbe mendime<br />
Nxënësit gjejnë në dy mënyra pjesët e numrave:<br />
3<br />
6 e 18; 4<br />
5 e 20; 6<br />
7 e 42<br />
KREU I<br />
Mënyra I: 3 6 e 18 18 6<br />
Mënyra <strong>II</strong>: 18 : 6 ·3 = 9<br />
:<br />
3 3<br />
.<br />
9<br />
Nxënësit punojnë detyrat 1, 2 në Fletoren e punës.<br />
Detyrë shtëpie: Problemat 3, 4, 5 (secili resht një problem) në faqen 29 të Fletores së punës.<br />
29<br />
<br />
Tema: Ushtrime dhe problema<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të plotësojë skemën për zgjidhjen e problemës.<br />
• Të zbatojë gjetjen e pjesës së një numri në problema.<br />
• Të hartojë situata problemore sipas skemave.<br />
Konceptet kryesore<br />
problema.<br />
Mjetet<br />
libër.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Harta semantike<br />
Ndërtimi i njohurive Mendo/ Puno në dyshe/ Shkëmbe mendime<br />
Përforcimi<br />
Shkëmbe problema<br />
45
KREU I<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Harta semantike<br />
- Cilat janë elementet e problemës<br />
pyetjet<br />
skema<br />
Problema<br />
përgjigjet<br />
të dhënat<br />
veprimi<br />
Ndërtimi i njohurive: Mendo/ Puno dyshe/ Shkëmbe mendime<br />
Lexohet problema 5. Diskutohen të dhënat dhe mënyra se si janë paraqitur ato në skemë. Nxënësit<br />
plotësojnë skemën bashkë me mësuesin/en.<br />
Problemat 6, 7 zgjidhen nga nxënësit, duke bashkëpunuar në dyshe.<br />
Problema 6 Problema 7<br />
48 6<br />
90<br />
9<br />
:<br />
8 1<br />
5<br />
10<br />
:<br />
.<br />
8 48<br />
90<br />
50<br />
.<br />
+<br />
56<br />
40<br />
-<br />
Përforcimi: Shkëmbe problema<br />
Secili grup shkruan nga një problemë dhe ia jep grupit tjetër, i cili e zgjidh problemën me skemë për një<br />
kohë të caktuar.<br />
<br />
Detyrë shtëpie: Problemat 6, 7 në faqen 29 të Fletores së punës.<br />
30<br />
<br />
Tema: Të kontrolloj njohuritë e mia<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të krahasojë thyesat, duke u ndihmuar nga fi gurat.<br />
• Të përcaktojë thyesat që paraqesin pjesën e ngjyrosur dhe plotësuesen e saj.<br />
• Të gjejë pjesën e një numri.<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
thyesa, krahasimi, pjesa e një numri.<br />
teksti.<br />
46<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Harta semantike<br />
Ndërtimi i njohurive Mendo/ Puno dyshe/ Shkëmbe mendime<br />
Përforcimi<br />
Shkëmbe skedë
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Harta semantike<br />
Nxënësit kujtojnë se ç’kanë mësuar për thyesat.<br />
KREU I<br />
Thyesa - është numër, që shpreh një ose shumë<br />
pjesë të barabarta, në të cilat është ndarë një njësi.<br />
plotësuese<br />
të barabarta<br />
Ç`është thyesa<br />
Sa lloj thyesash ka Thyesa Cilat janë pjesët e thyesës<br />
Çfarë tregojnë numëruesi dhe emëruesi<br />
numëruesi<br />
vija e thyesës<br />
emëruesi<br />
Numëruesi - tregon numrin e pjesëve të barabarta,<br />
të ngjyrosura të marra.<br />
Emëruesi - tregon në sa pjesë të barabarta është<br />
ndarë fi gura.<br />
Ndërtimi i njohurive: Mendo/ Puno në dyshe/ Shkëmbe mendime<br />
Nxënësit punojnë detyrat në tekst.<br />
Në detyrën 1 krahasojnë thyesat, duke u ndikuar nga fi gurat:<br />
3 1 4 2<br />
> ; ><br />
4 4 4 4<br />
Në detyrën 2 paraqesin dhe ngjyrosin aq sa tregon thyesa:<br />
1<br />
5<br />
Në detyrën 4 gjejnë thyesën që paraqet pjesën e ngjyrosur dhe plotësuesen e saj.<br />
1 3<br />
;<br />
4 4<br />
Në detyrën 5 plotësojnë tabelat ku gjejnë pjesën e numrave.<br />
Përforcimi: Shkëmbe skeda<br />
Secili grup shkruan nga një skedë për grupin tjetër. Grupi tjetër do të përgjigjet nëse pohimi në skedë është<br />
i vërtetë apo i gabuar.<br />
Pohimet në skedë do të jenë për njohuritë rreth thyesave, p.sh.:<br />
Thyesat më të mëdha se 1 e kanë numëruesin më të madh se emëruesi V<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat në faqen 30 të Fletores së punës (ndahen sipas nivelit të nxënësit).<br />
47
KREU I<br />
Test – KREU I<br />
1. Zbërthe në dy mënyra numrat: 3415; 3059. (4 pikë)<br />
3415 = 3059 =<br />
2. Rendit numrat e mëposhtëm nga më i vogli te më i madhi:<br />
9000, 8500, 4800, 5500, 7000, 2000 (3 pikë)<br />
____________________________________<br />
3. Përcakto sa dhjetëshe e qindëshe kanë numrat:<br />
2367 = _______dhjetëshe = _______qindëshe<br />
7220 = _______dhjetëshe = _______qindëshe (4 pikë)<br />
4. Zbulo me sa rriten kufi zat e vargut dhe plotëso: (6 pikë)<br />
6200, 6300, ____, ____<br />
1424, 1426, ____, ____<br />
5. Pa bërë veprimet, përcakto se çdo të jetë shuma e çifteve të numrave dhe bëj lidhjet e duhura:<br />
(4 pikë)<br />
8, 6 134, 136<br />
Tek<br />
Çift<br />
361, 377 1833, 2484<br />
6. Shkruaj djathtas thyesat plotësuese:<br />
8<br />
11 →<br />
7<br />
10 →<br />
9<br />
15 → (3 pikë)<br />
7. E vërtetë apo e gabuar (shëno V ose G): (4 pikë)<br />
- Thyesat më të vogla se 1 kanë numërues më të madh se emëruesi.<br />
- Thyesat më të mëdha se 1 kanë numërues më të madh se emëruesi.<br />
- Thyesat e barabarta me 1 kanë numëruesin të barabartë me emëruesin.<br />
- Thyesat më të vogla se 1 i kanë numëruesit të barabartë me emëruesit.<br />
8. Llogarit në dy mënyra: (2 pikë)<br />
2<br />
e 54 1.__________ 2._________<br />
6<br />
9. Zgjidh me skemë. (5 pikë)<br />
Nxënësit e klasës së tretë prenë 48 fl amuj. Nxënësit e klasës së dytë prenë 6<br />
1 e klasës së tretë.<br />
Sa fl amuj prenë nxënësit e të dyja klasave<br />
Pikët 0 - 9 10 - 13 14 - 18 19 - 23 24 - 28 29 - 32 33 - 35<br />
Nota 4 5 6 7 8 9 10<br />
48
KREU <strong>II</strong><br />
KREU <strong>II</strong><br />
VEPRIMET ME NUMRA<br />
1<br />
<br />
Tema: Mbledhja e numrave dyshifrorë<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të vendosë numrat në shtyllë për të kryer mbledhjen.<br />
• Të gjejë shumën e numrave dyshifrorë në shtyllë, duke zbatuar rregullat.<br />
• Të zbatojë mbledhjen në problema.<br />
Konceptet kryesore<br />
mbledhja, problema.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Të nxënit në bashkëpunim<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit punojnë me shokun e bankës, hartojnë një problemë për çiftin e mbledhorëve, shkruajnë<br />
veprimin në fl etore dhe problemën e thonë me gojë dhe krahasojnë e diskutojnë përgjigjet.<br />
35 29<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Nxënësit vëzhgojnë problemën në tekst dhe mënyrën se si është gjetur shuma në shtyllë.<br />
Në fl etoren e shënimeve shkruajnë:<br />
mbledhim njëshet<br />
35<br />
+ 29<br />
----------<br />
14 njëshe<br />
përdorim plotësimin e 10<br />
1<br />
35<br />
+ 29<br />
----------<br />
4<br />
Nxënësit gjejnë shumën në shtyllë në detyrën 1 të rubrikën “Tani di të bëj...”.<br />
Diskutojnë rreth përfundimeve të gjetura.<br />
mbledhim dhjetëshet<br />
1<br />
35<br />
+ 29<br />
----------<br />
64<br />
Përforcimi: Të nxënit në bashkëpunim<br />
Nxënësit punojnë në grupe për të zgjidhur problemën. Ata i paraqesin veprimet në shtyllë, bëjnë skemën.<br />
28<br />
28 6<br />
- Sa kg peshon Eltoni<br />
+ 6<br />
+<br />
34<br />
28<br />
+ 34<br />
34 28<br />
- Sa kg peshojnë të dy së bashku<br />
62<br />
+<br />
Përgjigje: Të dy së bashku peshojnë 62 kg.<br />
Disa përfaqësues të grupeve lexojnë detyrën.<br />
62<br />
<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1 – 3 në faqen 31 të Fletores së punës.<br />
49
KREU <strong>II</strong><br />
2<br />
<br />
Tema: Zbritja e numrave dyshifrorë<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të vendosë numrat në shtyllë për të kryer zbritjen.<br />
• Të gjejë ndryshesën e numrave dyshifrorë në shtyllë, duke zbatuar rregullat.<br />
• Të zbatojë zbritjen në problema.<br />
Konceptet kryesore<br />
zbritja, problema.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Shkëmbe problema<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit lexojnë problemën në tekst dhe diskutojnë një mënyrë për ta zgjidhur. Për të zgjidhur problemën<br />
do të përdorin veprimin e zbritjes.<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Nxënësit vëzhgojnë mënyrën se si është kryer zbritja. Në fl etoren e shënimeve shkruajnë:<br />
Kur zbritja e njësheve nuk kryhet, marrim hua një dhjetëshe. 5 10<br />
6 0<br />
- 4 8<br />
------------<br />
<br />
zbresim njëshet 5 10<br />
6 0<br />
- 4 8<br />
-----------<br />
2 njëshe<br />
zbresim dhjetëshet<br />
5 10<br />
6 0<br />
- 4 8<br />
-----------<br />
1 2<br />
Nxënësit punojnë detyrën 1 në rubrikën “Tani di të bëj...”, kryejnë veprimet në shtyllë, diskutojnë për<br />
mënyrën se si e gjejnë ndryshesën.<br />
Përforcimi: Shkëmbe problema<br />
Secili grup harton nga një problemë, ku zbatohet zbritja (për grupin tjetër). Për një kohë të caktuar grupet<br />
do të zgjidhin problemën.<br />
<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1-3 në faqen 32 të Fletores së punës.<br />
50
KREU <strong>II</strong><br />
3<br />
<br />
Tema: Mbledhja e numrave dyshifrorë me plotësim të 100-shes<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të vendosë numrat në shtyllë për të gjetur shumën.<br />
• Të gjejë shumën e numrave dyshifrorë me plotësim të 100-shes.<br />
• Të zbatojë mbledhjen në problema.<br />
Konceptet kryesore<br />
mbledhja, problemë.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Rishikim në dyshe<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit punojnë dyshe, lexojnë problemën në tekst dhe diskutojnë mënyrën për ta zgjidhur, duke<br />
përdorur veprimin e mbledhjes.<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Nxënësit vëzhgojnë mënyrën se si është gjetur shuma: 92 + 33.<br />
Në fl etoren e shënimeve shkruajnë: 92<br />
+ 83<br />
---------------<br />
5<br />
92<br />
+ 83<br />
---------------<br />
175<br />
mbledhim njëshet<br />
mbledhim dhjetëshet<br />
Pra, në dy minuta Era mat 175 rrahje pulsi.<br />
Gjejmë shumën në shtyllë në detyrën 1. Zbatojmë mbledhjen në problemë:<br />
96<br />
+ 87<br />
-------------<br />
183 fëmijë erdhën në teatër.<br />
Nxënësit diskutojnë për mënyrën se si e kryen mbledhjen.<br />
Përforcimi: Rishikim në dyshe<br />
Në detyrën 3 nxënësit vendosin mbledhorët në shtyllë dhe gjejnë shumën, diskutojnë për mënyrën se si i<br />
vendosin mbledhorët në shtyllë.<br />
<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1-3 në faqen 32 të Fletores së punës.<br />
51
KREU <strong>II</strong><br />
4<br />
<br />
Tema: Njehsimi i shumës me mend<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të paraqesë një mbledhor si shumë dy mbledhorësh.<br />
• Të gjejë shumën, duke rigrupuar mbledhorët.<br />
• Të gjejë kufi zën e panjohur.<br />
Konceptet kryesore<br />
shuma, mbledhorë.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Vëzhgo – diskuto<br />
Mendo/Puno në dyshe/ Shkëmbe mendime<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit zbërthejnë në njëshe e dhjetëshe numrat: 47; 25; 14; 23.<br />
47 = 40 + 7 14 = 10 + 4<br />
25 = 20 + 5 23 = 20 + 3<br />
Nxënësit krahasojnë e diskutojnë përgjigjet.<br />
Ndërtimi i njohurive: Vëzhgo – diskuto<br />
Në detyrën 1 gjejmë shumën me dhjetëshe të plota.<br />
Në detyrën 2, 3 njehsojmë duke rigrupuar.<br />
Për lehtësi veprimi një mbledhor e shprehim si shumë dy mbledhorësh:<br />
47 + 10 = 40 + 7 + 10 = 50 + 7 = 57<br />
11 + 13 = 10 + 1 + 10 +3 = 20 + 4 = 24<br />
Nxënësit plotësojnë tabelën në detyrën 4, duke diskutuar për mënyrën e plotësimit të saj.<br />
Përforcimi: Mendo/Puno në dyshe/Shkëmbe mendime<br />
Nxënësit plotësojnë detyrën 5, ku gjejnë kufi zën e panjohur.<br />
6 + 9 = 15<br />
7 + 16 = 23<br />
8 + 12 = 20<br />
Krahasohen dhe diskutohen përgjigjet.<br />
Detyrë shtëpie: Detyra 1 në faqen 33 të Fletores së punës.<br />
52
KREU <strong>II</strong><br />
5<br />
<br />
Tema: Problema. Zgjedhja e veprimit<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të zbatojë mbledhjen në problema.<br />
• Të zbatojë zbritjen në problema.<br />
• Të përcaktojë veprimin për të bërë zgjidhjen e problemës.<br />
Konceptet kryesore<br />
problema.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Harta semantike<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Shkëmbe një problemë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Harta semantike<br />
Nxënësit punojnë në grupe, duke shënouar njohuritë që kanë për problemat.<br />
kërkesa<br />
Problema<br />
të dhënat<br />
veprimi<br />
zgjidhja<br />
Ndërtimi i njohurive: Mendo/ Krijo dyshe/ Shkëmbe mendime<br />
Nxënësit plotësojnë problemën 1. Shënojnë të dhënat dhe bëjnë zgjidhjen.<br />
17 + 18 = 35<br />
Në të njëjtën mënyrë veprohet edhe për problemat e tjera.<br />
Nxënësit krahasojnë dhe diskutojnë përgjigjet:<br />
- kur bashkojmë përdorim mbledhje (+);<br />
- kur ikin përdorim zbritje (-);<br />
- kur krahasojmë përdorim zbritje (-).<br />
Përforcimi: Shkëmbe një problemë<br />
Secili grup harton një problemë për grupin tjetër. Nxënësit do të zgjidhin problemën për një kohë të caktuar,<br />
do të përcaktojnë veprimin dhe do të gjejnë zgjidhjen.<br />
Detyrë shtëpie: Detyra 1 në faqen 34 të Fletores së punës.<br />
53
KREU <strong>II</strong><br />
6<br />
<br />
Tema: Mbledhja në numërator<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të paraqesë numrat me tri shifra në numërator.<br />
• Të gjejë shumën e numrave treshifrorë, duke kryer këmbimet në numërator.<br />
• Të vendosë numrat në shtyllë për të gjetur shumën.<br />
Konceptet kryesore<br />
mbledhja.<br />
Mjetet<br />
numërator.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Ndërtimi i njohurive Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Përforcimi<br />
Rishikim në dyshe<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit paraqesin në numërator numrat 274; 308; 521; 314. Tregojnë qindëshet, dhjetëshet, njëshet për<br />
secilin rast, krahasojnë e diskutojnë përgjigjet.<br />
54<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Nxënësit lexojnë në dyshe pohimin e shkruar në tekst.<br />
Mbledhin në numërator: 142 + 219 =<br />
Në fi llim mbledhim njëshet (3 + 9 = 12).<br />
12 njëshe nuk mund t’i lëmë në shufrën e njësheve.<br />
Atëherë 10 njëshe i këmbejmë me 1 dhjetëshe.<br />
Mbledhim dhjetëshet (1 + 4 + 1 = 6).<br />
Në fund mbledhim qindëshet (1 + 2 = 3).<br />
Nxënësit punojnë në grupe ushtrimet në detyrën 1. Gjejnë shumën, duke vendosur numrat në shtyllë:<br />
DH NJ<br />
1<br />
1<br />
628<br />
337<br />
+ 59 + 157<br />
-------------- --------------<br />
687<br />
494<br />
160 1319<br />
shtëpie: Detyrat 1, 2 në faqen 34 të Fletores së punës.Q<br />
Përforcimi: Rishikim në dyshe<br />
Nxënësit shtojnë me mend 11 dhe 101 te numrat e mëposhtëm. Veprohet si në shembullin e dhënë:<br />
208 + 11 = 208 + 10 + 1 = 218 + 1 = 219<br />
<br />
Detyrë<br />
+ 11 149 1308<br />
+101 1408 2015<br />
1509 2116 Ata krahasojnë dhe diskutojë përgjigjet me njëri-tjetrin.
KREU <strong>II</strong><br />
7<br />
<br />
Tema: Kur përdoret zbritja<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përcaktojë rastet kur përdoret veprimi i zbritjes.<br />
• Të zbatojë zbritjen në problema.<br />
• Të hartojë problema me veprimin e zbritjes.<br />
Konceptet kryesore<br />
zbritja.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Grafi k T<br />
Diskutim<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit lexojnë me kujdes problemën dhe e zgjidhin duke shkruar numrat që mungojnë.<br />
Të dhënat Veprimi në rresht e në shtyllë Diagrami<br />
76 vazo sollën vajzat<br />
55 vazo sollën djemtë 76<br />
76 – 55 = 21,<br />
- 55<br />
--------------<br />
21<br />
Nxënësit krahasojnë dhe diskutojnë përgjigjet.<br />
76 55<br />
Ndërtimi i njohurive: Grafik T<br />
Nxënësit punojnë në dy grupe për zgjidhjen e problemave A dhe B. Plotësojnë grafi kun T.<br />
Në njërën anë shkruajnë të dhënat, në anën tjetër zgjidhjen.<br />
Problema A<br />
-<br />
21<br />
Të dhënat:<br />
150 km rruga për në kala.<br />
Pas 100 km rrugë bëri pushim.<br />
km mbetën<br />
Problema B<br />
Zgjidhja:<br />
-Sa km i mbetën pas pushimit<br />
150 – 100 = 50 km<br />
150 100<br />
-<br />
50<br />
Të dhënat:<br />
65 lekë/kg mollët<br />
100 lekë/kg portokajt<br />
lekë diferenca<br />
Problema C punohet nga nxënës shumë të mirë.<br />
Zgjidhja:<br />
- Sa lekë kushtojnë më shumë portokajtë<br />
100 – 65 = 35 lekë<br />
100 65<br />
-<br />
35<br />
55
KREU <strong>II</strong><br />
Përforcimi: Diskutim<br />
Diskutojmë me nxënësit se ku e përdorëm zbritjen.<br />
- në problema;<br />
- për gjetjen e kusurit;<br />
- për gjetjen e diferencës;<br />
- për të gjetur njësitë që mungojnë;<br />
- për të plotësuar një sasi të dhënë.<br />
Detyrë shtëpie: detyrat 1-3 në faqen 35 të Fletores së punës.<br />
56<br />
8<br />
<br />
Tema: Problema<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të zbatojë mbledhjen në problema.<br />
• Të zbatojë zbritjen në problema.<br />
• Të plotësojë vargjet e numrave, duke zbuluar rregullën.<br />
problemë, varg numerik.<br />
teksti<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Ndërtimi i njohurive Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Përforcimi<br />
Shkëmbe një problemë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Shkrim i shpejtë<br />
Nxënësit plotësojnë 5 numra për secilin rast, duke zbuluar rregullën për plotësimin e vargut të numrave:<br />
2, 4, 6, 8, 10, 12 , 14, 16, 18<br />
5, 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40, 45<br />
100, 200, 300, 400, 500, 600, 700, 800<br />
35, 30, 25, 20, 15, 10, 5, 0<br />
Ndërtimi i njohurive: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit lexojnë problemën, nënvizojnë të dhënat. Pasi përcaktojnë veprimin bëjnë zgjidhjen.<br />
Problema 1<br />
62 + 97 = 159 nxënës<br />
Problema 2<br />
95 – 67 = 28 lekë<br />
Problema 3<br />
89 + 31 = 120 reklama<br />
89 – 31 = 58 reklama<br />
Problema 4<br />
37 + 35 + 42 = 114 pasagjerë<br />
Punohet problema 5 nga nxënës shumë të mirë. Ata krahasojnë dhe diskutojnë përgjigjet.<br />
Përforcimi: Shkëmbe një problemë<br />
Klasa ndahet në grupe. Secili grup harton nga një problemë për grupin tjetër. Nxënësit duhet të zgjidhin<br />
problemën për një kohë të caktuar.<br />
Detyrë shtëpie: Detyra 1-3 në faqen 36 të Fletores së punës.
KREU <strong>II</strong><br />
9<br />
Tema: Mbledhja e numrave treshifrorë<br />
<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të zbërthejë numërorët sipas rendeve.<br />
• Të mbledhë në shtyllë numrat treshifrorë.<br />
• Të zbatojë mbledhjen në problema.<br />
Konceptet kryesore<br />
mbledhja.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit vendosin numrat në tabelë sipas rendeve: 523; 247; 324; 512; 406; 712.<br />
Q<br />
5<br />
2<br />
3<br />
5<br />
4<br />
7<br />
Dh<br />
2<br />
4<br />
2<br />
1<br />
0<br />
1<br />
Nj<br />
3<br />
7<br />
4<br />
2<br />
6<br />
2<br />
Nxënësit krahasojnë dhe diskutojnë përgjigjet.<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Nxënësit vëzhgojnë dhe diskutojnë rreth fi gurave në tekst. Për të gjetur sa peshojnë dy kafshët së bashku<br />
përdorim mbledhjen.<br />
Në fl etoren e shënimeve nxënësit kryejnë mbledhjen.<br />
182<br />
+ 376 mbledhim njëshet<br />
------------------<br />
8<br />
1<br />
182<br />
+ 376<br />
----------------<br />
58<br />
mbledhim dhjetëshet<br />
1<br />
182<br />
mbledhim qindëshet<br />
+ 376<br />
-----------------<br />
558<br />
Dy kafshët së bashku peshojnë 558 kg.<br />
Nxënësit punojnë në grupe detyrën 1 në rubrikën “Tani di të bëj...”, ku gjejnë shumën në shtyllë.<br />
57
KREU <strong>II</strong><br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Nxënësit punojnë detyrën 2.<br />
Kryejnë mbledhjet në shtyllë, duke plotësuar tabelat ku mbledhorët janë vendosur sipas rendeve.<br />
141 + 219<br />
Q DH NJ<br />
1<br />
2<br />
4<br />
1<br />
1<br />
9<br />
3 6 0<br />
Detyrë shtëpie: Detyra 1-3 në faqen 36 të Fletores së punës.<br />
10<br />
<br />
Tema: Vetitë e mbledhjes<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përshkruajë vetitë e mbledhjes me fjalët e tekstit.<br />
• Të përcaktojë vetitë e mbledhjes që janë përdorur në detyrat e dhëna.<br />
• Të gjejë shumën, duke zbatuar vetitë e mbledhjes.<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
vetitë e mbledhjes.<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Di – Dua të di – Mësova<br />
Ndërtimi i njohurive Di – Dua të di – Mësova<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Di – Dua të di – Mësova<br />
Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e mësimit “Vetitë e mbledhjes” dhe u kërkon të thonë çfarë dinë për<br />
të. Nxënësit i diskutojnë njohuritë me shokun e bankës.<br />
Më pas mësuesi/ja në tabelë paraqet tabelën, shkruan mendimet e nxënësve në kolonën “Di”.<br />
Di Dua të di Mësova<br />
Vetia e ndërrimit:<br />
kur u ndërrojmë vendet mbledhorëve,<br />
shuma nuk u ndryshon.<br />
5 + 7 = 7 + 5<br />
Vetia e shoqërimit; mbledhorët<br />
shoqërohen në mënyra të ndryshme;<br />
shuma nuk ndryshon.<br />
(4 + 3) + 7 = 7 + 7 = 14;<br />
4 + (3 + 7) = 4 + 10 = 14<br />
58
KREU <strong>II</strong><br />
Ndërtimi i njohurive: Di – Dua të di – Mësova<br />
Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të thonë çfarë pyetjesh kanë për temën. Pyetjet e tyre i shkruan në kolonën:<br />
“Çfarë dua të di”.<br />
Di Dua të di Mësova<br />
Vetia e ndërrimit:<br />
kur u ndërrojmë vendet mbledhorëve,<br />
shuma nuk u ndryshon.<br />
5 + 7 = 7 + 5<br />
Vetia e shoqërimit; mbledhorët<br />
shoqërohen në mënyra të ndryshme;<br />
shuma nuk ndryshon.<br />
(4 + 3) + 7 = 7 + 7 = 14;<br />
4 + (3 + 7) = 4 + 10 = 14<br />
- Pse i përdorim vetitë e<br />
mbledhjes<br />
- A ka veti të tjera që mund t’i<br />
përdorim në mbledhje<br />
- Vetitë na lejojnë të kryejmë më<br />
lehtë mbledhjen.<br />
- Vetia e shpërndarjes, ku një<br />
mbledhor e shprehim si shumë<br />
dy mbledhorësh.<br />
Nxënësit do të lexojnë tekstin, duke kërkuar të gjejnë përgjigje për pyetjet e tyre, si dhe ndonjë ide që nuk<br />
e kishin parashikuar. Nxënësit raportojnë për gjërat që mësuan nga teksti.<br />
Këto shënohen në tabelë në kolonën “Mësova”.<br />
Nxënësit punojnë detyrat 1, 2 në rubrikën “Tani di të bëj...”, duke zbatuar vetitë e mësuara.<br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Nxënësit punojnë ushtrimin 3. Gjejnë shpejt shumën, duke zbatuar vetinë e ndërrimit dhe të shoqërimit:<br />
1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 + 7 + 8 + 9 =<br />
(1 + 9) + (2 + 8) + (3 + 7) + (4 + 6) + 5 =<br />
10 + 10 + 10 + 10 + 5 = 45<br />
Detyrë shtëpie: Detyra 1-3 në faqen 37 të Fletores së punës.<br />
11<br />
<br />
Tema: Zbritja e dy numrave treshifrorë<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjete<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përdorë zbritjen kur krahasojmë.<br />
• Të gjejë ndryshesën duke bërë provën.<br />
• Të zbatojë zbritjen në problema.<br />
zbritja.<br />
pllaka, shufra, kube.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Ndërtimi i njohurive Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Përforcimi<br />
Rishikim në dyshe<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit punojnë në dyshe. Paraqesin me pllaka, shufra e kube numra me tri shifra. I krahasojnë numrat,<br />
pasi i kanë shkruar në fl etore.<br />
59
KREU <strong>II</strong><br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Nxënësit lexojnë problemën dhe diskutojnë për mënyrën e krahasimit. Për krahasim përdorim zbritjen.<br />
Vërejnë mënyrën se si është kryer zbritja dhe në fl etoren e shënimeve shkruajnë:<br />
356<br />
- 162<br />
-----------------<br />
4<br />
zbresim njëshet<br />
2 15<br />
3 5 6<br />
- 1 6 2<br />
-----------------<br />
9 4<br />
zbresim dhjetëshet<br />
(marrim hua një qindëshe, baraz me 10 DH)<br />
2 15<br />
3 5 6<br />
- 1 6 2<br />
-----------------<br />
1 9 4<br />
zbresim qindëshet<br />
Për të parë nëse e kemi kryer saktë zbritjen bëjmë provën me anë të mbledhjes. Mbledhin ndryshesën me<br />
zbritësin. Shuma duhet të jetë i zbritshmi:<br />
194 + 162 = 356<br />
Punojnë detyrat në tekst, ku gjejnë ndryshesën dhe bëjnë provën për secilin rast.<br />
Zbatojnë zbritjen në problemat 2, 3.<br />
Përforcimi: Rishikim në dyshe<br />
Nxënësit plotësojnë shifrat që mungojnë.<br />
8 8<br />
- 5 7<br />
---------------<br />
2 9<br />
6 3 2<br />
- 2 1 7<br />
----------------<br />
4 1 5<br />
3 2 3<br />
- 1 1 4<br />
------------------<br />
2 0 9<br />
8 7 2<br />
- 3 1 9<br />
-----------------<br />
5 5 3<br />
Nxënësit krahasojnë dhe diskutojnë përgjigjet me shokun e bankës.<br />
Detyrë shtëpie: Detyra 1-3 në faqen 38 të Fletores së punës.<br />
60
KREU <strong>II</strong><br />
12<br />
<br />
Tema: Zbritja me prishje të dhjetëshes dhe qindëshes<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përdorë zbritjen kur bëjmë krahasim.<br />
• Të gjejë ndryshesën, duke vendosur numrat në shtyllë.<br />
• Të zbatojë zbritjen në problema.<br />
zbritja.<br />
teksti.<br />
Dil rrotull, fol rrotull<br />
Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Përforcimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Dil rrotull, fol rrotull<br />
Mësuesi/ja shkruan në tabelë:<br />
- Sa më i vogël është numri 629 nga 827 (Detyra 2, 3)<br />
Nxënësit lëvizin nëpër klasë duke menduar, derisa mësuesi/ja përplas një herë duart. Ata ndalojnë dhe<br />
fl asin me personin ngjitur për pyetjen. Përsëritet ky proces tri herë. Nxënësit ulen dhe disave prej tyre u<br />
kërkohet të thonë mendimet para klasës.<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Nxënësit lexojnë problemën. Diskutojnë rreth veprimit që do të përdorin. Përdorim zbritjen, meqë do bëjnë<br />
krahasim.<br />
Në fl etoren e shënimeve nxënësit shënojnë mënyrën se si e kryejnë zbritjen.<br />
0 1 4<br />
5 1 4<br />
- 2 8 8<br />
--------------------<br />
6<br />
zbresim njëshet<br />
4 10 14<br />
5 1 4<br />
- 2 8 8<br />
--------------------<br />
2 6<br />
zbresim dhjetëshet<br />
4 10 14<br />
5 1 4<br />
- 2 8 8<br />
zbresim qindëshet<br />
---------------------<br />
2 2 6<br />
Gjejnë ndryshesën në detyrën 1, duke kryer veprimet në shtyllë.<br />
Punojnë në grupe problemat 4, 5 ku përdorin zbritjen për krahasim.<br />
61
KREU <strong>II</strong><br />
Përforcimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Punojnë detyrën në rubrikën “Mendo”. Nxënësit do të krijojnë detyrën sipas kërkesës së ushtrimit:<br />
471 562 431 895 926<br />
- 174 265 134 598 629<br />
--------------- ---------------- --------------- --------------- ---------------<br />
297 297 297 297 297<br />
+ 792 + 792 + 792 + 792 + 792<br />
________ ---------------- ---------------- --------------- ---------------<br />
1089 1089 1089 1089 1089<br />
Nxënësit krahasojnë dhe diskutojnë përgjigjet në dyshe që përfundimi del gjithmonë i njëjtë (kur shifra e<br />
njësheve është 3 njësi më e vogël se e qindësheve).<br />
Detyrë shtëpie: Detyra 1, 2 në faqen 39 të Fletores së punës.<br />
13<br />
<br />
Tema: Ç’mund të gjesh me këto të dhëna<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të kryejë veprimet në shtyllë.<br />
• Të gjejë numrin që mungon në barazime e mosbarazime.<br />
• Të zbatojë zbritjen në problema.<br />
mbledhja, zbritja, problema.<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Harta semantike<br />
Ndërtimi i njohurive Të nxënit në bashkëpunim<br />
Përforcimi<br />
Shkëmbe një problemë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Harta semantike<br />
Kujtojmë çfarë veprimesh kemi bërë me numra:<br />
mbledhim<br />
tabela<br />
zbresim<br />
problema<br />
Veprime<br />
me numra<br />
ekuacione<br />
inekuacione<br />
62<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit në bashkëpunim<br />
Nxënësit punojnë në grupe problemat a), b), c). U përgjigjen pyetjeve pasi kanë lexuar përmbajtjen e problemës:<br />
Për problemën a: Sa vetë më shumë ka aeroplani i madh<br />
Për problemën b: Sa pasagjerë kanë së bashku të dy trenat<br />
Për problemën c: Sa njerëz më pak hipën nga vendet e mundshme të aeroplanit
KREU <strong>II</strong><br />
Në detyrën 2 nxënësit gjejnë shumën e ndryshesën në shtyllë.<br />
Në detyrën 3 ata zgjidhin ekuacionet dhe inekuacionet, duke vendosur në vend të pikave numrin që mungon.<br />
Plotësojnë tabelat ku zbatohet mbledhja dhe shumëzimi.<br />
Përforcimi: Shkëmbe një problemë<br />
Secili grup përgatit për grupin tjetër një problemë pa përcaktuar se çfarë mund të gjejnë. Nxënësit duhet të<br />
shkruajnë se çfarë mund të gjejnë me këto të dhëna.<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1-3 në faqen 39 të Fletores së punës.<br />
14<br />
<br />
Tema: Mbledhja e numrave 4-shifrorë<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjete<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të zbërthejë numrat sipas rendeve.<br />
• Të mbledhë në shtyllë numrat 4-shifrorë.<br />
• Të zbatojë mbledhjen në problema.<br />
mbledhja.<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Ndërtimi i njohurive Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit vendosin numrat në tabelë sipas rendeve: 2725; 8540; 3574; 6327; 5967<br />
M Q DH NJ<br />
2<br />
8<br />
3<br />
6<br />
5<br />
7<br />
5<br />
5<br />
3<br />
9<br />
2<br />
4<br />
7<br />
5<br />
9<br />
5<br />
0<br />
4<br />
1<br />
7 Krahasohen dhe diskutohen përgjigjet.<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Nxënësit vëzhgojnë dhe diskutojnë rreth tabelës në tekst dhe veprimin që do të përdorin për të gjetur se sa<br />
tifozë ndoqën ndeshjen e futbollit. Përgjigjen e gjejmë duke përdorur veprimin e mbledhjes.<br />
Në fl etoren e shënimeve kryejnë mbledhjen:<br />
1<br />
1928<br />
+ 2306<br />
------------------<br />
4<br />
mbledhim njëshet<br />
63
KREU <strong>II</strong><br />
1<br />
1928<br />
+ 2306<br />
------------------<br />
34<br />
mbledhim dhjetëshet<br />
1 1<br />
1928<br />
+ 2306<br />
------------------<br />
234<br />
mbledhim qindëshet<br />
1 1<br />
1928<br />
+ 2306<br />
------------------<br />
4234<br />
Në detyrën 1 nxënësit gjejnë shumën në shtyllë.<br />
Punojnë detyrat 3, 4 të ndarë në grupe. Kryejnë veprimet duke vendosur numrat në shtyllë.<br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Kryejnë mbledhjet në shtyllë, duke plotësuar tabelat ku mbledhorët janë vendosur sipas rendeve.<br />
M Q DH NJ<br />
3<br />
2<br />
mbledhim mijëshet<br />
+<br />
5 8 8 7<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1-4 në faqen 40 të Fletores së punës.<br />
1<br />
7<br />
2<br />
6<br />
4<br />
3<br />
15<br />
<br />
Objektivat<br />
Tema: Shuma të veçanta. Veprim me mend<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të plotësojë vargun e numrave duke zbuluar rregullën.<br />
• Të gjejë shumën me dhjetëshe të plota, duke mbledhur numrin e dhjetësheve.<br />
• Të gjejë shumën me qindëshe të plota, duke mbledhur numrin e qindësheve.<br />
• Të zbatojë mbledhjen në problema.<br />
Konceptet kryesore<br />
mbledhje, varg numerik.<br />
Mjete<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Mendo/Krijo dyshe/Diskuto<br />
Ndërtimi i njohurive Ndërrim vendesh<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
64
KREU <strong>II</strong><br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit lexojnë problemën. Diskutojnë rreth veprimit që do të përdorin. Meqë duam shumën, përdorim<br />
mbledhjen:<br />
8 qindëshe + 5 qindëshe = 13 qindëshe<br />
800 + 500 = 1300<br />
Nxënësit krahasojnë dhe diskutojnë përgjigjet.<br />
Ndërtimi i njohurive: Ndërrim vendesh<br />
Nxënësit gjejnë shumën: 30 + 40 = 70.<br />
Mbledhin me mend numrin e dhjetësheve: 3 Dh + 4 Dh = 7 Dh<br />
Gjejnë shumën: 700 + 500 = 1200<br />
Mbledhin me mend numrin e qindësheve: 7 Q + 5 Q = 12 Q.<br />
Nxënësit gjejnë shumat e dhjetësheve të plota dhe të qindësheve të plota në rubrikën “Tani di të bëj...”,<br />
duke kryer veprime me mend.<br />
Punojnë në grupe problemat 2, 3 ,4.<br />
Problema 2<br />
600 + 700 = 1300 pikë fi toi Adi gjithsej.<br />
Problema 3<br />
1300 – 700 = 500 pikë fi toi në lojën e dytë.<br />
Problema 4<br />
400 + 500 + 400 = 1300 pikë fi toi Eda gjithsej.<br />
Pasi punojnë në grupe të vogla, një nxënës nga secili grup shkon te grupi ngjitur, për të diskutuar idetë e<br />
grupit të tij.<br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Nxënësit plotësojnë detyrën në rubrikën “Mendo”. Gjejnë numrat që mungojnë, duke plotësuar vargjet<br />
numerike pasi kanë zbuluar rregullën:<br />
200, 400, 600, 500, 1000, 1200, 1400, 1600<br />
10, 30, 50 ,70, 90, 120, 130, 150<br />
90, 80 ,70, 60, 50, 40, 30<br />
800, 600, 400, 200, 0<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1-3 në faqen 40 të Fletores së punës.<br />
65
KREU <strong>II</strong><br />
16<br />
<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
Tema: Zbritja në klasën e mijësheve<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përdorë zbritjen kur krahason.<br />
• Të gjejë ndryshesën duke vendosur numrat në shtyllë.<br />
• Të zbatojë zbritjen në problema.<br />
zbritja, problema.<br />
Mjete<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Stuhi mendimesh<br />
Ndërtimi i njohurive Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Përforcimi<br />
Rishikim në dyshe<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Stuhi mendimesh<br />
Diskutojmë me nxënësit se ku e përdorim zbritjen:<br />
- në problema;<br />
- në gjetjen e kusurit;<br />
- për gjetjen e diferencës;<br />
- për të gjetur njësitë që mungojnë;<br />
- për të plotësuar një sasi të dhënë;<br />
- për të krahasuar;<br />
Ndërtimi i njohurive: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit lexojnë problemën e parë, diskutojnë për veprimin që do të kryejnë:<br />
76<br />
- 38<br />
---------------<br />
38<br />
Molla ka 38 kalori më shumë se pjeshka.<br />
Në të njëjtën mënyrë veprojmë edhe për problemën e dytë. Diskutojmë për mënyrën se si është kryer<br />
zbritja në klasën e mijësheve:<br />
12 10<br />
1 3 0 9<br />
- 8 9 2<br />
------------------<br />
4 1 7<br />
Proshuta ka 417 kalori më shumë.<br />
Nxënësit vëzhgojnë zbritjen në klasën e mijësheve në shembujt e zgjidhur. Nxënësit shpjegojnë mënyrën<br />
se si është kryer zbritja.<br />
Kryejnë zbritjet në shtyllë në detyrën 1.<br />
Punojnë në grupe problemat 2, 3.<br />
66
Përforcimi: Rishikim në dyshe<br />
Nxënësit gjejnë shifrat që mungojnë.<br />
7 2<br />
- 3 8<br />
--------------<br />
34<br />
7 5<br />
- 2 9<br />
---------------<br />
4 6<br />
8 3<br />
- 4 6<br />
----------------<br />
3 7<br />
KREU <strong>II</strong><br />
8 6<br />
- 5 7<br />
----------------<br />
2 9<br />
6 3 6<br />
- 2 1 7<br />
----------------<br />
4 1 6<br />
Krahasojnë dhe diskutojnë përgjigjet.<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1-3 në faqen 41 të Fletores së punës.<br />
5 2 7<br />
- 1 8 4<br />
----------------<br />
343<br />
17<br />
<br />
Objektivat<br />
Tema: Të kontrolloj njohuritë e mia<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të kryejë veprime në shtyllë.<br />
• Të kryejë veprime me mend në rresht.<br />
• Të zbatojë zbritjen në problema.<br />
Konceptet kryesore<br />
mbledhja, zbritja, problema.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Diagrami i Venit<br />
Ndërtimi i njohurive Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Përforcimi<br />
Shkëmbe një problemë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Diagrami i Venit<br />
Krahasojmë njohuritë e marra për mbledhjen dhe zbritjen.<br />
Mbledhja<br />
Të përbashkëtat:<br />
Zbritja<br />
- shenja (+)<br />
- shuma<br />
- kur bashkojmë<br />
- kryejmë veprime me numra<br />
2-shifrorë; 3-shifrorë; 4-shifrorë<br />
- në rresht<br />
- në shtyllë<br />
- në problema<br />
- shenja (-)<br />
- ndryshesë<br />
- krahasojmë<br />
- gjejmë njësinë që mungon<br />
- plotësojmë një sasi të dhënë<br />
67
KREU <strong>II</strong><br />
Ndërtimi i njohurive: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Në detyrat 1 dhe 3, nxënësit gjejnë shumën dhe ndryshesën në shtyllë. Kryejnë veprime me numra<br />
dyshifrorë, treshifrorë e katërshifrorë.<br />
Në detyrat 2, 4 nxënësit gjejnë shumën e ndryshesën në rresht. Kryejnë veprime me dhjetëshe të plota,<br />
qindëshe të plota e mijëshe të plota.<br />
Nxënësit punojnë në grupe problemat 5, 6.<br />
Problema 5:<br />
- Sa vite më parë është zbuluar diamanti<br />
2009<br />
- 1969<br />
-----------------<br />
40 Përgjigje: Diamanti është zbuluar 40 vite më parë.<br />
Problema 6:<br />
- Para sa vitesh është gjetur perla<br />
2009<br />
- 1934<br />
-------------------<br />
75 Përgjigje: Perla është zbuluar para 75 vjetësh.<br />
Përforcimi: Shkëmbe një problemë<br />
Grupet përgatitin nga një problemë me njëri-tjetrin. Zgjidhet problema për një kohë të caktuar.<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1-4 në faqen 42 të Fletores së punës (ndahen detyrat në grupe).<br />
18<br />
<br />
Objektivat<br />
Tema: Vetitë e zbritjes<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përshkruajë vetitë e zbritjes.<br />
• Të krahasojë vetitë e mbledhjes me zbritjen.<br />
• Të zbatojë vetitë e zbritjes.<br />
Konceptet kryesore<br />
vetitë e zbritjes.<br />
Mjete<br />
teksti.<br />
68<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Di – Dua të di – Mësova<br />
Ndërtimi i njohurive Di – Dua të di – Mësova<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Di – Dua të di – Mësova<br />
Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e mësimit “Vetitë e zbritjes” dhe u kërkon të mendojnë se çfarë dinë<br />
për to. Nxënësit i diskutojnë njohuritë me shokun e bankës.
Di Dua të di Mësova<br />
- Zbritja nuk gëzon vetinë e ndërrimit:<br />
5 - 3 = 2; 3 – 5 = <br />
- Zbritja nuk gëzon vetinë e shoqërimit:<br />
(5 – 2) – 1 = 3 – 1 = 2;<br />
5 – (2 – 1) = 5 – 1 = 4<br />
KREU <strong>II</strong><br />
Më pas mësuesi/ja ndërton tabelën DDM, duke plotësuar me përgjigjet e nxënësve në kolonën “Çfarë<br />
dimë”.<br />
Ndërtimi i njohurive: Di – Dua të di – Mësova<br />
Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të mendojnë se çfarë pyetjesh kanë për temën.<br />
Pyetjet i shkruan në kolonën “Dua të di”.<br />
Di Dua të di Mësova<br />
- Zbritja nuk gëzon vetinë e ndërrimit:<br />
5 - 3 = 2; 3 – 5 = <br />
- Zbritja nuk gëzon vetinë e shoqërimit:<br />
(5 – 2) – 1 = 3 – 1 = 2;<br />
5 – (2 – 1) = 5 – 1 = 4<br />
- Pse i përdorim vetitë e<br />
zbritjes<br />
- A gëzon zbritja veti<br />
Provën e zbritjes e gjejmë me mbledhje.<br />
Nëse u shtojmë ose u zbresim të njëjtin<br />
numër kufi zave të zbritjes, ndryshesa<br />
nuk ndryshon. Zbritja gëzon vetinë e<br />
pandryshueshmërisë.<br />
Nxënësit do të lexojnë tekstin, duke kërkuar të gjejnë përgjigje për pyetjet e tyre, si dhe ndonjë ide që nuk<br />
e kishin parashikuar.<br />
Mësuesi/ja shënon idetë e nxënësve në kolonën “Mësova”.<br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Nxënësit kryejnë zbritjet në detyrën 1, duke zbatuar idetë e mësuara:<br />
56<br />
- 15<br />
--------------<br />
41<br />
Prova: 41<br />
+ 15<br />
--------------<br />
56<br />
Detyrë shtëpie: detyra 1, 2 në faqen 43 të Fletores së punës.<br />
69
KREU <strong>II</strong><br />
19<br />
<br />
Objektivat<br />
Tema: Raste të veçanta zbritje<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë numrin më të madh e më të vogël me një shifër deri në katër shifra.<br />
• Të kryejë veprime me numrat e mësipërm.<br />
• Të gjejë ndryshesën duke bërë provën.<br />
Konceptet kryesore<br />
zbritja.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
70<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Vëzhgo – diskuto<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Shkrim i shpejtë<br />
Nxënësit plotësojnë fjalitë:<br />
Numri më i madh me 1 shifër është __<br />
Numri më i vogël me 2 shifra është __<br />
Numri më i madh me 2 shifra është __<br />
Numri më i vogël me 3 shifra është __<br />
Numri më i madh me 3 shifra është __<br />
Numri më i vogël me 4 shifra është __<br />
Numri më i madh me 4 shifra është __<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Ndërtimi i njohurive: Vëzhgo – diskuto<br />
Nxënësit vrojtojnë me kujdes zbritjet në shtyllë që janë kryer me numrat e mëposhtëm. Diskutojnë për<br />
mënyrën se si është kryer zbritja:<br />
10<br />
- 9<br />
--------------<br />
1<br />
+ 9<br />
---------------<br />
10<br />
100<br />
- 9<br />
----------------<br />
91<br />
+ 9<br />
----------------<br />
100<br />
Me anë të provës nxënësit vërtetojnë nëse është kryer saktë zbritja. Këto janë disa raste të veçanta zbritjesh.<br />
Kryejnë zbritjet dhe bëjnë provën në detyrën 1 te rubrika “Tani di të bëj...”.<br />
Përforcimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit gjejnë:<br />
- çiftin e numrave që e ka shumën 4700. Njëri numër është 159.<br />
- çiftin e numrave që e kanë ndryshesën 4930. Njëri numër është 4070.<br />
- çiftin e numrave që e ka shumën 7000. Njëri numër është 3437.<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1-4 në faqen 43 të Fletores së punës.
KREU <strong>II</strong><br />
20<br />
<br />
Objektivat<br />
Tema: Katrorët magjikë<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të gjejë shumën e tre mbledhorëve.<br />
• Të emërtojë një numër si shumë me tre mbledhorë.<br />
• Të krijojë një katror magjik.<br />
Konceptet kryesore<br />
shuma e 3 numrave në rreshta, shtylla e diagonale.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Lapsat në mes<br />
Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Rishikim në dyshe<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Lapsat në mes<br />
Nxënësit punojnë në grup. Emërtojnë si shumë 3 mbledhorësh numrin 15:<br />
15 = 4 + 9 + 2 15 = 4 + 3 + 8<br />
15 = 3 + 5 + 7 15 = 9 + 5 + 1<br />
15 = 8 + 1 + 6 15 = 2 + 7 + 6<br />
U tërhiqet vëmendja nxënësve mbi rregullat e diskutimit gjatë metodës “Lapsat në mes” (është shpjeguar<br />
në mësimin 2).<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Nxënësit vëzhgojnë katrorin e parë. Shuma në rreshta, shtylla e diagonale është e njëjtë.<br />
Ky katror quhet magjik. Plotësojnë.<br />
Rreshti i parë ka numrat 4, 9, 2.<br />
Rreshti i dytë ka numrat 3, 5, 7.<br />
Rreshti i tretë ka numrat 8, 1, 6.<br />
Katrori ka dy diagonale:<br />
Diagonalja e parë është 4, 5, 6.<br />
Diagonalja tjetër është 8, 5, 2.<br />
4 9 2<br />
3 5 7<br />
8 1 6<br />
15 15 15<br />
15<br />
15<br />
15<br />
Nxënësit plotësojnë shumat në rreshta, shtylla e diagonale për katrorët në tekst.<br />
Ata përcaktojnë katrorët magjikë<br />
1. Jo 2. Po 3. Po 4. Po 5. Po 6. Po 7. Jo 8. Jo<br />
Përforcimi: Rishikim në dyshe<br />
Nxënësit provojnë të ndërtojnë katrorë magjikë duke punuar me shokun e bankës.<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1-3 në faqen 44 të Fletores së punës.<br />
71
KREU <strong>II</strong><br />
21<br />
<br />
Objektivat<br />
Tema: Problema<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të zbatojë mbledhjen në problema.<br />
• Të zbatojë zbritjen në problema.<br />
• Të hartojë problema ku zbatohet mbledhja dhe zbritja.<br />
Konceptet kryesore<br />
problemë.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Harta semantike<br />
Ndërtimi i njohurive Grupi i ekspertëve<br />
Përforcimi<br />
Shkëmbe një problemë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
të dhënat<br />
kërkesa<br />
Parashikimi: Harta semantike<br />
Nxënësit plotësojnë një skemë me njohuritë gjithsej Problema veprimi<br />
që kanë për problemat.<br />
zgjidhja<br />
përgjigje<br />
skema<br />
Ndërtimi i njohurive: Grupi i ekspertëve<br />
Nxënësit numërojnë nga 1 deri në 4 dhe formojnë grupe me nga 4 vetë.<br />
Nxënësit me numrin 1 grupohen dhe zgjidhin problemën e parë;<br />
Nxënësit me numrin 2 zgjidhin problemën e dytë;<br />
Nxënësit me numrin 3 zgjidhin problemën 3 dhe<br />
Nxënësit me numrin 4 zgjidhin problemën 4.<br />
Ata kthehen përsëri në grupet fi llestare dhe secili prej tyre diskuton për zgjidhjen e problemave.<br />
Problemat zgjidhen me grafi kun T, në njërën anë shkruhen të dhënat dhe në anën tjetër zgjidhja.<br />
Problema 1<br />
Të dhënat:<br />
Muaji I - 3698 pako kikirikë.<br />
Muaji <strong>II</strong> - 7458 pako kikirikë.<br />
Po në dy muaj bashkë<br />
Zgjidhja:<br />
- Sa pako kikirikë u shitën më shumë muajin e dytë<br />
7458<br />
- 3698<br />
-----------------<br />
3760<br />
Përgjigje: Në dy muaj u shitën 11156 pako me kikirikë.<br />
- Sa pako kikirikë u shitën në të dy muajt<br />
3698<br />
+ 7458<br />
-----------------<br />
11156<br />
72
KREU <strong>II</strong><br />
Në të njëjtën mënyrë veprohet edhe për problemat e tjera. Një nxënës nga secili grup paraqet problemën<br />
në tabelë.<br />
Përforcimi: Shkëmbe një problemë<br />
Secili grup përgatit nga një problemë për grupin tjetër. Grupet zgjidhin problemat për një kohë të caktuar.<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1-5 në faqen 45 të Fletores së punës.<br />
22<br />
<br />
Objektivat<br />
Tema: Të kontrolloj njohuritë e mia<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të plotësojë vargjet e numrave sipas një rregulli të caktuar.<br />
• Të gjejë shumën dhe ndryshesën në shtyllë.<br />
• Të plotësojë shifrat që mungojnë në një barazim me anë të tentativës.<br />
Konceptet kryesore<br />
varg numerik, mbledhje, zbritje.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Ndërtimi i njohurive Vëzhgo – diskuto<br />
Përforcimi<br />
Rishikim në dyshe<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit plotësojnë vargjet e numrave sipas rregullës së dhënë në tekst.<br />
+15<br />
21 36 51 66 81 96 111 126 141<br />
Krahasohen dhe diskutohen përgjigjet.<br />
Ndërtimi i njohurive: Vëzhgo – diskuto<br />
Në detyrat 2, 3 gjejnë shumën dhe ndryshesën në shtyllë. Nxënësit bëjnë provën në fl etore për të parë<br />
saktësinë e zgjidhjes së ushtrimeve.<br />
76<br />
- 15<br />
--------------<br />
61<br />
Prova:<br />
61<br />
+ 15<br />
--------------<br />
76<br />
795<br />
+ 213<br />
---------------<br />
1008<br />
Prova:<br />
1008<br />
- 213<br />
----------------<br />
795<br />
73
KREU <strong>II</strong><br />
Përforcimi: Rishikim në dyshe<br />
Nxënësit gjejnë shifrat që mungojnë me anë të tentativës.<br />
3 8 7 1 4 7 7 3 2 4 0 8<br />
- 2 6 3 + 3 1 5 - 4 5 7 + 5 7 7<br />
--------------- --------------- --------------- ---------------<br />
1 2 4 4 6 2 2 7 5 9 8 5<br />
Krahasohen dhe diskutohen përgjigjet.<br />
Detyrë shtëpie: Detyra 1-3 në faqen 45 të Fletores së punës.<br />
23<br />
<br />
Objektivat<br />
Tema: Zbritja me zero të ndërmjetme<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë numrat me zero të ndërmjetme.<br />
• Të kryejë zbritjen me zero të ndërmjetme.<br />
• Të zbatojë zbritjen në problema.<br />
Konceptet kryesore<br />
zbritja.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Vëzhgo – diskuto<br />
Ndërtimi i njohurive Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Përforcimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Vëzhgo – diskuto<br />
Nxënësit lexojnë numrat e shkruar në tabelë: 405, 8002, 700, 975, 8307, 705, 3007.<br />
- Çfarë vini re (Në leximin e një numri, zeroja është shifra që nuk shqiptohet.)<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Nxënësit vëzhgojnë tabelën (punojnë në dyshe). Diskutojnë për veprimin që do të kryejnë për të gjetur sa<br />
makina më shumë kanë kaluar (përdorin zbritjen).<br />
Në fl etoren e shënimeve ata shënojnë mënyrën se si është kryer zbritja.<br />
3 9 15<br />
4 0 5<br />
- 1 2 8<br />
-------------------<br />
7 zbresim njëshet<br />
3 9 15<br />
4 0 5<br />
- 1 2 8<br />
-------------------<br />
7 7 zbresim dhjetëshet<br />
74<br />
3 9 15<br />
4 0 5<br />
- 1 2 8<br />
-------------------<br />
2 7 7 zbresim qindëshet
KREU <strong>II</strong><br />
Kryejnë në tekst zbritjen me zero të ndërmjetme. Këto ushtrime punohen në tabelë nga disa nxënës, duke<br />
shpjeguar mënyrën se si e kryejnë.<br />
Punojnë detyrën 1, gjejnë ndryshesën në shtyllë.<br />
Përforcimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit punojnë detyrën 2. Gjejnë gabimin dhe e rregullojnë atë.<br />
800 800<br />
- 215 - 215<br />
---------------- ---------------<br />
583 585<br />
Gabim<br />
I rregullt<br />
Ata shkruajnë në fl etore barazimet e sakta. Krahasojnë dhe diskutojnë përgjigjet.<br />
Detyrë shtëpie: Detyra 1-3 në faqen 46 të Fletores së punës.<br />
24<br />
<br />
Objektivat<br />
Tema: Mbledhje apo zbritje<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të zbatojë mbledhjen dh zbritjen në tabela.<br />
• Të përcaktojë veprimin që do të përdorë për të zgjidhur problemat.<br />
• Të hartojë situata problemore me mbledhje dhe zbritje.<br />
Konceptet kryesore<br />
problema.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Stuhi mendimesh<br />
Ndërtimi i njohurive Grupi i ekspertëve<br />
Përforcimi<br />
Shkëmbe një problemë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Stuhi mendimesh<br />
Mësuesi/ja u drejton nxënësve pyetjen: kur e përdorni veprimin e mbledhjes për të zgjidhur një problemë<br />
Mendimet e nxënësve shkruhen në tabelë:<br />
- kur gjejmë shumën,<br />
- kur bashkojmë,<br />
- kur i shtojmë një numri, numër tjetër.<br />
Ndërtimi i njohurive: Grupi i ekspertëve<br />
Nxënësit numërojnë nga 1 deri në 4 dhe formojnë grupe nga 4 vetë.<br />
Nxënësit me numrin 1 grupohen dhe zgjidhin problemën I;<br />
Nxënësit me numrin 2 zgjidhin problemën <strong>II</strong>;<br />
Nxënësit me numrin 3 zgjidhin problemën <strong>II</strong>I.<br />
Nxënësit me numër 4 do të plotësojnë tabelat ku zbatohet mbledhja dhe zbritja.<br />
Nxënësit duhet të shënojnë me x alternativën e duhur për zgjidhjen e problemave, duke e argumentuar.<br />
75
KREU <strong>II</strong><br />
Pasi përfundojnë zgjidhjet ata kthehen në grupet fi llestare dhe secili nxënës argumenton zgjidhjen e<br />
problemës që kishte. Disa nxënës paraqesin punën para klasës.<br />
Problema 1<br />
Të gjejmë ndryshesën<br />
- Sa shikues po ndjekin ndeshjen<br />
242 + 133 = 375<br />
x<br />
Të gjejmë shumën<br />
Problema 2<br />
Të llogaritin kusurin<br />
- Edhe sa pikë i duhen Ervinit<br />
10003 – 3250 = 6753<br />
Problema 3<br />
x T’i shtojmë numrit një numër tjetër<br />
- Sa faqe ka libri<br />
230 + 108 = 339<br />
x<br />
Të llogaritim sa pikë i mungojnë<br />
Të gjejmë ndryshesën<br />
Përforcimi: Shkëmbe një problemë<br />
Secili grup përgatit një problemë për grupin tjetër, duke shënuar dy alternativa për zgjidhjen e problemës.<br />
Grupi tjetër do të argumentojë zgjidhjen.<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1-3 në faqen 46 të Fletores së punës (njëra problemë zgjidhet në fl etore).<br />
25<br />
<br />
Objektivat<br />
Tema: Një lojë me numra<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të paraqesë numra me 4 shifra në numërator.<br />
• Të gjejë ndryshesën e numrave me 4 shifra, duke kryer këmbime në numërator.<br />
• Të vendosë numrat në shtyllë për të gjetur ndryshesën.<br />
Konceptet kryesore<br />
zbritja.<br />
Mjetet<br />
numërator.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Ndërtimi i njohurive Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Përforcimi<br />
Rishikim në dyshe<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit paraqesin në numërator numrat 2864, 1428, 1287, 1920. Tregojnë mijëshet, qindëshet, dhjetëshet<br />
dhe njëshet për secilin rast. Krahasohen dhe diskutohen përgjigjet.<br />
76
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Nxënësit lexojnë në dyshe pohimin e shkruar në tekst.<br />
Zbresin në numërator 2864 – 1438.<br />
KREU <strong>II</strong><br />
M Q DH NJ<br />
M Q DH NJ<br />
Nga 4 Nj nuk heqim dot 8 Nj, prandaj marrim hua 1 Dh = 10 NJ. Pra, fi tojmë 14 NJ.<br />
Zbresim njëshet 14 NJ – 8 NJ = 6 NJ<br />
Zbresim dhjetëshet 5 DH – 3 DH = 2 DH<br />
Vazhdojmë zbritjen:<br />
8 Q – 4 Q = 4 Q<br />
2 M – 1 M = 1 M<br />
Paraqesim zbritjen edhe në tabelë:<br />
5 14<br />
2 8 6 4<br />
- 1 4 3 8<br />
-------------------<br />
1 4 2 6<br />
Nxënësit punojnë të ndarë në grupe ushtrimet në detyrën 1.<br />
Përforcimi: Rishikim në dyshe<br />
Organizohet një lojë me letra:<br />
- Marrim 1 palë letra me numrat nga 0 deri 9.<br />
- Përziejmë letrat dhe i përmbysim.<br />
- Çdo lojtar merr nga 4 letra.<br />
- Formohen 2 numra dyshifrorë dhe gjendet ndryshesa.<br />
- Fiton ai që ka ndryshesën më të vogël.<br />
8 0 4 2<br />
- 7 3 - 3 9<br />
---------- ----------<br />
7 3 – fi tues<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 2-4 në faqen 47 të Fletores së punës.<br />
77
KREU <strong>II</strong><br />
26<br />
<br />
Objektivat<br />
Tema: Zbritja me 10-she dhe 100-she (të plota)<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të zbresë me dhjetëshe të plota, pa vepruar me zerot.<br />
• Të zbresë me qindëshe të plota, pa vepruar me zerot.<br />
• Të zbatojë zbritjen në problema.<br />
Konceptet kryesore<br />
zbritja.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Rishikim në dyshe<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit lexojnë problemën. Diskutojnë rreth veprimit që do të përdorin. Meqë po krahasojnë, përdorin zbritjen:<br />
11Q – 8 Q = 3Q<br />
1100 – 800 = 300 (sepse 11 – 3 = 8)<br />
Ata krahasojnë dhe diskutojnë përgjigjet.<br />
Ndërtimi i njohurive: Rishikim në dyshe<br />
Nxënësit punojnë detyrat në rubrikën “Tani di të bëj...”.<br />
Në detyrën 1 gjejnë ndryshesën, duke argumentuar përgjigjet.<br />
110 – 50 = 60 (sepse 11 – 5 = 6).<br />
Në detyrën 2 kryejmë veprimet. Argumentojnë përgjigjet:<br />
1600 – 700 – 800 = 100 (sepse 16 – 7 – 8 = 1)<br />
Pra, për të zbritur më lehtë nuk veprojnë me zerot.<br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Punojnë detyrën 2 në Fletoren e punës.<br />
Plotësojnë numrat para dhe pas:<br />
0 100 200 300<br />
400 500 600 700 800<br />
900 1000 1100 1200 1300<br />
1800 1900 2000 2100 2200<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1, 3 në faqen 48 të Fletores së punës.<br />
78
KREU <strong>II</strong><br />
27<br />
<br />
Objektivat<br />
Tema: Problema me skemë<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të plotësojë skemat në tekst për problemat e dhëna.<br />
• Të zbatojë mbledhjen e zbritjen në problema.<br />
• Të hartojë problema sipas skemave të dhëna.<br />
Konceptet kryesore<br />
problema, mbledhje, zbritje.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Harta sematike<br />
Grafi ku T<br />
Përforcimi<br />
Shkëmbe një problemë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Harta semantike<br />
- Cilat janë elementet e problemës<br />
të dhënat<br />
skema<br />
përgjigje<br />
Problema<br />
kërkesa<br />
veprimi<br />
Mendimet e nxënësve mësuesi/ja i shkruan në tabelë.<br />
Ndërtimi i njohurive: Grafiku T<br />
Nxënësit lexojnë problemën e parë. Diskutojnë për të dhënat që njohin dhe çfarë na kërkohet nga pyetja<br />
kryesore. Për zgjidhjen e problemës përdorin grafi kun T.<br />
Nga njëra anë vizatohet skema ku hidhen të dhënat dhe nga ana tjetër shkruhet zgjidhja.<br />
Problema 1<br />
Skema<br />
Zgjidhja<br />
32<br />
32 +<br />
Sokoli<br />
17<br />
Besmiri<br />
- Sa makina numëroi Besmiri<br />
32 + 17 = 49<br />
- Sa makina numëruan fëmijët<br />
32 + 49 = 81<br />
Gjithsej<br />
<br />
Përgjigje: 81 makina numëruan fëmijët.<br />
79
KREU <strong>II</strong><br />
Në detyrën 3 nxënësit të ndarë në grupe ndërtojnë tekstin e problemave, duke parë skemat.<br />
P.sh.: pika C.<br />
Skema Problema<br />
912<br />
Iliri<br />
Iliri lexoi 912 faqe të një libri. Teuta lexoi<br />
123 faqe më pak. Sa faqe lexoi Teuta<br />
123<br />
Teuta<br />
Përforcimi: Shkëmbe një problemë<br />
Secili grup përgatit nga një skemë për grupin tjetër. Grupet do të ndërtojnë tekstin e problemave për një<br />
kohë të caktuar.<br />
Detyrë shtëpie: Nxënësit, të ndarë në grupe, hartojnë nga një problemë sipas skemave në<br />
faqen 48 të Fletores së punës.<br />
28<br />
<br />
Objektivat<br />
Tema: Ndërtimi i problemave<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të zbulojë kërkesën kryesore të problemës për veprimet e dhëna.<br />
• Të ndërtojë skemën për problemat e dhëna.<br />
• Të ndërtojë problema sipas veprimeve të dhëna.<br />
Konceptet kryesore<br />
problema.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Harta semantike<br />
Ndërtimi i njohurive Mendo/ Puno dyshe/ Shkëmbe mendime<br />
Përforcimi<br />
Të nxënit në bashkëpunim<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Harta semantike<br />
Nxënësit plotësojnë një organizues grafi k për njohuritë e marra për problemat.<br />
të dhënat<br />
skema<br />
përgjigje<br />
Problema<br />
veprimi<br />
kërkesa<br />
gjithsej<br />
më pak<br />
më shumë<br />
80
KREU <strong>II</strong><br />
Ndërtimi i njohurive: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit shkruajnë kërkesën e problemave për veprimet e dhëna. Lexojnë tekstin e problemës, zbulojnë<br />
pyetjen kryesore.<br />
Problema 1<br />
- Sa kg rrush mblodhën vajzat<br />
86 kg<br />
Pranvera<br />
Besmiri<br />
28 kg<br />
Problema 2:<br />
- Sa faqe lexoi ditën e tretë<br />
250<br />
90 80 <br />
Problema 3:<br />
- Sa dallëndyshe prenë së bashku<br />
35<br />
Anila<br />
7<br />
Diana<br />
Krahasohen dhe diskutohen të dhënat.<br />
Përforcimi: Të nxënit në bashkëpunim<br />
Nxënësit të ndarë në grupe ndërtojnë problema dhe skemat sipas veprimeve të dhëna në tekst:<br />
a. 24 + 15 = 39; 39 + 24 = 63<br />
b. 24 + 18 = 42; 62 – 42 = 20<br />
c. 30 – 12 = 18; 30 + 18 = 48<br />
Detyrë shtëpie: Detyra 1, 2 në faqen 49 të Fletores së punës.<br />
81
KREU <strong>II</strong><br />
29<br />
<br />
Objektivat<br />
Tema: Mbledhja e thyesave<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të gjejë shumën e thyesave me emërues të njëjtë duke i paraqitur në fi gurë.<br />
• Të gjejë mbledhorin që mungon, duke plotësuar numëruesin.<br />
• Të zbatojë mbledhjen e thyesave në problema.<br />
Konceptet kryesore<br />
mbledhja.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Harta semantike<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Harta semantike<br />
Kujtojmë ç’kemi mësuar për thyesat.<br />
Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
pjesë e një numri<br />
krahasimi i thyesave<br />
emëruesi<br />
Thyesa<br />
numëruesi<br />
thyesa të barabarta<br />
thyesat plotësuese<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Nxënësit lexojnë në dyshe problemën në tekst. Diskutojnë për mënyrën se si janë mbledhur thyesat:<br />
4 3 7<br />
+ =<br />
9 9 9<br />
Shuma e dy thyesave me emërues të njëjtë është thyesa që ka të njëjtin emërues<br />
dhe numëruesi është i barabartë me shumën e numëruesve.<br />
Nxënësit punojnë detyrat në rubrikën “Tani di të bëj...”.<br />
Në detyrën 1 gjejnë shumën e thyesave të dhëna, duke i paraqitur me fi gurë në fl etore.<br />
Në detyrën 2 plotësojnë numëruesin dhe emëruesin që mungojnë:<br />
2 10 12<br />
4 3 7<br />
+ =<br />
+ =<br />
9 9 9<br />
16 16<br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
4 5<br />
+ =<br />
9 9<br />
6 7<br />
+ =<br />
15 15<br />
Nxënësit krahasojnë dhe diskutojnë përgjigjet.<br />
8 7<br />
+ =<br />
24 24<br />
31 49<br />
+ =<br />
101 101<br />
82<br />
Detyrë shtëpie: Detyra 1 në faqen 49 të Fletores së punës.
KREU <strong>II</strong><br />
30<br />
<br />
Objektivat<br />
Tema: Zbritja e thyesave<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të gjejë ndryshesën e thyesave me emërues të njëjtë, duke i paraqitur në fi gurë.<br />
• Të plotësojë numëruesin dhe emëruesin që mungon në barazimet e dhëna.<br />
• Të zbatojë zbritjen e thyesave në problema.<br />
Konceptet kryesore<br />
zbritja.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Vëzhgo – diskuto<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit lexojnë problemën, diskutojnë për veprimin që do të kryejnë dhe mënyrën se si do të krijojnë<br />
zbritjen e thyesave: 9 − 4 = 5 .<br />
14 14 14<br />
Kryejnë veprime vetëm me numëruesit dhe vendosin të pandryshuar emëruesin.<br />
Ndërtimi i njohurive: Vëzhgo – diskuto<br />
Nxënësit punojnë detyrat në rubrikën “Tani di të bëj...”. Gjejnë ndryshesën e thyesave me emërues të njëjtë,<br />
duke i paraqitur në fi gurë në fl etoren me katrorë:<br />
7 3 4<br />
− = .<br />
9 9 9<br />
Plotësojnë numëruesit dhe emëruesit që mungojnë në detyrën 2, duke ditur se ndryshesa e dy thyesave<br />
me emërues të njëjtë është një thyesë me të njëjtin emërues dhe numërues të barabartë me ndryshesën e<br />
numëruesve:<br />
8 5 3<br />
− =<br />
13 13 13<br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Nxënësit gjejnë ndryshesën e thyesave:<br />
12 3<br />
− =<br />
24 24<br />
8 6<br />
− =<br />
12 12<br />
12 8<br />
− =<br />
100 100<br />
21 18<br />
− =<br />
46 46<br />
Krahasohen dhe diskutohen përgjigjet.<br />
83
KREU <strong>II</strong><br />
31<br />
<br />
Objektivat<br />
Tema: Ushtrime e problema me thyesat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të paraqesë me vizatim thyesat.<br />
• Të përcaktojë thyesën plotësuese të një thyese të dhënë.<br />
• Të zbatojë veprimet me thyesa në problema.<br />
Konceptet kryesore<br />
mbledhja e zbritja e thyesave.<br />
Mjetet<br />
teksti, fi gura të ndara në pjesë të barabarta.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Ndërtimi i njohurive Të nxënit në bashkëpunim<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Mësuesi/ja paraqet para nxënësve një drejtkëndësh të ndarë në 12 pjesë të barabarta me 4 pjesë të<br />
ngjyrosura.<br />
Nxënësit e paraqesin me thyesë: 4<br />
12 .<br />
- Sa pjesë janë pa ngjyrosur 8<br />
12 .<br />
4 8 12<br />
4 pjesë të ngjyrosura dhe 8 pjesë të pa ngjyrosura formojnë të tërën ose të plotën. + = = 1<br />
12 12 12<br />
Nxënësit punojnë detyrën 6, duke shkruar thyesën plotësuese në të djathtë të thyesës së dhënë.<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit në bashkëpunim<br />
Nxënësit punojnë problemat të ndarë në grupe. Në njërën anë të grafi kut T shkruajnë të dhënat, në anën<br />
tjetër zgjidhjen.<br />
Problema 1<br />
Të dhënat<br />
2<br />
e copës për trupin<br />
4<br />
1<br />
e copës për rrënjët<br />
4<br />
- Pjesa e pa përdorur<br />
Zgjidhje<br />
Sa pjesë e copës është përdorur<br />
1 2 3<br />
+ =<br />
4 4 4<br />
Sa pjesë e copës mbeti pa përdorur ( 4 është e gjithë copa)<br />
4<br />
4 3 1<br />
− =<br />
4 4 4<br />
Përgjigje: 1 e copës mbetet pa përdorur<br />
4<br />
Në të njëjtën mënyrë veprohet edhe për problemat e tjera. (Për zgjidhjen e problemave mund të përdoret<br />
teknika e “grupit të ekspertëve” sipas mësimit 24.)<br />
Në detyrën 4 nxënësit plotësojnë në tekst skemat ose ndryshesat e thyesave me emërues të njëjtë.<br />
84
KREU <strong>II</strong><br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Paraqesim me vizatim thyesat në fl etoren me katrorë. Thyesat e rreshtit të dytë do të paraqiten vetëm nga<br />
nxënësit shumë të mirë, kurse thyesat e tjera do të paraqiten në fl etore nga grupi tjetër i klasës.<br />
⎛ 7 ⎞<br />
⎜<br />
⎝ 5<br />
⎟<br />
⎠<br />
5<br />
5<br />
+ 2 5<br />
= 7 5<br />
⎛ 8 ⎞<br />
⎜<br />
⎝ 4<br />
⎟<br />
⎠<br />
4<br />
4<br />
+ 4 4<br />
= 8 4<br />
⎛ 5 ⎞<br />
⎜<br />
⎝ 3<br />
⎟<br />
⎠<br />
3<br />
3<br />
(kjo e fundit, për nxënësit shumë të mirë.)<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1, 2 në faqen 50 të Fletores së punës.<br />
+ 2 3<br />
= 5 3<br />
32<br />
<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Tema: Ushtrime dhe problema<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të paraqesë me thyesë pjesën e ngjyrosur.<br />
• Të përcaktojë thyesat plotësuese për thyesat e dhëna.<br />
• Të gjejë pjesën e një numri.<br />
thyesa.<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Ndërtimi i njohurive Vëzhgo – diskuto<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit plotësojnë detyrën 1. Vëzhgojnë fi gurat e ndara në pjesë të barabarta.<br />
Shkruajnë për secilin rast thyesën që paraqet pjesën e ngjyrosur dhe plotësuesen e saj.<br />
2<br />
3<br />
1<br />
3<br />
4<br />
6<br />
2<br />
6<br />
Ndërtimi i njohurive: Vëzhgo – diskuto<br />
- Në qoftë se nga një e plotë heqim 1 , ç’thyesë mbetet<br />
4<br />
Një e plotë e thyesës 1 4 është e barabartë me 4 4 .<br />
4<br />
1 =<br />
4<br />
4 1 3<br />
− = është plotësi i thyesës 4 4 4 4<br />
4<br />
85
KREU <strong>II</strong><br />
Nxënësit gjejnë plotësat për thyesat duke argumentuar përgjigjet.<br />
5 2<br />
→<br />
7 7<br />
3 5<br />
→<br />
8 8<br />
4 5<br />
→<br />
9 9<br />
Punojnë në grupe problemat me dhe pa ilustrime, ku zbatojnë gjetjen e pjesës së një numri.<br />
Krahasohen dhe diskutohen përgjigjet.<br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Nxënësit plotësojnë detyrën 2. Përcaktojnë:<br />
thyesa më të vogla se 1 thyesa të barabarta me 1 thyesa më të mëdha se 1<br />
1 3 4<br />
; ;<br />
2 8 9<br />
2 5 6<br />
; ;<br />
2 5 6<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1, 2 në faqen 51 të Fletores së punës.<br />
9 8 10<br />
; ;<br />
6 4 6<br />
33<br />
<br />
Objektivat<br />
Tema: Një vështrim përmbledhës mbi thyesat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë elementet e thyesës.<br />
• Të krahasojë thyesat, duke përcaktuar thyesat më të vogla, të barabarta e më<br />
të mëdha se 1.<br />
• Të kryejë veprime me numra thyesorë.<br />
Konceptet kryesore<br />
thyesa.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Ndërtimi i njohurive Mbajtje e strukturuar e shënimeve/ Krahaso – dallo<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit punojnë në dyshe, vëzhgojnë lulet në detyrën 1 dhe u përgjigjen pyetjeve:<br />
- Sa lule gjithsej janë blu e të verdha (16)<br />
⎛<br />
- Ç’pjesë e luleve janë brenda katrorit 17 ⎞<br />
⎜<br />
29<br />
⎟<br />
⎝ ⎠ etj.<br />
Ata krahasojnë e diskutojnë përgjigjet.<br />
Ndërtimi i njohurive: Mbajtje e strukturuar e shënimeve / Krahaso – dallo<br />
Nxënësit plotësojnë organizuesin grafi k në tekst, i cili është përmbledhje për thyesat.<br />
86
KREU <strong>II</strong><br />
Fjala thyesë vjen<br />
nga fjala thyej<br />
pjesa është në<br />
varësi të ndarjes<br />
elementet e thyesës<br />
4<br />
9<br />
numëruesi<br />
emëruesi<br />
Thyesa mund të jetë:<br />
- më e vogël se 1 n.q.s. numëruesi < emëruesi;<br />
- më e madhe se 1 n.q.s. numëruesi > emëruesi;<br />
- e barabartë me 1 numëruesi = emëruesi.<br />
Llojet e thyesave<br />
plotësuese n.q.s., shuma e<br />
tyre është e barabartë me 1<br />
të barabarta n.q.s., tregojnë<br />
të njëjtën pjesë<br />
Veprime me thyesat<br />
mbledhim<br />
3 4 7<br />
+ = ;<br />
7 7 7<br />
zbresim<br />
9 4 5<br />
− =<br />
14 14 14<br />
gjejmë pjesën e numrit:<br />
5<br />
e 72 = 72 : 9 = 8;<br />
8 ⋅ 5 = 40<br />
9<br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Punohet detyra 1 në Fletën e punës. Krahasohen thyesat duke vëzhguar fi gurat:<br />
2 1<br />
> ; 2 > 1 ; 1 < 2 ; 1 > 1 ; 2 ><br />
1<br />
3 3 4 4 8 8 2 3 3 6<br />
Detyrë shtëpie: Detyra 2 në faqen 52 të Fletores së punës.<br />
34<br />
<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
Tema: Shumëzimi si mbledhje e përsëritur<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë lodhjen e shumëzimit me mbledhjen.<br />
• Të zbatojë shumëzimin në situata të thjeshta problemore.<br />
• Të shndërrojë shumëzimin në mbledhje të përsëritur.<br />
shumëzimi, mbledhja.<br />
Mjetet<br />
sende të ndryshme.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Ndërtimi i njohurive Rrugëzgjidhje për të lexuar në matematikë<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
87
KREU <strong>II</strong><br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit kanë në tavolinë 12 objekte të ndryshme, si: petëza, lapsa, kube, fasule etj.<br />
I rreshtojmë sipas dëshirës.<br />
4 + 4 + 4 = 12;<br />
4 · 3 = 12;<br />
Krahasohen dhe diskutohen përgjigjet.<br />
3 + 3 + 3 + 3 = 12;<br />
3 · 4 = 12;<br />
6 + 6 = 12;<br />
6 · 2 = 12.<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Nxënësit lexojnë problemën, vëzhgojnë figurat, diskutojnë rreth veprimit që do të kryhet (mbledhje ose shumëzim).<br />
4 + 4 + 4 + 4 + 4 = 4 · 5 = 20<br />
faktorët<br />
prodhimi<br />
4 · 5 = 20<br />
Në fl etoren e shënimeve shënojnë:<br />
Shuma e disa mbledhorëve të njëjtë gjendet edhe me shumëzim.<br />
Shumëzimi është një mbledhje e përsëritur.<br />
Nxënësit punojnë detyrën 1 në rubrikën “Tani di të bëj...”. Shndërrojnë ku është e mundur mbledhjet<br />
në shumëzime:<br />
5 + 5 + 5 + 5 = 5 · 4 = 20<br />
1 + 1 + 1 + 1 = 1 · 4 = 4<br />
4 + 4 + 0 + 4 = 3 · 4 + 0 = 12<br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Punohet detyra 2. Shkruhen shumëzimet si mbledhje të përsëritura:<br />
7 · 6 = 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7<br />
5 · 8 = 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1, 2, 3 në faqen 53 të Fletores së punës (ndahen detyrat në grupe).<br />
35<br />
<br />
Objektivat<br />
Tema: Vetitë e shumëzimit<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përshkruajë vetitë e shumëzimit me fjalët e tekstit.<br />
• Të përcaktojë veti të shumëzimit që janë përdorur në detyrat e tekstit.<br />
• Të gjejë prodhimin, duke zbatuar vetitë e shumëzimit.<br />
Konceptet kryesore<br />
vetitë e shumëzimit.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Di – Dua të di – Mësova<br />
Ndërtimi i njohurive Di – Dua të di – Mësova<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
88
KREU <strong>II</strong><br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Di – Dua të di – Mësova<br />
Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e mësimit dhe u kërkon të mendojnë se çfarë dinë për shumëzimin.<br />
Nxënësit i diskutojnë njohuritë me shokun e bankës.<br />
Më pas, në tabelë mësuesi/ja plotëson tabelën e mëposhtme, duke shkruar mendimet e nxënësve në<br />
kolonën “Di”.<br />
Di Dua të di Mësova<br />
mbledhje e përsëritur 4 + 4 + 4 = 12<br />
4 · 3 = 12<br />
faktorët; prodhimi<br />
zbatohet në problema<br />
kryhet veprimi në rresht e në shtyllë<br />
Ndërtimi i njohurive: Di – Dua të di – Mësova<br />
Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të mendojnë se çfarë pyetjesh kanë për temën. I shkruan pyetjet e tyre në<br />
kolonën “Dua të di”.<br />
Di Dua të di Mësova<br />
mbledhje e përsëritur 4 + 4 + 4 = 12<br />
4 · 3 = 12<br />
faktorët; prodhimi<br />
zbatohet në problema<br />
kryhet veprimi në rresht e në shtyllë<br />
A ka shumëzimi veti si mbledhja<br />
Ku i përdorim vetitë<br />
A e gëzon vetinë e ndërrimit<br />
A e gëzon vetinë e shoqërimit<br />
A e gëzon vetinë e shpërndarjes<br />
Vetitë e shumëzimit.<br />
Vetia e ndërrimit: prodhimi nuk<br />
ndryshon kur u ndërrojmë vendin<br />
faktorëve.<br />
Vetia e shoqërimit: prodhimi i<br />
tre ose më shumë faktorëve nuk<br />
ndryshon nëse ata shoqërohen<br />
në mënyra të ndryshme.<br />
Vetia e shpërndarjes: kur një<br />
faktor zbërthehet si prodhim,<br />
prodhimi nuk ndryshon.<br />
Vetitë përdoren për të kryer më<br />
lehtë shumëzimin.<br />
Nxënësit lexojnë tekstin, duke kërkuar të gjejnë përgjigje për pyetjet e tyre, si dhe një ide që nuk e kishin<br />
parashikuar. Plotësohet kolona “Mësova”.<br />
Nxënësit punojnë detyrat 1-2 në rubrikën “Tani di të bëj...” ku zbatojnë vetitë e shumëzimit.<br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Nxënësit punojnë detyrën 4, zbatojnë vetinë e shoqërimit e të shpërndarjes për të gjetur prodhimin.<br />
5 · 3 = (5 · 2) · 3 = 10 · 3 = 30<br />
5 · (2 · 3)= 5 · 6 = 30 (vetia e shoqërimit)<br />
9 · 2 = (3 · 3) · 2 = 18<br />
8 · 5 = (4 · 2) · 5 = 40 (vetia e shpërndarjes)<br />
Nxënësit përcaktojnë vetitë që përdorin.<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1, 2 në faqen 54 të Fletores së punës.<br />
89
KREU <strong>II</strong><br />
36<br />
<br />
Objektivat<br />
Tema: Të kryejmë shumëzime me mend<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të kryejë shumëzime me mend pa vepruar me zeron.<br />
• Të zbatojë shumëzimin në problema.<br />
• Të zbulojë rregullën për të plotësuar vargjet e numrave.<br />
Konceptet kryesore<br />
shumëzimi, vargu numerik.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Rishikim në dyshe<br />
Të nxënit në bashkëpunim<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit lexojnë problemën, diskutojnë rreth veprimit që do të kryejnë. Meqë çdo ditë delfi ni ka të njëjtën<br />
sasi, përdorim shumëzimin:<br />
7 · 2 = 14 pra, 7 · 20 = 140<br />
Nxënësit diskutojnë për shembujt në libër. Kryejmë shumëzimet pa vepruar me zero, në fund shtojmë zerot.<br />
9 · 800 = <br />
9 · 8 = 72 pra, 9 · 800 = 7200<br />
Ndërtimi i njohurive: Rishikim në dyshe<br />
Nxënësit punojnë detyrat në rubrikën “Tani di të bëj...”.<br />
Në detyrat 1, 2 gjejnë prodhimet, duke argumentuar përgjigjet:<br />
6 · 3 = 18 6 · 8 = 48 6 · 800 = 4800<br />
6 · 30 = 180 6 · 80 = 480 6 · 8000 = 48000<br />
Pra, gjejmë prodhimin pa kryer veprime me zero, i shtojmë në fund.<br />
Nxënësit punojnë në grupe problemat 3, 4, ku zbatojnë shumëzimin në situata të thjeshta problemore.<br />
Përforcimi: Të nxënit në bashkëpunim<br />
Nxënësit plotësojnë 5 rreshta për trekëndëshin në fi gurë. Në fi llim zbulojnë rregullën për plotësimin e çdo<br />
rreshti të trekëndëshit.<br />
1<br />
2 4<br />
3 6 9<br />
4 8 12 16<br />
5 10 15 20 25<br />
6 12 18 24 30 36<br />
7 14 21 28 35 42 49<br />
8 16 24 32 40 48 56 64<br />
9 18 27 36 45 54 63 72 81<br />
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100<br />
90
KREU <strong>II</strong><br />
Numri i i parë shumëzohet me 2, 3, 4..., derisa të shumëzohet me veten e tij.<br />
Pra, numri i fundit në rreshtin 100, do të jetë 1000. Nxënësit zbulojnë edhe veti të tjera, duke parë numrat<br />
me ngjyrë të njëjtë.<br />
Detyrë shtëpie: Detyra 1 në faqen 54 të Fletores së punës.<br />
37<br />
<br />
Objektivat<br />
Tema: Të kryejmë shumëzime të tjera me mend<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të kryejë shumëzimin me mend pa vepruar me zeron.<br />
• Të zbatojë vetitë e shumëzimit për të gjetur prodhimin.<br />
• Të zbatojë shumëzimin në situata të thjeshta problemore.<br />
Konceptet kryesore<br />
shumëzimi.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Ndërtimi i njohurive Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit lexojnë problemën, diskutojnë rreth veprimit që do të kryejnë.<br />
Meqë reklama zgjat 30 sekonda çdo herë, atëherë shumëzojmë:<br />
2 · 3 = 6, atëherë 20 · 30 = 600.<br />
Nxënësit krahasojnë e diskutojnë përgjigjet.<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Nxënësit diskutojnë për të gjetur prodhimin: 40 · 60 = ....<br />
Përdorim shumëzimin brenda tabelës pa vepruar me zerot:<br />
40 · 60 = 2400<br />
Përdorim vetitë e shumëzimit:<br />
20 · 30 = (2 · 10) · (3 · 10)<br />
= (2 · 3) · (10 · 10)<br />
= 6 · 100<br />
= 600<br />
Nxënësit diskutojnë për shembujt e tjerë të zgjidhur në tekst, duke argumentuar zgjidhjet.<br />
Ata gjejnë me mend prodhimet në detyrën 1, 2 të rubrikës “Tani di të bëj...”.<br />
Kryejnë shumëzimet brenda tabelës, pra nuk veprojnë me zerot, por i shtojnë në fund:<br />
40 · 30 = 1200<br />
Nxënësit punojnë në grupe problemat 3, 4.<br />
91
KREU <strong>II</strong><br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Nxënësit punojnë detyrën në rubrikën “Mendo”.<br />
- Gjej cilët jemi ne Shuma jonë është 100, prodhimi ynë 2400.<br />
(60 dhe 40) 60 + 40 = 100<br />
60 · 40 = 2400<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1,2 në faqen 55 të Fletores së punës.<br />
38<br />
<br />
Objektivat<br />
Tema: Shumëzimi i një numri dyshifror me një numër njëshifror<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të zbatojë shumëzimin në situata të thjeshta problemore.<br />
• Të gjejë prodhimin e një numri dyshifror me një numër njëshifror.<br />
• Të plotësojë faktorin që mungon.<br />
Konceptet kryesore<br />
shumëzimi.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Ndërtimi i njohurive Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit lexojnë problemën, diskutojnë për veprimin që do të kryejnë.<br />
Meqë duam të gjejmë sasinë e përgjithshme për 3 pjesë të barabarta përdorim shumëzimin.<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Nxënësit vëzhgojnë mënyrën se si është kryer shumëzimi. Rruga që duhet ndjekur për të kryer shumëzimin:<br />
1<br />
24<br />
· 3<br />
---------------<br />
2<br />
shumëzojmë njëshet<br />
1<br />
24<br />
· 3<br />
--------------<br />
72<br />
shumëzojmë dhjetëshet<br />
Disa nxënës mund të zgjidhin nga në tabelë e shembujve të tjerë në tekst, duke argumentuar zgjidhjen.<br />
Nxënësit kryejnë shumëzimet në shtyllë në detyrën 1 të rubrikës “Tani di të bëj...”.<br />
Ata punojnë në grupe problemat 2, 3, 4, ku zbatojnë shumëzimin e një numri dyshifror me një numër njëshifror.<br />
92<br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Gjehen shifrat që mungojnë:<br />
1 1 1 1 8 8<br />
· 9<br />
---------------<br />
· 1<br />
--------------<br />
· 6<br />
--------------<br />
9 9 1 1 5 2 8<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1, 2 në faqen 56 të Fletores së punës.
KREU <strong>II</strong><br />
39<br />
<br />
Objektivat<br />
Tema: Shumëzimi i një numri treshifror me një numër njëshifror<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të gjejë prodhimin e një numri treshifror me një numër njëshifror në shtyllë.<br />
• Të zbatojë shumëzimin në problema.<br />
• Të hartojë situata të thjeshta problemore ku përdoret shumëzimi.<br />
Konceptet kryesore<br />
shumëzimi.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Shkëmbe një problemë<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit lexojnë problemën në tekst, diskutojnë për veprimin që përdorin.<br />
Meqë duam numrin e përgjithshëm të vizitorëve përdorim shumëzimin:<br />
1 javë = 7 ditë<br />
239 · 7<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuar në matematikë<br />
Nxënësit diskutojnë për rrugën që do të ndjekin për të gjetur prodhimin e një numri treshifror me një numër<br />
njëshifror:<br />
6<br />
239<br />
· 7<br />
----------------<br />
3<br />
2 6<br />
shumëzojmë njëshet<br />
26<br />
239<br />
· 7<br />
---------------<br />
72<br />
shumëzojmë dhjetëshet<br />
239<br />
· 7<br />
shumëzojmë qindëshet<br />
----------------<br />
1673<br />
Vërejmë se si janë zgjidhur shembujt në tekst, që mund të punohen nga disa nxënës në tabelë, duke<br />
argumentuar zgjidhjen.<br />
Kryejnë shumëzimet në detyrën 1 të rubrikës “Tani di të bëj...”.<br />
Përforcimi: Shkëmbe një problemë<br />
Secili grup harton nga një situatë të thjeshtë problemore (ku zbatohet shumëzimi) për grupet e tjera.<br />
Nxënësit e grupeve të tjera zgjidhin problemat për një kohë të caktuar.<br />
Detyrë shtëpie: Detyra 1 në faqen 56 të Fletores së punës.<br />
93
KREU <strong>II</strong><br />
40<br />
<br />
Objektivat<br />
Tema: Shumëzimi i një numri treshifror me një numër njëshifror<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të kryejë shumëzimet në shtyllë.<br />
• Të zbatojë shumëzimin në situata të thjeshta problemore.<br />
• Të hartojë problema ku zbatohet shumëzimi.<br />
Konceptet kryesore<br />
shumëzimi.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Shkëmbe një problemë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Shkrim i shpejtë<br />
Në një lojë stafetë mes grupeve gjejnë prodhimet me mend në fi shat e përgatitura:<br />
8 · 7 = 20 · 50 = 8 · 1000 =<br />
60 · 5 = 40 · 70 = 7 · 5000 =<br />
40 · 4 = 50 · 60 = 6 · 5000 =<br />
60 · 8 = 90 · 10 = 9 · 8000 =<br />
Përcaktohet grupi fi tues.<br />
Ndërtimi i njohurive: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Kryehen shumëzimet në shtyllë në detyrën 1, duke krahasuar përgjigjet me njëri-tjetrin.<br />
Nxënësit zgjidhin problemat 3, 4 të ndarë në grupe. Ata zbatojnë grafi kun T.<br />
Problema 4<br />
Të dhënat:<br />
532 vizitorë në 1 javë.<br />
Në 1 muaj<br />
1 muaj = 4 javë<br />
Të dhënat:<br />
628 vizitorë në fundjavë.<br />
Shkurto – 4 fundjava<br />
Numri i vizitorëve në 4 fundjava<br />
Zgjidhje:<br />
- Sa është numri mesatar i vizitorëve në 1 muaj<br />
1<br />
532<br />
· 4<br />
---------------<br />
2128 Përgjigje: 2128 vizitorë është numri mesatar në 1 muaj.<br />
Zgjidhje:<br />
- Sa është numri i vizitorëve në fundjavat e shkurtit<br />
13<br />
628<br />
· 4<br />
----------------<br />
2512 Përgjigje: Në fundjavat e shkurtit ka 2512 vizitorë.<br />
Nxënësit diskutojnë rreth zgjidhjeve. Gjejnë shumën dhe ndryshesën në detyrën 5.<br />
94
KREU <strong>II</strong><br />
Përforcimi: Shkëmbe një problemë<br />
Klasa ndahet në grupe. Secili grup përgatit nga një problemë ku zbatohet shumëzimi për grupin tjetër.<br />
Nxënësit zgjidhin problemën për një kohë të caktuar.<br />
Detyrë shtëpie: Problema 2 në faqen 57 të Fletores së punës.<br />
41<br />
<br />
Objektivat<br />
Tema: Raste të veçanta shumëzimi<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të gjejë prodhimet e numrave me dhjetëshe e qindëshe të plota në rresht.<br />
• Të gjejë prodhimin e një numri treshifror me një numër njëshifror në shtyllë.<br />
• Të plotësojë prodhimet në shtyllë me numrat që mungojnë.<br />
Konceptet kryesore<br />
shumëzimi.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Ndërtimi i njohurive Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Nxënësit diskutojnë për veprimin që do të përdorin.<br />
Për të gjetur rezultatin e një madhësie që përsëritet përdorim shumëzimin:<br />
406 · 7 =<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Nxënësit diskutojnë për rrugën që do të ndjekin për të kryer shumëzimin:<br />
4<br />
406<br />
· 7<br />
---------------<br />
2<br />
shumëzojmë njëshet<br />
4<br />
406<br />
· 7<br />
---------------<br />
42<br />
shumëzojmë dhjetëshet<br />
4<br />
406<br />
· 7<br />
---------------<br />
2842<br />
shumëzojmë qindëshet<br />
Vërejmë që çdo numër i shumëzuar me zero është i barabartë me zero.<br />
Nxënësit diskutojnë për raste të tjera shumëzimi:<br />
800 500<br />
· 2 · 8<br />
---------------- ------------<br />
1600 4000<br />
95
KREU <strong>II</strong><br />
Shumëzojmë vetëm me shifrën e plotë dhe zerot i shtojmë në fund, duke ruajtur rendet.<br />
Nxënësit punojnë detyrat në rubrikën “Tani di të bëj...”.<br />
Gjejnë prodhimin në detyrën 1 në shtyllë.<br />
Në detyrën 2 gjejmë prodhimin në rresht:<br />
3 · 300 = 900 40 · 200 = 8000<br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Nxënësit gjejnë numrat që mungojnë:<br />
2 12<br />
1 4 7 3 2 2 1 3 6<br />
· 3 · 4 · 4<br />
--------------- -------------- --------------<br />
3 4 1 1 2 8 8 5 4 4<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1-3 në faqen 57 të Fletores së punës.<br />
42<br />
<br />
Tema: Ushtrime dhe problema<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të gjejë prodhimet në shtyllë, duke përcaktuar rrugët që do të ndjekë.<br />
• Të zbatojë shumëzimin në situata të thjeshta problemore.<br />
• Të hartojë situata problemore, ku përdoret shumëzimi.<br />
Konceptet kryesore<br />
shumëzimi.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Harta semantike<br />
Ndërtimi i njohurive Grupi i ekspertëve<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Harta semantike<br />
Kujtojmë me nxënësit se çfarë kanë mësuar për problemat, duke plotësuar një organizues grafi k.<br />
kërkesa<br />
të dhënat<br />
mbledhja<br />
zbritja<br />
gjithsej<br />
Problema<br />
shumëzimi<br />
mbetën<br />
më shumë<br />
më pak<br />
përgjigje<br />
96<br />
Nxënësit krijojnë një situatë të thjeshtë problemore, ku të zbatohet shumëzimi.
KREU <strong>II</strong><br />
Ndërtimi i njohurive: Grupi i ekspertëve<br />
Nxënësit numërojnë nga 1 deri në 4 dhe formojnë grupe nga 4 vetë:<br />
Nxënësit me numrin 1 grupohen dhe zgjidhin problemën e parë;<br />
Nxënësit me numrin 2 zgjidhin problemën e dytë;<br />
Nxënësit me numrin 3 zgjidhin problemën e tretë;<br />
Nxënësit me numrin 4 grupohen dhe zgjidhin problemën e katërt.<br />
Pasi diskutojnë për zgjidhjen, nxënësit rikthehen në grupet fi llestare, ku secili do të argumentojë zgjidhjen<br />
e problemës që kishte.<br />
Problema 1<br />
Të dhënat:<br />
Zgjidhja:<br />
Nga e hëna – në të shtunë 45 minuta për shpërndarjen<br />
Të dielën – 125 minuta<br />
1 javë - minuta<br />
- Sa minuta duhen për të shpërndarë gazetat për<br />
6 ditë të javës<br />
3<br />
45<br />
· 6<br />
-------------<br />
270<br />
- Sa minuta duhen në një javë për të shpërndarë<br />
gazetat<br />
270<br />
+ 125<br />
---------------<br />
395<br />
Përgjigje: 395 minuta duhen për të shpërndarë<br />
gazetat.<br />
Në të njëjtën mënyrë veprohet edhe për problemat e tjera.<br />
Paraqiten problemat nga disa nxënës përfaqësues të grupeve të ndryshme.<br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Kryejmë shumëzimet në shtyllë:<br />
59 81 115<br />
· 7 · 9 · 8<br />
------------- ------------ ------------<br />
413 729 920<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1-2 në faqen 57 të Fletores së punës.<br />
97
KREU <strong>II</strong><br />
43<br />
<br />
Tema: Një vështrim ndryshe<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përdorë shumëzimet e tabelës për të kryer shumëzime me dhjetëshe e<br />
qindëshe të plota.<br />
• Të gjejë prodhimet në shtyllë, duke zbatuar rrugët që ndjekin për shumëzimin.<br />
• Të hartojë situata të thjeshta problemore, ku zbatohet shumëzimi.<br />
shumëzimi.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Harta semantike<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Harta semantike<br />
Kujtojnë ç’kemi mësuar për shumëzimin.<br />
Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Shkrim i shpejtë<br />
në problema<br />
në rresht<br />
në shtyllë<br />
vetitë e shumëzimit<br />
Shumëzimi<br />
prodhimi<br />
brenda tabelës<br />
faktorët<br />
98<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Kujtojmë rrugët që kemi ndjekur për të kryer një shumëzim në shtyllë:<br />
1<br />
46 shumëzojmë njëshet<br />
· 3 shumëzojmë dhjetëshet<br />
-------------<br />
138<br />
53 shumëzojmë njëshet<br />
574 shumëzojmë dhjetëshet<br />
· 8 shumëzojmë qindëshet<br />
---------------<br />
4592<br />
Për të kryer shumëzimin me dhjetëshe e qindëshe të plota përdorim shumëzimet e tabelës:<br />
7 · 4 = 28<br />
7 · 40 = 280<br />
7 · 400 = 2800<br />
70 · 40 = 2800<br />
Nxënësit punojnë detyrat 1, 2, kryejnë shumëzimet në rresht e në shtyllë.<br />
Përforcimi: Shkëmbe një problemë<br />
Secili grup përgatit nga një problemë (ku zbatohet shumëzimi) për grupin tjetër.<br />
Nxënësit zgjidhin problemën për një kohë të caktuar.<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1, 2 në faqen 58 të Fletores së punës.
KREU <strong>II</strong><br />
44<br />
<br />
Tema: Problema<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të zbatojë shumëzimin në situata të thjeshta problemore.<br />
• Të përdorë të dhënat e tabelës për të zgjidhur problemat.<br />
• Të gjejë prodhimet në shtyllë.<br />
Konceptet kryesore<br />
problema.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Stuhi mendimesh<br />
Grupi i ekspertëve<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Stuhi mendimesh<br />
Cilat janë elementët e zgjidhjes së problemës<br />
- Të dhënat,<br />
- Kërkesa,<br />
- Veprimi,<br />
- Përgjigjet.<br />
Ndërtimi i njohurive: Grupi i ekspertëve<br />
Nxënësit ndahen në grupe me nga 6 nxënës, duke numëruar nga 1 në 6.<br />
Nxënësit me numër 1 grupohen për të zgjidhur problemën 1. Kështu veprojnë edhe nxënësit me numrat<br />
2, 3, 4, 5, 6 për zgjidhjen e problemave 2, 3, 4, 5, 6. Pasi diskutojnë për zgjidhjet e problemave, kthehen në<br />
grupet fi llestare, ku secili nxënës argumenton zgjidhjen e problemës që kishte. Për të zgjidhur problemat do të<br />
përdoren të dhënat e tabelës.<br />
Problema 1<br />
Të dhënat:<br />
Dreka e veçantë – 520 L<br />
5 shokë<br />
5 racione <br />
Zgjidhja:<br />
- Sa lekë do të kushtojnë 5 racione<br />
520<br />
· 5<br />
---------------<br />
2600 Përgjigje: 2600 L do të kushtojnë 5 racionet.<br />
Në të njëjtën mënyrë veprohet edhe për problemat e tjera.<br />
Nxënës nga grupe të ndryshme paraqesin zgjidhjen e problemave para klasës.<br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Nxënësit gjejnë prodhimet në shtyllë:<br />
408 · 2 = 673 · 8 = 458 · 9 =<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1, 2 në faqen 59 të Fletores së punës.<br />
99
KREU <strong>II</strong><br />
45<br />
<br />
Tema: Të kontrolloj njohuritë e mia<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të gjejë prodhimin me dhjetëshe e qindëshe të plota.<br />
• Të përdorë vetitë e shumëzimit për të gjetur prodhimet.<br />
• Të zbatojë shumëzimin në situata të thjeshta problemore.<br />
Konceptet kryesore<br />
shumëzimi.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Mbajtje e strukturuar e shënimeve/ Krahaso – dallo<br />
Përforcimi<br />
Rishikim në dyshe<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Shkrim i shpejtë<br />
Në formë stafete me grupe, nxënësit gjejnë prodhimet brenda tabelës:<br />
9 · 8 = 4 · 5 = 6 · 8 =<br />
7 · 2 = 6 · 7 = 4 · 9 =<br />
6 · 7 = 8 · 9 = 5 · 6 =<br />
5 · 8 = 7 · 5 = 8 · 8 =<br />
Ndërtimi i njohurive: Mbajtje e strukturuar e shënimeve / Krahaso – dallo<br />
Nxënësit plotësojnë një organizuar grafik me njohuritë e marra për shumëzimin. Krahasojnë njohuritë e marra.<br />
në problema<br />
Shumëzimi<br />
prodhimi<br />
faktor<br />
faktor<br />
në rresht<br />
në shtyllë<br />
vetitë e shumëzimit<br />
e ndërrimit e shoqërimit e shpërndarjes<br />
Nxënësit punojnë detyrat në tekst.<br />
Në detyrën 1 gjejnë prodhimet në shtyllë, duke zbatuar rrugët që kanë mësuar, përdorin vetitë e shumëzimit<br />
për të gjetur prodhimin. 5 · 8 · 7<br />
5 · (8 · 7) = 5 · 56 = 280<br />
(5 · 8) · 7 = 40 · 7 = 280<br />
6 · 5 · 9<br />
(6 · 5) · 9 = 30 · 9 = 270<br />
6 · (5 · 9) = 6 · 45 = 270<br />
100<br />
Përforcimi: Rishikim në dyshe<br />
Nxënësit punojnë problemat 4, 5, 6 të ndarë në tri grupe. Zbatojnë shumëzimin në problema.<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1-4 në faqen 60 të Fletores së punës (ushtrimet ndahen në grupe).
KREU <strong>II</strong><br />
46<br />
<br />
Tema: Vetitë e përdasisë<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë vetitë e shumëzimit që përdoren për të lehtësuar veprimin.<br />
• Të zbatojë vetinë e përdasisë në lidhje me mbledhjen.<br />
• Të zbatojë vetinë e përdasisë në lidhje me zbritjen.<br />
Konceptet kryesore<br />
vetia e përdasisë.<br />
Mjetet<br />
teksti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Di – Dua të di – Mësova<br />
Di – Dua të di – Mësova<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Di – Dua të di – Mësova<br />
Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të diskutojnë me shokun e bankës për vetitë e shumëzimit dhe plotëson<br />
tabelën DDM. Shkruan idetë e nxënësve në kolonën “Di”.<br />
Di Dua të di Mësova<br />
- vetia e ndërrimit<br />
- vetia e shoqërimit<br />
- vetia e shpërndarjes<br />
Ndërtimi i njohurive: Di – Dua të di – Mësova<br />
Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të mendojnë se ç’pyetje kanë për temën, si dhe shkruan pyetjet e tyre në<br />
kolonën “Dua të di”.<br />
Di Dua të di Mësova<br />
- vetia e ndërrimit<br />
- vetia e shoqërimit<br />
- vetia e shpërndarjes<br />
- A kanë lidhje vetitë e zbritjes me mbledhjen<br />
- A kanë lidhje vetitë e zbritjes me zbritjen<br />
- Vetia e përdasisë nga e djathta në lidhje<br />
me mbledhjen: 7 · 4 = (5 + 2) · 4.<br />
- Vetia e përdasisë nga e majta në<br />
lidhje me mbledhjen: 6 · 8 = 6 · (5 +3).<br />
- Vetia e përdasisë nga e majta në<br />
lidhje me zbritjen: 5 · 7 = 5 · (10 – 3).<br />
- Veta e përdasisë nga e djathta në<br />
lidhje me zbritjen: 6 · 4 = (10 – 4) · 4.<br />
Nxënësit do të lexojnë tekstin, duke kërkuar të gjejnë përgjigje për pyetjet e tyre, si dhe ndonjë ide që nuk<br />
e kishin parashikuar.<br />
Mësuesi/ja shënon në kolonën “Mësova” mendimet e nxënësve.<br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Nxënësit zbatojnë vetitë e përdasisë në lidhje me mbledhjen e me zbritjen në detyrat e rubrikës “Tani di të bëj...”.<br />
Detyrë shtëpie: Detyra 1-5 në faqen 61 të Fletores së punës.<br />
101
KREU <strong>II</strong><br />
47<br />
<br />
Tema: Kur përdoret pjesëtimi<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të nxjerrë përfundime se pjesëtimi ndan ose grupon numra në pjesë të barabarta.<br />
• Të njehsojë pjesëtime të ndryshme me numra brenda tabelës.<br />
• Të zgjidhë problema me veprimin e pjesëtimit.<br />
Konceptet kryesore<br />
pjesëtimi, problema.<br />
Mjetet<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Të nxënit në bashkëpunim<br />
Përforcimi<br />
Rishikim në grupe<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Mësuesi/ja bën njohjen me temën e mësimit të paraqitur në tabelë. Shtrohet para nxënësve situata<br />
problemore.<br />
Vizatoni në fl etore 18 rrathë.<br />
- Si mund të ndajmë numrin 2 në pjesë të barabarta<br />
Lihen nxënësit të punojnë për 1-2 minuta dhe pastaj ata mund japin përgjigje të ngjashme:<br />
Nxënësi 1: - Numri 18 ndava në 3 pjesë me rreshtimin<br />
3 me 6, pra 3 rreshta nga 6 rrathë.<br />
Nxënësi 2: Numrin 18 e grupova në dy grupe me nga 9 rrathë.<br />
Pra, u formuan 2 nënbashkësi me nga 9 rrathë.<br />
6<br />
6<br />
6<br />
18<br />
Nxënësi 3: Numrin 18 e rreshtova në 3 me 6 dhe e copëtova<br />
sipas shtyllave dhe më dolën 6 shtylla me nga 3 rrathë.<br />
Nxënësi 4: E ndava numrin 18 me zbritje te njëpasnjëshme:<br />
18 – 6 – 6 – 6 ose në 18 – 3 – 3 – 3 – 3 – 3 – 3, 18 – 9 – 9.<br />
3 6-ta 6 3-sha 2 9-ta<br />
Mësuesi/ja: Siç e shikoni, ju keni përdorur disa mënyra për të ndarë numrin në njësi të barabarta me ndarje,<br />
me copëtim, me grupim apo zbritje të njëpasnjëshme. Mënyra më e lehtë në këto raste është pjesëtimi.<br />
Në pjesëtim kufi zat emërohen:<br />
18 : 3 = 6<br />
i pjesëtueshmi pjesëtuesi herësi<br />
102<br />
ndryshe është prodhim është faktor tregon sa herë është 3-shi te 18-a
KREU <strong>II</strong><br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit në bashkëpunim<br />
Hapet teksti dhe nxënësit lexojnë problemën dhe diskutojnë rreth saj, duke kujtuar çfarë dallojnë te<br />
problema.<br />
1. Të dhënat 24 biskota, 4 fëmijë<br />
2. Kërkesa Sa biskota do të marrë secili<br />
3. Zgjidhja me veprim 24 : 4 = 6<br />
4. Përgjigja Secili fëmijë mori nga 6 biskota.<br />
Pra, cila është mënyra më e shkurtër për të ndarë numrat në pjesë të barabarta (pjesëtimi)<br />
Problema 2: Lexohet problema dhe nxënësit grupojnë karamelet.<br />
- Sa qese me karamele përgatiti Rozi<br />
50 : 5 = 10 numri i qeseve<br />
karamele gjithsej<br />
karamele<br />
Pra, mënyra më e shkurtër është pjesëtimi.<br />
Në rubrikën “Tani di të bëj...” plotësohet me gojë dhe shkrim në tekst nga të gjithë nxënësit zinxhir ushtrimi 1,<br />
duke vepruar në këtë mënyrë:<br />
42 : 6 = 7, ku numri 42 është i pjesëtueshmi, 6 është pjesëtuesi dhe numri 7 është herësi.<br />
14 : 2 = 7, 14 i pjesëtueshmi, 2 pjesëtuesi dhe numri 7 është herësi.<br />
36 : 4 = 9, 36 i pjesëtueshmi, 2 pjesëtuesi dhe numri 9 është herësi.<br />
Problema 2. Dalin 27 nxënës para klasës dhe ulen në nga 3 nxënës në çdo bankë.<br />
Numërojmë sa banka u plotësuan me nxënës (9)<br />
- Çfarë veprimi duhet të përdorim kur ndajmë ose grupojmë<br />
Veprimin e pjesëtimit: 27 : 3 = 9 banka<br />
Përforcimi: Rishikim në grupe<br />
Ndahet klasa në tri grupe dhe secili grup do të zgjidhë nga një problemë të shoqëruar me kërkesë, skemë,<br />
veprim, veprim e përgjigje, p.sh.: problemën 4.<br />
- Sa lekë kushton një kg portokaj<br />
18<br />
18 : 3 = 6 lekë 18 18<br />
:<br />
18<br />
Përgjigje: 1 kg portokaj kushton 6 lekë.<br />
18 : 3<br />
Zgjidhet nga një përfaqësues nga secili grup dhe tregon në tabelë se si ka vepruar për të zgjidhur<br />
problemën.<br />
Bëhet vlerësimi i nxënësve dhe konkluzioni i orës së mësimit.<br />
Detyrë shtëpie: Detyra 1, 2, 4 në faqen 61 të Fletores së punës (me grupe).<br />
103
KREU <strong>II</strong><br />
48<br />
<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Tema: Pjesëtimi me numrat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të riprodhojë me shkrim faktet e pjesëtimit brenda tabelës.<br />
• Të njehsojë pjesëtimin dhe provën me numrat e dhënë.<br />
• Të zgjidhë situata problemore me veprimin e pjesëtimit.<br />
pjesëtimi, prova, problema.<br />
Loja (stafetë) me grupe<br />
Të nxënit në bashkëpunim<br />
Diskutim në grup<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Loja (stafetë) në grupe<br />
Njihen nxënësit me punën që do të bëjnë dhe secila skuadër pajiset me nga një fi shë, ku është parashikuar<br />
që çdo nxënës të ketë nga një pjesëtim.<br />
Grupi I dhe <strong>II</strong>I Grupi <strong>II</strong> dhe V Grupi VI dhe VI<br />
35 : 7 48 :6 64 : 8 70 : 10 49 : 7 45 : 5<br />
72 : 8 54 : 9 27 : 3 48 : 8 56 : 8 36 : 9<br />
63 : 9 81 : 9 56 : 7 36 : 4 35 : 7 72 : 9<br />
Secili nxënës emërton herësin dhe ia pason fl etën shokut pasardhës.<br />
Në përfundim të punës grupet kontrollojnë rezultatet sipas ushtrimeve të dhëna mësipër, zbulojnë vetë<br />
gabimet, shpallen grupet fi tuese.<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit në bashkëpunim<br />
Ftohen nxënësit të lexojnë problemën dhe të nënvizojnë të dhënat e saj. Pasi kuptojnë kërkesën e problemës<br />
kalojnë te zgjidhja.<br />
3600 : 4 = 900<br />
pesha e 4 patkonjve 4 këmbë 4 patkonj pesha e 1 patkoi<br />
Pasi emërtohen kufi zat në pjesëtim dhe roli që ato luajnë në problemë mësuesi/ja sqaron:<br />
Për të pjesëtuar numra të mëdhenj treshifrorë e katërshifrorë me dhjetëshe të plota do të bëhet me mend<br />
pjesëtimi brenda tabelës, pastaj do të shtohen zerot, p.sh.:<br />
3600 : 4 = 900 480 : 6 = 80<br />
36 : 4 = 9 48 : 6 = 8<br />
Nxënësi do të bëjë pjesëtimin me mend brenda tabelës dhe, për t’u siguruar që e ka bërë saktë pjesëtimin,<br />
bëhet prova me anë të shumëzimit.<br />
72 : 8 = 9, sepse 9 · 8 = 72<br />
630 : 7 = 90, sepse 90 · 7 = 630<br />
104
KREU <strong>II</strong><br />
Nxënësit, zinxhir, bëjnë pjesëtimin dhe provën me shumëzim.<br />
Mësuesi/ja ndërhyn: Veprimi i shumëzimit shërben si provë e pjesëtimit.<br />
Punohet rubrika “Tani di të bëj...”. Ndahet klasa në grupe dhe secili grup do të punojë nga 6 pjesëtime (dhe<br />
do të bëjë provën për secilin).<br />
Pastaj do të jepet nga një situatë problemore nga detyra 2.<br />
Lihen nxënësit 5-7 minuta të punojnë të pavarur. Mësuesi/ja u kërkon nxënësve që të shkëmbejnë fletoret<br />
me grupin tjetër, për të kontrolluar pjesëtimet dhe zgjidhjen e situatës problemore.<br />
Pas 1-2 minutash, çdo skuadër zgjedh një përfaqësues, i cili del në tabelë dhe lexon përfundimet.<br />
Bëhet vlerësimi i nxënësve.<br />
Përforcimi: Diskutim në grup<br />
Jepet për të punuar problema 3, detyra e fundit. Ndahen nxënësit në grupe me nga 4 nxënës. Lihen nxënësit<br />
të studiojnë individualisht problemën, duke gjetur dhe zgjidhjen e saj për 5 minuta. Kalohet në diskutimin së<br />
bashku me shokët e grupit, duke u bazuar në pikat e dhëna në tabelë.<br />
1. Skema<br />
2. Të dhënat<br />
3. Zgjidhja e problemës<br />
4. Përgjigja<br />
140<br />
Nxënësi 1: bën skemën - Mendoj se skema të ndahet<br />
në 7 pjesë (aq ditë sa ka java).<br />
Nxënësi 2: vendos të dhënat e problemës në diagram.<br />
Nxënësi 3: zgjidh problemën, kryhen veprimin e pjesëtimit:<br />
40 : 7 = 20<br />
140 7<br />
:<br />
20<br />
140:7<br />
Nxënësi 4: jep përgjigjen: Çdo ditë Andi lexon nga 20 faqe.<br />
Diskutohet rreth rrugës që kanë ndjekur nxënësit për zgjidhjen e problemës.<br />
Bëhet vlerësimi i nxënësve.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1, 2, 3 në faqet 61-62 të Fletores së punës.<br />
105
KREU <strong>II</strong><br />
49<br />
<br />
Tema: Pjesëtimi i një numri dyshifror<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përshkruajë me fjalët e veta veprimin e pjesëtimit.<br />
• Të shfrytëzojë hapat e pjesëtimit në shtyllë për emërtimin e herësit.<br />
• Të pjesëtojë numra dyshifrorë me numra njëshifrorë.<br />
Konceptet kryesore<br />
pjesëtimi, herësi, prova.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Të nxënit në bashkëpunim<br />
Rishikim në dyshe<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Shkrim i shpejtë<br />
Mësuesi/ja kërkon nga nxënësit që të shkruajnë për 2-3 minuta ato që dinë për veprimin e pjesëtimit dhe si<br />
e kuptojnë këtë veprim. Kur koha e planifi kuar përfundon, ftohen nxënësit të lexojnë:<br />
Nxënësi 1: Pjesëtimi është veprim i kundërt i shumëzimit.<br />
Veprimi i pjesëtimit ndan, grupon dhe cakton numrin në pjesë të barabarta.<br />
Nxënësi 2: Në veprimin e pjesëtimit kufi zat emërtohen:<br />
i pjesëtueshmi, pjesëtuesi dhe herësi.<br />
Nxënësi 3: Pjesëtimi është veprim që shkruhet me dy pika (:).<br />
Pjesëtimi përdoret dhe në zgjidhjen e problemave.<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit në bashkëpunim<br />
Pasi mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e mësimit, të cilën e shkruan në tabelë, i fton nxënësit të lexojnë<br />
hapat që duhen ndjekur për të bërë pjesëtimin e një numri dyshifror me një numër njëshifror (për rreth 3-4<br />
minuta). Pastaj paraqet në tabelë pjesëtimin e numrave.<br />
54 : 3 = 18 3-shi te 5-sa hyn 1 herë, shumëzojmë 1 · 3 = 3<br />
- 3 Vendosim 3-shin poshtë 5-ës dhe bëjmë zbritjen 5 – 3 = 2<br />
---- Ulim 4-ën poshtë 2-shit dhe formohet numri 24.<br />
24 3-shi te 24-a hyn 8 herë, shumëzojmë 8 · 3 = 24.<br />
- 24 Bëhet zbritja 24 – 24 = 0.<br />
-----<br />
0<br />
Nxënësit japin mendime, në bashkëpunim me njëri-tjetrin, për të gjetur herësin 18, duke ndjekur hapat e<br />
mësipërm. Për t’u siguruar në saktësinë e pjesëtimit duhet shumëzuar:<br />
18<br />
· 3<br />
-----<br />
54<br />
Kjo është prova me pjesëtim.<br />
106
Ndalen te rasti i veçantë kur pjesëtohet numri.<br />
5 5 : 5 = 1<br />
-5<br />
____<br />
= 5<br />
____<br />
0<br />
Prova<br />
1 1<br />
⋅ 5<br />
____<br />
5 5<br />
Kështu si pjesëtimi i numrit 55 me 5 do të kenë herësin 11 të gjithë numrat e njëjtë dyshifrorë si:<br />
22:2, 33:3, 44:4....<br />
Pastaj, për të provuar veten, nxënësit do të kryejnë në tekst pjesëtimet me numrat:<br />
36:4, 49:7, 46:7;...<br />
Pas kryerjes së këtyre pjesëtimeve, nxënësit tregojnë hapat që kanë kaluar për të gjetur herësin dhe provën.<br />
KREU <strong>II</strong><br />
Përforcimi: Rishikim në dyshe<br />
Mësuesi/ja kërkon nga nxënësit të tregojnë se çfarë të rejash mësuan në këtë mësim.<br />
Nxënësi 1: bën pjesëtimin në shtyllë me numra dyshifrorë.<br />
Nxënësi 2: kryen rastin e veçantë të pjesëtimit të numrave: 66:6, 77:7, 88:8,....<br />
Nxënësi 3: ndjek hapat që duhen ndjekur në pjesëtim.<br />
Nxënësi 4: bën provën e pjesëtimit...<br />
Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të punojnë në tekst rubrikën “Tani di të bëj...”. Pasi kryejnë individualisht<br />
pjesëtimet dhe bëjnë provën, nxënësit e këmbejnë librin me shokun e bankës për të kontrolluar saktësinë e<br />
kryerjes së ushtrimeve.<br />
Në fund, nxënësit lexojnë zinxhir përfundimet e gjetura, duke treguar herësin dhe provën.<br />
Më pas bëhet vlerësimi i nxënësve dhe konkluzionet e orës së mësimit.<br />
Detyrë shtëpie: Detyra 1 në faqen 62 të Fletores së punës.<br />
50<br />
<br />
Tema: Pjesëtimi me mbetje<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të identifi kojë mbetjen në veprimin e pjesëtimit.<br />
• Të shfrytëzojë hapat e pjesëtimit në shtyllë për emërtimin e herësit dhe mbetjes.<br />
• Të gjejë kufizat që i mungojnë (pjesëtuesi, i pjesëtueshmi) në veprimin e pjesëtimit<br />
me mbetje.<br />
pjesëtimi, mbetja, prova.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Ndërtimi i njohurive Të nxënit në bashkëpunim<br />
Përforcimi<br />
Imagjinatë e drejtuar<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Mësuesi/ja kërkon nga nxënësit që brenda 5 minutave të kryejnë pjesëtimin e numrit 38 : 3 në mënyrë<br />
individuale, pastaj të diskutojnë me shokun e bankës për hapat që kanë ndjekur në pjesëtimin si më poshtë:<br />
107
KREU <strong>II</strong><br />
3 8 : 3 = 1 2<br />
- ____<br />
3<br />
0 8<br />
____ 6<br />
2<br />
3-shi te 3-shi hyn 1 herë: 1 · 3 = 3<br />
Vendosim 3-shin poshtë 3-shit dhe zbresim: 3 – 3 = 0<br />
Ulim 8-ën, 3-shi te 8-a hyn 2 herë: 2 · 3 = 6<br />
Vendosim 6-ën poshtë 8-ës dhe zbresim: 8 – 6 = 2<br />
Mësuesi/ja pyet: Sa doli herësi (12)<br />
108<br />
Çfarë vini re në këtë pjesëtim Në fund mbeti numri 2.<br />
Këtë numër do ta quajmë mbetje në veprimin e pjesëtimit. Pra, sot do të mësojmë pjesëtimin me mbetje.<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit në bashkëpunim<br />
Ftohen nxënësit të hapin tekstin dhe të lexojnë individualisht problemën për 1-2 minuta. Përqendrohen te<br />
veprimi i pjesëtimit: 52 : 6. Mësuesi/ja pyet:<br />
- Si emërtohen kufi zat në pjesëtim<br />
- Çfarë të veçante kemi në këtë pjesëtim (mbetje)<br />
Mësuesi/ja thekson se në çdo rast kur kemi pjesëtim me mbetje, mbetja është gjithmonë më e vogël se<br />
pjesëtuesi. Në rastin tonë mbetja është 4, por po të pjesëtohen me 6 numra të ndryshëm dyshifror, mbetja do<br />
të jetë 5, 4, 3, 2, 1, pra, asnjëherë më e madhe se 6.<br />
- Si e provojmë që kemi bërë pjesëtimin e saktë (me anë të shumëzimit)<br />
Theksohet: në pjesëtimin me mbetje duhet të shumëzojmë herësin me pjesëtuesin dhe prodhimit të gjetur<br />
t’i shtojmë mbetjen (në rastin tonë 4), p.sh.:<br />
8 · 6 = 48<br />
48 + 4 = 52<br />
8 48<br />
.<br />
____ 6 +<br />
____ 4<br />
48 52<br />
Nxënësit provojnë veten në rubrikën “Tani di të bëj...”. Edhe këtu theksohet se për të kryer shpejt veprimet,<br />
provohen numrat (ose të pjesëtueshmit) me tentativë.<br />
P.sh.: 56 : 9 (nuk pjesëtohet) 8 : 3 (nuk pjesëtohet)<br />
55 : 9 (nuk pjesëtohet) 7 : 3 (nuk pjesëtohet)<br />
54 : 9 = 6 (mbetja 2) 6 : 3 = 2 (mbetja 2)<br />
Pra, siç e shikoni, do të tentoni të pjesëtoni numra më të vegjël se numri i dhënë, deri sa të gjeni të<br />
pjesëtueshmin e duhur dhe më pas do të vendosni mbetjen, aq sa njësi zbritet poshtë numrit të dhënë.<br />
Ky sqarim bëhet sidomos për nxënësit që kanë vështirësi në shumëzimin brenda tabelës.<br />
Pas përfundimit të punës në tekst nxënësit sipas grupeve lexojnë vetëm përfundimet. Stimulohen dhe<br />
vlerësohen grupet që nuk kanë bërë asnjë gabim në gjetjen e herësit dhe të mbetjes.<br />
Përforcimi: Imagjinatë e drejtuar<br />
Nxënësit përqendrohen tek ushtrimi 2, ku kërkohet të gjejnë pjesëtuesin dhe të pjesëtueshmin.<br />
Për zbulimin e të pjesëtueshmit veprohet kështu:<br />
__ : 4 = 4 (3) → shumëzojmë herësin me pjesëtuesin dhe shtojmë mbetjen<br />
4 · 4 = 16 16 + mbetjen 3 = 19 ⇒ nxënësi plotëson 19 : 4 = 4 (3)<br />
Vështirësia është më e madhe kur mungojnë 2 kufi zat.<br />
__ : __ = 6 (2) Në këto raste nxënësi do të vendosë në vend të pjesëtuesit një numër njëshifror çfarëdo<br />
__ : __ = 7 (1) pra, nga 1 deri te 9, p.sh.:<br />
6 · 5 = 30 shtojmë mbetjen 2 = 32 ose 7 · 8 = 56 shtojmë mbetjen 1 = 57.<br />
Pjesëtimet e fundit lihen të plotësohen nga nxënësit në mënyrë të pavarur. Jepen dhe 2-3 shembuj të tjerë,<br />
për të kontrolluar shkallën e përvetësimit.<br />
Bëhet vlerësimi i nxënësve dhe konkluzionet e orës së mësimit.<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1, 2, 3 në Fletores së punës (me grupe).
KREU <strong>II</strong><br />
51<br />
<br />
Tema: Të shumëzojmë e të pjesëtojmë me 10, 100, 1000<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të shumëzojë një numër me 10, 100, 1000.<br />
• Të pjesëtojë një numër që ka zero në fund me 10, 100, 1000.<br />
• Të gjejë kufi zën e panjohur dhe veprimin e duhur në ushtrimet e dhëna.<br />
Konceptet kryesore<br />
shumëzimi, pjesëtimi.<br />
Mjetet<br />
fi sha.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Përforcimi<br />
Punë në grupe<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Paraqiten në tabelë dy barazime:<br />
7 · 10 = 70 dhe 70 : 10 = 7<br />
Kërkohet nga nxënësit që të shkruajnë barazimet në fletore dhe të emërtojnë elementet e barazimeve. Nxënësit<br />
punojnë për 2-3 minuta dhe dy nxënës përfaqësues emërtojnë në tabelë barazimet e paraqitura më parë.<br />
7 · 10 = 70 prodhimi 70 : 10 = 7 herësi<br />
↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓<br />
faktori veprimi faktori barazimi i pjesëtueshmi veprimi pjesëtuesi barazimi<br />
Mësuesja ndërhyn duke pyetur:<br />
- Çfarë kemi në barazimin e parë (shumëzim me 10)<br />
- Si veprojmë kur shumëzojmë me 10 (prodhimit i shtojmë një zero)<br />
- Po në barazimin e dytë çfarë kemi (pjesëtim me 10)<br />
- Si veprojmë për të gjetur herësin (i heqim një zero)<br />
Pra, kur shumëzojmë me 10 shtojmë një zero, ndërsa kur pjesëtojmë me 10, i heqim një zero prodhimit<br />
dhe herësit.<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Hapet teksti dhe nxënësit për 7-8 minuta lexojnë materialin teorik dhe më pas mësuesi/ja drejton pyetjet:<br />
- Çfarë veprimi kemi në tabelën e parë 26 · 10 = 260 → (shumëzim me 10)<br />
- Po në tabelën e dytë çfarë kemi 7 · 100 = 700 → (shumëzim me 100)<br />
- Pse në tabelën e tretë 7 bëhet 7000 (kemi shumëzuar me 1000)<br />
Atëherë, kur shumëzojmë numrat me 10, 100, 1000 shifrave të prodhimit u shtojmë 1, 2, 3 zero.<br />
Nxënësit lexojnë dhe plotësojnë fjalitë e paplotësuara poshtë tabelave për shumëzimin 10, 100, 1000.<br />
Nxënësit vrojtojnë skemat më poshtë.<br />
- Çfarë ndodh në skemën e parë Pse numri 8000 bëhet 800<br />
- Çfarë ndryshimi pësoi (i mungon një zero, sepse kemi pjesëtuar me 10)<br />
- Po në skemën e dytë çfarë kemi (pjesëtim me 100 → 8000 : 100 = 80)<br />
- Në tabelën e tretë çfarë kemi (pjesëtim me 1000 → 8000: 1000 = 8)<br />
109
KREU <strong>II</strong><br />
Ndryshe nga shumëzimi, në pjesëtimin e numrave që kanë zero në fund, kur pjesëtojmë me 10, 100, 1000<br />
u heqim atyre 1, 2, 3 zero.<br />
Në rubrikën “Tani di të bëj...” nxënësit punojnë të pavarur ushtrimin (duke plotësuar 6 tabelat me shumëzim<br />
dhe pjesëtim me 10, 100, 1000).<br />
Në përfundim ata lexojnë zinxhir rezultatet nga një veprim çdo nxënës.<br />
Përforcimi: Punë në grupe<br />
Në këtë etapë nxënësit sipas grupeve A dhe B punojnë detyrat 2 dhe 3 (për rreth 3-4 minuta).<br />
Grupi A, pasi të ketë përfunduar detyrën 2, kalohet në detyrën 3.<br />
Grupi B, pasi ka plotësuar detyrën 3 kalon të plotësojë detyrën 2.<br />
Në përfundim, nxënësit lexojnë rezultatet pasi e kanë kontrolluar me shokun e bankës.<br />
Si minitest në shërbim të kontrollit të të nxënit i pajisim nxënësit me etiketa, ku do të plotësojnë grafi kun me<br />
të dhënat që mungojnë.<br />
___ · 10 = ___ ___ : 10 = ___<br />
___ · 100 = ___ shumëzimi veprimi pjesëtimi ___ : 100 = ___<br />
___ · 1000 = ___<br />
___ : 1000 = ___<br />
Pasi ta kenë përfunduar plotësimin e etikës, e shkëmbejnë atë me shokun e bankës për rishikim dhe pastaj<br />
e dorëzojnë.<br />
Mësuesi/ja bën vlerësimin e nxënësve.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimi 1, 2, 3 në faqet 63-64 të Fletores së punës.<br />
52<br />
<br />
Tema: Pjesëtimi, si veprim i kundërt i shumëzimit<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të interpretojë pjesëtimin si veprim të kundërt të shumëzimit.<br />
• Të zbulojë kufi zat e panjohura në veprimin e pjesëtimit me anë të provës.<br />
• Të njehsojë herësin në pjesëtimet me mbetje.<br />
Konceptet kryesore<br />
pjesëtimi, mbetja, prova.<br />
<br />
Mjetet<br />
tabela, shkumësa e lapsa me ngjyra, etiketa.<br />
110<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Loja stafetë<br />
Ndërtimi i njohurive Të nxënit në bashkëpunim<br />
Përforcimi<br />
Rishikim në grupe<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Loja stafetë<br />
Sipas grupeve shpërndahen etikata ku janë shkruar nga një pjesëtime për çdo nxënës. Atyre u kërkohet të<br />
gjejnë herësin dhe të bëjnë provën. Nxënësi që përfundon ushtrimin ia pason shokut që ka në krah.<br />
Ushtrimet do të jenë të kësaj forme:<br />
25 : 5 = __ sepse __ · __ = __<br />
32 : 4 = __ sepse __ · __ = __<br />
48 : 6 = __ sepse __ · __ = __<br />
Nxënësit lexojnë të pavarur tekstin, deri sa të përfundojnë të gjithë shokët e grupeve.
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit në bashkëpunim<br />
: 5<br />
Mësuesi/ja paraqitet në tabelë pjesëtimin: 35 . 5 7<br />
KREU <strong>II</strong><br />
: 5<br />
- Çfarë tregon shigjeta që shkon drejt 7-ës (pjesëtim me 5)<br />
- Po shigjeta që vjen drejt 35-ës (shumëzim me 5)<br />
35<br />
. 5<br />
7<br />
shumëzim<br />
pjesëtim<br />
: 3<br />
- Si sigurohemi që pjesëtimi është bërë saktë (me provën e shumëzimit)<br />
- Po në këtë rast cili veprim është kryer i pari (veprimi i shumëzimit) 3 24<br />
.<br />
- Ku bazohemi që është bërë mirë veprimi (me provën e pjesëtimit)<br />
3<br />
Nxënësit vazhdojnë të plotësojnë skemat në tabelë, duke zbuluar kufi zën e panjohur me anë të veprimit të<br />
kundërt të pjesëtimit, që është shumëzimi.<br />
: 7<br />
. 3<br />
:<br />
:<br />
42<br />
. 7<br />
8<br />
30 5<br />
21<br />
. . 3<br />
Nxënësit mund të përgjigjen në këtë mënyrë:<br />
Në skemën e parë mungon herësi 6 dhe faktori 7.<br />
Në skemën e dytë mungon prodhimi 24 dhe pjesëtuesi 3...<br />
- Çfarë vini re në këto skema (Prova e pjesëtimit është shumëzimi dhe anasjellas.)<br />
Shikojmë nga teksti:<br />
84 : 7 = 12 12 → herësi<br />
· 7 → pjesëtuesi<br />
84 → i pjesëtueshmi<br />
Në rastin e pjesëtimit me mbetje herësit të gjetur duhet t’i shtojmë mbetjen që të dalë i pjesëtueshmi.<br />
3 7 : 3 = 12 → herësi<br />
- 3 ↓ ·3 → pjesëtuesi<br />
__ __<br />
7 36<br />
- 6 + 1<br />
__ ___<br />
1 37 → mbetja<br />
Në çdo rast synohet që nxënësit të përdorin termat e matematikës.<br />
Përforcimi: Rishikim në grupe<br />
Për të provuar veten nxënësit do të punojnë individualisht nga një skemë dhe një kolonë sipas grupeve<br />
për 2-3 minuta, pastaj do të punojnë ushtrimet e grupit tjetër dhe në fund do të bashkëpunojnë me njëri-tjetrin,<br />
duke marrë rolin e ekspertit, ku një herë njëri e herë tjetri tregon rezultatin e arritur.<br />
Më pas, të gjithë nxënësit do të diskutojnë për ushtrimin 1. Për çdo skemë do të tregojnë cilat janë kufi zat<br />
e panjohura dhe si i gjetën ato, ndërsa për ushtrimin 2 do të lexojnë herësin dhe mbetjen.<br />
Nëse premton koha, nxënësit punojnë ushtrimin 1 të Fletores së Punës.<br />
Në fund bëhet vlerësimi i nxënësve dhe konkluzionet e orës së mësimit.<br />
Detyrë shtëpie: Detyra 2,3 në faqen 64 të Fletores së punës.<br />
111
KREU <strong>II</strong><br />
53<br />
<br />
Tema: Pjesëtimi i numrit treshifror<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të emërtojë me gjuhën e matematikës njohuritë rreth veprimit të pjesëtimit.<br />
• Të përshkruajë hapat e pjesëtimit të një numri treshifror.<br />
• Të pjesëtojë numra treshifrorë me numra njëshifrorë.<br />
Konceptet kryesore<br />
pjesëtim, numra treshifrorë.<br />
Mjetet<br />
tabela, lapsa me ngjyra.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Harta semantike<br />
Ndërtimi i njohurive Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Përforcimi<br />
Rishikim në dyshe<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Harta semantike<br />
- Çfarë kemi mësuar deri tani për pjesëtimin<br />
Mësuesi/ja plotëson interpretimet e nxënësve në diagramin në tabelë.<br />
ndan mbetja<br />
grupon<br />
herësi<br />
veprimi i kundërt<br />
i shumëzimit<br />
copëton Pjesëtimi<br />
zbritje të njëpasnjëshme<br />
i pjesëtueshmi<br />
pjesëtuesi<br />
prova pjesëtim me 10, 100, 1000<br />
problema<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Njihen nxënësit me temën, theksohet pjesëtimi i numrit treshifror. Për 7-8 minuta nxënësit do të lexojnë<br />
në dyshe materialin teorik, që tregon hapat e pjesëtimit të numrit treshifror. Ata mund të provojnë veten në<br />
zbatimin e pjesëtimit në fl etoren e shënimeve, duke zbatuar këta hapa.<br />
Mësuesi/ja mund të ndërhyjë për të sqaruar gjërat e paqarta që mund të kenë nxënësit nga teksti.<br />
112<br />
Q Dh Nj<br />
4 6 5 : 3 = 1 5 5<br />
- 3 ↓<br />
__<br />
1 6<br />
- 1 5<br />
__↓<br />
1 5<br />
- 1 5<br />
______<br />
0<br />
Prova: 155<br />
· 3<br />
___<br />
465<br />
3-shi tek 4-ra hyn 1 herë 1 · 3 = 3 → 4Q -3Q = 1Q<br />
Zbresim 6-ën te 1-shi, 3-shi te 16-a hyn 5 herë 5 · 3 = 15 → 16 – 15 = 1<br />
Zbresim 5-ën te 1-shi, 3-shi te 15-a hyn 5 herë, 5 · 3 = 15 → 15 – 15 = 0
Nxënësit provojnë veten në tabelë dhe në fl etore e shënimeve, duke ndjekur hapat e pjesëtimit me numrat<br />
e mëposhtëm:<br />
524 : 4 369 : 3 764 : 4<br />
Mësuesi/ja vëzhgon hap pas hapi rrugën e ndjekur nga nxënësit, duke ndërhyrë në rastet e nevojshme.<br />
Përforcimi: Rishikim në dyshe<br />
Në këtë etapë nxënësit do të kryejnë pjesëtimet në rubrikën “Tani di të bëj...”.<br />
Në fl etoren e klasës ushtrimet me veprimin e pjesëtimit do të zbatohen në këtë formë:<br />
Q Dh Nj<br />
8 1 6 : 3 = 2 7 2<br />
- 6 ↓<br />
__<br />
2 1<br />
- 2 1<br />
___ ↓<br />
0 6<br />
- 6<br />
______<br />
0<br />
H = 272<br />
M = 0<br />
Prova: 272<br />
· 3<br />
___<br />
816<br />
Pasi të kenë përfunduar punën, nxënësit do ta kontrollojnë rezultatin me shokun e bankës.<br />
Më pas, çdo nxënës sipas radhës, për çdo ushtrim do të lexojë herësin, mbetjen dhe provën.<br />
Bëhet vlerësimi i nxënësve për punën e kryer dhe konkluzionet e orës së mësimit.<br />
Detyrë shtëpie: Detyra 1, 2 në faqen 64, 65 të Fletores së punës.<br />
KREU <strong>II</strong><br />
54<br />
<br />
Tema: Pjesëtimi me mbetje i një numri treshifror<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përshkruajë hapat e pjesëtimit treshifror me mbetje.<br />
• Të zbatojë pjesëtime të numrave treshifrorë në raste më të vështira.<br />
• Të njehsojë pjesëtimin e numrave treshifrorë me mbetje.<br />
Konceptet kryesore<br />
pjesëtimi, mbetja, i pjesëtueshmi.<br />
Mjetet<br />
tabela, etiketa, lapsa e shkumësa me ngjyra.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Lojë: “Më i sakti, më i shpejti”<br />
Ndërtimi i njohurive Rrugëzgjidhje për të lexuar në matematikë<br />
Përforcimi<br />
Rishikim në dyshe<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Lojë: “Më i sakti, më i shpejti”<br />
Mësuesi/ja paraqet tabelat ku janë shkruar këto pjesëtime:<br />
693 : 3 963 : 3<br />
644 : 4 354 : 3<br />
826 : 2 186 : 6<br />
113
KREU <strong>II</strong><br />
Nxënësit, sipas grupeve A dhe B, pajisen me etiketa. Ata do të kryejnë pjesëtimet gjatë dhe të bëjnë provë.<br />
Në përfundim, mësuesi/ja bën vlerësimin e nxënësve dhe shpall grupin fi tues.<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuar në matematikë<br />
Për 5-6 minuta nxënësit lexojnë me laps në dorë mësimin e ditës. Pas leximit mësuesi/ja i pyet nxënësit:<br />
- Çfarë të reje hasët nga leximi i tekstit (Pjesëtimi me mbetje i një numri treshifror.)<br />
- A mund ta provojmë së bashku këtë pjesëtim<br />
Q DH NJ<br />
8 3 7 : 5 = 1 6 7<br />
- 5 ↓<br />
__<br />
3 3<br />
- 3 0<br />
___ ↓<br />
3 7<br />
- 3 5<br />
______<br />
2<br />
H = 167<br />
M = 2<br />
Prova: 167<br />
· 5<br />
___<br />
835<br />
+ 2<br />
_____<br />
837<br />
5-sa hyn te 8-a 1 herë -> 1 · 5 = 5 → 8 – 5 = 3 Q<br />
Zbresim 3-shin dhe formohet numri 33<br />
5-sa tek 33-shi hyn 6 herë -> 6 · 5 = 30 → 33 – 30 = 3 DH<br />
Zbresim 7-ën dhe formohet numri 37<br />
5-sa tek 37-a hyn 7 herë -> 7 · 5 = 35 → 37 – 35 = 2 NJ<br />
Për t’u siguruar se kemi kryer mirë pjesëtimin, herësit të gjetur<br />
i shtojmë mbetjen dhe gjejmë të pjesëtueshmin, si në rastin e<br />
pjesëtimit me numa dyshifrorë.<br />
Tërhiqet vëmendja e nxënësve te rasti i vështirë.<br />
- Pse po mendohet djali në fi gurë<br />
- A hyn 3-shi tek 1-shi Si do të veprojmë<br />
Ndiqni hapat:<br />
Q Dh Nj<br />
1 7 3 : 3 = 5 7<br />
- 1 5 ↓<br />
___<br />
2 3<br />
- 2 1<br />
___<br />
2<br />
H = 57<br />
M = 2<br />
2<br />
Prova: 57<br />
· 3 ___<br />
171<br />
+ 2<br />
_____<br />
173<br />
Pra, kur shifra e parë tek i pjesëtueshmi është më e vogël se pjesëtuesi, së bashku me qindëshet marrim<br />
dhe dhjetëshet ose dhjetëshet me njëshet.<br />
Mësuesi/ja sqaron se në këtë ushtrim ndiqen këta hapa:<br />
Q Dh Nj<br />
5 3 8 : 5 = 1 0 7<br />
- 5 ↓<br />
__<br />
0 3 8<br />
- 3 5<br />
___<br />
3<br />
H = 107<br />
M = 3<br />
5-sa tek 3-shi nuk hyn<br />
te herësi shënojmë 0<br />
zbresim 8-ën te 3-shi, formohet numri 38<br />
5-sa tek 38-a hyn 7 herë → 5 · 7 = 35 → 38 – 35 = 3 Nj<br />
Prova: 107<br />
· 5<br />
___<br />
535<br />
535<br />
+ 2<br />
___<br />
537<br />
Mësuesi/ja kujdeset të shpjegojë me hollësi, sepse ky rast nuk trajtohet në tekst.<br />
114
KREU <strong>II</strong><br />
Përforcimi: Rishikim në grupe<br />
Për të provuar veten në përvetësimin e pjesëtimit, nxënësit ushtrohen në tabelë dhe në fl etoren e shënimeve.<br />
Pastaj mund të punojnë në fl etoren e klasës ushtrimet e dhëna nga mësuesi/ja:<br />
246 : 4 315 : 6 379 : 7 375 : 8 938 : 3<br />
Këto ushtrime mund të punohen dhe në dyshe me shokun e bankës. Nxënësit gjejnë herësin, mbetjen dhe<br />
bëjnë provën. Në fund lexojnë zinxhir dhe argumentojnë hapat që kanë ndjekur.<br />
Mësuesi/ja bën vlerësimin e nxënësve dhe konkluzionet e orës së mësimit.<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1, 2 në faqen 65 të Fletores së punës.<br />
55<br />
<br />
Tema: Pjesëtimi me mbetje i një numri treshifror<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të shpjegojë hapat për pjesëtimin e numrave treshifrorë me mbetje.<br />
• Të pjesëtojë numra treshifrorë me numra njëshifrorë me provë.<br />
• Të hartojë situata problemore me veprimin e pjesëtimit.<br />
Konceptet kryesore<br />
pjesëtimi, mbetja, prova.<br />
<br />
Mjetet<br />
teksti, tabela, skeda.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Ndërtimi i njohurive Të nxënit në bashkëpunim<br />
Përforcimi<br />
Imagjinatë e drejtuar<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Pajisen nxënësit me skeda, ku janë të shënuar pjesëtimet:<br />
287 : 2 = 475 : 4 =<br />
Nxënësit punojnë individualisht, secili në skedën e vet, më pas ato bashkëbisedojnë me njëri-tjetrin për<br />
hapat që kanë ndjekur dhe në fund do të tregojnë mënyrën se si i kanë kryer pjesëtimet dhe provën.<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit në bashkëpunim<br />
Trajtohen nga mësuesi/ja disa raste të vështira. Më pas theksohet:<br />
Kur shifra e parë e të pjesëtueshmit është më e vogël se pjesëtuesi, atëherë do të marrim së bashku<br />
qindëshen me dhjetëshen ose dhjetëshen me njëshet. Hapat që ndiqen janë si më poshtë:<br />
Q DH NJ<br />
1 5 6 : 7 = 2<br />
7-ta te 1-shi nuk hyn → Marrim 1 Q + 5 DH = 15 DH<br />
7-ta te 15 hyn 2 herë.....<br />
115
KREU <strong>II</strong><br />
Q Dh Nj<br />
7 2 4 : 7 = 1 0 3 Kemi rastin tjetër:<br />
- 7<br />
7-ta tek 2-shi nuk hyn<br />
__<br />
0 2<br />
⇒ Marrim 2 Dh + 4 Nj = 24 Nj. 7-ta te 24-a hyn 3 herë...<br />
- 0 4<br />
___<br />
2 4<br />
2 1<br />
____<br />
3<br />
Për ushtrimin 1 të tekstit nxënësit ndahen në tri grupe. Sipas tri kolonave do të vazhdojnë të kryejnë<br />
pjesëtimet individualisht.<br />
Kur përfundojnë detyrën me 4 pjesëtimet e para, vazhdojnë me 4 pjesëtimet e tjera dhe pastaj me 3<br />
pjesëtimet e fundit sipas ndarjes. Kjo ndarje bëhet që nxënësit të përqendrohen në punën individuale dhe për<br />
të përcaktuar shkallën e të nxënit.<br />
Në përfundim të punës mësuesi/ja do të kontrollojë rezultatet e arritura nga nxënësit me ato që ajo ka<br />
nxjerrë më parë. Nxënësit lexojnë herësin dhe mbetjen.<br />
Bëhet vlerësimi i nxënësve për saktësinë në kryerjen e ushtrimeve.<br />
Përforcimi: Imagjinatë e drejtuar<br />
Në tabelë vendoset një diagram, ku nxënësit individualisht mund të hartojnë<br />
një situatë problemore, nisur nga të dhënat e diagramit. P.sh.:<br />
257 3<br />
:<br />
Një nxënës kishte 257 lekë. Me ta bleu 3 fl etore. Sa lekë kushton një fl etore<br />
ose<br />
Mira dhe Ana mblodhën 13 lule. Me to do të bëjnë kurora. Sa lule duhen për të bërë një kurorë<br />
Pasi nxënësit kanë bërë hartimin dhe zgjidhjen e problemës, mund të lexojnë situatën problemore që ata<br />
vetë kanë hartuar sipas nivelit.<br />
Në fund bëhet vlerësimi i nxënësve dhe konkluzionet e orës.<br />
Detyrë shtëpie: 6 ushtrimet e fundit të detyrës 1, në faqen 65 të Fletores së punës.<br />
56<br />
<br />
Tema: Raste të veçanta pjesëtimi<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të identifi kojë rastet e veçanta tek i pjesëtueshmi në veprimin e pjesëtimit.<br />
• Të njehsojë pjesëtime me raste të veçanta tek i pjesëtueshmi.<br />
• Të klasifikojë rastet e veçanta sipas materialit në diagram.<br />
Konceptet kryesore<br />
pjesëtimi, rastet e veçanta.<br />
Mjetet<br />
tekst, etiketa, lapsa me ngjyra.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Ndërtimi i njohurive Të nxënit në bashkëpunim<br />
Përforcimi<br />
Përvijim i të menduarit<br />
116
KREU <strong>II</strong><br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Njihen nxënësit me temën e mësimit. Ata përqendrohen individualisht (për 5-6 minuta) në zgjidhjen<br />
e problemës. Në veprimin e pjesëtimit do të zbulohen rastet e veçanta tek i pjesëtueshmi. Nxënësit pasi<br />
përfundojnë vendosen përballë njëri-tjetrit dhe diskutojnë për rastet e veçanta që ato identifi kuan.<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit në bashkëpunim<br />
Klasa ndahet në tri grupe dhe secili grup do të përqendrohet në problemin e vet. Pas 2-3 minutash përfaqësues<br />
të njërit grup shkojnë te grupi tjetër për të diskutuar idetë për rastet e veçanta në këto pjesëtime.<br />
Më pas do të argumentojnë të gjithë grupet si më poshtë me nga një nxënës përfaqësues.<br />
Grupi I: Në pjesëtimin 218 : 2 dallojmë se shifra e dhjetësheve tek i pjesëtueshmi është më e vogël se<br />
pjesëtuesi. Atëherë, te herësi shënojmë një zero.<br />
2 1 8 : 2 = 1 0 9<br />
- 2 __<br />
0 1 8<br />
- 1 8<br />
___<br />
0<br />
Grupi <strong>II</strong>: Në problemën 2 kemi pjesëtimin e numrit: 506 : 5. Këtu dallojmë që shifra e dhjetësheve tek i<br />
pjesëtueshmi është 0. Atëherë, te herësi shënojmë zero.<br />
5 0 6 : 5 = 1 0 1<br />
- 5 __<br />
0 0 6<br />
- 5<br />
___<br />
1<br />
Grupi <strong>II</strong>I: Te pjesëtimi i problemës 3 kemi dy raste kur shifra e qindësheve dhe e njësheve tek i pjesëtueshmi<br />
është më e vogël se pjesëtuesi.<br />
1 6 1 : 8 = 2 0<br />
- 1 6<br />
__<br />
0 0 1<br />
- 0<br />
___<br />
1<br />
Te rubrika “Tani di të bëj...”, pa kryer pjesëtime, nxënësit dallojnë tek i pjesëtueshmi rastet e veçanta dhe<br />
para se të fi llojnë punën me shkrim do të qarkojnë me lapsa me ngjyra rastin e veçantë tek i pjesëtueshmi në<br />
të gjitha rastet. Përgjigjet e tyre mund të jenë të kësaj forme:<br />
Nxënësi 1: Te pjesëtimi 416 : 4 numri i dhjetësheve tek i pjesëtueshmi është më i vogël se pjesëtuesi.<br />
Nxënësi 2: Te pjesëtimi 904 : 3 numri i dhjetësheve është 0.<br />
Atëherë te herësi vendosim zero.<br />
Për të gjithë numrat nxënësit mund të dallojnë rastet e veçanta dhe pastaj të punojnë në fl etore pjesëtimet,<br />
duke gjetur herësin, mbetjen dhe të bëjnë provën. Në përfundim të punës me shkrim nxënësit bashkëpunojnë<br />
me njëri-tjetrin për të kontrolluar punën e bërë.<br />
117
KREU <strong>II</strong><br />
Përforcimi: Përvijimi i të menduarit<br />
Për të kontrolluar shkallën e përvetësimit të njohurive mësuesi/ja i pajis nxënësit me një skedë. Ata do të plotësojnë<br />
në grafikun si më poshtë me fjalën e duhur dhe me nga një shembull pjesëtimi nga ato të ushtrimit 1 në tekst.<br />
Numrin e qindësheve<br />
më të vogël__<br />
Numri i dhjetësheve dhe<br />
i njësheve është më ___<br />
265 : 5<br />
Raste të veçanta<br />
kur i pjesëtueshmi ka...<br />
Numrin e njësheve më të ___<br />
Numrin e dhjetësheve<br />
më të vogël<br />
643 : 6<br />
Pasi të plotësohen skedat nga nxënësit i rishikojnë individualisht me shokët e bankës dhe i lexojnë herë<br />
njëri e herë tjetri, për të bërë vetëvlerësimin.<br />
Në fund dorëzohen skedat dhe shtohen vlerësimet e etapës së fundit, të cilat do të sillen në orën<br />
pasardhëse.<br />
<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimi 1 në faqen 65, 66 të Fletores së punës.<br />
57<br />
<br />
Tema: Problema<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të vërë në diagram elementet përbërëse të problemave.<br />
• Të zgjidhë problema me 1, 2 dhe 3 veprime me ndihmën e skemave dhe të<br />
relacioneve “më pak” dhe “herë më pak”.<br />
• Të hartojë situata problemore nisur nga të dhënat e skemave në tekst.<br />
problema, të dhënat, skema.<br />
Mjetet<br />
tekst, skeda, lapsa me ngjyra.<br />
118<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Harta semantike<br />
Ndërtimi i njohurive Mendo/ Puno ne dyshe/ Shkëmbe mendime<br />
Përforcimi<br />
Punë në grupe<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Harta semantike<br />
Nxënësit pajisen me skeda, në të cilat kërkohet të vendosin rreth diagramit njohuritë që kanë ato për<br />
problemat. Një skedë e plotësuar mund të jetë si më poshtë:
KREU <strong>II</strong><br />
shumëzim<br />
gjithsej<br />
të dhënat<br />
kërkesa<br />
më pak<br />
pjesëtim<br />
zbritje<br />
mbledhje<br />
Problema<br />
mbetën<br />
më shumë<br />
ilustruese<br />
veprimi (+, -, :, ·)<br />
diagrami<br />
skema<br />
Disa nxënës mund të lexojnë të dhënat e skedës.<br />
Ndërtimi i njohurive: Mendo/ Puno dyshe/ Shkëmbe mendime<br />
Hapet teksti dhe nxënësit do të lexojnë dhe të plotësojnë skemën nisur nga problema 1.<br />
Nxënësit përqendrohen te problema 2, ku do të nënvizojnë me laps të kuq të dhënat dhe kërkesën. Diskutohet<br />
për relacionet “herë më pak” dhe “më pak”.<br />
- Ku dallojnë këto relacione (5 herë më pak do të thotë të kemi 5 herë më pak se numri 35 d. m. th.: 35 : 5 = 7 kopsa<br />
për pallton. Ndërsa kur themi “më pak” numrin e kopsave për xhaketë e gjejmë me zbritje: 35 – 10 = 25 kopsa.)<br />
- Cila është kërkesa e tretë dhe kryesore<br />
- Sa kopsa janë gjithsej<br />
Kjo jepet nga skema si më poshtë:<br />
35 5<br />
35 10<br />
:<br />
-<br />
Nr. i kapsave për pallto<br />
7<br />
25<br />
Nr. i kapsave për xhaketë<br />
+<br />
67<br />
35<br />
Nr. i kapsave për këmishë<br />
Këto veprime dhe emërtime i plotësojnë nxënësit në tekst për problemat 1 dhe 2.<br />
Theksohet dhe një herë që mësuesi/ja duhet të përqendrohet kryesisht te relacionet “më pak” dhe “herë më<br />
pak”, me qëllim që nxënësit të përcaktojnë veprimet që duhen bërë me zbritje dhe me pjesëtim.<br />
Përforcimi: Punë në grupe<br />
Ndahet klasa në 4 grupe dhe respektivisht nxënësit do të përqendrohen te 4 skemat e dhëna në ushtrimin 3.<br />
Në bazë të skemave nxënësit do të hartojnë situata problemore nisur nga veprimet e skemave, p.sh.:<br />
28 19 15 Vera preu 28 fl amuj. Beni preu 19 fl amuj dhe Ani preu 15 fl amuj.<br />
+<br />
- Sa fl amuj gjithsej prenë fëmijët<br />
28 + 19 + 15 = 62 fl amuj<br />
Përgjigje: Nxënësit prenë gjithsej 62 fl amuj.<br />
Për rastin e skemës së dytë mësuesi/ja thekson se te kjo skemë duhet të hartohet situata problemore, që<br />
të përdoret relacioni “herë më pak”.<br />
Pasi nxënësit kanë hartuar dhe zgjidhur problemat në bazë të skemave, do të lexojnë disa nga situatat<br />
problemore që kanë krijuar në bazë të skemave.<br />
Sipas nivelit të nxënësve, ato që përfundojnë më shpejt mund të kalojnë në ushtrimin 3 dhe problemën 1<br />
te Fleta e punës.<br />
Në fund bëhet vlerësimi i nxënësve për punën.<br />
Detyrë shtëpie: Problemat 2, 4 në faqen 66 të Fletores së punës.<br />
119
KREU <strong>II</strong><br />
58<br />
<br />
Tema: Problema<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përshkruajë me fjalët e tekstit katër veprimet matematike.<br />
• Të identifi kojë elementet përbërëse të problemave.<br />
• Të zgjidhë problema me ndihmën e skemës dhe relacioneve “më shumë” dhe<br />
“herë më shumë”.<br />
Konceptet kryesore<br />
problema, skema, 4 veprime.<br />
Mjetet<br />
teksti, skeda, tabela mësimore.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Harta semantike, punë në grupe<br />
Të nxënit në bashkëpunim<br />
Mendo/ Puno dyshe/ Shkëmbe mendime<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Harta semantike, punë në grupe<br />
Pajisen nxënësit me skeda. Sipas grupeve nxënësit do të plotësojnë nisur nga emri që ka në qendër të<br />
diagramit (bëhet fjalë për 4 veprimet matematike: mbledhja, zbritja, shumëzimi e pjesëtimi).<br />
Në fi llim, secili nxënës punon individualisht për të plotësuar diagramin me njohuritë që di, më pas<br />
bashkëpunon me grupin, duke e qarkulluar fl etën tek anëtarët e grupit. Në fund dhe ai do të lexojë e plotësojë<br />
mendimet nga fl etët e shokëve.<br />
Kjo rrugë do të ndiqet nga katër grupet dhe skedat do të plotësoheshin afërsisht në këtë mënyrë:<br />
problema<br />
mbledhor<br />
problema<br />
faktor<br />
gjithsej<br />
shumë<br />
faktor<br />
prodhim<br />
tabela<br />
Mbledhja<br />
rritet<br />
tabelë<br />
Shumëzimi<br />
zmadhohet<br />
bosht numerik<br />
veprim<br />
plus<br />
më tepër<br />
veprim<br />
herë më shumë<br />
më tepër<br />
disa herë<br />
problema<br />
i pjesëtueshëm<br />
pjesëtuesi<br />
herës Pjesëtimi mbetja<br />
zvogëlohet herë më pak<br />
Kështu veprohet dhe për veprimin e zbritjes. Për secilin<br />
rast nga përfaqësues të grupeve lexojnë diagramet e<br />
plotësuara dhe diskutohet rreth tyre.<br />
120
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit në bashkëpunim<br />
Tërhiqet vëmendja te të gjithë diagramet.<br />
- Cila fjalë është përdorur në të katër rastet (fjala “problema”)<br />
- Çfarë do të thotë kjo (Në problema përdoren të katra veprimet matematike.)<br />
Hapet teksti dhe nxënësit lexojnë në heshtje problemën 1. Me laps në dorë do të nënvizojnë të dhënat.<br />
Më pas, mësuesi/ja u kërkon të lexojnë të dhënat e gjetura.<br />
- Çfarë të dhëne keni të plotë (72 libra, klasa <strong>II</strong>I)<br />
- Po klasa V<strong>II</strong>I sa libra kishte (Nuk e dimë, se të dhënat janë të paplota.)<br />
- Ku duhet të përqendrohemi (Te relacioni ose shprehja “herë më shumë”.)<br />
- Me ndihmën e kësaj shprehjeje çfarë veprimi bëjmë (Veprimin e shumëzimit.)<br />
KREU <strong>II</strong><br />
Nxënësit plotësojnë:<br />
72 2<br />
.<br />
- Çfarë gjetëm 144<br />
Numri i librave të klasës V<strong>II</strong>I<br />
+<br />
72<br />
Numri i librave të klasës <strong>II</strong>I<br />
216<br />
Problema 2<br />
Si në rastin e problemës 1 nxënësit punojnë individualisht dhe nënvizojnë të dhënat. Më pas, në bashkëpunim<br />
me shokun e bankës, do të plotësojnë skemën e problemës. Në përfundim të punës nxënësit diskutojnë për<br />
elementet kryesore të problemës që ndihmuan në zgjidhjen e duhur. Theksohen relacionet “herë më shumë”<br />
dhe “më shumë”.<br />
Përforcimi: Mendo/ Puno dyshe/ Shkëmbe mendime<br />
Në këtë etapë nxënësit do të përqendrohen te problema 3. Si në dy rastet e para, nxënësit do të punojnë<br />
individualisht, duke nënvizuar të dhënat në tekst, pastaj hap pas hapi do të zgjidhin problemën në fl etore në<br />
këtë mënyrë:<br />
36 21<br />
1. Sa pasagjerë ka vagoni i dytë 36 + 21 = 57 pasagjerë<br />
+<br />
57<br />
36 2<br />
2. Sa pasagjerë ka vagoni i tretë 36 ·2 = 72 pasagjerë<br />
.<br />
72<br />
3. Sa pasagjerë kanë 3 vagonat<br />
36 21<br />
+<br />
36 2<br />
.<br />
Vagoni i parë<br />
Vagoni i dytë 57<br />
36 +<br />
165 gjithsej<br />
+<br />
72<br />
Vagoni i tretë<br />
Përgjigje: Të tre vagonët kishin 165 pasagjerë.<br />
Në përfundim të punës, nxënësit kontrollojnë në dyshe rrugëzgjidhjen e problemës.<br />
Bëhet diskutimi i përbashkët mbi ndjekjen e hapave të zbatuar.<br />
Në fund bëhet vlerësimi i orës së mësimit.<br />
Detyrë shtëpie: Detyra 1, 2, 3 në faqen 66, 67 të Fletores së punës.<br />
121
KREU <strong>II</strong><br />
59<br />
<br />
Tema: Problema<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të krahasojë në situata problemore me anë të tabelës gjatësinë dhe peshën<br />
e fëmijëve.<br />
• Të verë në dukje të dhënat e problemave si elemente bazë.<br />
• Të zgjidhë problemat me anë të veprimeve matematikore dhe me skemat përkatëse.<br />
Konceptet kryesore<br />
problema, skema, të dhëna.<br />
Mjetet<br />
tekst, lapsa me ngjyra.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Të nxënit në bashkëpunim<br />
Rishikim në dyshe<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Për 2-3 minuta lihen nxënësit të shikojnë në tekst tabelën e ushtrimit 1 me 4 kërkesat përkatëse.<br />
Më pas, ata do të diskutojnë rreth secilës kërkesë dhe do u përgjigjen pyetjeve në këtë formë:<br />
1. Vesa dhe Mirela: 146 – 129 = 17cm.<br />
2. Asnjë fëmijë.<br />
3. Ermira dhe Mirela: 156-124 = 26cm.<br />
4. Ermira dhe Vesa janë: 52 dhe 46 kg.<br />
Në këtë etapë diskutohet dhe problema 5. Nxënësit do të japin alternativa të ndryshme rreth kombinimit të<br />
ngjyrave të çorapeve. Jepen 6 ngjarje, ku çorapët mund të merren në këtë formë:<br />
të bardhë blu të verdhë<br />
1. një çorap i bardhë + një blu<br />
2. një çorap i bardhë + një i verdhë<br />
3. një blu + një i verdhë<br />
4. të dy të bardhë<br />
5. të dy blu<br />
6. të dy të verdhë<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit në bashkëpunim<br />
Përqendrohen nxënësit te problemat 4 dhe 6. U kërkohet të lexojnë e të nënvijëzojnë të dhënat dhe kërkesat<br />
e problemave. Më fund të bëhet zgjidhja e tyre. Për secilin veprim nxënësit shkruajnë kërkesat si më poshtë.<br />
Problema 4<br />
- Sa lekë kushtuar 4 kg vaj<br />
4 ⋅ 250 = 1000 lekë<br />
- Sa lekë kushtuan 3 kg makarona<br />
3 ⋅ 90 = 270 lekë<br />
- Sa lekë kushtuan ushqimet<br />
1000 + 270 = 1270 lekë<br />
- Sa lekë kusur mori mami<br />
1500 – 1270 = 230 lekë<br />
122
KREU <strong>II</strong><br />
Skema e problemës 4<br />
Skema e problemës 6<br />
4 250<br />
3 90<br />
360 3<br />
300 5<br />
1000<br />
270<br />
1 kg mollë<br />
120<br />
lekë<br />
60<br />
lekë 1 kg karota<br />
+<br />
-<br />
1500<br />
1270<br />
60<br />
lekë më shumë kushton 1 kg mollë se 1 kg karota<br />
-<br />
230<br />
lekë kusur<br />
Diskutohen me shumë kujdes të dy problemat dhe skemat e tyre.<br />
Përforcimi: Rishikim në dyshe<br />
Diskutohet me nxënësit problema 3. Ata sjellin shembuj të ndryshëm dhe arrihet në përfundimin se pesha<br />
e Drinit është 36 kg. Ky numër përmbush kërkesën se është numër çift dhe se shuma e shifrave të tij është 9,<br />
sepse 3 + 6 = 9.<br />
Problema 2 lexohet individualisht dhe më pas, në bashkëpunim me shokun e bankës nxënësit shkëmbejnë<br />
mendime rreth veprimeve dhe skemës, nisur nga të dhënat e problemës.<br />
Bëhet zgjidhja e problemës në tekst dhe, për nxënësit që ecin me hapa më të shpejtë, kalojnë në fl etoren<br />
e punës dhe plotësojnë ushtrimet 3 dhe 4.<br />
Në fund bëhet vlerësimi i nxënësve.<br />
Shënim:<br />
Radha e punimit të problemave bëhet sipas shkallës së vështirësisë, etapave të mësimit dhe nivelit të klasës.<br />
Detyrë shtëpie: Problemat 1, 2 në faqen 67 të Fletores së punës.<br />
60<br />
<br />
Tema: Problema<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përzgjedhë të dhënat e tabelës në funksion të kërkesave të problemës.<br />
• Të zgjidhë problemat me ndihmën e të dhënave në tabelë.<br />
• Të japë mendime për kërkesat e problemave bazuar në shprehjen “çfarë mund të<br />
gjesh”.<br />
Konceptet kryesore<br />
tabela me të dhëna, problema.<br />
Mjetet<br />
tekst, lapsa me ngjyra.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Ndërtimi i njohurive Rendit/ Kërko/ Shëno dhe Mëso (LINK)<br />
Përforcimi<br />
Përvijim i të menduarit<br />
123
KREU <strong>II</strong><br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Prezantohen nxënësit me temën e mësimit dhe udhëzohen kryesisht të shohin tabelën me të dhënat e saj.<br />
Këto të dhëna do të përdoren nga nxënësit për të zgjidhur problemat nga problema 1, deri te problema 8. Në<br />
tabelë janë dhënë numri i dhomave, numri i punonjësve etj.<br />
Shënim:<br />
Në problemën 2 mund të jetë dhënë gabim në të shkruar kërkesa. duhet të jetë: Sa lekë pagoi familja për<br />
tri dhoma.<br />
Ndërtimi i njohurive: Rendit/ Kërko/ Shëno dhe Mëso (LINK)<br />
Mësuesi/ja kërkon që të gjithë nxënësit të numërojnë nga 1-shi deri te 8-a. Formohen 8 grupe me nga 4<br />
nxënës me numrat 1, 2... 8. Këto grupe, sipas numrave, do të zgjidhin problemat me numrat nga 1 deri në 8.<br />
Më pas, përfaqësuesit e çdo grupi do të shkruajnë zgjidhjen e problemës me tabelë. Nxënësit do të<br />
plotësojnë në tekst dhe zgjidhjen e të gjitha problemave të tjera, në grupet përkatëse.<br />
Nxënësit do të kthehen në vendet e tyre dhe sipas numrave të emërtuar në fi llim do të zgjidhin vetëm<br />
problemën me numrin që i përket, pra nxënësi me numrin 5 do të zgjidhë në fl etore problemën me numrin 5.<br />
Problema numër 5 mund të zgjidhet në këtë mënyrë:<br />
- Sa turistë u sistemuan në dhoma dyshe<br />
32 – 4 = 28 turistë<br />
- Sa dhoma dyshe duhen për të sistemuar turistët<br />
28 : 2 = 14<br />
Skema e problemës 5. 32 4<br />
-<br />
28 2<br />
Përgjigje: Për të sistemuar turistët duhen 14 dhoma.<br />
14<br />
Përforcimi: Përvijim i të menduarit<br />
Kjo etapë do të përqendrohet në Fletën e punës, faqe 68. Ndalemi te shprehja “Çfarë mund të gjesh”. Kjo<br />
shprehje ka një hapësirë më të madhe, sidomos në problema. Duhet theksuar që në bazë të kësaj shprehjeje<br />
dhe nisur nga të dhënat e problemës nxënësit mund të mbledhin, zbresin, shumëzojnë, pjesëtojnë e krahasojnë<br />
numrat. Pra, të gjitha këto tentativa bëhen nga nxënësi, për të zbuluar sa më shumë ide.<br />
Në Fletën e punës do të plotësohen nga nxënësit ushtrimet nga 1 deri në 5, mundësisht pa bashkëpunimin<br />
me shokët në krah.<br />
Kjo bëhet për të provuar aftësitë e nxënësit në zbatim të këtyre kërkesave.<br />
Vetëm nxënësit që kanë vështirësi, mund bashkëpunojnë me shokët për të gjetur përgjigjen e saktë.<br />
Në fund bëhet konkluzioni i orës së mësimit.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 6, 7, 8, 9 në faqen 68 të Fletores së punës.<br />
124
KREU <strong>II</strong><br />
61<br />
<br />
Tema: Problema<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të identifi kojë elementet përbërëse të problemave.<br />
• Të zgjidhë problema me të dhëna të tepërta dhe skema.<br />
• Të argumentojë rreth zgjidhjes së problemave.<br />
vëzhgim zgjidhje, argumentim problemash.<br />
Di – Dua të di – Mësova<br />
Di – Dua të di – Mësova<br />
Di – Dua të di – Mësova<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Di – Dua të di – Mësova<br />
Mësuesi/ja shkruan në tabelë konceptin bazë “problema”. U kërkohet nxënësve të thonë se çfarë dinë rreth<br />
këtij koncepti. Aktivizohen sa më shumë nxënës për t’u përgjigjur se çfarë njohurish kanë. Më pas, përgjigjet e<br />
këtyre pyetjeve do të plotësohen në kolonën e parë të tabelës.<br />
Di Dua të di Mësova<br />
Dimë të dallojmë të dhënat në<br />
problema;<br />
të veçojmë kërkesën;<br />
të kryejmë veprime sipas<br />
kërkesave.<br />
Ndërtimi i njohurive: Di – Dua të di – Mësova<br />
Nxënësit përqendrohen në problemat e faqes 112 në tekst. Për 8-10 minuta ata do të lexojnë problemat dhe<br />
do të nënvizojnë të dhënat me lapsa me ngjyra. Do të qarkojnë të dhënat e tepërta në çdo problemë. Nxënësit<br />
do të bashkëpunojnë në dyshe me shokun e bankës. Pasi përfundon koha e planifi kuar mësuesi/ja pyet:<br />
- A keni paqartësi në problema<br />
- Çfarë pyetjesh keni që të diskutojmë së bashku për problemat<br />
Nxënësit: “Autori ka vendosur në problema të dhëna të tepërta”.<br />
- Cilat janë ato<br />
Për secilën problemë nxënësit tregojnë të dhënat e tepërta dhe kërkesën.<br />
- A keni pyetje të tjera<br />
Mësuesi/ja plotëson kolonën e dytë të tabelës:<br />
Di Dua të di Mësova<br />
Dimë të dallojmë të dhënat në<br />
problema;<br />
të veçojmë kërkesën;<br />
të kryejmë veprime sipas<br />
kërkesave.<br />
Të dallojmë të dhënat e tepërta;<br />
të llogaritim kohën për të lexuar strofat;<br />
të gjejmë sa pemë mbolli punëtori;<br />
në ç’vit mbaroi ndërtimi i kullës së Pizës...<br />
125
KREU <strong>II</strong><br />
Nëse nxënësit nuk arrijnë të formulojnë pyetjet, ndihmohen dhe nga mësuesi/ja. Më pas, nxënësit lihen të<br />
bëjnë zgjidhjen e problemave në bashkëpunim me shokun e bankës. Në fund, secili nxënës tregon mënyrën e<br />
zgjidhjes së problemave. Në problemën e parë skema e parë mund të ishte në këtë formë.<br />
1 15<br />
6 30<br />
- Sa strofa ka vjersha e parë<br />
1 ⋅ 15 = 15 strofa<br />
- Sa strofa kanë 6 vjersha<br />
6 ⋅ 30 = 80 strofa<br />
Sa strofa janë gjithsej<br />
15 + 180 = 195 strofa<br />
Sa strofa lexohen në 1 minutë<br />
5 : 5 = 1 strofë për minutë<br />
Sa minuta duhen për të lexuar strofat<br />
195 : 1 = 195.<br />
15<br />
180<br />
5 5<br />
+<br />
195<br />
1<br />
195<br />
Përgjigje: për të lexuar strofat duhen 195 minuta.<br />
Përforcimi: Di – Dua të di – Mësova<br />
Në përfundim të punës mësuesi/ja pyet: - A i gjetët përgjigjet e pyetjeve që keni vendosur në tabelë<br />
Nxënësit përgjigjen dhe këto përgjigje i shkruajnë në tabelë në kolonën e tretë si më poshtë.<br />
Di Dua të di Mësova<br />
Dimë të dallojmë të dhënat në<br />
problema;<br />
të veçojmë kërkesën;<br />
të kryejmë veprime sipas<br />
kërkesave.<br />
Të dallojmë të dhënat e tepërta;<br />
të llogaritim kohën për të lexuar strofat;<br />
të gjejmë sa pemë mbolli punëtori;<br />
në ç’vit mbaroi ndërtimi i kullës së<br />
Pizës...<br />
Të dhëna të tepërta ka<br />
problema 2, 3, 4, 5;<br />
koha për të lexuar strofat<br />
është 195 minuta;<br />
një punëtor mbolli 4 pemë;<br />
kulla e Pizës përfundoi së<br />
ndërtuari në vitin 1972;<br />
në orën e gjashtë do të hyjnë<br />
në kullë 155 vizitorë.<br />
Në varësi të kohës nxënësit do të argumentojnë secilën nga problemat. Vlerësimi i nxënësve do të bëhet<br />
në bazë të pjesëmarrjes gjatë orës, për plotësimin e tabelave, si dhe në saktësinë e zgjidhjes së problemave<br />
dhe argumenteve rreth tyre.<br />
Detyrë shtëpie: Problemat dhe ushtrimet në faqet 68 - 69 të Fletores së punës<br />
(zgjidhja kërkohet në dy mënyra).<br />
126
KREU <strong>II</strong><br />
62<br />
<br />
Tema: Problema<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të identifi kojë elementet përbërëse të problemave.<br />
• Të njehsojë me mend përgjigjen e saktë të problemave me alternativa.<br />
• Të formojë problema në bazë të të dhënave dhe skemës.<br />
Konceptet kryesore<br />
vëzhgim, krijim, zgjidhje, argumente.<br />
Mjetet<br />
tekst, skeda.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Dil rrotull, fol rrotull<br />
Rishikim në dyshe<br />
Rishikim në grupe / Grafi ku T<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Dil rrotull, fol rrotull<br />
Kërkohet që nxënësit të ngrihen më këmbë dhe të lëvizin lirshëm në hapësirat boshe të klasës, deri në<br />
momentin që dëgjojnë fjalën “ndal”. Në këtë moment secili do të kapë për dore shokun që ka pranë dhe duke<br />
lexuar në tabelë pyetjet që ka shkruar mësuesi/ja:<br />
- Çfarë ju pëlqen më shumë në problema<br />
- Cilët veprime përdoren për të zgjidhur problemat<br />
- Cilat janë elementet përbërëse të problemave<br />
Ajo kërkon që nxënësit të lexojnë njërën nga këto pyetje dhe përgjigjen e saj t’ia japin shokut që kanë zënë<br />
për dore. Më pas nxënësit ulen në banka dhe mësuesi/ja pyet:<br />
- Më kë ishe zënë për dore<br />
- Cilës pyetje iu përgjigje Po shoku<br />
- Si u përgjigj shoku pyetjes së dytë<br />
Kështu pyetet edhe nxënësi tjetër që ndodhet në bankë për pyetjen e tretë. Mund të pyeten 2-3 çifte nxënësish.<br />
Ndërtimi i njohurive: Rishikim në dyshe<br />
Mësuesi/ja kërkon të hapin tekstin në faqen e problemave me alternativa. Udhëzohen nxënësit të veprojnë<br />
në këtë mënyrë: në grupe dyshe sipas bankave do të lexojnë individualisht problemën 1 në heshtje, pastaj<br />
nxënësi A do të pyesë: Sa lojtarë ka skuadra Nxënësi B do të kryejë me mend veprimin: 45 : 5 = 9 dhe do të<br />
qarkojnë bashkërisht alternativën c. 9.<br />
Edhe problema 2 do të lexohet individualisht në heshtje. Tani nxënësi A do të marrë rolin e nxënësit B duke<br />
bërë pyetjen: Sa pikë mblodhi skuadra në një lojë Nxënësi B do të bëjë veprimin me mend: 48 + 53 = 101 dhe<br />
do të qarkojnë së bashku alternativën a.<br />
Në këtë formë do të veprohet për të gjitha problemat. Do të shkëmbehen mendime nga të gjithë nxënësit<br />
për mënyrën më të thjeshtë të gjetjes së alternativës.<br />
127
KREU <strong>II</strong><br />
Përforcimi: Rishikim në grupe, grafi ku T<br />
Në tabelë janë vendosur 4 diagrame me 4 veprime matematike.<br />
215 143<br />
137 8<br />
456 125<br />
492 4<br />
+<br />
-<br />
Klasa ndahet në 4 grupe dhe secili grup, sipas numrave, do të formojë një problemë në bazë të skemës<br />
me kërkesën, veprimet dhe përgjigjet. Këto veprime do të kryhen në grafi kun T, ku në njërën anë shkruhet<br />
problema dhe në anën tjetër zgjidhja.<br />
Grafi ku T<br />
P.sh.: Besniku lexoi një libër me 492 faqe.<br />
Libri që lexoi Era kishte 4 herë më pak faqe se<br />
libri që lexoi Besniku.<br />
Sa faqe kishte libri i Erës<br />
456 125<br />
-<br />
Zgjidhje<br />
Sa faqe kishte libri i Erës<br />
4 9 2 : 4 = 1 2 3 faqe<br />
- 4<br />
__<br />
0 9<br />
- 8<br />
___<br />
1 2<br />
1 2<br />
____<br />
3<br />
Pasi të kenë përfunduar punën çdo përfaqësues grupi do të tregojë formimin e problemave. Diskutohet<br />
bashkërisht, duke argumentuar e duke dhënë mendime.<br />
Vlerësimi bëhet për aftësinë që kanë për formimin e zgjidhjen e problemave dhe mënyrën e gjykimit të<br />
fakteve.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1-9 në faqen 69 të Fletores së punës (sipas grupeve).<br />
128
KREU <strong>II</strong><br />
Test – KREU <strong>II</strong><br />
1. Kryej veprimet, duke vendosur kufi zat në shtyllë: (8 pikë)<br />
83 – 56 = 88 + 28 = 543 + 76 = 700 – 268 =<br />
96 – 78 = 98 + 78 = 643 – 81 = 706 + 868 =<br />
2. Gjej shumën, duke rigrupuar mbledhorët: (2 pikë)<br />
23 + 15 = __ + __ + __ + __ =<br />
3. Zbato vetitë e mësuara: (3 pikë)<br />
17 + 24 + 13 + 16 =<br />
4. Sa më i madh është numri 566 nga numri 249 (2 pikë)<br />
Sa më i vogël është numri 465 nga numri 742<br />
_________<br />
_________<br />
5. Kryej veprimet: (6 pikë)<br />
40 + 80 = 80 – 50 =<br />
900 + 400 = 900 – 200 =<br />
6000 + 2000 = 7000 – 4000 =<br />
6. Kryej veprimet: (5 pikë)<br />
604 4100 6483 304 9000<br />
+ 379 + 2973 + 8329 - 127 - 4070<br />
---------- ------------ ------------- ----------- ------------<br />
7. Plotëso numëruesit që mungojnë: (4 pikë)<br />
2<br />
+ =<br />
8 8<br />
12<br />
8<br />
14<br />
+ =<br />
64 64 64<br />
7 3<br />
− =<br />
15 15 15<br />
21<br />
− =<br />
56 56 56<br />
8. Nga një e plotë heqim<br />
9<br />
4 . Ç’thyesë mbetet -------- (1 pikë)<br />
9. Duke u bazuar në skemën e mëposhtme ndërto tekstin e problemës dhe zgjidhe atë.<br />
(4 pikë)<br />
____________________________________________________________________________________<br />
______________________________________________________________________________________<br />
______________________________________________________________________________________<br />
______________________________________________________________________________________.<br />
405 312 <br />
900<br />
Pikët 0 - 7 8 - 12 13 - 16 17 - 20 21 - 24 25 - 27 28 - 35<br />
Nota 4 5 6 7 8 9 10<br />
129
KREU <strong>II</strong>I<br />
KREU <strong>II</strong>I<br />
GJEOMETRIA<br />
1<br />
<br />
Tema: Vijat<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të emërtojë llojet e vijave në mjedise të ndryshme.<br />
• Të dallojë veçoritë kryesore të vijave.<br />
• Të vizatojë në fletore të gjitha llojet e vijave.<br />
Konceptet kryesore<br />
vija, vijë e hapur, vijë e mbyllur, vijë e pjerrët, horizontale dhe vertikale.<br />
Mjetet<br />
lapsa me ngjyra, vizore, skeda.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Analizë e tipareve semantike<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Vendoset në tabelë një fl etë me përmasa afërsisht 80 x 50 cm, ku janë vizatuar disa objekte nga natyra si<br />
më poshtë:<br />
<br />
lumë<br />
Yll<br />
diell re pemë kryqëzim<br />
Rrugë<br />
Për 1-2 minuta nxënësit do të identifi kojnë disa nga llojet e vijave që do mund t’i dallojnë në fi gura. Mendimet<br />
e nxënësve do të shkruhen në diagramin në tabelë, ashtu si nxënësit i emërtojnë.<br />
e drejtë<br />
vertikale<br />
e thyer<br />
e thyer e hapur<br />
Vija<br />
e lakuar e mbyllur<br />
e lakuar e hapur<br />
e thyer e mbyllur<br />
horizontale<br />
e pjerrët<br />
Ndërtimi i njohurive: Analizë e tipareve semantike<br />
Hapet teksti dhe nxënësit, në bashkëpunim me shokun e bankës, do të identifi kojnë disa nga llojet e vijave<br />
nga objektet që shohin në park.<br />
130
Gjeometria<br />
Në rubrikën “Tani di të bëj...” do të shohin me vëmendje fi gurat dhe më pas mësuesi/ja pyet:<br />
- Me cilën ngjason rruga që përshkon skiatori (me vijën e lakuar)<br />
- Po kërcimet e bretkosës kujt i ngjajnë<br />
Për të gjitha rastet diskutohet bashkërisht me nxënësit.<br />
Në ushtrimin 2 nxënësit do të plotësojnë me përgjigje po ose jo dhe pastaj do të diskutohet secili rast, duke<br />
u lexuar e komentuar nga nxënësit.<br />
Në përfundim të detyrës klasa ndahet në 4-5 grupe, të cilat pajisen me skedën si më poshtë.<br />
Nxënësit, në bashkëpunim me grupin, do të shënojnë shenjën (+) kur të pohojnë një cilësi të vijave dhe me<br />
shenjën (-) kur e mohojnë.<br />
Llojet e vijave<br />
të drejtë<br />
e lakuar<br />
horizontale<br />
e thyer<br />
e lakuar e mbyllur<br />
e thyer e mbyllur<br />
vertikale<br />
e pjerrët<br />
<br />
+<br />
-<br />
+<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
+<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
+<br />
-<br />
-<br />
-<br />
+<br />
-<br />
- - - -<br />
- - - -<br />
- - - -<br />
+ +<br />
- -<br />
- -<br />
- -<br />
- -<br />
- -<br />
- +<br />
+ -<br />
Synohet që të gjithë të kenë mundësi të plotësojnë në tabelë llojet e vijave. Më pas nxënësit shkëmbejnë<br />
skedat me grupet e tjera, për të parë e kontrolluar njëri-tjetrin.<br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Në fl etoren e klasës nxënësit do të vizatojnë të gjitha llojet e vijave që mësuan dhe t’i emërtojnë me emrin<br />
përkatës. Më pas, një nxënës do të thotë emrin e vijës, nxënësi tjetër në krah do të përmendë disa objekte në<br />
natyrë, ku haset ajo. Koha e kryerjes së detyrës është 5 minuta.<br />
Vlerësohen nxënësit për emërtimin dhe vizatimin e llojeve të vijave dhe identifi kimin e tyre në natyrë.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1, 2, 3 në faqen 70 të Fletores së punës.<br />
-<br />
+<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
2<br />
<br />
Tema: Drejtëza, gjysmëdrejtëza, segmenti<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përshkruajë me fjalët e tekstit drejtëzën, gjysmëdrejtëzën dhe segmentin.<br />
• Të klasifikojë në diagrame cilësitë e drejtëzës, gjysmëdrejtëzës dhe segmentit.<br />
Konceptet kryesore<br />
drejtëza, gjysmëdrejtëza, segmenti.<br />
Mjetet<br />
vizore, lapsa me ngjyra.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Ndërtimi i njohurive Të nxënit në bashkëpunim<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
131
KREU <strong>II</strong>I<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Pasi njihen nxënësit me temën e mësimit, mësuesi/ja u kërkon atyre të lexojnë në dyshe dhe të rilexojnë<br />
konceptet që u duken të paqarta. Mund të mbajnë shënime dhe të nënvizojnë gjërat më të rëndësishme dhe<br />
më pas, të diskutojnë me shokun e bankës për të krijuar sa më shumë siguri për ato që lexuan. Në përfundim<br />
të kohës prej 5-6 minutash mësuesi/ja ndërhyn me pyetjet:<br />
- Për çfarë bëhet fjalë në këtë mësim<br />
- Me çfarë mund të ndërtohet segmenti, drejtëza e gjysmëdrejtëza<br />
- Si emërtohen ato<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit në bashkëpunim<br />
Klasa ndahet në tri grupe dhe secili grup do të ndërtojë me vizore, më pas do të radhisë të gjitha cilësitë që<br />
i përkasin drejtëzës, gjysmëdrejtëzës dhe segmentit për rreth 2-3 minuta.<br />
Pasi të ketë përfunduar puna në grup, dalin tre përfaqësues në tabelë dhe lexojnë si më poshtë:<br />
Drejtëza Gjysmëdrejtëza Segmenti<br />
pa fi llim<br />
pa mbarim<br />
ndërtohet me vizore<br />
emërtohet me (a, b, c)<br />
e pjerrët<br />
horizontale<br />
vertikale<br />
pa mbarim<br />
ka pikënisje (origjinë)<br />
pikën O<br />
horizontale<br />
vertikale<br />
e pjerrët<br />
ka 2 skaje<br />
ka fi llim e mbarim<br />
emërtohet me AB<br />
i pjerrët<br />
horizontal<br />
vertikal<br />
Më pas diskutohet bashkërisht për secilin rast, duke theksuar për cilësitë e përbashkëta që kanë.<br />
Plotësohet, në bashkëpunim me shokun e bankës, ushtrimi 1. Nxënësit do të emërtojnë sipas ndërtimit<br />
llojet e drejtëzave e segmenteve e gjysmëdrejtëzave. Më pas lexohet tabela e plotësuar nga nxënësit.<br />
Përforcimi: Shkrimi shpejtë<br />
Në fl etoren e klasës nxënësit do të punojnë ushtrimin 2. Lihen të punojnë në heshtje dhe më pas do të<br />
vizatojnë të gjitha llojet e drejtëzave, gjysmëdrejtëzave e segmenteve në këtë mënyrë.<br />
drejtëz e pjerrët<br />
a<br />
drejtëz e pjerrët<br />
drejtëz vertikale<br />
A<br />
segment horizontal<br />
B<br />
segment vertikal<br />
Vihet theksi te detyra 2. Nxënësit do të tregojnë mënyrën e ndërtimit sipas radhës dhe më pas çfarë u përftua.<br />
Nxënësi 1. Në fi llim ndërtuam një drejtëz (d).<br />
Nxënësi 2. Mbi këtë drejtëz përftuam segmentin [DC].<br />
Nxënësi 3. Ne përftuam dhe dy gjysmëdrejtëza (D](C].<br />
Për t’i theksuar më qartë nxënësit mund të përdorin lapsa me ngjyra për segmentin, gjysmëdrejtëzat dhe<br />
drejtëzat.Në përfundim, vlerësohen nxënësit për diskutimin në grup, për dhënien e ideve, për pjesëmarrjen<br />
aktive në mësim dhe për ndërtimin e emërtimin e saktë të drejtëzave, gjysmëdrejtëzave e segmenteve.<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1 dhe 2 në faqen 71 të Fletores së punës.<br />
132
3<br />
<br />
Tema: Këndet<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përshkruajnë me fjalët e veta njohuritë për këndet.<br />
• Të emërtojë elementet përbërëse të këndeve dhe llojin e tyre sipas masës.<br />
• Të ndërtojë me anë të vizores-trekëndësh të gjitha llojet e këndeve.<br />
kënde, kulm, masë, llojet e këndeve.<br />
vizore-trekëndësh, lapsa me ngjyra, orë kartoni ose plastike.<br />
Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Të nxënit në bashkëpunim<br />
Marrëdhëniet pyetje-përgjigje<br />
Gjeometria<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Hapet teksti dhe në bashkëpunim me shokun e bankës nxënësit lexojnë mësimin, nënvizojnë paqartësitë<br />
dhe diskutojnë me shokun/shoqen (mund të mbajnë dhe shënime në fl etore).<br />
Pas 7-8 minutash ndërhyn mësuesi/ja dhe pyet:<br />
- Çfarë të rejash lexuat në këtë mësim (këndet)<br />
- Si mund të ndërtojmë një kënd (nga dy gjysmëdrejtëza)<br />
- Me çfarë simboli emërtohen këndet<br />
- Sa lloje këndesh dalluat në tekst<br />
Nxënësi 1: Kuptova se këndet formohen nga dy gjysmëdrejtëza të bashkuara në një pikë.<br />
Nxënësi 2. Mësova se këndet i kemi disa llojesh.<br />
Nxënësi 3. Shenja që zëvendëson fjalën kënd është (^).<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit në bashkëpunim<br />
Mësuesi/ja vizaton në tabelë dy gjysmëdrejtëza, të cilat formojnë një kënd, me origjinë pikën O. Kjo pikë O<br />
quhet kulmi i këndit dhe vetë këndi përkufi zohet:<br />
Këndi është pjesa e planit e kufizuar nga dy gjysmëdrejtëza me origjinë<br />
a të njëjtë.<br />
brinja<br />
Hapësira brenda dy brinjëve quhet masë e këndit.<br />
kulmi O<br />
- Përse na shërben masa e këndit<br />
Këtë do ta provojmë me orët prej kartoni. Nën drejtimin e mësuesit/es<br />
masa e këndit<br />
nxënësit do të formojnë kënde me akrepat e orës. Mësuesi/ja udhëzon,<br />
b<br />
p.sh: vendosni akrepat e orës në numrat 1 dhe 3.<br />
brinja<br />
- Çfarë këndi u formua (kënd i ngushtë)<br />
<br />
Vendosni akrepat e orës në numrat 12 dhe 3.<br />
- Çfarë këndi u formua (më i madh se këndi i ngushtë)<br />
Mësuesi/ja shpjegon se ky kënd quhet kënd i drejtë.<br />
Nëse vendosim vizoren-skuadër në këndin që u formua, do të shohim se ajo do të puthitet.<br />
133
KREU <strong>II</strong>I<br />
Vendosni akrepat e orës në numrat 11 dhe 4.<br />
- Si mund ta quajmë këtë kënd (është më i madh se këndi i drejtë)<br />
Mësuesi/ja shpjegon se ky kënd emërtohet kënd i gjerë.<br />
Pastaj i kërkon të vendosin akrepat e orës në numrat 12 dhe 6.<br />
- Çfarë këndi u formua<br />
Nxënësit mund të përgjigjen se në këtë rast nuk kemi kënde.<br />
Mësuesi/ja shpjegon se këtë kënd do ta quajmë kënd të shtrirë.<br />
Mësuesi/ja vendos njërin akrep të orës te 12-a. Pasi bën një rrotullim<br />
të plotë (në drejtimin orar) edhe akrepin tjetër e vë te 12-a. U shpjegon<br />
nxënësve se ky quhet kënd i plotë. Më pas mësuesi/ja plotëson diagramin<br />
për llojet e këndeve me përgjigjet e nxënësve.<br />
<br />
të shtrirë<br />
të ngushta<br />
të plota<br />
Këndet<br />
të drejta<br />
të gjera<br />
Përforcimi: Marrëdhëniet pyetje – përgjigje<br />
Hapet teksti dhe nxënësit diskutojnë fi gurat në tekst.<br />
- Sa kënde ka formuar makina e Andit<br />
- Çfarë këndesh kemi te drejtkëndëshi Po te trekëndëshi Po te trapezi<br />
- Me çfarë mund të matim këto kënde Cilat mjete na shërbejnë (vizore-trekëndësh)<br />
Për secilin rast kemi argumente, sidomos te këndi i shtrirë që është i barabartë me 2 kënde të drejta dhe<br />
këndi i plotë është i barabartë me 4 kënde të drejta apo dy kënde të shtrira.<br />
Nxënësit punojnë individualisht ushtrimin 1 dhe pastaj diskutojnë me shokun/shoqen për emërtimin e këndeve.<br />
Në detyrën 2 nxënësit do të ndërtojnë me vizore trekëndësh të gjitha llojet e këndeve dhe më pas t’i emërtojë.<br />
Në përfundim të orës bëhet vlerësimi i nxënësve dhe konkluzionet e orës së mësimit.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1-4 në faqen 71 të Fletores së punës.<br />
134<br />
4<br />
<br />
Tema: Drejtëzat prerëse dhe paralele<br />
Objektivat Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të identifi kojë në një mjedis drejtëza prerëse dhe paralele.<br />
• Të shpjegojë me fjalët e tekstit veçoritë që kanë këto drejtëza.<br />
• Të ndërtojë me vizore drejtëza prerëse, pingule e paralele në lidhje me një<br />
drejtëz të dhënë.<br />
Konceptet kryesore drejtëza prerëse, paralele, simbole.<br />
<br />
Mjetet<br />
ngjyra, tekst.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Dil rrotull, fol rrotull<br />
Ndërtimi i njohurive Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Përforcimi<br />
Rishikim në grup<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Dil rrotull, fol rrotull<br />
Në hapësirat e lira të klasës nxënësit do të dalin dhe të lëvizin lirshëm. Në momentin që mësuesi/ja thotë<br />
“ndal”, ata do të ndalojnë dhe do të kapin për dore shokun/shoqen që kanë pranë, duke parë në tabelë.
Mësuesi/ja ka vizatuar në tabelë dy drejtëza prerëse dhe dy të tjera pingule dhe ka shkruar pyetjen:<br />
Gjeometria<br />
- Çfarë mendoni kur shihni këto vizatime<br />
Nxënësit lexojnë pyetjen dhe kthehen nga shoku përballë dhe japin mendime.<br />
Nxënësi 1. Drejtëzat, sido që t’i vendosësh, janë të pafundme.<br />
Nxënësi 2. Këto drejtëza kanë formuar kënde...<br />
Nxënësit vazhdojnë të rrotullohen, ndërkohë mësuesi/ja ka vizatuar dy drejtëza të tjera.<br />
Në momentin që thotë “ndal”, nxënësit përsëri kapen për dore me shokun/shoqen që kanë pranë dhe<br />
lexojnë në tabelë fi gurën e dytë, kthehen përballë njëri-tjetrit dhe shkëmbejnë mendime, si p.sh.:<br />
Nxënësi 1. Këto drejtëza nuk formojnë kënd.<br />
Nxënësi 2. Këto drejtëza zgjaten pafund.<br />
Pasi rikthehen nëpër banka mësuesi/ja pyet:<br />
- Çfarë përgjigje i dhe shokut për fi gurën e parë<br />
- Po shoku si të dha përgjigje për fi gurën e dytë<br />
Kështu, mësuesi/ja bashkon mendimet nga 2-3 çifte nxënësish.<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Për 5-6 minuta nxënësit do të hapin tekstin dhe do të lexojnë me shokun e bankës, duke shënuar me laps<br />
ndonjë paqartësi. Më pas mësuesi/ja pyet:<br />
O<br />
- Çfarë mësuat për drejtëzat nga leximi i tekstit (kemi disa lloje drejtëzash)<br />
- Si mund t’i quajmë këto drejtëza (drejtëza prerëse)<br />
- Ku priten këto drejtëza<br />
- Çfarë formojnë në pikën e prerjes (4 kënde)<br />
- Si mund të emërtojmë këndet (2 të gjera e 2 të ngushta)<br />
- Çfarë mund të themi tjetër (drejtëzat zgjaten pafund)<br />
Përqendrohuni te gjurmët e dy barkave në ujë.<br />
- Si paraqiten ato (si drejtëza pingule)<br />
- Çfarë lexuat për drejtëzat pingule (formohen 4 kënde të drejta)<br />
Mësuesi/ja shpjegon se drejtëzat pingule i paraqesim me këtë shenjë (┴) dhe në këtë mënyrë: a<br />
- Po shinat e trenit çfarë drejtëzash paraqesin (drejtëzat paralele)<br />
- Ku ndryshojnë nga drejtëzat e tjera (nuk priten asnjëherë)<br />
ose<br />
⊥ b<br />
Mësuesi/ja tregon se për të shënuar drejtëzat paralele përdorim simbolin //, p.sh. a//b.<br />
Në tekst do të diskutohet ushtrimi 1. Nxënësit diskutojnë dhe diktojnë rrugët e drejta, prerëse e paralele që<br />
paraqiten në fi gurë.<br />
Përforcimi: Rishikim në grup<br />
Pasi vizatojnë drejtëzat përkatëse në ushtrimin 2, nxënësit do të hapin fl etoren dhe do të shkruajnë llojet e<br />
drejtëzave. Poshtë emërtimit do të ndërtojnë drejtëzat përkatëse, si: drejtëza prerëse, paralele e pingule.<br />
Pasi të kenë përfunduar, nxënësit do të ndahen në tri grupe dhe secili grup do të përshkruajë cilësitë e<br />
drejtëzës, p.sh.:<br />
135
KREU <strong>II</strong>I<br />
grupi 1: drejtëza prerëse,<br />
grupi 2: drejtëza pingule,<br />
grupi 3: drejtëza paralele.<br />
Për secilën tip drejtëze, del nga një përfaqësues për çdo grup, duke demonstruar argumentet përkatëse.<br />
Në përfundim, nxënësi do të vlerësohet për bashkëpunimin me shokët, dhënien e ideve të sakta dhe<br />
ndërtimin e emërtimin e drejtëzave.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 3 dhe 4 në faqet 72-73 të Fletores së punës.<br />
5<br />
<br />
Tema: Rrethi<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të ndërtojë me ndihmën e kompasit rrathë me rreze të ndryshme.<br />
• Të njehsojë rrezen dhe diametrin e rrethit.<br />
• Të krijojë me ndihmën e kompasit rrathë me rreze të ndryshme.<br />
rrethi, qendra, rrezja, diametri.<br />
kompas, vizore, Fletë A4.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Ndërtimi i njohurive Mendo/ Puno në dyshe/ Shkëmbe mendime<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Hapet teksti dhe nxënësit lexojnë në dyshe materialin teorik. Ata nxiten të shënojnë përkufi zimet dhe të<br />
rilexojnë pjesën. Më pas mësuesi/ja u drejtohet nxënësve me këto pyetje:<br />
- Si mund të ndërtojmë një rreth (Me ndihmën e...)<br />
- A mund ta ndërtojmë vetë rrethin (Po)<br />
Në bashkëpunim me mësuesi/en në tabelë dhe nxënësit në fl etën A4 ndërtojnë një rreth. Hapësira mes<br />
majës metalike të kompasit dhe majës së lapsit është 2 cm, 3 cm, 4 cm. Kjo hapësirë quhet rreze e rrethit dhe<br />
shënohet me r.<br />
Po të zgjatim rrezen në anën tjetër të rrethit do të formohen 2 rreze, të cilat ndërtojnë diametrin e rrethit, i<br />
cili shënohet me d.<br />
rreze e rrethit (r = d : 2)<br />
A<br />
O<br />
B<br />
diametri i rrethit (d = r · 2)<br />
Pika ku vendoset maja metalike e kompasit emërtohet<br />
pika O dhe quhet qendër e rrethit.<br />
Nxënësit ndërtojnë rrathë me rreze 2 cm, 3 cm, 4 cm.<br />
136
Gjeometria<br />
Ndërtimi i njohurive: Mendo/ Puno në dyshe/ Shkëmbe mendime<br />
Në ushtrimin 1 nxënësit do të përcaktojnë diametrin ose rrezen e rrethit, p.sh.: nëse rrezja = 5 cm,<br />
diametri = 5 · 2 =10 cm (ose anasjelltas: nëse diametri = 30 cm, rrezja = 30 : 2= 15 cm).<br />
Edhe ushtrimi 2 punohet i pavarur nga nxënësit, pastaj, në bashkëpunim me njëri-tjetrin, do të emërtojnë<br />
sa cm është rrezja dhe diametri i rrethit, duke zbatuar formulën për gjetjen e diametrit dhe të rrezes. Më pas,<br />
për secilin rast do të diskutohet bashkërisht me klasën, do të shkëmbehen mendime për mënyrën e gjetjes së<br />
diametrit dhe rrezes së rrethit, p.sh.:<br />
- Kur rrezja e rrethit është 25 cm, si e gjejmë diametrin<br />
- Po, kur diametri është 60 cm, si do të gjeni rrezen<br />
- Cilat mjete na shërbejnë për të vizatuar një rreth me rreze të dhënë<br />
(kompasi dhe vizorja)<br />
- A mund të ndërtojmë me kompas një kompozim të tillë<br />
Mësuesi/ja në tabelë me kompas e shkumës dhe nxënësit në fletë A4 mund të bëjnë kompozime me rrathë.<br />
Pastaj përqendrohet vëmendja tek ushtrimi 3, ku nxënësit mund të bëjnë me kompas kompozime të<br />
ndryshme me rrathë dhe t’i ngjyrosin në mënyra interesante.<br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Në këtë etapë nxënësit do të shkruajnë se çfarë mësuan nga kjo orë mësimi për rrethin, rrezen, diametrin<br />
dhe qendrën e rrethit. Më pas do ta ilustrojnë me shembuj ushtrimin 1 në Fletoren e punës, faqe 73, ku do të<br />
ndërtojnë një rreth me rreze 6 cm dhe një tjetër me diametër 4 cm.<br />
Pasi përfundojnë punën, nxënësit do të lexojnë shkrimet e tyre. Mendimet e tyre do të pranohen nga<br />
mësuesi/ja dhe shokët do të debatojnë e korrigjojnë gabimet e mundshme.<br />
Në përfundim të orës së mësimit, nxënësit vlerësohen për mënyrën e ndërtimit të rrathëve dhe njehsimin e<br />
rrezes apo diametrit të tyre, gjithashtu edhe për krijimin e kompozimeve me rrathë.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimi 1 (pjesa <strong>II</strong>) në faqen 73 të Fletores së punës.<br />
6<br />
<br />
Tema: Trekëndëshi dhe trapezi<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të emërtojë te shumëkëndëshat, trekëndëshin dhe trapezin, si dhe elementet<br />
përbërëse të tyre.<br />
• Të ndërtojë me anë të vizores dhe të kompasit trekëndësha dhe trapezë me<br />
përmasat e dhëna.<br />
• Të përshkruajë veçoritë kryesore të trapezit dhe trekëndëshit.<br />
Konceptet kryesore<br />
shumëkëndësha, kënde, brinjë, kulme.<br />
Mjetet<br />
vizore dhe kompas.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Tabela e koncepteve<br />
Ndërtimi i njohurive Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Përforcimi<br />
Shënime mbi shënime<br />
137
KREU <strong>II</strong>I<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Tabela e koncepteve<br />
Nxënësit janë të pajisur me fi gura të ndryshme gjeometrike, shumëkëndësha, trekëndësha, trapezë.<br />
Kërkohet që të punojnë në grupe dyshe për të përcaktuar elementet përbërëse të tyre. Mendimet e nxënësve<br />
paraqiten në tabelë si më poshtë:<br />
Shumëkëndësha Brinjë Kënde Kulme<br />
Ka 3 brinjë të ndryshme.<br />
Ka 3 kënde 2 kënde të<br />
ngushta, 1 kënd të gjerë.<br />
Ka 3 kulme<br />
Trekëndëshi<br />
Ka 4 brinjë të ndryshme.<br />
Dy brinjë janë paralele.<br />
Ka 4 kënde, 2 kënde të<br />
ngushta, 2 kënde të gjera.<br />
Ka 4 kulme<br />
Trapezi<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Nxënësit numërojnë nga 1 deri në 3 dhe pastaj grupohen në tri grupe:<br />
në grupin e parë gjithë nxënësit me numrin 1;<br />
në grupin e dytë të gjithë nxënësit me numrin 2;<br />
në grupin e tretë të gjithë nxënësit me numrin 1.<br />
Për 7-8 minuta nxënësit do të lexojnë në grupe ushtrimet 1, 2, 3.<br />
grupi 1: do të fl asë për shumëkëndëshat;<br />
grupi 2: do të fl asë për trekëndëshat;<br />
grupi 3: do të fl asë për trapezat.<br />
Mësuesi/ja thekson se te shumëkëndëshat futen fi gura të ndryshme gjeometrike me 3, 4, 5 dhe 6 kënde.<br />
Trapezi mund të jetë kënddrejtë ose jo.<br />
Pasi përfundon koha, nxënësit rikthehen në grupet fi llestare dhe do të diskutojnë për veçoritë e secilës<br />
fi gurë nga përfaqësues të tri grupeve.<br />
Më pas nxënësit do të provojnë veten në ushtrimin 2 për të vizatuar<br />
trekëndëshin me brinjë 4 cm, 3 cm, 3 cm. Mësuesi/ja në tabelë e ndërton<br />
trekëndëshin me ndihmën e vizores dhe të kompasit. Në fi llim vizaton me vizore<br />
bazën e trekëndëshit 4 cm. Pastaj, në njërin skaj të segmentit vendos majën<br />
metalike të hapur 3 cm, me të cilën vijon një hark. I njëjti veprim bëhet me kompas<br />
dhe në skajin tjetër. Vendi ku priten dy harqet do të jetë kulmi i trekëndëshit me<br />
brinjë 4 cm, 3 cm dhe 3 cm. Kështu veprohet për të gjithë trekëndëshat.<br />
Nxënësit ndërtojnë dhe trapezin, duke fi lluar gjithmonë nga baza dhe brinjët<br />
që formon këndin e drejtë e në vazhdim. Përqendrohen te fi gura e ushtrimit<br />
4, duke përcaktuar llojin e fi gurave: trekëndësha e trapezë. Pasi i përcaktojnë<br />
individualisht diskutojnë dhe kontrollojnë përfundimin me shokun e bankës.<br />
Përfundimi është:<br />
- numri i trekëndëshave = 4;<br />
- numri i trapezave = 3.<br />
138
Gjeometria<br />
Përforcimi: Shënime mbi shënime<br />
Nxënësit punojnë në dyshe për të sistemuar njohuritë që morën në këtë orë mësimi, të cilat do t’i paraqesin<br />
në teknikën “Shënime mbi shënime”. Mësuesi/ja drejton pyetjen:<br />
- Si emërtohen fi gurat që mësuam sot (shumëkëndësha)<br />
Këto figura shënohen me numrin 1.<br />
Me numrin 2 shënohen emrat e dy fi gurave që mësuam.<br />
Me numrin 3 shënohen karakteristikat kryesore, p.sh.:<br />
1. Shumëkëndësha<br />
2. Trekëndëshi<br />
3. ka 3 brinjë<br />
3. ka 3 kënde<br />
3. ka 3 kulme<br />
3. ka disa lloje trekëndëshash<br />
2. Trapezi<br />
3. ka 4 brinjë<br />
3. ka 4 kënde<br />
3. ka 4 kulme<br />
3. ka 2 brinjë paralele<br />
Në përfundim të punës nxënësit do të vlerësohen për përcaktimin e veçorive të fi gurës gjeometrike dhe për<br />
vizatimin e tyre, kryesisht për përdorimin e vizores e kompasit në ndërtimin e trekëndëshave.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1, 2, 3 (sipas grupeve A, B) në faqen 74 të Fletores së punës.<br />
7<br />
<br />
Tema: Katrori dhe drejtkëndëshi<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të emërtojë te katërkëndëshat (katrorin dhe drejtkëndëshin) dhe elementet<br />
përbërëse të tyre.<br />
• Të ndërtojë me ndihmën e vizores katrorë dhe drejtkëndësha me përmasa<br />
brinjësh të ndryshme.<br />
• Të përshkruajë veçoritë kryesore të shumëkëndëshave.<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
katërkëndësha, brinjë, kënde, kulme.<br />
lapsa me ngjyra, skeda të përgatitura.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Dil rrotull, fol rrotull<br />
Ndërtimi i njohurive Grafi ku T<br />
Përforcimi<br />
Analizë e tipareve semantike<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Dil rrotull, fol rrotull<br />
Kërkohet që nxënësit të ngrihen më këmbë dhe të lëvizin lirshëm në hapësirat boshe të klasës, deri kur do të<br />
dëgjojnë fjalën “ndal” të mësuesit/es. Në momentin që dëgjojnë “ndal”, nxënësit që ndodhen pranë njëri-tjetrit kapen<br />
për dore dhe shikojnë në tabelë. Mësuesi/ja kërkon që nxënësit t’i thonë shokut që ka kapur nga dora se çfarë dinë ata<br />
rreth figurës së drejtkëndëshit dhe katrorit. Më pas nxënësit rikthehen në banka dhe mësuesi/ja pyet një nxënës:<br />
139
KREU <strong>II</strong>I<br />
- Me kë e formove dyshen<br />
- Për cilën fi gurë fole ti<br />
- Po shoku (shoqja) yt (jote) për cilën fi gurë foli<br />
- Çfarë tha për katrorin Po për drejtkëndëshin<br />
Kështu mund të pyeten 2-3 çifte nxënësish dhe të diskutohet bashkërisht.<br />
Ndërtimi i njohurive: Grafi ku T<br />
Nxënësit hapin tekstin dhe emërtojnë fi gurat.<br />
Nisur nga numri i brinjëve, i kulmeve dhe këndeve, del që fi gurat janë katërkëndësha.<br />
Ndahet klasa në dy grupe dhe secili grup pajiset me një skedë që paraqet grafi kun T. Në njërën anë të<br />
tabelës është dhënë emri i fi gurës dhe në anën tjetër nxënësi do të përshkruajë cilësitë në këtë formë, duke<br />
vizatuar dhe fi gurën.<br />
Grafi ku T<br />
A<br />
B<br />
Drejtkëndëshi ABCD<br />
C<br />
D<br />
Brinjët: AB║DC, AD║ BC<br />
Këndet: ABC<br />
<br />
, BCD<br />
<br />
, CDA<br />
, DAB<br />
<br />
Kulmet: A, B, C, D<br />
Ka 4 kënde të drejta<br />
Brinjët i ka 2 e nga 2 të barabarta<br />
Në këtë mënyrë do të veprohet edhe për katrorin. Nxënësit që mbarojnë më shpejt plotësojnë dhe ushtrimet<br />
1 dhe 2. Më pas, përfaqësues të grupeve diskutojnë Grafi kun T për katrorin dhe drejtkëndëshin.<br />
Në ushtrimin 3 në tekst arrihet në përfundim se fi gura përbëhet nga 3 katrorë dhe 5 drejtkëndësha.<br />
1 1<br />
2<br />
2 3<br />
4<br />
5<br />
5 drejtkëndësha<br />
3 katrorë<br />
3<br />
Përforcimi: Analizë e tipareve semantike.<br />
Pasi nxënësit kanë përvetësuar njohuritë rreth shumëkëndëshave dhe llojeve të tyre ndahen në grupe dhe<br />
plotësojnë tabelën e përgatitur nga mësuesi/ja.<br />
Kategoria:<br />
figura<br />
gjeometrike<br />
Ka<br />
4<br />
brinjë<br />
Ka<br />
4<br />
kulme<br />
Ka<br />
2<br />
drejtëza<br />
simetrie<br />
Ka<br />
3<br />
brinjë<br />
Ka<br />
3<br />
kulme<br />
Ka<br />
1<br />
drejtëz<br />
simetrie<br />
S’ka<br />
asnjë<br />
drejtëz<br />
simetrie<br />
Ka<br />
4<br />
drejtëza<br />
simetrie<br />
Është<br />
katërkëndësh<br />
Është<br />
shumëkëndësh<br />
Trekëndëshi - - - + + - - +<br />
Trapezi + + - - - - + +<br />
Drejtkëndëshi + + + - - - - - + +<br />
Katrori + + - - - - - + + +<br />
140
Gjeometria<br />
Pasi të jenë plotësuar tabelat nga grupet, përfaqësuesit e secilit grup paraqesin punën e tyre, e cila<br />
plotësohet dhe në tabelë nga mësuesi/ja dhe diskutohet së bashku.<br />
Vlerësohen nxënësit për emërtimin, vizatimin dhe përcaktimin e cilësive të katër fi gurave të dhëna, si dhe<br />
për pjesëmarrjen aktive në diskutim dhe dhënien e mendimeve.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1 dhe 2 në faqen 75 të Fletores së punës (sipas grupeve).<br />
8<br />
<br />
Tema: Të kontrolloj njohuritë e mia<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të identifi kojë në një mjedis të caktuar llojet e këndeve, vijave dhe fi gurave<br />
gjeometrike.<br />
• Të dallojë cilësitë kryesore të këndeve, vijave, drejtëzave dhe fi gurave<br />
gjeometrike.<br />
këndi, drejtëza, vija, fi gura gjeometrike.<br />
vizore, skeda, lapsa me ngjyra, skuadër.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Rendit, grupo dhe emërto<br />
Rishikim në dyshe<br />
Parashikimi: Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Hapet teksti dhe nxënësit përqendrohen në ushtrimet 1 dhe 2.<br />
Nisur nga pamja e bordurave të murit nxënësit tregojnë llojet e<br />
këndeve që janë formuar. Këto kënde i matim me skuadër ose<br />
me vizore-trekëndësh, për të përcaktuar ç’lloj këndesh janë.<br />
Në ushtrimin 2 përcaktojmë me pozicionet e akrepave të<br />
orës, kur këndi është i shtrirë ose i plotë.<br />
1<br />
2 e rrethit<br />
4<br />
4<br />
e rrethit të<br />
akrepave të<br />
orës<br />
Ushtrimi 3 kërkon që të përcaktohen figurat gjeometrike në shenjat rrugore, letrat e lojës apo në fletoren katrore.<br />
Tek ushtrimi 4 nxënësit do të emërtojnë llojet e vijave të drejtëzave apo segmentin për 6 rastet e dhëna.<br />
Ushtrimet 5 dhe 6 punohen nga nxënësi në mënyrë të pavarur. Me ndihmën e vizores dhe kompasit<br />
vizatohen fi gurat gjeometrike dhe më pas plotësohet ushtrimi 6. Përgjigjet e mundshme janë këto:<br />
katrorë = 8, trekëndësha = 14;<br />
rrethorë = 6, drejtkëndësha = 16.<br />
Ndërtimi i njohurive: Rendit, grupo dhe emërto<br />
Ndahet klasa në 4 grupe dhe secili grup përqendrohet te skeda e përgatitur nga mësuesi/ja. Në qendër<br />
të skedës është vendosur një fjalë në diagram dhe në bazë të njohurive që kanë mësuar, nxënësit do të<br />
plotësojnë individualisht skedën, p.sh.:<br />
141
KREU <strong>II</strong>I<br />
grupi I: këndet<br />
grupi <strong>II</strong>I: drejtëzat<br />
grupi <strong>II</strong>: vijat<br />
grupi IV: figurat gjeometrike<br />
Secili grup do të plotësojë skedat afërsisht në këtë formë.<br />
2 brinjë<br />
i shtrirë<br />
hapësira<br />
mes brinjëve<br />
Këndi<br />
i plotë<br />
i ngushtë<br />
i gjerë<br />
i drejtë<br />
e lakuar<br />
e mbyllur<br />
e thyer e hapur<br />
e thyer e mbyllur<br />
Vija<br />
e lakuar e hapur<br />
e drejtë<br />
e lakuar<br />
e thyer<br />
gjysmëdrejtëza e<br />
kufi zuar në një anë<br />
segmenti<br />
i kufi zuar<br />
Drejtëza<br />
prerëse<br />
paralele<br />
e pafund<br />
pingule<br />
rrethi<br />
katrori<br />
Figura gjeometrike<br />
drejtkëndëshi<br />
trekëndëshi<br />
trapezi<br />
142<br />
Nxënësit do të plotësojnë cilësitë e secilës fi gurë gjeometrike. Në përfundim të punës do të qarkullojnë<br />
skedat me shokët e grupit për të kontrolluar punën e bërë. Pastaj, çdo përfaqësues grupi del dhe prezanton<br />
punën. Bëhet diskutimi kolektiv dhe nxënësit japin argumente për cilësitë e përcaktuara në skeda.<br />
Përforcimi: Rishikim në dyshe<br />
Hapet Fletorja e punës dhe nxënësit do të përqendrohen në ushtrimet 1 dhe 2. Për secilin rast do të<br />
emërtojnë llojet e vijave (drejtëz, gjysmëdrejtëz, segment).<br />
Në ushtrimin 2, tek objektet e dhëna nga natyra do të dallojnë drejtëza paralele, drejtëza prerëse dhe drejtëza<br />
pingule, të cilat i paraqesin dhe me simbole (║ drejtëza paralele, ┴ drejtëza pingule). Nxënësit punojnë në fi llim<br />
në dyshe, pastaj bëhet diskutimi kolektiv për dy ushtrimet. Vlerësimi i nxënësve bëhet në bazë të pjesëmarrjes<br />
aktive në mësim, për përcaktimin e saktë të cilësive që kanë këndet, vijat, drejtëzat e fi gurat gjeometrike, si<br />
dhe dallimin e llojeve të drejtëzave në objektet natyrore.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 3 dhe 4 në faqen 76 të Fletores së punës.
Gjeometria<br />
9<br />
<br />
Tema: Kubi dhe kuboidi<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë cilësitë e kubit dhe të kuboidit.<br />
• Të plotësojë diagramin me pjesët përbërëse të kubit dhe të kuboidit.<br />
• Të krahasojë trupat gjeometrikë, si kubin e kuboidin, me të veçantat dhe të<br />
përbashkëtat e tyre.<br />
kubi, kuboidi.<br />
kompleti i trupave gjeometrikë për çdo nxënës.<br />
Lapsat në mes<br />
Të nxënit në bashkëpunim<br />
Përforcimi<br />
Shënim mbi shënime<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Lapsat në mes<br />
Mësuesi/ja, pasi i njeh nxënësit me temën e mësimit, u kërkon të vendosin mbi bankë kompletin e trupave<br />
gjeometrikë. Ndahet klasa në grupe me nga 6 nxënës dhe veçohet nga kompleti kubi dhe kuboidi. Nxënësit do<br />
të shkruajnë çfarë dinë rreth trupit gjeometrik të vizatuar brenda diagramit në skedë.<br />
faqet katror<br />
trup gjeometrik<br />
8 kulme<br />
faqe të ndryshme<br />
trup gjeometrik<br />
brinjët e<br />
barabarta<br />
12 brinjë<br />
shumëfaqësh<br />
6 faqe<br />
12 brinjë<br />
8 kulme<br />
6 faqe<br />
shumëfaqësh<br />
Secili nxënës shkruan mendimet e tij rreth diagrameve. Mësuesi/ja lëviz nga njëri grup te tjetri dhe zgjedh<br />
një laps në tavolinë dhe pyet:<br />
- Çfarë ka shkruar i zoti i këtij lapsi për kubin Po për kuboidin<br />
Më pas, nxënësit diskutojnë bashkërisht për mendimet e grupeve.<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit në bashkëpunim<br />
Hapet teksti dhe pasi bëhet leximi në heshtje nga grupet dyshe, nxënësit plotësojnë në tekst të dhënat për<br />
kubin dhe kuboidin.<br />
Në rubrikën “Tani di të bëj” nxënësit, në punë individuale u përgjigjen pyetjeve me alternativa (po ose jo).<br />
Më pas, me shokun e bankës në dyshe marrin rolin e ekspertit, ku një herë përgjigjet nxënësi A dhe herën<br />
tjetër nxënësi B, p.sh:<br />
Nxënësi 1. Brinjët e kubit janë të barabarta.<br />
Po ose Jo<br />
Nxënësi 2: Brinjët e kuboidit janë të barabarta.<br />
Po ose Jo<br />
Kështu veprohet për kulmet dhe për faqet e kubit dhe të kuboidit. Më pas zhvillohet një diskutim kolektiv me<br />
gjithë klasën, ku nxënësit do të kontrollojnë njohuritë dhe vetëvlerësojnë punën individuale.<br />
143
KREU <strong>II</strong>I<br />
Përforcimi: Shënim mbi shënime<br />
U bëhet e qartë nxënësve se për të sistemuar njohuritë e marra do të përdoret teknika: “Shënim mbi<br />
shënime”. Mësuesi/ja pyet:<br />
- Si emërtohen ndryshe kubi e kuboidi (trupa gjeometrikë)<br />
Kështu, trupat gjeometrikë shënohen me numrin 1.<br />
Me numrin 2 do të emërtohen këta trupa: kubi, kuboidi.<br />
Me numrin 3 do të përcaktohen cilësitë e tyre të veçanta, p.sh.:<br />
1. Trupat gjeometrikë<br />
2. Kubi<br />
3. Ka 6 faqe.<br />
3. Ka 8 kulme.<br />
3. Ka 12 brinjë.<br />
3. Brinjët i ka të gjitha të barabarta.<br />
3. Faqet i ka të gjitha katrore.<br />
2. Kuboidi<br />
3. Ka numrin e faqeve të kulmeve dhe të brinjëve si kubi.<br />
3. Brinjët nuk i ka të gjitha të barabarta.<br />
3. Faqet i ka katrore dhe drejtkëndore.<br />
Vlerësohen nxënësit për pjesëmarrjen aktive në mësim, për dhënien e mendimeve rreth cilësive të kubit<br />
dhe kuboidit, të veçantat dhe të përbashkëtat e tyre.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1, 2, 3, 4 në faqen 77 të Fletores së punës (me grupe sipas nivelit të klasës).<br />
10<br />
<br />
Tema: Koni dhe piramida<br />
Objektivat Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të identifi kojë në një mjedis të dhënë trupa me formë piramide dhe koni.<br />
• Të shquajë elementet përbërëse të piramidës dhe të konit dhe t’i paraqesë në<br />
diagramin e Venit.<br />
• Të modelojë me plastelinë piramidën dhe konin.<br />
Konceptet kryesore koni, piramida, brinjë, faqe, kulme.<br />
<br />
Mjetet<br />
kompleti numër 4 i trupave gjeometrikë.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Dil rrotull, fol rrotull<br />
Ndërtimi i njohurive Diagrami i Venit<br />
Përforcimi<br />
Shënim mbi shënime<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Dil rrotull, fol rrotull<br />
Kërkohet që nxënësit të ngrihen dhe të lëvizin lirshëm në hapësirat e lira të klasës, deri në momentin që të<br />
dëgjojnë fjalën “ndal”. Ndërkohë mësuesi/ja ka shkruar në tabelë: “Koni dhe piramida”.<br />
Në momentin që dëgjojnë fjalën e mësuese “ndal”, nxënësit që ndodhen pranë njëri-tjetrit do të kapen për<br />
dore dhe do të shohin në tabelë. Mësuesi/ja kërkon të kujtojnë çfarë mbajnë mend për piramidën dhe për<br />
konin, duke ia thënë shokut që kanë përballë. Disa mendime të nxënësve mund të jenë:<br />
144
Gjeometria<br />
- Piramida i ka faqet trekëndore.<br />
- Piramida është trup gjeometrik që ngjason me ndërtesën e Qendrës Kulturore në Tiranë.<br />
- Koni ngjason me kaushin e akullores apo hinkën.<br />
- Koni ka një kulm dhe nuk ka asnjë brinjë.<br />
Pasi nxënësit rikthehen nëpër banka, mësuesi/ja pyet:<br />
- Me cilin nxënës ishe në dyshe<br />
- Për cilin trup fole ti Po shoku i bankës<br />
- Çfarë mendimesh kishte shoku i bankës për piramidën<br />
Kështu kontrollohen 2-3 çifte nxënësish.<br />
Ndërtimi i njohurive: Diagrami i Venit<br />
Hapet teksti dhe nxënësit për 4-5 minuta lexojnë në heshtje materialin teorik për piramidën dhe konin. Pasi<br />
kanë plotësuar në heshtje tekstin, bashkëbisedojnë me shokun e bankës për të saktësuar përvetësimin e<br />
njohurive. Ndërkohë që mësuesi/ja në tabelë ka vizatuar një diagram Veni, me anë të të cilit do të krahasohen<br />
këto dy trupa gjeometrikë. Mendimet e tyre mësuesi/ja i plotëson në diagram.<br />
4-këndore<br />
Ka 1 kulm<br />
Ka 5 kulme<br />
Ka bazën rrethore<br />
Nuk ka asnjë brinjë<br />
Koni<br />
Piramida Ka 1 faqe 4-këndore<br />
Ka 4 faqe 3-këndore<br />
Ka një faqe të sheshtë rrethore<br />
Pra, piramida ka 5 faqe<br />
Ka sipërfaqe mbështjellëse konike<br />
Të përbashkëta<br />
Trupa gjeometrikë që<br />
Ka 8 brinjë<br />
zënë vend në hapësirë<br />
Përforcimi: Rishikim në dyshe<br />
Sipër bankave nxënësit kanë vendosur katër trupat gjeometrikë: kubin, kuboidin, konin e piramidën. Për<br />
secilin trup, në bashkëpunim me shokun e bankës, do të plotësojnë tabelën, duke i prekur dhe diktuar me dorë<br />
faqet, brinjët dhe kulmet e çdo trupi. Këtë rol e merr herë njëri nxënës, herë nxënësi tjetër. Më pas plotësohet<br />
tabela në këtë formë:<br />
Trupat gjeometrikë Faqe Kulme Baza Brinjë<br />
Kubi 6 8 katror 12<br />
Kuboidi 6 8 drejtkëndësh 12<br />
Koni 2 1 rrethor -<br />
Piramida 4-këndore 5 5 katror 8<br />
Nxënësit të ndarë në dyshe do të modelojnë piramidën dhe konin. Në përfundim të punës diskutohet rreth<br />
modelimit të trupave gjeometrikë në lidhje me të dhënat e tabelës.<br />
Vlerësohen nxënësit për aftësitë e përshkrimit të trupave: konit, piramidës, kubit, kuboidit; vlerësohen për<br />
mënyrën e krahasimit të konit e piramidës, për gjetjen e cilësive të përbashkëta e të veçanta dhe për modelimin<br />
e tyre me plotësime sipas të dhënave të tabelës.<br />
Detyrë shtëpie: Ndërtoni me katron konin dhe piramidën.<br />
145
KREU <strong>II</strong>I<br />
11<br />
<br />
Tema: Cilindri dhe sfera<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përshkruajë me fjalët e veta: cilindrin dhe sferën.<br />
• Të dallojë cilësitë e trupave gjeometrikë: kubi, kuboidi, koni, piramida, cilindri<br />
e sfera.<br />
• Të dallojë objektet në formë cilindri dhe sfere.<br />
cilindri, sfera.<br />
trupa gjeometrikë, skeda të përgatitura.<br />
Grafi ku T<br />
Analizë e tipareve semantike<br />
Organizuesi grafi k i analogjisë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Grafi ku T<br />
Në grupe dyshe nxënësit pajisen me trupa gjeometrikë. Njëri nxënës ka cilindrin dhe nxënësi tjetër sferën.<br />
Mësuesi/ja plotëson në tabelë skedën me grafi kun T, ku në njërën anë do të vizatojë trupin dhe në anën tjetër<br />
do të përshkruajë cilësitë e trupit që nxënësit kanë në bankë. Skedat plotësohen në këtë formë:<br />
Cilindri është trup gjeometrik.<br />
Ka dy faqe të sheshta, rrethore.<br />
Ka sipërfaqe cilindrike.<br />
Nuk ka asnjë brinjë, nuk ka kulme.<br />
146<br />
Sfera është trup gjeometrik i rrumbullakët.<br />
Nuk ka as brinjë, as kulme.<br />
Ka sipërfaqe të rrumbullakët.<br />
Nxënësit, në dyshe, ndërrojnë skedat dhe lexojnë mendimet e njëri-tjetrit.<br />
Ndërtimi i njohurive: Analizë e tipareve semantike<br />
Pasi nxënësit kanë arritur të kuptojnë ngjashmërinë dhe dallimet në mes dy trupave gjeometrikë pajisen<br />
me një skedë, e cila përmban tabelën e përgatitur nga mësuesi/ja. Secili grup do të plotësojë cilësitë e trupave<br />
gjeometrikë në këtë formë:<br />
Trupa<br />
gjeometrikë<br />
Ka<br />
6<br />
Ka<br />
12<br />
Ka faqe të<br />
barabarta<br />
Ka<br />
1<br />
Ka<br />
3<br />
Nuk ka<br />
asnjë<br />
Faqet<br />
anësore janë<br />
Faqet<br />
anësore<br />
Ka<br />
2 faqe<br />
Ka<br />
1 faqe<br />
Ka<br />
8 kulme<br />
faqe brinjë<br />
faqe faqe brinjë drejtkëndësh janë<br />
trekëndësh<br />
rrethore rrethore<br />
Kubi + + + - - - - - - - +<br />
Kuboidi + + - - - - + - - - +<br />
Koni - - - + - + - - + -<br />
Piramida - - - - - - - + - - -<br />
Cilindri - - - - + + - - + - -<br />
Sfera - - - - - - - - - - -
Gjeometria<br />
Pasi të kenë përfunduar punën me grupe, përfaqësuesit e tyre paraqesin punën në tabelën e tipareve<br />
semantike në dërrasën e zezë. Bëhet diskutimi i përbashkët me gjithë klasën.<br />
Përforcimi: Organizuesi grafi k i analogjisë<br />
Hapet teksti dhe punohet rubrika “Tani di të bëj”.<br />
Në ushtrimin 1 nxënësit do të gjejnë objekte të ngjashme me secilin prej trupave gjeometrikë të dhënë<br />
në tekst, p.sh.: sfera ka ngjashmëri me lëmshin e perit, topin, portokallin etj.; cilindri ngjason me kavanozin,<br />
lapsin, çikrikun etj.; kuboidi ngjason me kutinë e ngjyrave, frigoriferin, kutinë e shkrepëses etj.; koni ngjason<br />
me kaushin e akullores, me kapelën e Vitit të Ri, me hinkën.<br />
Tek ushtrimi 2 nxënësit do të vendosin emrin e trupit gjeometrik që i ngjason një objekti të dhënë, p.sh.:<br />
- daullja (cilindri);<br />
- portokalli (sfera);<br />
- kaushi i akullores (koni);<br />
- zari i lojës (kubi).<br />
Nxënësit, pasi të kenë përfunduar punën individualisht, bashkëbisedojnë me shokët dhe diskutojnë për<br />
ngjashmërinë e objekteve nga natyra me trupat gjeometrikë. Në fund, secili nxënës lexon zinxhir emërtimet e<br />
një trupi me objekte nga natyra.<br />
Vlerësohen nxënësit për dhënien e përgjigjeve të sakta rreth përshkrimit të trupave dhe përcaktimit të cilësive<br />
për secilin rast, për aftësinë e tyre për të emërtuar trupat gjeometrikë me objekte të ngjashme nga mjedisi përreth.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1, 2, 3 në faqen 78 të Fletores së punës.<br />
12<br />
<br />
Tema: Të kontrolloj njohuritë e mia<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të modelojë me plastelinë e kunja dhëmbësh disa trupa gjeometrikë, si: kubi,<br />
kuboidi e piramida.<br />
• Të përshkruajë trupat gjeometrikë në bazë të cilësive që ato kanë.<br />
• Të japë mendime për ngjashmërinë që kanë trupat gjeometrikë me objektet e<br />
dhëna në tekst.<br />
trupa gjeometrikë.<br />
tekst, plastelinë, kunja dhëmbësh, trupa gjeometrikë në skelet metalik.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Veprimtari e të nxënit në bashkëpunim<br />
Ndërtimi i njohurive Ndërrim vendesh<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Veprimtari e të nxënit në bashkëpunim<br />
Vendosen para klasës 6 trupa gjeometrikë në përmasa të mëdha si: kubi, kuboidi, cilindri, sfera, piramida<br />
e koni. Ndërkohë, klasa ndahet në 6 grupe. Secili grup do të modelojë nga një trup me plastelinë e kunja<br />
dhëmbësh, p.sh.:<br />
Grupi I: modelon cilindrin me plastelinë;<br />
Grupi <strong>II</strong>: modelon kubin me plastelinë e kunja dhëmbësh;<br />
147
KREU <strong>II</strong>I<br />
Grupi <strong>II</strong>I: modelon kuboidin me plastelinë e kunja dhëmbësh;<br />
Grupi IV: modelon sferën me plastelinë;<br />
Grupi V: modelon piramidën me kunja dhëmbësh e plastelinë;<br />
Grupi VI: modelon konin me plastelinë;<br />
Pjesëtarët e grupit punojnë në grupe dyshe për të modeluar trupin gjeometrik. Në përfundim të punës<br />
stimulohen nxënësit që kanë punuar më mirë dhe shpallen grupet fi tuese për modelimet e trupit dhe elementeve<br />
përbërëse që ai ka.<br />
Ndërtimi i njohurive: Ndërrim vendesh<br />
Në këtë etapë grupet do të ndërrojnë vendet, duke marrë një trup tjetër për të bërë<br />
vizatimin dhe përshkrimin e trupit gjeometrik, me të gjithë cilësitë që ai ka, p.sh.: piramida<br />
është trup gjeometrik shumëfaqësh, bazën e ka katrore dhe faqet anësore trekëndësh,<br />
ka 5 faqe, 8 brinjë dhe 5 kulme.<br />
Në këtë mënyrë do të veprohet për të gjithë trupat gjeometrikë. Në përfundim të<br />
punës çdo përfaqësues i grupit do të japë mendime rreth trupit përkatës dhe pastaj në<br />
mënyrë kolektive debatohet rreth këtyre cilësive.<br />
Më pas, nxënësit plotësojnë individualisht në tekst detyrën 2 në këtë formë:<br />
Forma e trupit Numri i kunjave Numri i faqeve Numri i topave kulmeve<br />
12 6 8<br />
12 6 8<br />
8 5 5<br />
148<br />
Bëhet vlerësimi i nxënësve për detyrën 2 në tekst.<br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Në këtë etapë nxënësit njihen me ushtrimin 3, i cili kërkon që nxënësit të shkruajnë poshtë çdo objekti emrin<br />
e trupit gjeometrik që i ngjason, p.sh.:<br />
topin e pingpongut<br />
kutinë e shkrepëses<br />
lëmshin e leshit<br />
librin<br />
topin e plazhit<br />
portokallin<br />
Sfera<br />
ngjason<br />
me<br />
topin e futbollit<br />
rruazat<br />
planetet<br />
frigoriferin<br />
pakon (dhuratën)<br />
Kuboidi<br />
ngjason me<br />
mikrovalën<br />
lavatriçen<br />
lavastoviljen<br />
Në përfundim të punës secili nxënës lexon sendet që ka listuar pranë emrit të trupit gjeometrik. Vlerësimi<br />
i nxënësve bëhet për modelimin e trupave gjeometrikë me plastelinë e kunja dhëmbësh, për mendimet rreth<br />
cilësive të trupave gjeometrikë dhe dallimet mes tyre, si dhe për gjetjen e objekteve të ngjashme me trupat e<br />
dhënë.<br />
Detyrë shtëpie: Detyrat 1 dhe 2 në faqen 78 të Fletores së punës.
Gjeometria<br />
13<br />
<br />
Tema: Drejtëza e simetrisë<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të identifi kojë drejtëzën e simetrisë në fi gurën e përftuar me palosje e prerje.<br />
• Të dallojë drejtëzat e simetrisë në fi gurat e dhëna.<br />
• Të japë mendime për numrin e drejtëzave të simetrisë në fi gurat gjeometrike,<br />
si dhe të objekteve nga natyra.<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
drejtëza e simetrisë.<br />
fl etë formati A4, gërshërë, lapsa me ngjyra, bojë.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Veprimtaria e të nxënit në bashkëpunim<br />
Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Rishikim në dyshe<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Veprimtaria e të nxënit në bashkëpunim<br />
Njihen nxënësit me temën e mësimit dhe pastaj pajisen me fl etë A4. Mësuesi/ja u drejtohet nxënësve:<br />
- Kujtoni, çfarë dini për drejtëzën e simetrisë.<br />
- A mund të përftojmë me letër, lapsa e gërshërë fi gura simetrike<br />
Për 5-8 minuta lihen nxënësit të punojnë të pavarur dhe më pas, do të shohin disa nga punimet e tyre.<br />
<br />
<br />
- Çfarë fi gurash përftuat nga palosja, vizatimi dhe prerja e fl etës së palosur<br />
- Çfarë dalloni në mesin e këtyre fi gurave (drejtëzën e simetrisë)<br />
- Si u përftua kjo drejtëz (nga puthitja e cepave dhe palosja e letrës)<br />
Vizatoni me vijë të ndërprerë me laps të kuq vijën e palosjes ose drejtëz e simetrisë.<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Hapet teksti dhe nxënësit lexojnë në dyshe materialin teorik. Pastaj njihen me hapat që duhet të ndjekin për<br />
të ndërtuar një fi gurë me drejtëz simetri:<br />
1. Paloset fl eta A4.<br />
2. Vizatohet gjysma e fi gurës dhe pritet.<br />
3. Hapet fi gura e prerë dhe dallohet drejtëza e simetrisë.<br />
Kështu, pasi përfundon koha e punës në dyshe, nxënësit diskutojnë dhe japin<br />
mendime për trapezin: vetëm trapezi dybrinjënjëshëm ka një drejtëz simetrie. Trapezi<br />
kënddrejtë dhe trapezat e çfarëdoshëm nuk kanë drejtëz simetrie, sepse fi gurat nuk<br />
puthiten kur palosen.<br />
149
KREU <strong>II</strong>I<br />
Ndalemi te katërkëndëshi i fundit. - Pse nuk ka drejtëz simetrie kjo fi gurë<br />
Në pjesën e fundit nxënësit zbulojnë drejtëzën e simetrisë. Po ta palosim<br />
fi gurën në drejtim vertikal, horizontal apo diagonal ajo nuk puthitet.<br />
Në pjesën e fundit nxënësit zbulojnë drejtëzën e simetrisë tek objektet nga natyra, si: flutura dhe molla, ndërsa<br />
te trëndafili apo drejtkëndëshi i ndarë diagonal nuk ka drejtëz simetrie. Nxënësit argumentojnë rreth figurave.<br />
Përforcimi: Rishikim në dyshe<br />
Në këtë etapë nxënësit përqendrohen në rubrikën “Tani di të bëj...”. Individualisht nxënësit do të gjejnë në<br />
ushtrimin 1 e do të vizatojnë numrin e mundshëm të drejtëzave simetrike te shumëkëndëshat, p.sh.:<br />
ska<br />
ska<br />
Trekëndëshat e çfarëdoshëm nuk kanë drejtëz simetrie. Trekëndëshi dybrinjënjëshëm ka 1 drejtëz simetrie<br />
dhe trekëndëshi barabrinjës ka tri drejtëza simetrie.<br />
Tek ushtrimi 2 nxënësit do të përcaktojnë numrin e drejtëzave të simetrisë së shkronjave dhe figurave si më poshtë:<br />
M E F H I L P S T U V Z<br />
1 1 - 2 1 - - - 1 1 1 - 5 3 1 1<br />
Pasi të kenë përcaktuar numrin e drejtëzave të simetrisë individualisht në ushtrimet 1 dhe 2, në bashkëpunim<br />
me shokun e bankës kontrollojnë veten dhe më pas bëhet diskutimi kolektiv.<br />
Në 3-4 minutat e fundit plotësohet ushtrimi 3 në Fletoren e punës në faqen 79 dhe më pas bëhet diskutimi<br />
rreth cilësive të figurës gjeometrike.<br />
Vlerësohen nxënësit për përftimin e drejtëzës së simetrisë në figurat e vizatuara dhe të prera nga vetë ata, për<br />
dallimin e numrit të drejtëzave të simetrisë në figurat gjeometrike, në objektet nga natyra dhe në shkronjat e alfabetit.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1 dhe 2 në faqen 79 të Fletores së punës.<br />
<br />
<br />
14<br />
<br />
Tema: Ndërtimi i figurave që kanë drejtëz simetrie<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të ndërtojë me letër, laps e gërshërë një fi gurë që ka drejtëz simetrie.<br />
• Të formojë fi gurë të ndryshme që kanë një ose shumë drejtëza simetrie.<br />
150<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
fi gurë me drejtëz simetrie.<br />
letër punëdoreje, gërshërë, fl etë A4.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Veprimtaria e të nxënit me bashkëpunim<br />
Ndërtimi i njohurive Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Veprimtaria e të nxënit me bashkëpunim<br />
Ndahet klasa në dy grupe dhe nxënësit pajisen me fl etë punëdoreje përkatësisht:<br />
grupi I: fl etë me ngjyrë të gjelbër,<br />
grupi <strong>II</strong>: fl etë me ngjyrë të kuqe.
Për rreth 7-8 minuta nxënësit punojnë duke ndjekur këta hapa:<br />
1. paloset fl eta e punëdores,<br />
2. vizatohet me laps gjysma e fi gurës pranë fl etës së palosur,<br />
3. bëhet prerja me gërshërë e fi gurës së vizatuar,<br />
4. forcohet me laps me vijë të ndërprerë vija e palosjes ose drejtëza e simetrisë.<br />
Pas përfundimit të punës nxënësit e grupeve kanë përftuar këto fi gura që kanë 1 drejtëz simetrie.<br />
Gjeometria<br />
grupi I - e gjelbër<br />
grupi <strong>II</strong> - e kuqe<br />
Bëhet diskutim kolektiv dhe nxënësit tregojnë vijën e palosjes ose drejtëzën e simetrisë në figurat e ndërtuara.<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Hapet teksti dhe nxënësit përqendrohen në ushtrimin 1. Pasi lexojnë e rilexojnë, në diskutimin e përbashkët<br />
arrihet në përfundimin se fi gura e ndërtuar ka vetëm një drejtëz simetrie.<br />
Në ushtrimin 2, pasi e lexojnë 1-2 herë, nxënësit përqendrohen te udhëzimet praktike që jep teksti dhe më<br />
pas do të veprojnë vetë nxënësit në fl etë A4, sipas këtyre hapave:<br />
1. palosim fl etën përgjysmë,<br />
<br />
2. e palosim edhe një herë përgjysmë,<br />
3. vizatojmë si modeli,<br />
4. bëjmë prerjen e fi gurës.<br />
Përfundimi: kjo fi gurë ka disa drejtëza simetrie.<br />
Po kështu veprohet dhe në rubrikën “Tani di të bëj”. Pasi ndiqen hapat e palosjes së fl etës katrore, bëhet<br />
prerja si në fi gurë.<br />
Do të zbulojmë se kemi ndërtuar një tetëkëndësh, i<br />
cili ka 8 drejtëza simetrie (mënyra më e lehtë është me<br />
peceta letre (kartopeceta) që kanë formë katrore).<br />
<br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Në këtë etapë nxënësit njihen me kërkesën e dhënë në tabelë, që secili nxënës do të vizatojë 2 fi gura dhe<br />
njëra të ketë 1 drejtëz simetrie, ndërsa fi gura tjetër 2 ose më shumë drejtëza simetrie. Në përfundim të punës<br />
nxënësit kontrollojnë veten, duke treguar punën e bërë.<br />
Disa nga punimet e nxënësit mund të jenë:<br />
me një drejtëz simetrie:<br />
me disa drejtëza simetrie:<br />
Pafundësi drejtëzash simetrie është rrethi.<br />
Në përfundim të punës bëhet vlerësimi i nxënësve për përftimin e fi gurave me 1, 2 ose më shumë drejtëza<br />
simetrie, për aktivizimin në mësim dhe dhënien e mendimeve të sakta.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1 dhe 2 në faqen 79 të Fletores së punës.<br />
151
KREU <strong>II</strong>I<br />
15<br />
<br />
Tema: Ndërtimi i simetrikes<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përshkruajë me fjalët e tekstit kuptimin e simetrisë së fi gurave.<br />
• Të vizatojë simetriken e një fi gure të dhënë në lidhje me drejtëzën e simetrisë.<br />
• Të krahasojë simetriken e fi gurës së dhënë në lidhje me drejtëzën e simetrisë<br />
nga forma, madhësia e ngjyra.<br />
fi gurat simetrike.<br />
vizore, lapsa, ngjyra dhe fl etore me vija katrore.<br />
Lapsat në mes<br />
Veprimtaria e të nxënit me bashkëpunim<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Lapsat në mes<br />
Ndahet klasa në grupe me nga 5-6 nxënës. Orientohen nxënësit për punën që do të bëjnë sot. Për 4-5 minuta<br />
secili nxënës do të shkruajë në fletë mendimin e tij për simetrinë e figurave me lapsin e tij dhe do të vendosë<br />
lapsin në mes. Ndonjë nxënës që nuk ka mendime do të thotë: “pas” (pra, nuk do të shkruajë) dhe radha kalon te<br />
nxënësi tjetër. Mësuesi/ja mund të kalojë te secili grup dhe të pyesë, duke zgjedhur lapsa, p.sh.:<br />
- Çfarë tha nxënësi që ka këtë laps - Ç’mendim pati nxënësi me lapsin e kuq<br />
- Po nxënësi me lapsin blu si u përgjigj - Ç’përgjigje dha nxënësi lapsi i verdhë<br />
Përgjigjet e pyetjeve sipas lapsave u përgjigjen nxënësve që kanë shkruar me to, në lidhje me simetrinë e figurave.<br />
Ndërtimi i njohurive: Veprimtaria e të nxënit me bashkëpunim<br />
Hapet teksti në faqen 130 dhe nxënësit shikojnë me vëmendje fi gurën e çajnikut në lidhje me drejtëzën e<br />
simetrisë. Ndihmuar nga mësuesi/ja nxënësit fi llojnë ta ndërtojnë në anën tjetër, duke u orientuar në:<br />
1. largësinë në lidhje me drejtëzën e simetrisë,<br />
2. gjerësinë, gjatësinë dhe formën e fi gurës së dhënë,<br />
3. përdorimin e ngjyrave sipas objekteve.<br />
Nxënësit punojnë të pavarur në ndërtimin e simetrikes së çajnikut, gështenjave, fl uturës, luleve dhe fjalës<br />
“PATË”. Mësuesi/ja në tabelë paraqet modelin e ndërtimit të simetrikes së fl uturës dhe të fjalës PATË.<br />
152
Gjeometria<br />
Theksohet që hap pas hapi të bëhet vizatimi i simetrikes së figurës dhe jo i zhvendosjes paralele horizontale të saj.<br />
Udhëzohen dhe stimulohen nxënësit gjatë punës. Pasi të ketë përfunduar puna, paloset fleta e tekstit sipas<br />
drejtëzës së simetrisë dhe kontrollojmë nëse puthitet figura e dhënë me figurën simetrike të ndërtuar nga nxënësit.<br />
Përforcimi: Problemë e re<br />
Në tabelë është shkruar: Ndërtoni dhe ju simetriken e ndonjërës prej fi gurave gjeometrike.<br />
Për 4-6 minuta nxënësit arrijnë të ndërtojnë fi gurën gjeometrike e më pas simetriken e saj, p.sh.:<br />
Nxënësi I vizaton një trekëndësh dhe simetriken e tij në lidhje me drejtëzën e simetrisë.<br />
Nxënësi <strong>II</strong> vizaton katrorin dhe simetriken e tij.<br />
Nxënësi <strong>II</strong>I vizaton disa figura dhe simetriken e tyre në lidhje me drejtëzën e simetrisë.<br />
Nxënësi IV<br />
Kështu, të gjithë nxënësit vizatojnë modele të ndryshme fi gurash simetrie. Krahasojnë punën e tyre me të<br />
shokut.<br />
Në përfundim të punës bëhet vlerësimi për dhënien e mendimeve të sakta rreth simetrisë së fi gurës.<br />
Vlerësohen për ndërtimin e simetrisë së fi gurave të dhëna në lidhje me drejtëzën e simetrisë, si dhe për krijimin<br />
e simetrikes së fi gurës gjeometrike dhe krahasimin e tyre nga forma, madhësia dhe ngjyra.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1 dhe 2 në faqen 80 të Fletores së punës.<br />
16<br />
<br />
Tema: Të gjejmë vendndodhjen<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të gjejë vendndodhjen e fi gurës në një rrjet koordinativ, në lidhje me pikën<br />
e koordinatave (0:0).<br />
• Të përcaktojë vendndodhjen e objekteve në një rrjet koordinativ me anë<br />
të shprehjeve: majtas, djathtas, lart, poshtë.<br />
• Të përshkruajë rrugën e objekteve në një rrjet koordinativ.<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
vendndodhja në rrjetin kooridnativ.<br />
tekst, tabela mësimore.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Ndërtimi i njohurive Të nxënit me këmbime (grupi i ekspertëve)<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Nxënësit hapin fl etoret dhe u kërkohet të ndërtojnë një rrjetë katrorësh. Ndërkohë mësuesi/ja në tabelë<br />
dhe nxënësit në fl etore vizatojnë boshtin e parë vertikal dhe boshtin e dytë horizontal me pikën e nisjes në 0.<br />
153
KREU <strong>II</strong>I<br />
Mësuesi/ja thekson: Boshti horizontal quhet koordinata e parë. Boshti vertikal quhet koordinata e dytë. Të dy<br />
koordinatat kanë si pikënisje pikën 0. Mësuesi/ja vizaton në rrjet koordinativ një lule.<br />
10<br />
9<br />
8<br />
7<br />
6<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
-Si mund të gjejmë vendndodhjen e lules në rrjetin<br />
koordinativ<br />
Mendimet e nxënësve janë të ndryshme. Mësuesi/ja ndërhyn:<br />
lulja ka vendndodhjen 3 njësi djathtas dhe 4 njësi lart në lidhje<br />
me pikën (0,0). Mësuesi/ja vizaton një trekëndësh në rrjetë dhe<br />
nxënësit e vizatojnë dhe ata dhe japin përgjigjen.<br />
Trekëndëshi ndodhet 7 njësi djathtas dhe 4 njësi lart në lidhje<br />
me pikën (0:0).<br />
0<br />
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit me këmbime (grupi i ekspertëve)<br />
Nxënësit numërojnë nga 1 deri në 3 dhe më pas u drejtohet pyetja.<br />
Nxënësit me numrin 1 do të plotësojnë në tekst ushtrimin 1 për të gjetur vendndodhjen e figurave në lidhje me<br />
pikën (0:0).<br />
Nxënësit me numrin 2 do të plotësojnë ushtrimin 2 sipas kërkesës së dhënë në tekst.<br />
Nxënësit me numrin 3 do të plotësojnë ushtrimin 3 të tekstit.<br />
Grupohen nxënësit në tri grupe, grupi 1 ka nxënësit me numrin 1, grupi 2 përbëhet nga nxënësit me numrin<br />
2 dhe grupi 3 nga nxënësit me numrin 3.<br />
Koha për plotësimin e ushtrimeve është 8-10 minuta. Pasi plotësojnë ushtrimin, diskutojnë me shokët e<br />
grupit dhe rikthehen në grupet fi llestare.<br />
Në grupet fi llestare do të marrim rolin e ekspertit për t’iu përgjigjur pyetjeve. P.sh.:<br />
Nxënësi 1: Lulja ndodhet 2 njësi djathtas dhe 2 njësi lart.<br />
Nxënësi 2: Lulja, në lidhje me topin, ndodhet 2 njësi majtas;<br />
zogu në lidhje me topin ndodhet 5 njësi lart.<br />
Nxënësi 3: Për të shkruar nga lulja te kubi lëvizim 3 njësi djathtas dhe 3 njësi lart;<br />
për të shkuar nga zogu te fi lxhani lëvizim 2 njësi majtas dhe 1 njësi poshtë.<br />
Kështu, u jepet mundësia shumë nxënësve të përgjigjen për ushtrimet 1, 2, 3.<br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Kërkohet që nxënësit të hapin Fletoret e punës në faqen 80, të lexojnë kërkesën e ushtrimit 1 dhe të<br />
përqendrohen në objektet që ndodhin në rrjetin koordinativ.<br />
Nxënësit plotësojnë vendndodhjen në 6 objekte të dhëna, duke përshkruar rrugën sipas njësive dhe<br />
drejtimeve majtas, djathtas, poshtë dhe lart. Në fund i jepet fjala çdo nxënësi për të gjetur vendndodhjen<br />
e objekteve në rrjetin koordinativ, gjithashtu vlerësohet mënyra se si do të përshkruajë rrugën për të gjetur<br />
vendndodhjen e objekteve.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 2 dhe 3 në faqen 81 të Fletores së punës.<br />
154
Gjeometria<br />
17<br />
<br />
Tema: Koordinata e një pike<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përcaktojë koordinatat e një pike në rrjetin koordinativ.<br />
• Të gjejë vendndodhjen e disa objekteve sipas koordinatave të dhëna.<br />
• Të përshkruajë rrugën e vendndodhjes së një objekti në një rrjet koordinativ në<br />
lidhje me pikën (0:0).<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
koordinatat e një pike, rrjeti koordinativ.<br />
tekst, lapsa të kuq e blu, vizore.<br />
Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Nxënësit e fi llojnë mësimin me vizatimin në fl etore të rrjetit koordinativ. Me10 kuti bëhet boshti vertikal me<br />
ngjyrë blu dhe 10 kuti boshti horizontal, me ngjyrë të kuqe. Ndërkohë, dhe mësuesi/ja ka vizatuar në tabelë<br />
këtë rrjet koordinativ.<br />
10 Kërkohet që nxënësit të përcaktojnë elementet e rrjetit koordinativ.<br />
9<br />
8<br />
7<br />
6<br />
5<br />
4<br />
Disa nga përgjigjet janë:<br />
Nxënësi I: koordinata e parë është në boshtin horizontal nga (0:10);<br />
Nxënësi <strong>II</strong>: koordinata e dytë është në boshtin vertikal nga (0:10);<br />
Nxënësi <strong>II</strong>I: pikënisja e dy koordinatave është pika (0: 0);<br />
Nxënësi IV: me ndihmën e dy koordinatave të një pike gjejmë<br />
vendndodhjen e objektit në rrjetin koordinativ.<br />
Për secilin rast mësuesi/ja pyet nxënësit për punimet e tyre.<br />
3<br />
- Çfarë tregon boshti me ngjyrë blu (koordinatën e dytë)<br />
2<br />
- Ku e kanë pikën e origjinës këto koordinata (në pikën (0:0)).<br />
1<br />
Aktivizohen sa më shumë nxënës.<br />
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Për 5-6 minuta nxënësit do të lexojnë në dyshe materialin teorik. Mësuesi/ja u kërkon të bëjnë rilexim të<br />
tekstit dhe të ndalen te fjalët që janë më pak të kuptueshme. U shpjegohet se numri i parë tregon koordinatën<br />
e parë dhe numri i dytë koordinatën e dytë.<br />
P.sh.: në çiftin e pikave (3;4)<br />
3-shi përcaktohet nga koordinata e parë.<br />
4- ra përcaktohet nga koordinata e dytë.<br />
Në ushtrimin 1 kemi disa raste kur kërkohen koordinatat për të përcaktuar vendndodhjen, p.sh.: rrethi është<br />
në pikën me koordinata (4:2). Kemi raste kur është dhënë koordinata dhe kërkohet fi gura.<br />
Në Ushtrimin 2 nxënësit përcaktojnë koordinatat e figurës gjeometrike, ku: A (1,5), B (6, 5), C (7, 8), D (2, 8).<br />
Pra, çdo pikë në rrjetin koordinativ ka dy koordinata.<br />
Më pas, nxënësit individualisht do të plotësojnë në tekst ushtrimet 3 dhe 4.<br />
155
KREU <strong>II</strong>I<br />
Pasi t’i kenë plotësuar diskutojnë në grupe dyshe me shokun e bankës për të kontrolluar veten dhe më pas<br />
bashkërisht.<br />
Për ushtrimin 3 është dhënë objekti në rrjet dhe kërkohet të përcaktojnë koordinatat, ndërsa në ushtrimin 4<br />
janë dhënë pikat me koordinata dhe kërkohet emri i objektit.<br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Hapet Fletorja e punës në faqen 82. Nxënësit, pasi lexojnë kërkesën e ushtrimit 3, me ndihmën e çifteve të<br />
pikave të koordinatave zbulojnë fi gurat.<br />
10<br />
9<br />
8<br />
7<br />
6<br />
Figura 1: (1, 3) (3, 8) (5, 2) - trekëndësh<br />
Figura 2: (7, 5) (5, 9) (1, 7) (3, 3) - katror<br />
5<br />
4<br />
Figura 3: (1, 1) (1, 3) (6, 3) (6, 1) - drejtkëndësh<br />
3<br />
Në përfundim të punës bëhet vlerësimi i nxënësve në tekst.<br />
2<br />
Vlerësimi i nxënësve do të bëhet për dhënien e mendimeve të<br />
1<br />
sakta, për aktivizimin në mësim dhe për gjetjen e vendndodhjes<br />
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 së objekteve apo të koordinatave të një pike.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1 dhe 2 në faqen 84 të Fletores së punës.<br />
156<br />
18<br />
<br />
Tema: Figurat gjeometrike në rrjetin koordinativ<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përshkruajë me fjalët e tekstit rrjetin koordinativ dhe koordinatat e një pike.<br />
• Të përcaktojë koordinatat e kulmeve të fi gurave gjeometrike të dhëna në<br />
rrjetin koordinativ.<br />
• Të ndërtojë fi gura gjeometrike në rrjetin koordinativ me ndihmën e koordinatave<br />
të dhëna.<br />
teksti, vizore, lapsa me ngjyra.<br />
fi gurat gjeometrike, rrjeti koordinativ.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Dil rrotull, fol rrotull<br />
Ndërtimi i njohurive Grafi ku T<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Dil rrotull, fol rrotull<br />
U kërkohet nxënësve të ngrihen më këmbë dhe të lëvizin lirshëm në hapësirat e klasës. Në momentin që<br />
dëgjojnë fjalën “ndal” nxënësit do të kapin për dore shokun që u gjendet më pranë dhe do të kthehen nga<br />
tabela ku do të lexojnë:
Gjeometria<br />
- Çfarë dini për fi gurat gjeometrike në rrjetin koordinativ<br />
Nxënësit kthen përsëri përballë njëri-tjetrit dhe shkëmbejnë mendime rreth pyetjes së dhënë në tabelë.<br />
Më pas do të rikthen në banka dhe mësuesi/ja u drejtohet me këto pyetje:<br />
- Me kë ishe në dyshe<br />
- Për çfarë foli shoku yt<br />
- Po ti, çfarë mendimesh ke për rrjetin koordinativ<br />
Mësuesi/ja kontrollon 2-3 çifte nxënësish nëpër banka.<br />
Ndërtimi i njohurive: Grafiku T<br />
Hapet teksti dhe nxënësit përqendrohen te ushtrimi 1, i cili kërkohet nga nxënësit të gjejnë koordinatat e<br />
kulmeve të fi gurave gjeometrike të drejtkëndëshit dhe të trekëndëshit.<br />
B<br />
C<br />
N<br />
A = (2:1) M = (7:1)<br />
B = (2:7) N = (9:7)<br />
C = (5:7) R = (11:1)<br />
A<br />
D<br />
M<br />
R<br />
D = (5:1)<br />
Ndërsa në ushtrimin 2, me koordinatat e dhëna, nxënësit do të vizatojnë drejtkëndëshin dhe trapezin në<br />
rrjetin koordinativ:<br />
- drejtkëndëshi (4, 2), (4, 5), (10, 5), (10, 2);<br />
B<br />
C N E<br />
- trapezi (11, 4), (13, 7), (15, 7), (18, 4).<br />
A<br />
D<br />
M<br />
F<br />
Për secilën fi gurë në rrjetin koordinativ do të bëhen emërtimet drejtkëndëshit ABCD dhe të trapezit MNEF.<br />
Nxënësit, pasi kanë punuar individualisht, kontrollojnë punën me shokun e bankës dhe më pas bashkërisht.<br />
Pasi të kenë vizatuar fi gurat bëhet dhe ngjyrosja e tyre në rrjetin koordinativ.<br />
Përforcim: Shkrimi i shpejtë<br />
Për 4-5 minuta nxënësit do të vizatojnë një rrjet koordinativ dhe sipas grupeve A dhe B do të ndërtojnë në<br />
rrjet koordinativ fi gurën me këto koordinata:<br />
grupi A: → A (2, 1), B (2, 4), C (6, 1), D (6, 4);<br />
grupi B: → A (2, 2), B (5, 3), C (2, 6).<br />
Nxënësit do të punojnë individualisht pa ndërprerje dhe në fund do të diskutojnë bashkërisht dhe do të<br />
tregojnë emrin e fi gurës që ndërtuan.<br />
Nxënësit vlerësohen për përcaktimin koordinatave të kulmeve të fi gurave gjeometrike në rrjetin koordinativ,<br />
si dhe për ndërtimin e fi gurave gjeometrike me pikat e koordinatave të dhëna.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1 dhe 2 në faqen 82-83 të Fletores së punës.<br />
157
KREU <strong>II</strong>I<br />
19<br />
<br />
Tema : Zmadhimi i figurave<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë formën dhe madhësinë e fi gurave në rrjetin koordinativ.<br />
• Të zmadhojë fi gura të thjeshta në rrjetin koordinativ me zmadhimin e katrorëve<br />
të rrjetit koordinativ ose me rrjetin e koordinatave.<br />
• Të zmadhojë objektet e ndryshme me ndihmën e rrjetit koordinativ.<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
zmadhim i rrjetit, zmadhim i koordinatave.<br />
fl etore me kutia, vizore, lapsa me ngjyra.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Dil rrotull, fol rrotull<br />
Veprimtaria e të nxënit me bashkëpunim<br />
Përforcimi<br />
Rishikim në dyshe<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Dil rrotull, fol rrotull<br />
Nxënësit ngrihen më këmbë dhe lëvizin në hapësirat e klasës. Në momentin që dëgjojnë fjalën “ndal” ato<br />
kapin për dore shokun që kanë pranë dhe kthehen me fytyrë nga tabela.<br />
Mësuesi/ja ka paraqitur modele të zmadhimit të fi gurave në rrjetin koordinativ. Ai/ajo kërkon nga nxënësit<br />
të japin mendime për mënyrën se si janë zmadhuar këto fi gura. Mendimet e tyre i shkëmbejnë me shokun që<br />
kanë përballë. Më pas, nxënësit rikthehen në banka dhe mësuesi/ja bën këto pyetje:<br />
- Me cilin shok ishe në dyshe<br />
- Çfarë mendimi kishte për fi gurën e zmadhuar<br />
- Cila është mënyra më e lehtë për zmadhimin e fi gurave<br />
Kështu, mësuesi/ja bashkëbisedon me 2-3 çifte nxënësit në banka dhe përfundimi është ky: në rrjetin<br />
koordinativ të zmadhuar, nuk ndryshon forma, por madhësia e fi gurave.<br />
Ndërtimi i njohurive: Veprimtari e të nxënësit në bashkëpunim<br />
Hapet teksti dhe nxënësit përqendrohen në dy figurat e paraqitura në rrjetin koordinativ. Mësuesi/ja ndërhyn:<br />
- Ku ndryshojnë këto fi gura nga njëra tjetra (nga madhësia)<br />
- Kush e ndryshon madhësinë e fi gurës (rrjeti koordiantiv)<br />
- A mund ta provojmë<br />
Matim së bashku me vizore gjatësinë e njërës brinjë të një katrori nga rrjeti koordinativ i fi gurës së parë.<br />
Shënojmë 4 mm. Matim dhe gjatësinë e njërës brinjë të një katrori në rrjetin koordinativ në fi gurën e dytë.<br />
Shënojmë 8 mm.<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
5 Përfundimi: për të zmadhuar fi gurat<br />
nga një rrjetin koordinativ në tjetrin mund<br />
4<br />
të zmadhojmë 2, 3, 4 herë gjatësinë e<br />
brinjës së katrorëve të rrjetit koordinativ,<br />
3<br />
sipas shembullit të dhënë.<br />
Kemi zmadhuar rrjetin koordiantiv. Në<br />
2<br />
fi gurën e parë gjatësia e brinjës së një<br />
katrori në rrjet është 5 mm, ndërsa në<br />
1<br />
rrjetin e dytë koordinativ gjatësia e brinjës<br />
së një katrori është 10 mm.<br />
158<br />
0 1 2 3 4 5<br />
0 1 2 3 4 5
Gjeometria<br />
6<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
0 1 2 3 4 5<br />
6<br />
6<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
0 1 2 3 4 5<br />
6 7 8<br />
Një mënyrë tjetër e zmadhimit të figurës<br />
në rrjetin koordinativ është zmadhimi i<br />
koordinatave të figurave, p.sh.: koordinatat e:<br />
figurës së parë: A ( 2, 1), B (4, 2), C (2, 3);<br />
figurës së dytë: A 1<br />
(4, 2), B 1<br />
(8, 4), C 1<br />
(4, 6).<br />
Në fi gurën e dytë kemi dyfi shin e<br />
koordinatave.<br />
Përforcimi: Rishikim në dyshe<br />
Në rubrikën “Tani di të bëj...” nxënësit do të përqendrohen individualisht në zmadhimin e shtëpisë dhe më<br />
pas do të bashkëpunojnë me shokun, për të përfunduar me saktësi zmadhimin dhe ngjyrosjen e elementeve<br />
të shtëpisë. Në fund të punës nxënësit diskutojnë me njëri-tjetrin për përmasat e rrjetit të zmadhuar, duke bërë<br />
majte me vizore.<br />
Bëhet vlerësimi për punën e saktë dhe aktivizimin në orën e mësimit, për dhënien e argumenteve bindëse,<br />
si dhe për mënyrat e zmadhimit të fi gurës në rrjetin koordinativ.<br />
Detyra shtëpie: Ushtrimet 1 dhe 2 në faqen 83 të Fletores së punës.<br />
20<br />
<br />
Tema: Zvogëlimi i figurave<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përshkruajë me fjalët e tekstit zmadhimin dhe zvogëlimin e fi gurave.<br />
• Të zvogëlojë fi gurat e thjeshta në rrjetin koordinativ me zvogëlim të katrorëve të<br />
rrjetit koordinativ ose me zvogëlimin e koordinatave.<br />
• Të zvogëlojë objekte të ndryshme nga natyra me ndihmën e rrjetit koordinativ.<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
zvogëlim rrjeti, zvogëlim koordinatash.<br />
vizore, lapsa me ngjyra, mjete te përgatitura nga mësuesi/ja.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Lapsat në mes<br />
Ndërtimi i njohurive Veprimtaria e të nxënit me bashkëpunim<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Lapsat në mes<br />
Ndahet klasa në grupe me nga 7 nxënës. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e mësimit (Zvogëlimi i<br />
fi gurave), të cilën e ka shkruar në tabelë. Të vendosur në grupe nxënësit do të shprehin mendimet e tyre me<br />
anë të lojës “Lapsat në mes”.<br />
Kur të jenë të gatshëm për të shprehur mendimet e tyre, do të zgjedhin lapsin me ngjyrën e preferuar dhe do<br />
ta vendosin në mes të tavolinës. Më pas nuk kanë të drejtë të flasin, por të dëgjojnë shokët. Ai nxënës që nuk<br />
dëshiron të flasë, pasi nuk është i sigurt, thotë “pasë” dhe vendos lapsin në tavolinë. Nxënësi, të cilit mësuesi/ja<br />
i merr lapsin, përgjigjet. Disa nga mendimet e nxënësve mund të shkruhen në tabelë si më poshtë:<br />
159
KREU <strong>II</strong>I<br />
Zvogëlohen<br />
koordinatat e fi gurës.<br />
Figura nuk ruan madhësinë.<br />
Figura ruan formën.<br />
Nuk ndryshon forma.<br />
Zvogëlimi i figurave<br />
Zvogëlohet rrjeti i katrorëve.<br />
Ndryshon madhësinë.<br />
Në rrjetin koordinativ.<br />
Ndërtim i njohurive: Veprimtari e të nxënit në bashkëpunim<br />
Hapet teksti. Nxënësit pasi lexojnë materialin teorik, përqendrohen te dy fi gurat e paraqitura në rrjetin<br />
koordinativ. Mësuesi/ja pyet:<br />
- Çfarë dallojmë te këto dy fi gura<br />
- Si mund të provojmë ndryshimin mes tyre<br />
Matim së bashku me vizore një brinjë katrori në rrjetin e parë koordinativ, shënojmë 5 mm, pastaj matim<br />
brinjën e një katrori në rrjetin e dytë koordinativ, shënojmë 3 mm.<br />
Përfundimi: Për të zvogëluar fi gurat nga një rrjet koordinativ në një tjetër, mjafton të zvogëlojmë 2, 3, 4<br />
njësi gjatësinë e brinjës së katrorit në rrjetin koordinativ. Paraqitet shembulli i zvogëlimit të fi gurës me anë të<br />
zvogëlimit të rrjetit katror.<br />
5<br />
P.sh.: në figurën e parë gjatësia e<br />
brinjës së katrorit të rrjetit koordinativ<br />
është 10 mm, ndërsa në figurën e<br />
dytë gjatësia e brinjës së një katrori<br />
është 5 mm.<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
0 1 2 3 4 5<br />
0 1 2 3 4 5<br />
Mënyrë tjetër e zvogëlimit të figurave në rrjetin koordinativ është mënyra e zvogëlimit të koordinatave të figurave.<br />
Duke vështruar shembullin e mëposhtëm mund të themi se koordinatat e figurës së dytë janë zvogëluar 2 herë.<br />
6<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
D<br />
A<br />
B<br />
C<br />
6<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
D 1<br />
C 1<br />
A (2, 2) A 1<br />
(1, 1)<br />
B (6, 2) B 1<br />
(3, 1)<br />
C (6, 6) C 1<br />
(3, 3)<br />
D (2, 6) D 1<br />
(1, 3)<br />
1<br />
1<br />
A 1<br />
B 1<br />
0 1 2 3 4 5<br />
6<br />
0 1 2 3 4 5<br />
6 7 8<br />
160<br />
Shënim: Për të zmadhuar ose zvogëluar objektet nga natyra është mirë të përdoret rrjeti i katrorëve. Për<br />
zmadhimin dhe zvogëlimin e fi gurave gjeometrike është mirë të përdoret ndryshimi i koordinatave të kulmeve<br />
të fi gurës gjeometrike.
Gjeometria<br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Përqendrohen nxënësit tek ushtrimi i tekstit. Bëhet zvogëlimi në rrjetin koordinativ i shkronjës F. Gjatësitë<br />
e brinjëve të katrorëve janë 7mm 4mm, pra zvogëlohet 3 njësi gjatësia e brinjës së katrorëve. Nxënësit<br />
plotësojnë me veprime pikat 2, 3, 4, 5, duke kryer këto veprime:<br />
2 → 7+4+6+8+2+9 = 36<br />
3 → 7+4+6+3 = 20<br />
4 → 5 · 8 · 4 = 160<br />
5 → 36 > 20 < 160 > 36<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësit diskutojnë rreth përfundimeve. Vlerësohen për aktivizimin në mësim<br />
dhe dhënien e mendimeve të sakta në zvogëlimin e fi gurave.<br />
Detyra shtëpie: Ushtrimet 1 dhe 2 në faqet 83-84 të Fletores së punës.<br />
21<br />
<br />
<br />
Tema: Lëvizja në rrjetin koordinativ<br />
Objektivat Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përshkruajë me fjalët e tekstit njohuritë mbi rrjetin koordinativ.<br />
• Të lëvizë në një rrjet koordinativ pikat me koordinatat e dhëna (majtas, djathtas,<br />
lart, poshtë).<br />
• Të japë mendime mbi ndryshimin e koordinatave të pikave kur lëvizin majtas,<br />
djathtas, lart, poshtë.<br />
Konceptet kryesore zhvendosja e fi gurave në rrjetin koordinativ,<br />
Mjetet lapsa, vizore, ngjyra.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Përvijim i të menduarit<br />
Ndërtimi i njohurive Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Përforcimi<br />
Përvijim i të menduarit<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Përvijim i të menduarit<br />
Kërkohet nga nxënësit mendime rreth konceptit “rrjet koordinativ”, për të cilin kanë mësuar shumë gjëra, p. sh.:<br />
Nxënësi 1. Rrjeti koordinativ ka dy boshte.<br />
Nxënësi 2. Pika (0, 0) është pikënisja e dy boshteve.<br />
Nxënësi 3. Në rrjetin koordinativ përcaktohet vendndodhja e objekteve të ndryshme.<br />
Nxënësi 4. Në rrjetin koordinativ vizatohet fi gura gjeometrike.<br />
Nxënësi 5. Zmadhimi dhe zvogëlimi i fi gurave bëhet në rrjetin koordinativ.<br />
Mendimet e nxënësve organizohen në pemën e mendjes, ku është shkruar fjala rrjet koordinativ.<br />
Bosht horizontal<br />
Numrat në boshte<br />
Bosht vertikal Çfarë ka<br />
Origjinë e boshteve<br />
Pikënisje e boshteve<br />
Rrjeti koordinativ<br />
Përcakton vendndodhjen<br />
Vizatohen objekte<br />
Pse shërben<br />
Zvogëlohen fi gurat<br />
Zmadhohen fi gurat<br />
Vizatohen fi gura gjeometrike<br />
161
KREU <strong>II</strong>I<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Kërkohet nga nxënësit të lexohet materiali teorik në dyshe, të rilexohet dhe të mbahen shënime për çdo<br />
rast të veçantë. Në secilin ushtrim, nga 1-5, kërkohet të zbatohen kërkesat, duke kryer vizatimin e fi gurave<br />
dhe zhvendosjen e tyre sipas lëvizjes në njësi. Nxënësit bashkëpunojnë me shokun e bankës për të plotësuar<br />
rrjetin koordinativ me të 5 fi gurat e vendosura në të, me lëvizje të fi gurës djathtas, lart, poshtë dhe majtas.<br />
Detyra e plotësuar duhet të jetë në këtë formë:<br />
16<br />
15<br />
Figura ABCDE ka këto koordinata:<br />
14<br />
13<br />
12<br />
B 2<br />
C 2<br />
E 2<br />
A (4,2), B (2, 5), C (4, 7), D (8, 3), E (9, 7)<br />
A 1<br />
B 1<br />
C 1<br />
D 1<br />
E 1<br />
- djathtas<br />
11<br />
10<br />
9<br />
8<br />
7<br />
6<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
D 2<br />
A 2<br />
C<br />
E<br />
C 4<br />
B 4<br />
A 1<br />
B<br />
B 1<br />
E 4<br />
C<br />
E 3<br />
3<br />
A 3<br />
B 3<br />
A 4<br />
D 4 D<br />
A<br />
D 3<br />
D 1<br />
C 1<br />
E 1<br />
A 1<br />
(12, 2), B 1<br />
(10, 5), C 1<br />
(12, 7), D 1<br />
(16, 3),<br />
E 1<br />
(17, 7)<br />
A 2<br />
B 2<br />
C 2<br />
D 2<br />
E 2<br />
- lart<br />
A 2<br />
(4, 9), B 2<br />
- (2, 12), C 2<br />
(4,14), D 2<br />
(8,10), E 2<br />
(9,14)<br />
A 3<br />
B 3<br />
C 3<br />
D 3<br />
E 3<br />
- poshtë<br />
A 3<br />
( 4,1), B 3<br />
(2, 4), C 3<br />
(4, 6), D 3<br />
(8, 2), E 3<br />
(9, 6)<br />
A 4<br />
B 4<br />
C 4<br />
D 4<br />
E 4<br />
- majtas<br />
A 4<br />
( 3, 2), B 4<br />
(1, 5), C 4<br />
(3, 7), D 4<br />
(7, 3), E 4<br />
(8, 7)<br />
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18<br />
Në përfundim u jepet fjala 5 nxënësve, për të lexuar koordinatat e secilës fi gurë të zhvendosur.<br />
Përforcim: Përvijim i të menduarit (pema e mendjes)<br />
Në këtë etapë u kërkohet nxënësve të zgjerojnë pemën e mendjes nga faza e parashikimit me informacionin<br />
e ri që morën në këtë orë mësimi. Mendimet e nxënësve do të shtohen në skemën e fi lluar që në fazën e parë<br />
të mësimit.<br />
Përcakton vendndodhjen Vizatohen fi gura gjeometrike<br />
Origjina e boshteve 0:0<br />
Vizatohen objekte<br />
Numrat në boshte<br />
Bosht vertikal<br />
Bosht horizontal<br />
Çfarë ka Rrjeti koordinativ Pse shërben<br />
Zvogëlohen fi gurat<br />
Zmadhohen fi gurat<br />
Pikënisje e boshteve Rrjetë katrorësh<br />
Lëviz fi gurat poshtë<br />
Lëviz fi gurat majtas<br />
Lëviz fi gurat lart<br />
Lëviz fi gurat djathtas<br />
Në përfundim të orës së mësimit vlerësohen nxënësit për përcaktimin e koordinatave në rrjetin koordinativ<br />
me lëvizjet majtas, djathtas, lart, poshtë; vlerësohen për përdorimin e termave matematikore në përshkimin e<br />
koncepteve matematikore.<br />
Detyra shtëpie: Ushtrimet 1 dhe 2 në faqen 84 të Fletores së punës.<br />
162
Gjeometria<br />
22<br />
<br />
Tema: Të kontrolloj njohuritë e mia<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përshkruajë me fjalët e veta njohuritë rreth simetrisë së fi gurave në rrjetin<br />
koordinativ.<br />
• Të vizatojë drejtëzën e simetrisë dhe simetriken e fi gurave në një rrjet katrorësh.<br />
• Të ndërtojë një rrjet koordinativ zhvendosje të segmenteve dhe figurave gjeometrike<br />
majtas, djathtas, lart e poshtë, me zmadhimin dhe zvogëlimin të koordinatave.<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
skeda, vizore, lapsa me ngjyra.<br />
simetria, rrjeti koordinativ, ndryshimi i koordinatës.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Punë në grupe, harta e koncepteve<br />
Mendo/ Puno në dyshe/ Shkëmbe mendime<br />
Përforcimi<br />
Rishikim në grup<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Punë në grupe, harta e koncepteve<br />
Ndahet klasa në 4 grupe dhe pasi e pajis secilin grup me nga një skedë kërkohet nga nxënësit që për kohën<br />
5-8 minuta të përshkruajnë me fjalët e veta njohuritë që ato kanë sipas grupeve, p.sh.:<br />
Grupi I: Drejtëza e simetrisë dhe simetria e fi gurave.<br />
Grupi <strong>II</strong>: Lëvizja e fi gurave në rrjetin koordinativ.<br />
Grupi <strong>II</strong>I: Zmadhim e zvogëlim në rrjet.<br />
Grupi IV: Rrjeti koordinativ.<br />
Disa nga përgjigjet e përfaqësuese të grupeve mund të jenë këto:<br />
drejtëz<br />
gjysmëdrejtëz<br />
zvogëlim i figurës<br />
zmadhim i fi gurës<br />
palosje<br />
Drejtëza<br />
e simetrisë<br />
vijë e ndërprerë<br />
simetri e fi gurave<br />
vijë e palosjes<br />
përputhje e fl etës<br />
zmadhim i rrjetit<br />
zvogëlim i koordinatës<br />
Zmadhim e<br />
zvogëlim<br />
i figurës<br />
zvogëlim i rrjetit<br />
zmadhimi i koordinatës<br />
Kështu veprohet dhe me dy grupet e tjera. Bashkëbisedohet dhe debatohet rreth mendimeve që jep secili<br />
përfaqësues.<br />
Ndërtimi i njohurive: Mendo/ Puno në dyshe/ Shkëmbe mendime<br />
Hapet teksti dhe u thuhet nxënësve se këtë orë do të punojnë ushtrimet 1 deri në 4. Në fillim ata do të punojnë<br />
individualisht dhe më pas diskutohet me shokët e bankës. Pasi të jetë përfunduar e gjithë puna, caktohen 3<br />
nxënës që do të marrin rolin e ekspertit, për të shpjeguar se si është vepruar për të zgjidhur secilin ushtrim.<br />
163
KREU <strong>II</strong>I<br />
Eksperti 1<br />
Trekëndëshi barabrinjës ka 3 drejtëza simetrie.<br />
Katrori ka 4 drejtëza simetrie.<br />
Drejtkëndëshi ka 2 drejtëza simetrie.<br />
Jepen shpjegime për secilin rast.<br />
Eksperti 2<br />
Paraqitet simetrikja e fi gurave të dhëna, duke bërë<br />
vizatimin dhe ngjyrosjen e fi gurës në lidhje me drejtëzën<br />
e simetrisë.<br />
Eksperti 3<br />
Tregon figurën e katrorit të zmadhuar. Katrori del i zmadhuar, sepse është zmadhuar rrjeti katror.<br />
Secili nxënës, nisur dhe nga shpjegimet e ekspertit, kontrollon veten për punën e bërë.<br />
Përforcimi: Rishikim në grup<br />
Në fl etoren e klasës nxënësit do të vizatojnë një rrjet koordinativ në bazë të udhëzimeve të ushtrimit 4 në<br />
këtë formë.<br />
10<br />
9<br />
8<br />
7<br />
6<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
0<br />
A 1<br />
B 1<br />
A 2<br />
B 2<br />
B (4, 5)<br />
Vizatohet segmenti AB me koordinata:<br />
A (2, 5) segmenti AB<br />
A<br />
B<br />
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10<br />
Rritet koordinata e parë me 5 njësi.<br />
A 1<br />
(7, 5)<br />
B 1<br />
(9, 5) segmenti AB zhvendoset djathtas dhe emërohet A 1<br />
B 1<br />
.<br />
Zmadhohen koordinatat e dyta me 3 njësi:<br />
A 2<br />
(2 : 8)<br />
B 2<br />
(4 : 8) segmenti AB zhvendoset lart dhe emërohet A 2<br />
B 2<br />
.<br />
Përfundimi: Kur rriten koordinatat e para kemi zhvendosje djathtas të segmentit dhe kur kemi rritje të<br />
koordinatave të dyta keni zhvendosje lart të segmentit.<br />
Vlerësohen nxënësit për dhënien e mendimeve të sakta, për gjetjen e drejtëzës së simetrisë dhe vizatimin<br />
simetrikes së figurave, për ndryshimin e koordinatave në zhvendosjen e fi gurave.<br />
Detyra shtëpie: Ushtrimet 1 dhe 2 në faqet 84-85 të Fletores së punës.<br />
164
Matja<br />
Test - KREU <strong>II</strong>I<br />
1. Emërto llojet e këndeve në këtë fi gurë. (3 pikë)<br />
C<br />
A<br />
B<br />
→<br />
→<br />
kënd i gjerë<br />
→<br />
A B C D <br />
D<br />
→<br />
2. Vizato nga një vijë ose segment për secilin rast. (3 pikë)<br />
a) Vijë e lakuar e mbyllur, b) Vijë e thyer e mbyllur, c) Gjysmësegment vertikal.<br />
3. Vizato sipas rastit të mëposhtëm. (3 pikë)<br />
a) Dy drejtëza paralele, b) Dy drejtëza prerëse, c) Dy drejtëza prerëse pingule.<br />
4. Ndërto me vizore dhe kompas një rreth me rreze 3 cm dhe një trekëndësh me përmasa<br />
të brinjëve 3 cm, 4 cm, 5 cm.<br />
(5 pikë)<br />
5. Ndërto drejtëzat e simetrisë në fi gurat e mëposhtme. (6 pikë)<br />
B<br />
B<br />
C<br />
O<br />
rreth<br />
A<br />
C<br />
trekëndësh barabrinjës<br />
A<br />
drejtkëndësh<br />
D<br />
6. Ndërto simetriken e fi gurës së mëposhtme në lidhje me drejtëzën e simetrisë d. (3 pikë)<br />
7. Në rrjetin koordinativ të mëposhtëm kryej këto veprime. (7 pikë)<br />
a. Lidh në rrjet këto pika:<br />
A (1, 2) B (1, 5)<br />
C (5, 5) D (5, 2)<br />
b. Figura gjeometrike është ____________<br />
c. Perimetri i fi gurës ABCD është __<br />
d. Syprina e fi gurës ABCD është __.<br />
10<br />
9<br />
8<br />
7<br />
6<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
0<br />
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10<br />
Pikët 0 - 7 8 - 12 13 - 16 17 - 20 21 - 24 25 - 27 28 - 30<br />
Nota 4 5 6 7 8 9 10<br />
165
KREU IV<br />
KREU VI<br />
MATJA<br />
166<br />
1<br />
<br />
Tema: Metri dhe centimetri<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përshkruajë me fjalët e veta njohuritë mbi metrin si njësi standarde të matjes<br />
së gjatësisë.<br />
• Të masë me vizore të shkallëzuar në centimetra ose në metra objekte të ndryshme<br />
nga mjedisi.<br />
• Të shndërrojë njësitë matëse të gjatësisë nga njësia më e madhe (metër) në<br />
njësinë më të vogël (centimetër) dhe anasjellas.<br />
njësi standarde, metri, matja, centimetri.<br />
lloje të ndryshme metrash, vizore 20-30 cm.<br />
Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Veprimtari e të nxënit në bashkëpunim<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Hapet teksti dhe kërkohet nga nxënësit të lexojnë në dyshe materialin teorik. Nxiten të shkruajnë ose të<br />
shënojnë me laps ndonjë koncept të paqartë. Ndërhyn mësuesi/ja:<br />
- Cili është koncepti bazë për të cilin ju lexuat (metri)<br />
- A mund të thoni çfarë mbani mend nga leximi i mësimit dhe nga jeta e përditshme për metrin<br />
Disa mendime të nxënësve:<br />
- Metri është një mjet që shërben për të matur gjatësinë e objekteve.<br />
- Mësova se 1 metër ka 100 cm.<br />
- Mësova se metri shkurt shkruhet m.<br />
- Në matematikë gjatësitë e segmenteve i matim me vizore.<br />
- Vizorja ime është 30 cm.<br />
- Unë di që objektet e mëdha, si: shtëpia, pema, lulishtja etj., i matim me metër.<br />
- Metrin e përdorim të gjithë, por më shumë e përdor rrobaqepësi apo shitësi i metrazheve.<br />
- Unë e kam gjatësinë e trupit 1 m e 36 cm ose 136 cm.<br />
Ndërtimi i njohurive: Veprimtari e të nxënit në bashkëpunim<br />
Nxënësit, të ndarë në grupe, janë të pajisur me vizore 20, 30 cm dhe me metër-shirit për secilin grup.<br />
Grupi I - do të matë disa objekte që ka në çantë.<br />
Grupi <strong>II</strong> - do të matë gjatësinë e tavolinës, derës, dritares e tabelës.<br />
Grupi <strong>II</strong>I - do të matë gjatësinë, gjerësinë dhe lartësinë e klasës.<br />
Për secilin rast nxënësit do të vazhdojnë me matjet, duke mbajtur dhe shënimet përkatëse.<br />
Pas përfundimit të veprimtarisë, që zgjat 10-12 minuta secili grup do të lexojë rezultatet e matjes dhe mjetin<br />
me të cilin ka kryer veprimtarinë, p.sh.:<br />
stilolapsi 15 cm; libri 27,5 cm;<br />
fl etorja 24 cm;<br />
goma 4 cm;<br />
gërshëra 10 cm; kutia e lapsave 15 cm;<br />
gjatësia e klasës 7 m; gjerësia 5 m,<br />
Ndërsa gjatësia e klasës dhe e objekteve të tjera të mëdha matet me metër.
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Në këtë fazë u kërkohet nxënësve të plotësojnë individualisht tabelat e ushtrimit 2. Në këto tabela ata do të<br />
shndërrojnë metrin në centimetra dhe anasjellas, p.sh.:<br />
3 m = 300 cm; 5 m = 500 cm;<br />
100 cm = 1m; 800 cm = 8 m.<br />
Pasi nxënësit të kenë përfunduar, kontrollojnë punën me shokun e bankës dhe pastaj do të lexojnë zinxhir<br />
të dhënat e tabelave. Tërhiqet vëmendja se jo gjithmonë përmasat mund të jepen të plota, p.sh.: gjatësia e<br />
Teutës është 143 cm ose 1m, e 43 cm; gjatësia e tabelës është 2 m e 80 cm pse 280 cm.<br />
Vlerësohen nxënësit për njohuritë që kanë për metrin dhe përdorimin e tij në jetën e përditshme, për matjen<br />
me saktësi të objekteve nga mjedisi dhe për shndërrimin e njësive nga metra në centimetra dhe anasjellas.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1 dhe 5 në faqen 86 të Fletores së punës.<br />
Matja<br />
2<br />
<br />
Tema: Centimetri dhe milimetri<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
•Të interpretojë ndryshe centimetrin e milimetrin si njësi standarde të gjatësisë dhe<br />
nënfi sh i metrit.<br />
•Të masë me vizore të shkallëzuar në centimetra e milimetra objekte të ndryshme<br />
nga mjedisi.<br />
•Të paraqesë në dy mënyra vlerat e gjatësisë së objekteve.<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
njësi standarde, matja, nënfi sha të metrit, centimetri, milimetri.<br />
vizore 10-30 cm, metra të llojeve të ndryshme.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Ndërtimi i njohurive Veprimtari e të nxënit në bashkëpunim<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Mësuesi/ja kërkon që nxënësit të hapin tekstin në faqen 140 dhe për 4-5 minuta të vështrojnë fi gurat dhe<br />
të lexojnë materialin teorik. Gjatë leximit nxënësit mund të nënvizojnë ndonjë koncept të rëndësishëm. Në<br />
përfundim të kohës mësuesi/ja pyet:<br />
- Çfarë gjërash të rëndësishme hasët në këtë temë mësimi (centimetrin e milimetrin)<br />
- Çfarë dini dhe çfarë mësuat për centimetrin e milimetrin<br />
Mendimet e nxënësve mësuesi/ja i paraqet rreth diagramit:<br />
njësi standarde<br />
njësi matëse të gjatësisë<br />
nënfi sha të metrit<br />
1 cm ka 10 mm<br />
centimetri<br />
e milimetri<br />
matin gjatësi objektesh të vogla<br />
gjatësia paraqitet në mm<br />
matet dhe sasia e shiut<br />
gjatësia paraqitet në cm e mm<br />
Për çdo mendim të shprehur diskutohet bashkërisht me gjithë klasën.<br />
167
KREU IV<br />
Ndërtimi i njohurive: Veprimtari e të nxënit në bashkëpunim<br />
Hapen fl etoret e klasës dhe nxënësit do të vizatojnë një segment me gjatësi 1 cm. Në rastin tjetër do të<br />
vizatojnë një segment 1 cm, por në këtë rast të shkallëzuar. 1cm<br />
Një nga hapësirat e shkallëzuara në segmentin 1 cm quhet milimetër dhe shkurt shkruhet mm. 10 mm<br />
Nxënësit, nën drejtimin e mësueses/it vizatojnë segmente të ndryshme me gjatësi 2 cm e 5 mm ose 25 mm,<br />
3 cm e 4 mm, 5 cm e 2 mm, 1 cm e 7 mm.<br />
Nxënësit pasi vizatojnë këto gjatësi segmentesh i paraqesin ato në dy mënyra, p.sh.:<br />
M<br />
N<br />
MN = 3 cm 4 mm;<br />
MN = 34 mm<br />
Veprimtari: Me vizore 20-30 cm nxënësit do të vazhdojnë veprimtarinë praktike të matjes së objekteve të<br />
kërkuara nga mësuesi/ja, si: stilolaps, gomë, kunja dhëmbësh, shkumës, mprehëse lapsash, gërshërë etj. Të<br />
gjitha këto përmasa objektesh nxënësit i paraqesin në dy mënyra, p.sh.:<br />
Stilolapsi e ka gjatësinë 14 cm e 7 mm = 147 mm<br />
Një kunj dhëmbësh e ka gjatësinë 6 cm e 5 mm ose 65 mm.<br />
Kështu veprohet për të gjitha objektet e matura. Më pas nxënësit do të tentojnë të matin në çifte nxënësish gjatësinë<br />
e tekstit të matematikës të shprehur në cm e mm, pas matjes përmasat janë 27 cm e 5 mm ose 275 mm.<br />
Bëhet diskutimi kolektiv i këtyre veprimtarive.<br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Në rubrikën “Tani di të bëj...” nxënësit do të regjistrojnë në vizoret e paraqitura sasinë e shiut të rënë në cm e mm<br />
përkatësisht janë: 2 cm e 3 mm; 8 cm e 4 mm; 1 cm e 1 mm; 3 cm e 7 mm; 3 cm e 1 mm; 9 mm; 7 cm e 5 m.<br />
Ushtrimi 2 do të plotësohet për sasinë e reshjeve në një muaj sipas javëve në cm e mm.<br />
Javët Sasia në mm Sasia në cm e mm<br />
1 17 mm 1 cm e 7 mm<br />
2 23 mm 2 cm e 3 mm<br />
3 36 mm 3 cm e 6 mm<br />
4 28 mm 2 cm e 8 mm<br />
Nxënësit që përfundojnë më shpejt kalojnë në Fletoren e punës dhe plotësojnë ushtrimin 1.<br />
Plotësohet tabela:<br />
Gjatësia e pemës është: 3 m = 300 cm = 3000 mm;<br />
Lartësia e tavolinës është 1000 mm = 100 cm = 1 m.<br />
Në përfundim të punës nxënësit do të vlerësohen për aftësitë e tyre në veprimtarinë e matjes dhe të dhënies<br />
së argumenteve për shndërrimet e gjatësisë nga më e madhja, te më e vogla dhe anasjellas.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 2 dhe 3 në faqen 87 të Fletores së punës.<br />
168
Matja<br />
3<br />
<br />
Tema: Matja e segmenteve<br />
Objektivat Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë njësinë e duhur standarde për matjen e objekteve në natyrë (m, cm, mm).<br />
• Të renditë sipas gjatësisë segmentet e matura nga i madhi, te më i vogli.<br />
• Të vizatojë segmente të ndryshme me gjatësi të dhënë.<br />
Konceptet kryesore matje, segment.<br />
Mjetet lapsa, vizore 20 – 30 cm, skeda.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Ndërtimi i njohurive Të nxënit në bashkëpunim<br />
Përforcimi<br />
Përvijimi i të menduarit (pema e mendjes)<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Mësuesi/ja kërkon nga nxënësit të shkruajnë çfarë mësuan për njësitë e gjatësisë (mm, cm, m).<br />
Për 3 minuta nxënësit shkruajnë në një fl etë çfarë kanë të ruajtur në kujtesë. Mendimet që nxënësit lexojnë,<br />
mësuesi/ja i shkruan në tabelë, p.sh.:<br />
- Metri, centimetri e milimetri janë njësi standarde të matjes së objekteve.<br />
- Unë në matematikë, për matjen e segmenteve të brinjëve të fi gurave gjeometrike, përdor si njësi<br />
matëse centimetrin.<br />
- Me milimetra maten ato objekte që kanë gjatësi të shkurtër.<br />
- Metri përdoret më shumë nga rrobaqepësi dhe shitësi i metrazheve.<br />
- Matjen e objekteve e fi llojmë nga pika zero e vizores ose e metrit.<br />
<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit në bashkëpunim<br />
Hapet teksti dhe nxënësit me vizore në dorë do të kontrollojë si është bërë matja e lapsit në tekst.<br />
Arrijnë në konkluzion se:<br />
Matja fillon nga pika 0 dhe se gjatësia e lapsit është 12 cm e 5 mm ose 125 mm.<br />
Më pas në rubrikën “Tani di të bëj..” nxënësit do të matin segmentet e dhëna në bashkëpunim me shokët<br />
në dyshe dhe pasi t’i kenë regjistruar të dhënat në dy mënyra. Bëhet krahasimi dhe radhitja e këtyre gjatësive<br />
nga segmenti më i gjatë, te segmenti më i shkurtër.<br />
Në ushtrimin 2 bëhet kjo radhitje:<br />
1. [LN] = 52 mm; 2. [AB] = 45 mm; 3. [CD] = 38 mm;<br />
4. [EF] = 25 mm; 5. [GM] = 18 mm; 6. [KH] = 117 mm.<br />
Për çdo 2 segmente nxënësit bëjnë krahasimin, duke treguar se sa mm është ndryshesa mes segmenteve<br />
ose cili segment është më i gjatë.<br />
- Po segmenti më i shkurtër<br />
Nxënësit debatojnë dhe japin mendime në dyshe, ku një herë njëri, një herë tjetri merr rolin e ekspertit.<br />
Veprimtari:<br />
Nxënësi 1 mat gjatësinë e stilolapsit të tij.<br />
Nxënësi 2 mat gjatësinë e lapsit që përdor, p.sh.:<br />
Nxënësi 1 stilolapsi 14 cm e 3 mm ose 143 mm.<br />
Nxënësi 2 lapsi është 16 cm e 1 mm ose 161 mm.<br />
169
KREU IV<br />
Përforcimi: Përvijimi i të menduarit (pema e mendjes)<br />
Në ushtrimin 3 nxënësit vizatojnë tre segmente sipas gjatësive të dhëna dhe kontrollojnë saktësinë me shokët.<br />
Më pas nxënësit do të pajisen me një skedë, ku do të plotësojnë një hartë semantike për njësitë e gjatësisë<br />
që mësuan p.sh.:<br />
shkruhet shkurt m<br />
e përdor shitësi i metrazheve<br />
shkruhet shkurt cm<br />
ka 10 mm<br />
nënfi sh i m<br />
1/100 e m<br />
mat objekte<br />
të vogla<br />
rrobaqepësi<br />
centimetri<br />
e përdorin nxënësit<br />
në shkollë<br />
metri<br />
Njësitë e<br />
gjatësisë<br />
mat gjatësinë e objekteve<br />
ka 100 cm<br />
ka 1000 mm<br />
milimetri<br />
njësi shumë e<br />
vogël 1/10 e cm<br />
nënfi shi i cm dhe i m<br />
Në përfundim të orës bëhet vlerësimi për mendimet e sakta rreth njësive të matjes për matjen dhe krahasimin<br />
e segmenteve dhe vizatimin e tyre me gjatësi të dhënë.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1, 2 dhe 3 në faqen 87 dhe 88 të Fletores së punës.<br />
170<br />
4<br />
<br />
Tema: Krahasimi i segmenteve<br />
Objektivat Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përshkruajë me fjalët e tekstit njohuritë për kompasin, si mjet i domosdoshëm<br />
mësimor.<br />
• Të krahasojë brinjët e fi gurave gjeometrike me ndihmën e kompasit.<br />
• Të klasifi kojë njësitë e gjatësisë sipas veçorive që kanë.<br />
Konceptet kryesore krahasimi, klasifi kimi i gjatësisë.<br />
<br />
Mjetet<br />
kompas, tekst, fl etore e skeda të përgatitura.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Ndërtimi i njohurive Grafi ku T<br />
Përforcimi<br />
Shënime mbi shënime<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Shkrim i shpejtë<br />
Mësuesi/ja kërkon nga nxënësit që për 2-3 minuta të shkruajnë për kompasin, si mjet mësimor që u ka shërbyer në<br />
mësim. Pasi përfundon koha, ndalojnë së shkruari dhe caktohen disa nxënës të lexojnë mendimet e tyre, p.sh.:<br />
Kompasi është mjet mësimor.<br />
Me kompas ne vizatojmë rrethin.<br />
Kompasi ka dy pjesë kryesore që janë: masa metalike dhe mbajtësja e lapsit.
Matja<br />
Kompasi na shërben dhe për të vizatuar trekëndësha me brinjë të ndryshme.<br />
Me kompas ne matim masën e këndeve.<br />
Kompasi na shërben për të krahasuar segmente.<br />
Kështu jepen mendime dhe nga nxënës të tjerë.<br />
Ndërtimi i njohurive: Grafiku T<br />
Hapet teksti dhe nxënësit, me anë të kompasit, krahasojnë gjatësinë e segmenteve AB dhe CD. Ndërkohë<br />
vizatojnë dhe segmente të tjera dhe i krahasojnë me kompas në tekst.<br />
Në rubrikën “Tani di të bëj...” nxënësit do të krahasojnë me kompas gjatësitë e rrezeve të rrathëve, të<br />
brinjëve të drejtkëndëshit dhe të trapezit, duke bërë dhe shënimet në tekst.<br />
Më pas, nxënësit pajisen me një skedë, ku është paraqitur një fi gurë dhe në bazë të fi gurës me të dhënat<br />
që ai di të plotësojë në grafi kun T.<br />
Klasa do të ndahet në tri grupe dhe çdo grup do të përshkruajë në skedën përkatëse fi gurën e dhënë.<br />
Skedat e plotësuara mund të kenë këtë formë:<br />
Grafiku T<br />
0 L 0 T<br />
Rrethi me rreze OL është më i vogël.<br />
Rrethi me rreze OT është më i madh.<br />
Segmenti OL < OT.<br />
Rrezet e një rrethi janë të gjitha të barabarta.<br />
Çdo rreth ka pafundësi rrezesh.<br />
A<br />
B<br />
Drejtkëndëshi ABCD ka 4 brinjë 2 e nga 2 të barabarta<br />
AB = CD; AC = BD; AB > AC; CD > BD.<br />
Drejtkëndëshi ka 4 kënde të drejta, 4 kulme dhe 2<br />
drejtëza simetrie.<br />
C<br />
D<br />
S<br />
T<br />
L<br />
R<br />
Trapezi TLRS është kënddrejtë.<br />
Ka 4 brinjë të ndryshme, dy kënde të drejtë, 1 kënd të<br />
gjerë dhe 1 kënd të ngushtë.<br />
Brinjët i ka TL > LR, LR < RS, RS > ST.<br />
Ka dy brinjë paralele.<br />
Përforcimi: Shënime mbi shënime<br />
Nxënësit do të punojnë në dyshe për të zbuluar teknikën “Shënime mbi shënime”, ku u kërkohet të<br />
klasifi kojnë njësitë e gjatësisë sipas këtij rregulli: me numrin 1 emërtohet koncepti, me numrin 2 llojet e njësive<br />
të matjes, me numrin 3 veçoritë e tyre, p.sh.:<br />
1. Njësitë e matjes<br />
2. Metri<br />
3. mat objekte me<br />
gjatësi të madhe<br />
3. ka 100 cm<br />
3. ka 1000 mm<br />
2. Centimetri<br />
3. mat objekte me<br />
gjatësi më të vogla<br />
3. ka 10 mm<br />
3. është 1/100 e metrit<br />
2. Milimetri<br />
3. mat objekte<br />
shumë të vogla<br />
3. është sa 1/10 e cm<br />
3. është sa 1/000 e m<br />
Nxënësit vlerësohen për dhënien e mendimeve të sakta, për matjet dhe krahasimin e segmenteve, për<br />
klasifi kim të njësive matëse dhe përshkrim të kompasit.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1 dhe 5 në faqen 88 të Fletores së punës.<br />
171
KREU IV<br />
5<br />
<br />
Tema: Perimetri<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përshkruajë me fjalët e veta perimetrin e fi gurave gjeometrike.<br />
• Të njehsojë perimetrin e fi gurave gjeometrike me të dhëna të plota.<br />
• Të ndërtojë fi gura gjeometrike me perimetër të dhënë.<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
perimetri, njehsimi, ndërtimi.<br />
metër-shirit, vizore, lapsa me ngjyra.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Të nxënit me këmbime (grupi i ekspertëve)<br />
Përforcimi<br />
Rishikim në dyshe<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Në kohën 4-5 minuta nxënësit lexojnë në dyshe materialin teorik. Shënojnë konceptin e ri që dallojnë në tekstin<br />
teorik dhe më pas, rreth këtij koncepti do të japin mendime, të cilat mësuesi/ja i shënon në tabelë pa i korrigjuar.<br />
katrori; perimetri i gjendet duke<br />
shumëzuar 1 gjatësi shumëzuar me 4<br />
trapezi ka 4 gjatësi brinjësh<br />
trekëndëshi ka 3 gjatësi brinjësh<br />
shkruhet shkurt p<br />
Perimetri<br />
e gjejmë, duke mbledhur gjatësinë<br />
e brinjëve të fi gurave gjeometrike<br />
katrori ka 4 gjatësi të barabarta<br />
matet me m, cm, mm.<br />
drejtkëndëshi ka 2 nga 2 gjatësi të barabarta<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit me këmbime (grupi i ekspertëve)<br />
Në rubrikën “Tani di të bëj...” nxënësit do të punojnë ushtrimin 1. Do të ndjekin shembullin e P ∆ABC dhe<br />
pastaj do të gjejnë perimetrin e trekëndëshit EGF dhe drejtkëndëshit MNOP.<br />
Nxënësit numërojnë nga numri 1 deri në 5. Më pas grupohen 1-shat, 2-shat, 3-shat, 4-rat dhe 5-at në 5 grupe.<br />
Secili grup do të gjejë perimetrin e 5 figurave, të cilat janë 3 figura tek ushtrimi 2 dhe 2 figura tek ushtrimi 3.<br />
Koha për gjetjen e perimetrit është 4-5 minuta. Pasi gjejnë perimetrin rikthehen në grupet fi llestare dhe<br />
marrin rolin e ekspertit për të shpjeguar se si e kanë gjetur perimetrin e fi gurës.<br />
Disa përgjigje të nxënësve ekspertë mund të jenë këto:<br />
Eksperti 1. Perimetri i trekëndëshit ABC = 5 cm + 4 cm + 6 cm = 15 cm<br />
Eksperti 2. Perimetri i katrorit KLMN = 4 cm · 4 = 16 cm<br />
Eksperti 3. Perimetri i trapezit VUTS = 5 cm + 3 cm + 3 cm + 3 cm = 14<br />
Eksperti 4. Perimetri i gardhit është: (25 cm · 2) + (15 cm · 2) = 50 cm + 30 cm = 80 cm.<br />
Eksperti 5. Perimetri i kornizës së pikturës është: 87 cm + 87 cm + 58 cm + 58 cm = 124 cm + 116 cm = 190 cm.<br />
Bëhen diskutime rreth perimetrit të katrorit e drejtkëndëshit.<br />
Theksohet që: perimetri i katrorit gjendet: P = a · 4,<br />
perimetri i drejtkëndëshit gjendet: P = a · 2 + b · 2.<br />
brinja e katrorit gjendet: brinja = P : 4.<br />
172
Përforcimi: Rishikim në dyshe<br />
Ndahet klasa në dy grupe dhe secili grup do të ndërtojë:<br />
Grupi A. Ndërto 1 katror me perimetër 12 cm dhe drejtkëndësh me brinjë 6 cm dhe 3 cm.<br />
Grupi B. Ndërto 1 katror me perimetër 16 cm dhe drejtkëndësh me brinjë 6 cm e 3 cm.<br />
Për kohën 6 - 8 minuta nxënësit përfundojnë punën të pavarur dhe pastaj bashkëbisedojnë me shokun<br />
e bankës, duke shkëmbyer mendime për rrugën e ndjekur. Në bashkëpunim me gjithë klasën nxënësit<br />
shkëmbejnë mendime për gjetjen e perimetrit dhe gjetjes së brinjës kur kemi të dhënë perimetrin.<br />
Në fund të orës bëhet vlerësimi i nxënësve bazuar në dhënien e mendimeve rreth gjetjes së perimetrit të<br />
fi gurave gjeometrike dhe gjetjes së një brinje të katrorit, ku jepet perimetri.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1, 2 dhe 3 në faqet 89 - 90 të Fletores së punës.<br />
Matja<br />
6<br />
<br />
Tema: Syprina<br />
Objektivat<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të identifi kojë sipërfaqe objektesh të ndryshme nga mjedisi.<br />
• Të njehsojë syprinat në figurat e dhëna gjeometrike.<br />
• Të krahasojë syprinën e një katrori dhe drejtkëndëshi me perimetrin e tyre.<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
sipërfaqja, syprina, cm 2 , njësi standarde.<br />
objekte të ndryshme, lapsa, vizore, ngjyra.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Ndërtimi i njohurive Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Përforcimi<br />
Veprimtari e të nxënit në bashkëpunim<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Diskutim për njohuritë paraprake<br />
- Kujtoni nga klasa e parë, çfarë mbani mend për sipërfaqen<br />
- Ku e dallojmë atë<br />
- A mund ta përcaktojmë ku ndodhet në këto fi gura<br />
- Po në klasë, cilën mund të quajmë sipërfaqe<br />
Disa nga përgjigjet e nxënësve mund të jenë: faqet e mureve të klasës, harta, këndi i klasës, tabela e zezë,<br />
faqet e librit e të fl etores, pjesa e sipërme e tavolinës etj.<br />
Pra, të gjitha këto emërtime quhen sipërfaqe. Sipërfaqe quhet pjesa e një plani të rrafshët që kufi zohet nga<br />
një vijë e thyer ose e lakuar e mbyllur, p.sh.:<br />
sipërfaqe e brendshme<br />
Pra, te kjo pamje kemi dy sipërfaqe.<br />
sipërfaqe e jashtme<br />
kufi ri midis dy sipërfaqeve<br />
173
KREU IV<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Hapet teksti dhe nxënësit në dyshe do të lexojnë materialin teorik të faqes 145. Mësuesi/ja kërkon që<br />
nxënësit të rilexojnë dhe të mbajnë shënime për ndonjë koncept të paqartë. Në përfundim të kohës ata<br />
diskutojnë për ato që lexuan dhe për gjërat që i ngjallin interes.<br />
Disa mendime të nxënësve mund të jenë:<br />
- Syprina e sipërfaqes shënohet me S.<br />
- Gjatë leximit mësova se kemi njësi matëse standarde dhe jostandarde.<br />
- Nga leximi kuptova se syprina matet me cm 2 .<br />
- Njësi jostandarde ishin pllakat blu.<br />
Për të gjitha këto mendime e shumë të tjera që dalin gjatë diskutimit jepen sqarimet e duhura.<br />
Më pas, nxënësit do të përqendrohen në fi gurën 4 të faqes 145, ku do të gjejnë syprinat e tyre, p.sh.:<br />
8 cm 2 15 cm 2 12 cm 2 6 cm 2<br />
Për secilën figurë nxënësit do të japin sqarime.<br />
Përforcimi: Veprimtari e të nxënit në bashkëpunim<br />
Hapen fl etoret e klasës dhe u kërkohet nxënësve të vizatojnë një katror me brinjë 4 cm dhe një drejtkëndësh<br />
me brinjë 6 cm e 2 cm dhe të gjejnë perimetrat e tyre.<br />
P = 16 cm 2 P = 12 cm 2<br />
Shtrohet pyetja para nxënësve: - Si do të gjejmë syprinat<br />
Nxënësit: Syprinat i gjejmë duke numëruar katrorët.<br />
Ndërhyn mësuesi/ja: Mënyra më e lehtë për të gjetur syprinat e fi gurave gjeometrike është duke bërë<br />
shumëzimin e gjatësisë me gjerësinë e fi gurës, p.sh.:<br />
Syprina e katrorit 4 cm · 4 = 16 cm 2<br />
Syprina e drejtkëndëshit 6 cm · 2 cm = 12 cm 2<br />
Nxënësit i krahasojnë 16 cm 2 > 12 cm 2<br />
Në përfundim të punës nxënësit vlerësohen për mendimet e sakta rreth përcaktimit të sipërfaqeve të<br />
objekteve, njehsimin e syprinave të fi gurave, gjithashtu edhe për qëndrimin aktiv në mësim.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1 dhe 2 në faqet 90-91 të Fletores së punës.<br />
174
Matja<br />
7<br />
<br />
Tema: Syprina<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë ndryshimet mes njësive matëse cm dhe cm 2 .<br />
• Të njehsojë perimetrat dhe syprinat e fi gurave të dhëna në tekst.<br />
• Të japë mendime për fi gura gjeometrike me syprinë të njëjtë dhe sipërfaqe<br />
të ndryshme.<br />
teksti, vizore, lapsa me ngjyra, fl etore me kuti.<br />
sipërfaqe, syprinë, perimetri, cm, cm 2 .<br />
Dil rrotull, fol rrotull<br />
Mendo/ Puno në dyshe/ Shkëmbe mendime<br />
Përforcimi<br />
Veprimtari e të nxënit në bashkëpunim<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Dil rrotull, fol rrotull<br />
Nxënësit ngrihen në këmbë dhe lëvizin lirshëm në hapësirat boshe të klasës. Në momentin që dëgjojnë<br />
fjalën e mësueses/it “ndal” do të kapen për dore me shokun që kanë pranë dhe do të kthehen të shikojnë në<br />
tabelë pyetjen që është shkruar:<br />
- Çfarë ndryshimi ka midis cm dhe cm 2 <br />
Nxënësit, të e kapur për dore kthehen përballë njëri-tjetrit dhe shkëmbejnë mendime rreth pyetjes.<br />
Më pas do të rikthehen në banka dhe mësuesi/ja pyet nxënësit:<br />
- Me kë ishe në dyshe<br />
- Ç’mendim kishte shoku për cm<br />
- Po juve ç’mendim i dhatë për cm 2 <br />
Kështu pyeten 2-3 çifte nxënësish.<br />
Përfundimi është: cm është njësi standarde që shërben për të matur gjatësi, ndërsa cm 2 është njësi<br />
standarde që shërben për të matur syprinat.<br />
Ndërtimi i njohurive: Mendo/ Puno në dyshe/ Shkëmbe mendime<br />
Hapet teksti në faqen 146 dhe nxënësit do të gjejnë perimetrin dhe syprinat e 9 figurave në ushtrimin 1. Nxënësit<br />
në fillim përqendrohen në punë individuale dhe më pas do të kontrollojnë veten në çifte me shokun e bankës për<br />
perimetrin dhe syprinat e figurave. Në këtë etapë për çdo figurë nxënësit marrin rolin e ekspertit herë njëri, herë<br />
tjetri. Shpjegojnë si kanë vepruar për të gjetur perimetrin dhe syprinat e figurave, p.sh.: figurat 3, 4, 8, 9.<br />
P = 16 cm,<br />
S = 12 cm 2 .<br />
P = 20 cm,<br />
S = 18 cm 2 .<br />
P = 14 cm,<br />
S = 10 cm 2 .<br />
P = 18 cm.<br />
S = 10 cm 2 ;<br />
Nxënësi që merr rolin e fi llestarit ka të drejtë të pyesë se si ka vepruar eksperti, duke mbledhur cm 2 apo<br />
me shumëzim.<br />
175
KREU IV<br />
Përforcimi: Veprimtari e të nxënit në bashkëpunim<br />
Hapen fl etoret me kutia dhe mësuesi/ja kërkon të ndërtojnë një katror me brinjë 4 cm dhe një drejtkëndësh me<br />
brinjë 8 cm dhe 2 cm. Nxënësit ndërtojnë fi gurat në fl etore në këtë formë dhe u kërkohet të gjejnë syprinat.<br />
S = 16 cm 2 ; S = 16 cm 2 .<br />
Syprinat i kanë të njëjta.<br />
Mësuesi/ja pyet: Ku ndryshojnë këto fi gura nga njëra-tjetra meqenëse syprinat janë të barabarta<br />
Nxënësi: Ndryshojnë nga forma.<br />
Mësuesi/ja shton: Ndryshojnë nga sipërfaqja, sepse njëra ka sipërfaqe katrore dhe tjetra ka sipërfaqe<br />
drejtkëndëshe.<br />
Hapet teksti dhe lexohen, diskutohen dhe plotësohen tri rastet në tekst:<br />
1. Syprinat janë të njëjta: 24 cm 2 , por sipërfaqet janë të ndryshme (drejtkëndësh - katror)<br />
2. Syprinat janë të njëjta: 16 cm 2 , por sipërfaqet janë të ndryshme (katror - drejtkëndësh)<br />
3. Syprinat janë të njëjta: 16 cm 2 dhe sipërfaqet janë të njëjta (katror, katror).<br />
Shënim:<br />
Mësuesi/ja duhet të ketë kujdes:<br />
• Me syprinë të një figure do të kuptojmë sipërfaqen e figurës të shprehur në vlerë numerike (p.sh.: 12 cm 2 ).<br />
• Me sipërfaqe do të kuptojmë formën e fi gurës gjeometrike, p.sh.:<br />
Sipërfaqja e fi gurës gjeometrike është katror, syprina e katrorit është 16 cm 2 .<br />
Sipërfaqja e fi gurës gjeometrike është drejtkëndësh, syprina e drejtkëndëshit është 16 cm 2 .<br />
Në përfundim të orës bëhet vlerësimi i nxënësve për aftësinë dalluese të sipërfaqes dhe syprinës e fi gurave,<br />
për njehsimin e syprinës dhe perimetrit dhe njohjen e njësive matëse.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 3-7 në faqen 91 të Fletores së punës (me grupe).<br />
176<br />
8<br />
<br />
Tema: Vëllimi<br />
Objektivat Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të identifi kojnë në natyrë objekte që kanë vëllim.<br />
• Të njehsojë vëllimin e trupave me anë të njësive jostandarde.<br />
• Të krahasojë vëllimet e trupave.<br />
Konceptet kryesore vëllimi i trupave.<br />
<br />
Mjetet<br />
kube të vogla, të mëdha, objekte të ndryshme.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Ndërtimi i njohurive Të nxënit në bashkëpunim<br />
Përforcimi<br />
Problemë e re<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Paraqiten para klasës një gotë, një shishe, një kovë, një kuti shkrepëseje, një kuti këpucësh, një kuti kartoni<br />
e madhe. Mësuesi/ja pyet:<br />
- Si mund t’i masim hapësirat boshe të këtyre objekteve<br />
Nxënësit japin mendime të ndryshme, p.sh.:
- Shishen e masim me gota. (sa gota uji nxë)<br />
- Kovën e masim me shishe. (sa shishe nxë kova)<br />
- Kutia e shkrepëses matet me kube të vogla. (sa kube nxë)<br />
- Kutia e këpucëve matet me kube të mëdha, kutia e madhe e kartonit matet me kube dhe më të mëdhaj.<br />
Mësuesi/ja shton: Siç e shikoni të gjithë, këto objekte kanë brenda një hapësirë boshe, të cilën do ta quajmë vëllim.<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit në bashkëpunim<br />
Hapet teksti dhe nxënësit për rreth 2-3 minuta do të lexojnë tekstin në dyshe dhe më pas mësuesi/ja ndërhyn:<br />
- Çfarë mësuat nga leximi i tekstit (edhe karroceria e kamionit ka vëllim)<br />
- Me çfarë matet vëllimi i karrocerisë së kamionit (me kube të mëdha)<br />
- Çfarë mund të themi për kubin<br />
- Cilat objekte mund t’i quajmë njësi standarde<br />
Nxënësit përgjigjen: gota, shishja, kubet e madhësive të ndryshme.<br />
Mësuesja: Pra, vëllimet e objekteve të lartpërmendura janë matur me njësi jostandarde.<br />
Do të përqendrohemi tek ushtrimi 1 dhe do të gjejmë vëllimin e kutive.<br />
Matja<br />
4 kube 8 kube<br />
- Cila njësi matëse është përdorur (kubi)<br />
- Po sikur në këto kuti të fusim kube më të vogla çfarë do të ndodhë (Duhen më shumë kube për të<br />
mbushur kutinë.)<br />
4 kube<br />
16 kube<br />
Pra, për matjen e vëllimit në këto 2 kuti të njëjta janë përdorur kube të ndryshme.<br />
Theksojmë se njësitë për matjen e vëllimit të kutive nuk janë standarde (domethënë kubet kanë përmasa<br />
të ndryshme).<br />
Përforcimi: Problemë e re<br />
Nxënësit përqendrohen tek ushtrimi 2 në tekst. Në dyshe do të diskutojnë për secilin trup, do të gjejnë<br />
vëllimin e tyre dhe rolin e ekspertit do ta marrë një herë një nxënës dhe herë tjetri.<br />
- Vëllimi i trupit të dytë është 2 shtresa me nga 6 kube = 12 kube.<br />
- Vëllimi i trupit të tretë është 4 rreshta me nga 4 kube = 16 kube. Krahasojmë 12 kube < 16 kube.<br />
- Vëllimi i trupit të katërt është 2 shtresa me nga 16 kube = 32 kube.<br />
- Vëllimi i trupit 5 është 5 rreshta me nga 3 kube = 15 kube blu.<br />
- Vëllimi i trupit 6 është 2 shtresa me nga 15 kube = 30 kube blu.<br />
- Vëllimi i trupit 7 është 3 shtresa me nga 12 kube = 36 kube të kaltër.<br />
Krahasojmë 30 < 36.<br />
Pra, për secilin rast nxënësit kanë kryer një veprim shumëzimi për të gjetur vëllimin e trupave.<br />
Shtrohet pyetja nga mësuesi/ja:<br />
- Si e gjetët vëllimin e secilës kuti në ushtrimin 1 (duke numëruar kubet)<br />
- Po në ushtrimin 2 si e gjejmë vëllimin (duke kryer veprime shumëzimi)<br />
177
KREU IV<br />
Nxënësit e nivelit të lartë do të gjejnë vëllimin e trupit.<br />
Vëllimi = 2 shtresa me nga 8 kube + 2 gjysma = 1 kub<br />
Vëllimi = (2 · 8) + 1 = 17 kube.<br />
Vlerësohen dhe nxiten nxënësit gjatë gjithë orës, sidomos në fazën përfundimtare ku argumentojnë mënyrat<br />
e njehsimit të vëllimit të trupave.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1 dhe 2 në faqen 99 të Fletores së punës.<br />
9<br />
<br />
Tema: Vëllimi<br />
Objektivat Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përshkruajë me fjalët e veta njohuritë rreth vëllimit.<br />
• Të njehsojë vëllimin e trupave me njësi standarde (cm 3 ).<br />
• Të krahasojë vëllimin e trupave.<br />
Konceptet kryesore vëllimi i trupave, cm 3 .<br />
<br />
Mjetet<br />
kube të vogla, skeda.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Harta semantike (ose harta e konceptit)<br />
Ndërtimi i njohurive Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Përforcimi<br />
Përmbledhje<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Harta semantike (ose harta e konceptit)<br />
Mësuesi/ja: Edhe sot do të marrim njohuri për vëllimin.<br />
- Me njohuritë që morët nga ora e parë, a mund të tregoni çfarë dini për vëllimin<br />
Disa mendime të nxënësve:<br />
- Vëllim kanë të gjithë trupat.<br />
- Vëllimi është hapësira që zë ose nxë një trup.<br />
- Vëllimin e gjejmë duke numëruar kubet.<br />
- Vëllimin e gjejmë me numërimin e kubeve të vogla.<br />
- Vëllimi matet me njësi jostandarde.<br />
Pranohen ashtu siç i thonë mendimet e nxënësve dhe më pas mund të paraqesin në tabelë sipas “hartës<br />
semantike”.<br />
- Cilat objekte kanë vëllim - Çfarë është vëllimi - Si e gjejmë vëllimin<br />
178<br />
kamioni<br />
kutia e shkrepëses<br />
legeni<br />
dollapi<br />
kova<br />
Këto janë disa mendime të nxënësve për vëllimin.<br />
(hapësira që zë trupi)<br />
Vëllim<br />
me kube të mëdha<br />
me kube të vogla<br />
shishja e ujit<br />
njësi jostandarde<br />
duke numëruar gotat<br />
me shishe<br />
me kova
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Hapet teksti dhe në dyshe nxënësit do të lexojnë materialin teorik. U kërkohet nxënësve të shënojnë koncepte<br />
e terma të reja që hasin në tekst. Në përfundim të kohës së planifikuar nxënësit japin mendime të ngjashme:<br />
- Vëllimi i saktë i një trupi malet me njësi standarde.<br />
- cm 3 është njësi matëse standarde e matjes së vëllimit.<br />
- Kutia nxë 2 shtresa me nga 12 kube.<br />
- Kutia e ka vëllimin 24 kube.<br />
- Vëllimi i kutisë është 24 cm 3 .<br />
- Vëllimi i kutisë nuk i nxë 30 kube.<br />
Pas mendimeve të nxënësve, mësuesi/ja tërheq vëmendjen te tabela, ku ka vizatuar 2 shtresa me 12 kube.<br />
Matja<br />
4 cm<br />
2 cm<br />
Vëllimi i trupave gjendet duke shumëzuar gjatësi e gjerësi, lartësi ose a · b · c.<br />
Vëllimi = 4 cm · 3 cm · 2 cm<br />
3 cm Vëllimi = 24 cm 3<br />
Pra, vëllimi matet me cm kub (cm 3 ).<br />
Numri 3 te cm tregon 3 përmasat (gjatësi, gjerësi, lartësi). Kjo njësi është njësi standarde e matjes së vëllimit.<br />
Për vëllimin e lëngjeve njësi matëse është litri.<br />
Për të provuar veten nxënësit punojnë rubrikën “Tani di ë bëj...” sipas dy mënyrave.<br />
V = 18 kube<br />
V = 3 cm · 2 cm · 3 cm<br />
V = 18 cm 3<br />
Në rastin e dytë, duke shumëzuar: a · b · c = cm 3 .<br />
4 cm<br />
3 cm<br />
2 cm<br />
Përforcimi: Përmbledhje<br />
- Çfarë mësuam (vëllimi matet me njësi standarde, cm 3 )<br />
Mësuesi/ja duhet të ketë në vëmendje që nxënësit të dallojnë te trupat 3 përmasat: gjatësi, gjerësi, lartësi.<br />
Vlerësohen nxënësit për sjelljen e shembujve nga jeta e përditshme dhe për njehsimin e vëllimit të trupave.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimi 1 në faqen 92 të Fletores së punës.<br />
179
KREU IV<br />
180<br />
10<br />
<br />
Tema: Të kontrolloj njohuritë e mia<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të njehsojë perimetrin e fi gurave gjeometrike (shumëkëndëshe) (njësia cm).<br />
• Të njehsojë syprinat e fi gurave gjeometrike (katrori, drejtkëndëshi) (njësia cm 2 ).<br />
• Të njehsojë vëllimet e trupave gjeometrikë (kub, kuboid), (njësia cm 3 ).<br />
perimetri, syprina, vëllimi.<br />
vizore, lapsa, fl etore.<br />
Lapsat në mes<br />
Të nxënit me këmbime (grupi i ekspertëve)<br />
Përforcimi<br />
Shënime mbi shënime<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Lapsat në mes<br />
Ndahet klasa në grupe me nga 5 - 6 nxënës. Mësuesi/ja kërkon që secili nxënës të gjejë nga një fjalë ose<br />
mendim për një nga 3 përmasat e shkruara në tabelë: cm, cm 2 , cm 3 .<br />
Të vendosur në grupe nxënësit përmes lojës “Lapsat në mes” do të shprehin mendimin e tyre. Kur të<br />
jenë të gatshëm për të dhënë mendim, do të marrin lapsin me ngjyrën e preferuar dhe ta vendosin në mes të<br />
tavolinës. Këtë e bëjnë të gjithë nxënësit e grupit. Në rast se ndonjë nxënës nuk ka mendim, mund të thotë<br />
“pasë” dhe të vendosë lapsin në mes.<br />
Çdo nxënës do të kontrollohet me anë të tërheqjes së lapsave në çdo grup, p.sh.:<br />
- Çfarë tha ky laps<br />
- Po lapsi i kuq<br />
- Ç’mendim kishte lapsi blu...<br />
Disa mendime të nxënësve:<br />
Cm<br />
Cm 2<br />
Cm 3<br />
- mat gjatësi të vogla<br />
- është nënfi sh i metrit<br />
- ka 10 mm<br />
- është sa 1/100 e m<br />
- gjejmë perimetrin<br />
- njehsohen syprinat<br />
e fi gurave gjeometrike<br />
- njehsohen vëllimet e<br />
trupave gjeometrike<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit me këmbime (grupi i ekspertëve)<br />
Ndahet klasa në grupe me nga 4 nxënës, duke numëruar nga numri 1 deri te 4-ra. Secili do të ketë numri<br />
që tha. Jepet pyetja për nxënësit me numrin 1, pastaj nxënësve me numrin 2, për nxënësit me numrin 3 dhe<br />
për nxënësit me numrin 4.<br />
Nxënësit me numrin 1. Gjeni perimetrin e fi gurave tek ushtrimi 1.<br />
Nxënësit me numrin 2. Gjeni syprinat e fi gurave në ushtrimin 2.<br />
Nxënësit me numrin 3. Gjeni vëllimet e 4 trupave në ushtrimin 3.<br />
Nxënësit me numrin 4. Gjeni vëllimet e 4 trupave në ushtrimin 3.<br />
Çdo nxënës mundohet individualisht të gjejë përmasat e këtyre figurave e trupave gjeometrikë. Më pas<br />
formohen grupet e ekspertëve, ku grumbullohen nxënësit me të njëjtin numër dhe të njëjtën pyetje. Në grupin e<br />
ekspertëve nxënësit diskutojnë e formojnë përgjigje të plota si ekspertë. Nxënësit e grupit të ekspertëve rikthehen<br />
në grupet fillestare dhe secili anëtar i grupit fillon prezantimin para shokëve, për të cilin është bërë ekspert.
Ja disa përgjigje të nxënësve:<br />
Matja<br />
Eksperti 1<br />
Perimetri i fig. 1 = 12 cm<br />
Perimetri i fi g. 1 = 15 cm<br />
Perimetri i fi g. 3 = 8 cm<br />
Eksperti 2<br />
Eksperti 3<br />
Eksperti 4<br />
Syprina e fig. 1 = 15 cm 2 Vëllimi i trupit 1 = 4 cm 3<br />
Syprina e fig. 2 = 4 cm 2 Vëllimi i trupit 2 = 5 cm 3<br />
Syprina e fig. 3 = 30 cm 2 Vëllimi i trupit 3 = 30 cm 3<br />
Vëllimi i trupit 4 = 36 cm 3<br />
Vëllimi i trupit 1 = 35 cm 3<br />
Vëllimi i trupit 2 = 20 cm 3<br />
Vëllimi i trupit 3 = 75 cm 3<br />
Vëllimi i trupit 4 = 16 cm 3<br />
Përforcimi: Shënime mbi shënime<br />
Në dyshe nxënësit do të sistemojnë njohuritë e marra në teknikën “Shënime mbi shënime”. Nisur nga puna<br />
e bërë më sipër do të arrijnë të klasifi kojnë sipas cilësive.<br />
- Si i quajmë me një fjalë të vetme perimetrin, syprinën e vëllimin (përmasa)<br />
Atëherë, me numrin 1 do të shënojmë konceptin përmasa, me numrin 2 llojet dhe me numrin 3 cilësitë:<br />
1. Përmasa<br />
2. Perimetri<br />
3. njehsohet me cm<br />
3. katrori njehsohet: a · 4 = cm ose a + a + a + a = cm<br />
3. drejtkëndëshi njesohet: a · 2 + b · 2 = cm<br />
2. Syprina<br />
3. njehsohet me cm 2<br />
3. gjendet duke shumëzuar gjatësi · gjerësi (a · b)<br />
2. Vëllimi<br />
3. njehsohet me cm 3<br />
3. gjendet duke shumëzuar gjatësi · gjerësi · lartësi (a · b · c)<br />
Në përfundim të orës bëhet vlerësimi dhe stimulimi nxënësve për qëndrimin aktiv dhe mendimin kritik në mësim.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1 dhe 2 në faqen 93 të Fletores së punës.<br />
11<br />
<br />
Tema: Të kontrolloj njohuritë e mia<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë syprinat e njëjta në fi gurat e dhëna.<br />
• Të krahasojë në fi gurat e dhëna perimetrin dhe syprinat e tyre.<br />
• Të njehsojë syprinat e fi gurave gjeometrike me njësitë e dhëna jostandarde.<br />
perimetri, syprina.<br />
lapsa me ngjyra, vizore 20-30 cm.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Ndërtimi i njohurive Të nxënit me këmbime (grupi i ekspertëve)<br />
Përforcimi<br />
Analizë e tipareve semantike<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Në fi llim të orës nxënësve u bëhet e qartë detyra që kanë brenda 8 -10 minutave do të gjejnë syprinat e<br />
fi gurave të dhëna në ushtrimin 4, faqe 150 dhe më pas do të ngjyrosin fi gurat me syprinë të njëjtë.<br />
181
KREU IV<br />
182<br />
Pas 10 minutash nxënësit diskutojnë me shokun e bankën për rezultatet e syprinave në çdo fi gurë.<br />
Përfundimet do të jenë si më poshtë sipas nxënësve:<br />
Nxënësi 1: 4 fi gura dalin me syprinë 12 cm 2 dhe e ngjyrosa me të kuqe.<br />
Nxënësi 2: 3 fi gura dalin me syprinë 18 cm 2 dhe i ngjyrosa me blu.<br />
Nxënësi 3: 1 fi gurë është me syprinë 8 cm 2 dhe mbeti pa u ngjyrosur.<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit me këmbime (grupi i ekspertëve)<br />
Ndahet klasa në grupe me nga 6 nxënës. Nxënësit numërojnë nga numri 1, deri në numrin 6 dhe secili do<br />
të ketë këtë numër. Jepen pyetjet për secilin nxënës me numrat 1, deri në 6.<br />
Nxënësi me numrin 1: Të krahasojë perimetrin e 2 fi gurave në ushtrimin 5.<br />
Nxënësi me numër 2: Të gjejë perimetrin e fi gurave që do të ndërtojë në ushtrimin 7.<br />
Nxënësi me numër 3: Të gjejë perimetrin e katrorit me brinjë 5 cm në ushtrimin 8.<br />
Nxënësi me numër 4: Të gjejë syprinën me njësinë e dhënë në ushtrimin 6 fi gura 1.<br />
Nxënësi me numër 5: Të gjejë syprinën me njësinë e dhënë në ushtrimin 6 fi gura 2.<br />
Nxënësi me numër 6: Të gjejë syprinën me njësinë e dhënë në ushtrimin 6 fi gura 3.<br />
Secili nxënës përpiqet të zgjidhë detyrën sipas kërkesës së dhënë në mënyrë individuale.<br />
Më pas formohen grupet e ekspertëve, ku do të marrin pjesë të gjithë nxënësit me numër të njëjtë dhe<br />
pyetje të njëjtë. Në grupin e ekspertëve nxënësit formojnë njohuri më të plota nga diskutimi dhe mendimet e<br />
shokëve. Pastaj nxënësit do të kthehen në grupet ekzistuese dhe secili në rolin e ekspertit, do të diskutojë në<br />
grup dhe do të prezantohet para shokëve përse është bërë ekspert.<br />
Disa nga mendimet e ekspertëve janë:<br />
Eksperti 1. Syprinat e fi gurave të ushtrimit 1 janë të barabarta me 22 cm 2 , ndërsa perimetrin e kanë të<br />
ndryshëm: P fig. 1<br />
= 26 cm; P fi g. 2<br />
= 24 cm.<br />
30cm<br />
Eksperti 2. P = 30 · 2 + 2 · 12 = 102 cm<br />
21cm<br />
Eksperti 3. Perimetri i katrorit me brinjë 5 cm = 20 cm.<br />
Eksperti 4. Syprina e figurës 1 = 15 njësi të dhëna jostandarde.<br />
Eksperti 5. Syprina e fig. 2 = 25 njësi të dhëna jostandarde.<br />
Eksperti 6. Syprina e fig. 3 = 8 e 1/3 njësi të dhëna jostandarde.<br />
Po japim modelin e fi gurës 3 tek ushtrimi 6.<br />
Theksoj se 1/3 është llogaritur në fi gurë te dy pjesët e pikturuara<br />
që formojnë një trekëndor të plotë si në fi gurë.<br />
Përforcimi: Analizë e tipareve semantike<br />
Grupet me nga 6 nxënës do të pajisen me nga një skedë të përgatitur nga mësuesi/ja. Në tabelën e tipareve<br />
semantike do të vendosen veçoritë e trupave e fi gurave gjeometrike në këtë formë.<br />
Figura e trupa gjeometrikë Perimetri Syprina Vëllimi<br />
Trekëndëshi + + -<br />
Katrori + + -<br />
Drejtkëndëshi + + -<br />
Trapezi + + -<br />
Kubi - + +<br />
Kuboidi - + +<br />
Pasi plotësohen skedat në grupe tërhiqet mendimi i nxënësve dhe plotësohet tabela para klasës.<br />
Në fund do të vlerësohet saktësia në gjetjen e tri përmasave në fi gura e trupa gjeometrikë dhe në qëndrimin<br />
aktiv në mësim.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 3 - 4 në faqen 93 të Fletores së punës.
Matja<br />
12<br />
<br />
Tema: Masa e trupave<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të identifi kojë me përafërsi masën e trupave në kg e g.<br />
• Të përcaktojë masën me të cilën maten objektet e dhëna (në gram apo kilogram).<br />
• Të zgjidhë problema të thjeshta me njësitë e matjes.<br />
masa, njësitë matëse kg, g.<br />
peshore mësimore, peshore elektronike, gurë peshe, kandar.<br />
Di – Dua të di – Mësova<br />
Di – Dua të di – Mësova<br />
Përforcimi<br />
Di – Dua të di – Mësova<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Di – Dua të di – Mësova<br />
Mësuesi/ja shkruan në tabelë konceptin bazë “Masa e trupave”. U kërkohet nxënësve të thonë ç’dinë lidhur<br />
me këtë koncept.<br />
Aktivizohen sa më shumë nxënës për t’u përgjigjur dhe pas këtyre përgjigjeve plotësohet kolona e parë e<br />
tabelës: Di – Dua të di – Mësova.<br />
Di Dua të di Mësova<br />
Dimë që trupat kanë masë.<br />
I peshojmë me peshore.<br />
I dallojmë me disa gurë peshe.<br />
Ndërtimi i njohurive: Di – Dua të di – Mësova<br />
Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të hapin tekstin në faqen 151 dhe të lexojnë. Më pas mësuesi/ja pyet:<br />
- A keni ndonjë paqartësi pasi lexuat tekstin<br />
- Çfarë mund të diskutojmë bashkë<br />
Pyetjet që nxënësit thonë do të plotësohen në tabelën me dritaren “Dua të di”, në kolonën e dytë të tabelës.<br />
Di Dua të di Mësova<br />
Dimë që trupat kanë masë.<br />
I peshojmë me peshore.<br />
I dallojmë me disa gurë peshe.<br />
Cila është njësia e matjes së<br />
masës<br />
Si e zgjedhim njësinë për të matur<br />
objektin<br />
Cilat mjete shërbejnë për matje<br />
Nëse nxënësit nuk arrijnë të formulojnë pyetjet se çfarë duhet të dinë, ndihmohen nga mësuesi/ja.<br />
Përforcim: Di – Dua të di – Mësova<br />
Në përfundim të diskutimit të ushtrimeve 1 - 4 mësuesi/ja pyet:<br />
- A e gjetët përgjigjen e pyetjeve që kemi shënuar në tabelën e dytë<br />
Nxënësit përgjigjen:<br />
Nxënësi 1: Masa e objekteve matet me kg.<br />
Nxënësi 2: Trupat e rëndë i masim me kg, ndërsa të lehtët me g.<br />
Nxënësi 3: Masa e trupit përcaktohet nga lloji i objektit.<br />
Nxënësi 4: Mjetet që shërbejnë për matje janë peshorja dhe kandari.<br />
183
KREU IV<br />
Plotësohet dhe tabela e tretë.<br />
Di Dua të di Mësova<br />
Dimë që trupat kanë masë.<br />
I peshojmë me peshore.<br />
I dallojmë me disa gurë peshe.<br />
Cila është njësia e matjes së<br />
masës<br />
Si e zgjedhim njësinë për të matur<br />
objektin<br />
Cilat mjete shërbejnë për matje<br />
Në varësi të kohës, nxënësit do të diskutojnë dhe për problemat në fund të tekstit.<br />
Pasi lihen të lexojnë dhe të diskutojnë në dyshe, zgjidhja do të jetë:<br />
1. Sa kg peshojnë dy tullat në mënyrë të barabartë 8 – 2 = 6 kg<br />
2. Sa kg peshon njëra tullë 6 : 2 = 3 kg<br />
3. Sa kg peshon tulla tjetër 3 + 2 = 5 kg<br />
Përgjigje: Tullat peshojnë njëra 3 kg dhe tjetra 5 kg.<br />
Njësia e matjes së masës së trupave<br />
është kg e g.<br />
Mësova se 1 kg = 1000 g, ½ e kg =<br />
=500 g; ¼ kg = 250 g.<br />
Masën për matjen e objekteve e<br />
përcaktojmë nga lloji i trupit. Mjetet<br />
matëse janë peshoret e ndryshme.<br />
Bëhet vlerësimi i nxënësve në bazë të pjesëmarrjes gjatë gjithë orës së mësimit dhe ideve që dha në<br />
plotësimin e tabelave.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1-5 në faqen 94 të Fletores së punës.<br />
13<br />
<br />
Tema: Njësitë e kohës<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të identifi kojë njësitë e matjes së kohës.<br />
• Të përshkruajë njësitë e matjes së kohës me fjalorin e tekstit.<br />
• Të zgjidhë problema të thjeshta me njësitë e kohës.<br />
njësitë e kohës.<br />
ora e murit, orë mësimore, kalendari.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Ndërtimi i njohurive Të nxënit me këmbime<br />
Përforcimi<br />
Rishikim në grupe<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Diskutim për njohuritë paraprake<br />
U kërkohet nxënësve të kujtojnë çfarë kanë mësuar për njësitë e kohës. Mendimet e nxënësve mësuesi/ja<br />
i vendos rreth skemës.<br />
java<br />
(7 ditë)<br />
muaji<br />
(28 ditë; 29 ditë; 30 ditë; 31 ditë)<br />
stina<br />
(3 muaj) viti<br />
(365 ditë)<br />
ora minuta<br />
(60 min) (60 sek) sekonda<br />
(1/60 e minutës)<br />
Njësitë e kohës<br />
dita<br />
dekada<br />
(10 vjet)<br />
shekulli<br />
(100 vjet)<br />
(24 orë)<br />
184
Matja<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit me këmbime<br />
Ndahet klasa në 5 grupe dhe secili grup do të emërtohet me nga njësi kohe p.sh.:<br />
Grupi I – ora<br />
Grupi <strong>II</strong> – dita<br />
Grupi <strong>II</strong>I – java<br />
Grupi IV – muaji<br />
Grupi V – viti<br />
Për secilin rast nxënësit në grup do të fl asin për këto, intervale<br />
kohore, duke përshkruar me hollësi se çfarë dinë për të dhe mendimet<br />
do të plotësohen në skedë në këtë formë.<br />
Shënim:<br />
Puna duhet të bëhet pasi nxënësit kanë lexuar materialin teorik. Gjatë leximit nxënësit mund të mbajnë<br />
dhe shënime dhe të pyesin për ndonjë pasaktësi.<br />
½ e orës = 30 min<br />
H<br />
60 minuta (min)<br />
3600 sekonda (s)<br />
Ora<br />
mat kohën<br />
3 akrepat<br />
i orës<br />
i minutës<br />
¼ e orës = 15 min<br />
¾ e orës = 45 min<br />
i sekondës<br />
shkruhet 5 : 30 : 20<br />
5 h 30 min 20 s<br />
janar, shkurt, mars, prill, maj, qershor, korrik, gusht, shtator, tetor, nëntor, dhjetor<br />
12 muaj dimri<br />
Viti<br />
4 stinë<br />
pranvera<br />
vera<br />
366 ose 365 ditë vjeshta<br />
Bëhet diskutimi kolektiv për çdo njësi kohe dhe më pas në formë loje do të përsëriten ditët e javës, stinët<br />
dhe muajt e vitit.<br />
Përforcimi: Rishikim në grupe<br />
Nxënësit sipas grupeve A, B, C do të pajisen me një skedë ku janë shkruar nga 10 pyetje.<br />
Në formë loje sipas vendosjes nxënësit do t’ia pasojnë njëri-tjetrit pasi të kenë kthyer përgjigje pyetjes.<br />
Pyetësori do të jetë i kësaj forme:<br />
Grupi A Grupi B Grupi C<br />
1. Sa muaj kanë 10 vjet<br />
2. Sa ditë kanë 5 javë<br />
3. Sa muaj ka stina e verës<br />
4. Cili muaj ka më pak ditë<br />
5. Sa minuta kanë 5 orë<br />
6. Sa orë kanë 180 minuta<br />
7. Sa minuta kanë 360 sekonda<br />
1. Cilët muaj kanë 31 ditë<br />
2. Sa ditë kanë 3 javë<br />
3. Sa orë kanë 300 minuta<br />
4. Sa minuta kanë 360 sekonda<br />
5. Sa ditë kanë 3 vjet<br />
6. Cilët muaj janë të nxehtë<br />
7. Sa ditë ka korriku e gushti<br />
1. Sa ditë kanë 2 vjet<br />
2. Sa minuta kanë 3 orë<br />
3. Sa orë kanë 3 ditë<br />
4. Në cilin muaj është festa e çlirimit<br />
5. Sa vjet kanë dy shekuj<br />
6. Sa vjet kanë dy dekada<br />
7. Ndajini stinët e vitit sipas muajve<br />
185
KREU IV<br />
Ndërkohë nxënësi që përfundon pyetjen e tij kalon në tekst për të plotësuar ushtrimin 1.<br />
Në fund do të diskutohet rreth katër pozicioneve të akrepave që tregojnë orën, të cilën kërkohet ta emërtojnë<br />
me të shkruar në dy forma: 4 h 10 min 48 s ose 4 : 10 : 48.<br />
Mësuesi/ja shikon përgjigjet në pyetësor dhe shpall dhe grupi fi tues, i cili ka punuar më saktë.<br />
Vlerësohen nxënësit për dhënien e mendimeve, për qëndrimin aktiv në mësim dhe saktësinë në<br />
informacion.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1, 2 në faqen 94 të Fletores së punës.<br />
186<br />
14<br />
<br />
Tema: Njësitë e kohës<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përcaktojë kohën me anë të orës mësimore në h, min, sek.<br />
• Të llogaritë intervalin kohor, duke bërë këmbimin e njësive të kohës.<br />
• Të përshkruajë njësitë e kohës sipas cilësive përkatëse.<br />
njësitë e kohës.<br />
ora e kartonit, fletore, lapsa, ngjyra.<br />
Problemë e re<br />
Të nxënit me këmbime (grupi i ekspertëve)<br />
Përforcimi<br />
Shënime mbi shënime<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Problemë e re<br />
Ndahet klasa në 2 grupe dhe paralel me mësuesen/in në tabelë edhe nxënësit në fl etore vizatojnë një orë<br />
që akrepat i tregojnë 2 h 35 min 40 s.<br />
Grupi A do të vizatojë orën që të jetë 15 minuta para dhe të formojë një problemë.<br />
Grupi B do të vizatojë orën që të jetë 20 minuta prapa dhe të formojë një problemë.<br />
Pra, në bazë të orës që mësuesi/ja ka vizatuar në tabelë, nxënësit do të vizatojnë orën<br />
në kohën e kërkuar.<br />
Koha për të kryer detyrën është 5 - 6 minuta. Më pas nxënësit do të përgjigjen.<br />
Nxënësi. 1: Unë veprova në këtë mënyrë: Para 15 minutash unë mbarova detyrat.<br />
Sa do të kishte qenë ora në atë moment<br />
2 h 35 min 40 s<br />
- 15 min<br />
____________________<br />
2 h 20 min 40 s<br />
Nxënësi 2: Pas 20 minutash do të dal të luaj me top. - Sa do të jetë ora kur unë të filloj lojën<br />
2 h 35 min 40 s<br />
+ 20 min<br />
_________________<br />
2 h 55 min 40 s<br />
Mendimet e nxënësve për formim të situatave problemore është e ndryshme, ndërsa mënyra e llogaritjes<br />
së kohës është e njëjtë.
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit me këmbime (grupi i ekspertëve)<br />
Ndahet klasa në 4 grupe dhe më pas nxënësit do të numërojnë nga 1 deri në 4.<br />
Jepen pyetjet nga mësuesi/ja:<br />
Nxënësi me numrin 1: Të vizatojë akrepat e orës sipas leximit poshtë.<br />
Nxënësi me numrin 2: Të plotësojë si modeli ushtrimin 3.<br />
Nxënësi me numrin 3: Të llogarisë dhe t’i përgjigjet ushtrimit 4.<br />
Nxënësi me numrin 4: Të llogarisë dhe t’i përgjigjet ushtrimi 5.<br />
Nxënësit përqendrohen sipas detyrave për të bërë zgjidhjen e mundshme. Më pas do të grupohen në<br />
grupe 1-shat; 2-shat; 3-shat; 4-at, që quhen grupet e ekspertëve do të diskutojnë e japin mendime rreth<br />
punës së bërë, duke forcuar edhe një herë përpjekjet e tyre për zgjidhjen e ushtrimeve.<br />
Më pas nxënësit do të rikthehen në grupet fi llestare dhe atje do të kryejnë rolin e ekspertit në grup, p.sh.:<br />
Eksperti 1: Tregon pozicionet e vizatimit të akrepave të orës sipas leximit të orës së dhënë.<br />
Eksperti 2: java = 168 orë; 10 vjet = 120 muaj; 5vjet = 60 muaj; 3 vjet = 1095 ditë.<br />
Eksperti 3: 13 min = 780 s; 4 orë = 240 min; 180 min = 3 orë; 360 sek = 6 min.<br />
Eksperti 4: 1 muaj 3 jave e 5 ditë = 56 ditë; 2 muaj e 5 javë = 95 ditë; 5 vjet e 9 muaj = 69 muaj.<br />
Nxënësit korrigjojnë veten. Secili ekspert jep mendime dhe shpjegon para pjesëtarëve të grupit për mënyrën<br />
e këmbimit të njësive.<br />
Përforcimi: Shënime mbi shënime<br />
Edhe një herë me anë të kësaj metode në grupe dyshe nxënësit do të sistemojnë njohuritë e tyre duke i<br />
paraqitur ato sipas klasifi kimit nga 1 deri në 3.<br />
Matja<br />
1. Njësitë e matjes<br />
2. Ora:<br />
3. ka 60 minuta<br />
3. ka 3600 sekonda<br />
3. shkruhet (H) ora (min) minutat<br />
2. Dita:<br />
3. ka 24 orë (ditë – nata)<br />
3. ka 1440 minuta<br />
2. Java:<br />
3. ka 7 ditë<br />
3. ditët e javës janë: e hënë, e martë, e mërkurë, e enjte, e premte, e shtunë, e diel<br />
3. dita e fundit e javës është pushim<br />
2 Muaji:<br />
3. ka 30 ditë<br />
3. ka 31 ditë<br />
3. ka 28 ditë (shkurti)<br />
3. shkurti ka 29 ditë një herë në 4 vjet<br />
2 Viti:<br />
3. ka 12 muaj<br />
3. ka 4 stinë<br />
3. ka 365/366 ditë<br />
Në fund bëhet vlerësimi i nxënësve për punën, në çdo etapë të saj.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 3, 4 në faqen 95 të Fletores së punës dhe të ndërtojë një<br />
kalendar në grup.<br />
187
KREU IV<br />
15<br />
<br />
Tema: Monedhat dhe kartëmonedhat<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përshkruajë me fjalët e veta monedhat, kartëmonedhat dhe përdorimin e tyre.<br />
• Të këmbejë monedha me kartëmonedha dhe anasjellas.<br />
• Të zgjidhë problema me monedha e kartëmonedha me disa mënyra.<br />
monedha, kartëmonedha.<br />
lekë të llojeve të ndryshme.<br />
Dil rrotull, fol rrotull<br />
Përvijim i të menduarit<br />
Përforcimi<br />
Problemë e re<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi. Dil rrotull, fol rrotull<br />
Nxënësit ngrihen më këmbë dhe lëvizin rrotull hapësirës boshe të klasës. Në momentin që mësuesi/ja<br />
thotë fjalën “ndal” nxënësit do të ndalojnë dhe do të kapin për dore shokun që kanë më afër dhe do ta shikojnë<br />
në tabelë fjalët që ka shkruar mësuesi/ja “monedhat dhe kartëmonedhat”. Nxënësit, pasi lexojnë fjalët do<br />
të kthehen përballë njëri-tjetrit dhe do të thonë çfarë dinë për lekun, pra do të shkëmbejnë mendime për<br />
informacionin që kanë. Më pas nxënësit do të kthehen në banka dhe mësuesi/ja i pyet:<br />
- Me cilin shok ishe në dyshe<br />
- Çfarë mendimi kishte shoku për lekët<br />
- Po juve çfarë i thatë atij<br />
- Përse na shërbejnë ato<br />
Kështu kontrollohen 2-3 çifte nxënësish rreth temës së dhënë.<br />
Ndërtimi i njohurive. Përvijim i të menduarit<br />
Paraqiten para nxënësve të gjitha llojet e lekëve që përdoren në vendin tonë. Dalin dy përfaqësues<br />
skuadrash dhe i klasifi kojnë në dy grupe të mëdha: monedha dhe kartëmonedha.<br />
Lekët<br />
monedha – lekë metalike 1 5 10 50 100<br />
kartëmonedha – lekë letre<br />
200 L 500 L 1000 L 2000 L 5000 L<br />
Hapet teksti në faqen 154. Nxënësit do të punojnë në dyshe: njëri do të lexojë vlerën e lekut dhe tjetri do<br />
ta tregojë këmbimin e tij.<br />
100 L këmbehet<br />
5 – 20 L<br />
2 – 50 L<br />
10 – 10 L<br />
200 L këmbehet<br />
10 – 20 L<br />
4 – 50 L<br />
2 – 100 L<br />
20 – 10 L<br />
Kështu veprohet me të gjithë llojet e lekëve. Më pas bëhet pyetja nga mësuesi/ja:<br />
- Cili nga lekët ka vlerën më të madhe (kartëmonedha 5000 L).<br />
- Po vlerën më të vogël cili lek e ka (monedha 1-lekëshe)<br />
188
Nxënësit përqendrohen tek ushtrimi 1 dhe në dyshe do të përcaktojnë vlerën e lekëve që ka secila nga<br />
bashkësitë e dhëna. Lexojnë sasinë e tyre herë 1 nxënës e herë tjetri, p.sh.:<br />
Nxënësi 1 - Kemi 80 L<br />
Nxënësi 2 - Kemi 16 L<br />
Nxënësi 3 - Kemi 61 L<br />
Nxënësi 4 - Kemi 170 L<br />
Nxënësi 5 - Kemi 260 L<br />
Nxënësi 6 - Kemi 300 L<br />
Nxënësi 7 - Kemi 1000 L<br />
Nxënësi 8 - Kemi 12000 L<br />
Nxënësit e tjerë ndjekin përgjigjet e shokëve. Në fl etoren e klasës nxënësit, në formë gare, do të plotësojë<br />
disa mënyra të këmbimit të lekëve nisur nga modeli, p.sh.:<br />
9000 = 5000 + 2000 + 2000<br />
= 2000 + 2000 + 2000 + 2000 + 1000<br />
= 1000 + 1000 + 1000 + 1000 + 1000 + 1000 + 1000 + 1000 + 1000<br />
Në fund u jepet mundësia disa nxënësve të thonë mendimet e tyre në lidhje me këmbimet.<br />
Përforcimi: Problemë e re<br />
Plotësojnë të pavarur problemën 3 në tekst nisur dhe nga skema dhe më pas do të përqendrohen te<br />
problema 4. Koha për zgjidhjen e saj është 4-6 min. Pas kësaj kohe, me dëshirë, mund të dalin nxënës në<br />
tabelë për të bërë zgjidhjen e problemës, p.sh.:<br />
Nxënësi 1 - Kam vepruar kështu: 8000 – 6000 = 2000L, 2000 – 1500 = 500 L kusur.<br />
Nxënësi 2 - Veprova kështu: 6000 + 1500 = 7500 L, 8000 – 7500 = 500L kusur.<br />
Nxënësi 3 - Unë e kam paraqitur me skemë. 6000 1500<br />
8000 7500<br />
500<br />
Të tre nxënësit tregojnë nga një mënyrë për zgjidhjen e problemës, por përfundimi është i njëjtë.<br />
Në përfundim të orës nxënësit vlerësohen për dhënie mendimesh të sakta rreth këmbimit të lekëve dhe<br />
paraqitjen e disa situatave problemore dhe zgjidhjen e tyre.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1-3 në faqen 95 të Fletores së punës.<br />
-<br />
+<br />
Matja<br />
16<br />
<br />
Tema : Këmbime me njësitë e matjes<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përcaktojë njësitë e matjes së gjatësisë, të masës dhe të kohës.<br />
• Të këmbejë nga njësia më e madhe te njësia më e vogël dhe anasjelltas<br />
(njësi të matjes së gjatësisë, masës e kohës).<br />
• Të hartojë një skemë me njësitë e matjes (gjatësi, masë, kohë).<br />
njësitë matëse (gjatësi, masë, kohë).<br />
tekst, skedë e përgatitur.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Alfabeti i njëpasnjëshëm në tryezën e rrumbullakët<br />
Ndërtimi i njohurive Të nxënit me këmbime<br />
Përforcimi<br />
Përvijimi i të menduarit<br />
189
KREU IV<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Alfabeti i njëpasnjëshëm në tryezën e rrumbullakët<br />
Pajisen nxënësit me nga një skedë, ku mësuesi/ja ka përgatitur Alfabetin e njëpasnjëshëm. U kërkohet<br />
nxënësve që, për kohën 6-8 minuta të shkruajnë sa më shumë fjalë që lidhen me njësitë e matjes. Në çdo<br />
dritare nxënësit do të shkruajnë fjalë që i përkasin njësive matëse. Pasi koha përfundon nxënësit, për t’u<br />
siguruar në saktësinë e plotësimit të tabelës, e shkëmbejnë skedën me shokët dhe me anë të këtij veprimi ata<br />
do ta plotësojnë dhe më mirë tabelën nga mangësitë që mund të ketë.<br />
U jepet fjala disa nxënësve për të lexuar fjalët që kanë vendosur në tabelën alfabetike.<br />
Tabela është plotësuar afërsisht në këtë formë.<br />
A B C<br />
Centimetri<br />
E Ë F G<br />
Grami<br />
I<br />
J<br />
Java<br />
K<br />
Kilogrami<br />
N NJ O<br />
Ora<br />
RR<br />
V<br />
Viti<br />
S<br />
Stina, Sekonda<br />
SH<br />
Shekulli<br />
Secili nxënës mund të thotë emrin e një njësie.<br />
Ç D DH<br />
L<br />
Litri<br />
P<br />
Pesha<br />
GJ<br />
Gjatësia<br />
LL<br />
Q<br />
H<br />
M<br />
metri, muaji, minuti<br />
R<br />
T TH U<br />
X XH Y Z ZH<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit me këmbime<br />
Ndahet klasa në 5 grupe me nga 5 nxënës. Nxënësit numërojnë nga numri 1 deri në numrin 5. Secili<br />
grup do të zgjidhë ushtrimin përkatës nga 1-5. Koha për të plotësuar detyrat është 5-6 minuta, pastaj do t’i<br />
jepet mundësia çdo nxënësi të tregojë mënyrën e plotësimit të detyrës. Më pas, çdo nxënës do të plotësojë<br />
dhe ushtrimet e tjera nga 1 – 5, ndërkohë do të bashkëpunojë me shokun e bankës për të treguar rrugën e<br />
zgjidhjes. P.sh.:<br />
Këmbimi i njësive të gjatësisë:<br />
110 cm = 1 m 10 cm<br />
33 mm = 3 cm 5 mm<br />
6m 16 cm = 616 cm<br />
Njësitë e kohës: minuta, ora, dita, java, muaji, viti.<br />
Bëhet bashkëbisedim në grup nga të gjithë nxënësit.<br />
Njësitë e masës<br />
1750 g = 1 kg 750 g<br />
4300 g = 4 kg 300 g<br />
Përforcimi: Përvijim i të menduarit<br />
Në këtë etapë nxënësi do të paraqesë me anë të hartës së konceptit njësitë matëse. Skeda është përgatitur<br />
nga mësuesi/ja, nxënësit individualisht do të plotësojnë grafi kun me njësitë matëse.<br />
milimetri<br />
centimetri<br />
metri<br />
gjatësia<br />
sekonda<br />
minuti<br />
Njësitë matëse<br />
koha<br />
ora dita java<br />
viti<br />
muaji<br />
masa<br />
grami<br />
kilogrami<br />
190
Pasi e plotësojnë grafi kun, nxënësit bashkëbisedojë në dyshe dhe kontrollojnë saktësinë e kryerjes së<br />
detyrës.<br />
Në përfundim të punës bëhet vlerësimi i nxënësve për përcaktimin e njësive të matjes dhe këmbimin e tyre<br />
nga njësia më e madhe në njësinë më të vogël.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1, 2 në faqen 96 të Fletores së punës.<br />
Matja<br />
17<br />
<br />
Tema: Këmbimi i njësive matëse<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Objektivat<br />
Mjetet<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përcaktojë njësitë e matjes së gjatësisë, të masës dhe të kohës.<br />
• Të këmbejë nga njësia më e madhe në njësinë më të vogël dhe anasjelltas.<br />
• Të zgjidhë probleme të thjeshta me njësitë e matjes të gjatësisë, masës e kohës.<br />
njësia e matjes.<br />
tekst, skeda, fletore, fl etë A4, ngjyra.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Ndërtimi i njohurive Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Përforcimi<br />
Shkëmbe një problemë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Nxënësit do të pajisem me fl etë formati A4, të cilën do ta ndajnë në 3 pjesë të barabarta. Më pas do ta<br />
presin me gërshërë dhe secila prej tyre do të ngjyroset me një ngjyrë të veçantë. P.sh.:<br />
Masa Koha Gjatësia<br />
Secili nxënës do të ketë 3 etiketat në bankë dhe do të jetë i gatshëm që sapo të dëgjojë njësinë matëse që<br />
do të thotë mësuesi/ja nxënësi do të ngrejë lart etiketën me fjalën përkatëse, p.sh.: mësuesi/ja thotë kg.<br />
Nxënësi ngre lart etiketën me fjalën Masë.<br />
Mësuesi/ja thotë dita.<br />
Nxënësi ngre lart etiketën me fjalën Kohë.<br />
Mësuesi/ja thotë metër.<br />
Nxënësi do të ngrejë lart etiketën me fjalën Gjatësi.<br />
Mësuesi/ja thotë me shpejtësi emra e disa njësive që i përkasin të njëjtës përmasë, p.sh: minutë, sekondë,<br />
ditë → kohë.<br />
Kjo bëhet për të kontrolluar aftësitë e tyre për të emëruar këto njësi.<br />
Ndërtimi i njohurive: Mendo/ Krijo dyshe/ Diskuto<br />
Në këtë etapë nxënësit do të plotësojnë ushtrimin 6 dhe 7, në fi llim punojnë individualisht duke plotësuar<br />
në tekst ushtrimet dhe më pas do të punojnë në dyshe për të kontrolluar rezultatet e ushtrimeve me këmbim<br />
njësish. Rezultatet e këtyre ushtrimeve i lexojnë herë njëri dhe herë tjetri si më poshtë.<br />
191
KREU IV<br />
26 orë = 1 ditë 2 orë 35 ditë = 1 muaj 5 ditë<br />
75 min = 1 orë 15 min 32 orë = 1 ditë 8 orë<br />
16 muaj = 1 vit 4 muaj 84 sekonda = 1 min 24 sekonda<br />
Kështu veprohet dhe për ushtrimin 7, ku njëri nxënës thotë metri, nxënësi i dytë thotë gjatësi; nxënësi i parë<br />
thotë kg, nxënësi i dytë thotë masë.<br />
Përforcimi: Shkëmbe një problemë<br />
Formohen 4 grupe më 14-15 nxënës dhe për kohën 5-6 minuta nxënësit e grupit të parë do të zgjidhin<br />
problemën 8, ndërsa nxënësit e grupit 2 do të zgjidhin problemën 9.<br />
Pasi është bërë zgjidhja bëhet diskutimi në grup për 5-6 minuta. Më pas grupi 1 shkëmben problemën<br />
me grupin 2. Po e njëjta kohë duhet për të zgjidhur problemën dhe në fund do të dalin në tabelë dy nxënës<br />
përfaqësues të grupeve për të zgjidhur problemat në tabelë.<br />
Problema 8<br />
Problema 9<br />
Nxënësi 1 Sa faqe lexon Mirela në 4 orë<br />
35 · 4 = 140 faqe<br />
Sa faqe lexon Mirela në 8 orë<br />
35 · 8 = 280 faqe<br />
Sa faqe lexon Mirela në 10 orë<br />
35 · 10 = 350 faqe<br />
Përgjigje. Mirela lexon 140, 280, 350 faqe.<br />
Sa vjeç është babai i Albanit<br />
9 + 29 = 38 vjeç<br />
Sa vjeç do të jetë Albani pas 10 vjetësh<br />
9 + 10 = 19 vjeç<br />
Sa vjeç do të jetë babai pas 10 vjetësh<br />
38 + 10 = 48 vjeç<br />
Përgjigje. Pas 10 vjetësh Albani do të jetë 19<br />
vjeç dhe babai 48.<br />
Gjatë kësaj kohe nxënësit kontrollojnë punën e tyre që kanë bërë në zgjidhjen e problemës. Bëhet vlerësimi<br />
për qëndrimin aktiv në mësim dhe dhënien e mendimeve të sakta.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 3, 4 në faqen 96 të Fletores së punës.<br />
192<br />
18<br />
<br />
Tema: Ushtrime dhe problema<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë të:<br />
• Të identifi kojë njohuritë kryesore rreth problemave.<br />
• Të zgjidhë problema me një, dy, tri veprime dhe më shumë.<br />
• Të formojë problema në bazë të të dhënave.<br />
problema, skema.<br />
teksti, fl etore, skeda.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Harta semantike<br />
Ndërtimi i njohurive Ndërrim vendesh, të nxënit në bashkëpunim<br />
Përforcimi<br />
Grafi ku T<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi. Harta semantike<br />
Pasi njihen nxënësit me mësimin kërkohet nga ata që të kryejnë një hartë semantike për konceptin<br />
problemë.
Nxënësit do të mendohen për 1-2 minuta dhe mendimet e tyre do të paraqiten rreth diagramit në hartën<br />
semantike, ku mësuesi/ja do të shkruajë:<br />
diagrami<br />
përgjigjja<br />
skema<br />
me ilustrime<br />
Problema<br />
zgjidhja<br />
të dhëna<br />
kërkesa<br />
përpjesëtimi<br />
veprimet (+, -, ·, :)<br />
shumëzimi<br />
mbledhja<br />
zbritja<br />
Shumë nxënës japin mendime dhe ato pranohen ashtu siç i thonë nxënësit.<br />
Ndërtimi i njohurive: Ndërrim vendesh, të nxënit në bashkëpunim<br />
Hapet teksti dhe njihen nxënësit me punën që do të bëhet duke filluar që nga ushtrimi 1 deri te problema 8.<br />
Nxënësit në fillim punojnë individualisht të pavarur dhe më pas shkëmbejnë mendime me njëri-tjetrin për secilën<br />
problemë, duke marrë rolin e ekspertit, herë njëri nxënës e herë tjetri. Mendimet e tyre janë si më poshtë:<br />
Nxënësi 1 – problema 1. Një bllok kushton 40 lekë, sepse 360 : 9 = 40<br />
Nxënësi 2 – problema 2. Gëzimi bleu 80 disqe, sepse 640 : 8 = 80<br />
Nxënësi 3 – problema 3. Gjyshi bëri 16 m gardh, sepse (5 · 2) + (3 · 2) = 16 m<br />
Nxënësi 4 – problema 4. Xhaxhi Agroni bleu 25 pllaka, sepse 5 cm · 5 cm = 25 cm 2<br />
Nxënësi 5 – problema 5. Paraqitet në tabelë skema dhe zgjidhje e problemës nga një nxënës ekspert.<br />
Matja<br />
30 45 30 32<br />
+<br />
+<br />
1350 960<br />
Pra, 1350 L kushtuan lapsat. 960 L kushtuan fl etore.<br />
Sasia e lekëve gjithsej 230 L.<br />
+<br />
1310<br />
Nxënësi 6 paraqet në tabelë.<br />
325 180<br />
+<br />
1000 505<br />
Çokollata e biskotat kushtuan 505 L. Shitësja i ktheu mamit 495 L.<br />
Dy problemat e fundit nxitën nxënësit në diskutim dhe analizojnë çdo detaj.<br />
-<br />
495<br />
Përforcimi. Grafiku T<br />
Mësuesi/ja shkruan në një etiketë në tabelë numrat 35 · 7 Me këto numra do të formoni një problemë<br />
sipas teknikës së grafi kut T ku në njërën anë të tabelës do të formoni problemën sipas ides suaj dhe në anën<br />
tjetër do të bëni zgjidhjen e skemës dhe përgjigjen në këtë formë.<br />
Grafi ku T<br />
Një kuti kishte 35 fl etore që kushtojnë 7 lekë/<br />
copa. Sa lekë kushtojnë të gjitha fl etoret<br />
Zgjidhje<br />
Sa lekë kushtojnë fl etoret<br />
35 · 7 = 245 lekë.<br />
35 7<br />
+<br />
245<br />
Përgjigje: Fletoret kushtojnë 245 lekë gjithsej.<br />
193
KREU IV<br />
Në përfundim të punës diskutojnë shumë nxënës në prezantimin e formave të ndryshme të formimit të<br />
problemeve.<br />
Bëhet vlerësimi për mënyrën e dhënies së argumenteve nga nxënës për zgjidhjen e problemave dhe<br />
aftësitë që kanë për të krijuar problema dhe për t’i zgjidhur ato.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1-4 në faqen 96 të Fletores së punës.<br />
194<br />
19<br />
<br />
Tema: Të kontrolloj njohuritë e mia<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë njësitë matëse sipas llojit.<br />
• Të njehsojë gjatësinë, masën, perimetrin dhe syprinën e objekteve të dhëna.<br />
• Të zgjidhë problema me kërkesa, veprime dhe skema.<br />
njësitë matëse, problema.<br />
tekst, vizore, lapsa me ngjyra, skeda të përgatitura.<br />
Analizë e tipareve semantike.<br />
Të nxënit me këmbime (grupi i ekspertëve).<br />
Përforcimi<br />
Shkëmbe një problemë.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Analizë e tipareve semantike<br />
Pasi njihen nxënësit me temën kërkohet që të përcaktojnë njësitë matëse sipas tabelës së tipareve<br />
semantike të përgatitur nga mësuesi/ja.<br />
Koha për plotësimin e saj është 3 minuta. Pajiset çdo nxënës me skedën përkatëse, ku do të tregojë me<br />
anë të shenjave (+, -) nëse bën pjesë apo jo te njësia përkatëse.<br />
Tabela e plotësuar mund të ketë këtë formë:<br />
Njësitë<br />
matëse<br />
sek g mm kg cm H<br />
ora<br />
m dita S<br />
cm<br />
Java<br />
V<br />
cm<br />
Minuta Muaji Viti<br />
Gjatësia - - + - + - + - - - - - - -<br />
Masa + + - - - - - - - - - -<br />
Koha + - - - - + + + - + + +<br />
Syprina - - - - - - - - + - - - - -<br />
Vëllimi - - - - - - - - - - + - - -<br />
Në përfundim të punës, nxënësit do të kontrollojnë veten, duke këmbyer skedat me shokët e grupit.<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit me këmbime (grupi i ekspertëve)<br />
Hapet teksti dhe njihen nxënësit me punën. Ndahet klasa në tri grupe me nga 10 nxënës. Nxënësit numërojnë<br />
nga numri 1 në numrin 3 dhe do të kenë këta emra dhe do të pajisen me ushtrimin përkatës si më poshtë.<br />
Njëshat do të gjejnë perimetrin dhe syprinën tek ushtrimi 3. Dyshat do të përcaktojnë masën e objekteve me<br />
sy në gr e kg. Treshat do të matin gjatësinë e penelave dhe t’i krahasojnë. Sipas detyrës që krahason mësuesi/ja,<br />
nxënësit do të zgjedhin individualisht detyrën dhe më pas, sipas numrave të njëjtë do të formojnë grupet e ekspertëve
ku do të diskutojnë duke forcuar më mirë mendimet e tyre. Pas 5-6 minutash do të rikthehen në grupet fi llestare<br />
dhe secili do të bëj punën e ekspertit për të treguar mënyrën e kryerjes së veprimeve, p.sh.:<br />
Eksperti 1, fi g. 1 ka perimetër 14 cm, syprinë 10 cm 2 ,<br />
Figura 2, P = 18 cm, syprina 10 cm 2<br />
Figura 3, P = 22 cm, syprina 10 cm 2<br />
Figura 4, P = 16 cm, syprina 10 cm 2<br />
Figura 5, P = 14 cm, syprina 10 cm 2<br />
Eksperti 2. Objektet që maten në gram janë: penda, zogu, fi ja e perit.<br />
Objektet që maten me kg janë: vapori, qeni, kompjuteri, makina, anija.<br />
Eksperti 3. Peneli 1 = 7 cm, peneli 2 = 12cm, peneli 3 = 3,5 cm, peneli 4 = 9 cm, peneli 5 = 15 cm.<br />
Shuma e gjatësive të penelave është: 7 + 12 + 3,5 + 9 + 15 = 46,5 cm.<br />
Radhitja nga më i vogli te më i madhi është 3,5 < 7 < 9 < 12 < 15.<br />
Bëhet bashkëbisedim me të gjithë nxënësit, ku japin mendimet e tyre rreth ushtrimeve.<br />
Përforcimi: Shkëmbe një problemë.<br />
Përqendrohen nxënësit në faqen 158 të tekstit te problema 6. Ndahet klasa në grupe me 5-6 nxënës. Në<br />
kohën 6-8 minuta do të bëjnë zgjidhjen e problemës dhe pas kësaj kohe nxënësit e grupeve mund të lëvizin në<br />
grupet e tjera për të shikuar mënyrën e zgjidhjes. Më pas mësuesi/ja i pyet nxënësit:<br />
Cilët hapa keni ndjekur për të zgjidhur problemën<br />
Nxënësi 1. Sa lekë kushtuan trëndafi lat 180 · 2 = 360 L<br />
Nxënësi 2. Sa lekë kushtuan zymbylat 120 · 3 = 360 L<br />
180 2 30 32<br />
Nxënësi 3. Sa lekë shpenzoi Mira 360 + 360 = 720 L<br />
Nxënësi 4. Skema e problemës.<br />
⋅<br />
360<br />
⋅<br />
360<br />
+<br />
Nxënësi 5. Përgjigja: Mira shpenzoi 720 lekë për të blerë lulet.<br />
720<br />
Për secilin rast nxënësit shpjegojnë dhe sjellin argumente, duke bashkëbiseduar me shokët e grupit.<br />
Vlerësohen nxënësit për dhënie mendimesh dhe qëndrim aktiv në mësim, për njehsimin e gjatësisë, e perimetrit<br />
dhe syprinës së objekteve të dhëna.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1, 2, 3 në faqen 97 të Fletores së punës.<br />
20<br />
<br />
Tema: Të kontrolloj njohuritë e mia<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të këmbejë njësitë e matjes nga njësia më e madhe në njësinë më të vogël<br />
dhe anasjellas.<br />
• Të njehsojë vëllimin e trupave gjeometrikë në kube dhe në cm 3 .<br />
• Të zgjidhë problema të thjeshta me njësitë e peshës.<br />
njësitë matëse, vëllimi, problema.<br />
skeda të përgatitura.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Diskutim për njohuritë paraprake (loja stafetë)<br />
Ndërtimi i njohurive Të nxënit me këmbime<br />
Përforcimi<br />
Lapsat në mes<br />
Matja<br />
195
KREU IV<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi. Diskutim për njohuritë paraprake (loja stafetë)<br />
Ndahet klasa në 6 grupe dhe secili grup do të pajiset me një skedë, ku përfshihet nga një ushtrim për çdo<br />
nxënës. Çdo nxënës do të bëjë kombinimi e njësisë së kërkuar dhe do t’ia pasojë fl etën shokut pas ose në<br />
krah skedat sipas grupeve nga 1-6.<br />
Grupi I Grupi <strong>II</strong> Grupi <strong>II</strong>I Grupi IV Grupi V Grupi VI<br />
5 m __cm<br />
2000 g __kg<br />
180 min __H<br />
20 cm __ mm<br />
2 ditë __ orë<br />
2 javë __ditë<br />
6 m __cm<br />
8000 g __kg<br />
300 min __H<br />
30 cm __ mm<br />
1 vit __ orë<br />
1 muaj __ditë<br />
80 cm __mm<br />
200 cm __m<br />
2 vjet __ ditë<br />
5000 g __ kg<br />
2 orë __ min<br />
24 muaj __vjet<br />
2 kg600g __g<br />
48 orë __ditë<br />
360 min __H<br />
40 cm __mm<br />
5 ditë __H<br />
10 vjet __muaj<br />
1 javë __H<br />
9000 g __kg<br />
365 ditë __vjet<br />
2 muaj __ditë<br />
3 javë __ditë<br />
420 sek __min<br />
Nxënësi që përfundon ushtrimet ia dorëzon shokut dhe përqendrohet në tekst tek ushtrimet 4, 5.<br />
1000 g __kg<br />
4 orë __min<br />
180 min __orë<br />
360 min __H<br />
5 javë __ditë<br />
15 cm__mm<br />
Ndërtimi i njohurive. Të nxënit me këmbime<br />
Në ushtrimet 4 dhe 5 nxënësit pasi kanë punuar individualisht janë bashkuar në dyshe për të kontrolluar<br />
punën e bërë në plotësimin e tabelave me këmbim njësish. Në këto ushtrime e marrin fjalën një herë njëri<br />
nxënës dhe një herë tjetri, duke marrë rolin e ekspertit për të treguar si janë bërë këmbimet, p.sh.:<br />
tabela 1 tabela 2 tabela 3 tabela 4<br />
⋅ 100<br />
⋅ 10<br />
⋅ 1000<br />
: 60<br />
4 m 400 cm 40 cm 400 mm 2000 g 2 kg 60 min 1 orë<br />
Tek ushtrimi 5 nxënësit gjejnë vëllimin në dy mënyra me numërim kubesh dhe me cm 3 .<br />
V = 36 kube<br />
V = 4 cm · 3 cm · 3 cm<br />
V = 36 cm 3<br />
V = 32 kube<br />
V = 4cm · 4cm · 2 cm<br />
V = 32 cm 3<br />
Nxënësit për të gjitha rastet diskutojnë, japin mendime dhe kontrollojnë punën që kanë bërë individualisht<br />
dhe më pas diskutojnë në dyshe dhe kolektivisht.<br />
Përforcimi: Lapsat në mes<br />
Udhëzohen nxënësit të formojnë grupe me nga 5 nxënës. Pasi njihen nxënësit me problemën 7 në kohën<br />
prej 5 minutash vazhdohet në diskutim, së bashku për zgjidhjen, duke u bazuar te pikat që ka shkruar mësuesi/<br />
ja në tabelë:<br />
1. Të dhënat e problemës<br />
2. Kërkesat e problemës<br />
3. Veprimet<br />
4. Skema e problemës<br />
5. Përgjigja e përfundimit të problemës<br />
196<br />
Nxënësi I. Mendoj se të dhënat janë 6 kg tranguj = 88 l/kg, 1 kg domate = 95 l/kg, 6 kg speca = 42 l/kg.<br />
Nxënësi <strong>II</strong>. Sa lekë kushtojnë trangujt 88 · 6 = 528 l<br />
Nxënësi <strong>II</strong>I. Sa lekë kushtojnë specat 42 · 6 = 252 l<br />
Nxënësi IV. Sa lekë kushtojnë perimet 528 + 252 + 95 = 875 lekë.<br />
Nxënësi V. Sa lekë kusur mori gjyshja 1000 – 875 = 125 lekë.
Matja<br />
Nxënësi VI. Skema.<br />
88 6<br />
⋅<br />
42 6<br />
⋅<br />
528 252<br />
+<br />
780<br />
95<br />
+<br />
1000<br />
875<br />
125<br />
Nxënësi V<strong>II</strong>. Përgjigjja: Gjyshja mori 125 lekë kusur.<br />
-<br />
Në fund diskutohet zgjidhja e problemës me metodën “Lapsat në mes”. Për secilën kërkesë ose veprim<br />
nxënësi thotë mendimin, vendos lapsin në mes të tavolinës dhe nxënësi që nuk ka mendime thotë “pas”.<br />
Vlerësohen nxënësit për punën në grup dhe dhënie mendimesh të sakta.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 4, 5, 6 në faqen 98 të Fletores së punës.<br />
197
KREU IV<br />
Test - KREU IV<br />
1. Në segmentet e mëposhtme përgjigju pyetjeve: (3 pikë)<br />
A B C D<br />
a. Gjatësia e [AB] = __ cm Gjatësia e [CD] = __ cm<br />
b. Cili segment është më i gjatë [AB] ............[CD]<br />
2. Në fi gurat dhe trupat gjeometrikë më poshtë përcakto perimetrin, syprinën dhe vëllimin. (6 pikë)<br />
B<br />
C<br />
M<br />
F<br />
A D<br />
N E<br />
P = __ cm<br />
S = __ cm 2<br />
P = __ cm<br />
S = __ cm 2<br />
V = __ kube<br />
= 1cm 3<br />
V = __ cm 3<br />
3. Këmbe në njësinë më të madhe ose më të vogël. (4 pikë)<br />
39 ditë = __ orë (H)<br />
70 sek = __<br />
1500 g = __<br />
2 m 30 cm = __<br />
4. Kryej veprimet. (6 pikë)<br />
4 kg = __ g<br />
8000 g = __kg<br />
6 m = __cm<br />
30 mm = __cm<br />
3000 cm = __m<br />
7 ditë = __ orë (H)<br />
5. Problemë (6 pikë)<br />
Në shitore Nora bleu 3 kg mollë me 90 lekë/kg, 2 kg speca me 75 lekë/kg dhe 4 kg domate me 50 lekë/kg.<br />
Ajo i dha shitëses 1000 lekë. Gjej sa lekë do t’i kthej shitësja Norës<br />
6. Formo dhe zgjidh një problemë sipas kësaj skeme. (5 pikë)<br />
50 30<br />
⋅<br />
+<br />
20 24<br />
⋅<br />
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––<br />
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––<br />
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––<br />
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––<br />
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––<br />
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––<br />
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––<br />
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––<br />
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––<br />
Pikët 0 - 7 8 - 12 13 - 16 17 - 20 21 - 24 25 - 27 28 - 30<br />
Nota 4 5 6 7 8 9 10<br />
198
Algjebra dhe funksioni<br />
KREU V<br />
ALGJEBRA DHE FUNKSIONI<br />
1<br />
<br />
Tema: Lidh sipas cilësisë<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Në fund të së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lidhë me shigjetë elementet e dy bashkësive, sipas cilësisë së përbashkët të tyre.<br />
• Të lidhë me shigjetë elementet e dy bashkësive, sipas operatorit të dhënë.<br />
• Të realizojë lidhje të ndryshme me shigjetë në mes elementeve të dy bashkësive<br />
me operator të ndryshëm.<br />
elemente, cilësi, bashkësi.<br />
tabela, objekte të ndryshme, tabelë magnetike.<br />
Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Të nxënit me këmbime<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Mësuesi/ja shkruan në tabelë në kolonë emrat e 6 nxënësve të klasës dhe kërkon që përbri këtyre emrave<br />
secili nxënës të shkruajë emrin e mamit të tij në bashkësinë boshe.<br />
Beni<br />
Era<br />
Miri<br />
Ani<br />
Eno<br />
Rei<br />
Mira<br />
Lili<br />
Vera<br />
Eda<br />
Nora<br />
Rita<br />
Pasi të jetë plotësuar bashkësia e dytë nga nxënësit bëhet pyetja:<br />
- Cila është mamaja e Benit (Mira).<br />
- Po Era kë ka mama (Lilin).<br />
- Mamaja e kujt është Vera (e Mirit).<br />
- Cila është mamaja e Anit (Eda)<br />
- Po Eno, cilën ka për mama (Norën)<br />
- Po Rita, mamaja e cilit është (e Reit).<br />
Për secilin rast do të lidhen me shigjetë emri i fëmijëve në bashkësinë e parë me emrin e nënave me<br />
bashkësinë e dytë. Mësuesi/ja pyet:<br />
- Çfarë kemi në bashkësinë e parë (emra njerëzish ose bashkësi me nxënës)<br />
- Po në bashkësinë e dytë (emrat e nënave të tyre)<br />
- Pse i kemi lidhur me shigjetë<br />
Nxënësi I. Sepse kemi lidhje fëmijë-prind.<br />
Nxënësi <strong>II</strong>. Kanë numër të njëjtë elementesh.<br />
Nxënësi <strong>II</strong>I. Kanë lidhje gjaku me njëri-tjetrin.<br />
Nxënësi IV. Janë njerëz.<br />
Pranohen mendimet e nxënësve ashtu siç i thonë.<br />
Mësuesi/ja shton: të gjithë elementet e bashkësisë së parë lidhen me bashkësinë e dytë sipas një cilësie të<br />
përbashkët. Hapet teksti dhe nxënësit plotësojnë tabelën dhe diagramin.<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit me këmbime<br />
Nxënësit numërojnë nga 1-5 në vazhdim. Sipas numrave do të marrin për të plotësuar ushtrimet: nxënësit<br />
me numrin 1 do të plotësojnë ushtrimin 1 në tekst; dyshat ushtrimin 2; treshat ushtrimin 3; katrat ushtrimin 4,<br />
3 bashkësitë e para; pesat ushtrimin 4, 3 bashkësitë e fundit.<br />
199
→<br />
→<br />
KREU V<br />
Nxënësit, pasi punojnë individualisht ushtrimet përkatëse formojnë grupet e ekspertëve dhe i diskutojnë<br />
në grupe përfundimet e ushtrimit. Më pas rikthehen në grupet fi llestare dhe secili nxënës do të marrë rolin e<br />
ekspertit për t’ua shpjeguar shokëve të grupit.<br />
Eksperti I. Realizon lidhjen sipas cilësisë së përbashkët, p.sh.:<br />
lopa → viçin<br />
pela → mëzin<br />
Eksperti <strong>II</strong>. Realizohet lidhja sipas operatorit të dhënë;<br />
Eksperti <strong>II</strong>I. Realizon lidhjen mes dy numrave me:<br />
: 2 ⋅ 7<br />
shumën,<br />
prodhimin,<br />
herësin,<br />
ndryshesën.<br />
Eksperti IV. Realizon lidhjen e dy numrave në pjesëtim me herësin. 6 : 3 → 2<br />
18 : 9<br />
Eksperti V. Realizon lidhjen e dy faktorëve me prodhimin: 8 ⋅ 4 → 24<br />
6 ⋅ 4<br />
Përforcimi. Shkrim i shpejtë<br />
Në këtë etapë nxënësit përqendrohen në Fletoren e punës f. 98, në ushtrimet 1, 2.<br />
Në ushtrimin 1 do të plotësohet diagrami shigjetar përmes tabelës:<br />
kg<br />
m<br />
min<br />
kohë<br />
masë<br />
gjatësi<br />
Edhe në ushtrimin 2 realizohet lidhja e tre faktorëve me prodhimin dhe gjetjen e dy faktorëve të tjerë për<br />
këtë prodhim.<br />
4 · 2 · 6 → 48 → 6 · 8 4 · 4 · 3 → 48 → 24 · 2<br />
Për rastin me dy faktorë nxënësit japin shembuj të ndryshëm. Bëhet bashkëbisedim në dyshe dhe pastaj<br />
diskutohet me gjithë nxënësit.<br />
Vlerësohen nxënësit për dhënien e mendimeve rreth lidhjes së dy bashkësive.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 3 dhe 4 në faqen 99 të Fletores së punës.<br />
200<br />
2<br />
<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Tema: Plotësime me operatorë<br />
Në fund të së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lidhë me shigjetë elementet e dy bashkësive me ndihmën e tabelës.<br />
• Të plotësojë tabela dhe diagrame me operatorë të mbledhjes dhe zbritjes.<br />
• Të plotësojë tabela me dy operatorë mbledhje të njëpasnjëshme ose zbritje<br />
të njëpasnjëshme.<br />
tabelë, diagram, operatorë.<br />
tekst, fl etore, tabelë, lapsa me ngjyra.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Dil rrotull, fol rrotull<br />
Ndërtimi i njohurive Të nxënit në bashkëpunim<br />
Përforcimi<br />
Rishikim në dyshe
Algjebra dhe funksioni<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Dil rrotull, fol rrotull<br />
Ngrihen nxënësit më këmbë dhe lëvizin nëpër hapësirat boshe të klasës. Në momentin që mësuesi/ja thotë<br />
“ndal” nxënësit që kanë pranë njëri-tjetrin kapen për dore dhe kthehen nga tabela, ku lexojnë pyetjet që ka<br />
shkruar mësuesi/ja në tabelë.<br />
- Cila lojë ju pëlqen më shumë<br />
Nxënësit kthehen përballë njëri-tjetrit dhe shkëmbejnë mendime rreth lojërave. Më pas rikthehen në bankat<br />
e tyre dhe mësuesi/ja i pyet:<br />
- Cila është loja më e pëlqyer e Ilirit (futbolli)<br />
- Po e Mirës (loja kukafshehthi)<br />
- Po Nora ç’lojë do të luajë (me litar)<br />
- Çfarë loje luan Beni (basketboll)<br />
Mësuesi/ja plotëson tabelën si më poshtë:<br />
Loja që luan Futboll Kukafshehthi Basketboll Me litar<br />
Nora +<br />
Beni +<br />
Mira +<br />
Iliri +<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit në bashkëpunim<br />
Hapet teksti dhe nxënësit plotësojnë në dyshe tabelën dhe diagramet<br />
e ushtrimit 1 ku do të lidhen me shigjetë elementet e dy bashkësive:<br />
dhia<br />
ariu<br />
breshka<br />
ha<br />
bar<br />
sallatë<br />
mjaltë<br />
Ushtrimet 2, 3, 4 do të plotësohen nga nxënësit në grupe.<br />
grupi I – detyrën 2,<br />
grupi <strong>II</strong> – detyrën 3,<br />
grupi <strong>II</strong>I – detyrën 4.<br />
Të tria grupet punojnë të pavarur në formë gare për të plotësuar saktë detyrat. Në përfundim të kohës prej<br />
10-12 minutash përfaqësuesit e çdo grupi do të lexojnë rezultatet.<br />
Përfaqësuesi i grupit I - Shumat e tabelës së parë: 57, 51, 63, 32...<br />
Ndryshesat e tabelës së dytë: 35, 29, 41, 10...<br />
Përfaqësuesi i grupit <strong>II</strong> - Shuma e diagramit të parë, 180, 230, 340...<br />
Ndryshesat e diagramit të dytë janë: 360, 200, 340...<br />
Përfaqësuesi i grupit <strong>II</strong>I - Lexon shumat e njëpasnjëshme me dy operatorë.<br />
+<br />
26 ⎯⎯ 8 +<br />
→ 34 ⎯⎯ 6 → 40 24 ⎯→⎯ 32 ⎯→⎯ 38<br />
Më pas përfaqësuesi i grupit <strong>II</strong>I lexon ndryshesat e njëpasnjëshme me dy operatorë.<br />
−<br />
41 ⎯⎯ 7 −<br />
→ 34 ⎯⎯ 6 → 28 25 ⎯→⎯ 18 ⎯→⎯ 12<br />
Për secilin rast nxënësit diskutojnë dhe kontrollojnë veten.<br />
Përforcimi: Rishikim në dyshe<br />
Në këtë etapë të mësimit nxënësit do të punojnë të pavarur në rubrikën “Tani di të bëj”, do të plotësojnë<br />
dy tabelat me operatorë të njëpasnjëshëm me mbledhje dhe zbritje. Ndahet klasa në dy grupe A dhe B dhe<br />
nxënësit plotësojnë.<br />
Grupi A<br />
6 21 33 47 65 19 30 33<br />
14 29 41 55 73 27 38 41<br />
15 30 42 56 74 28 39 42<br />
Grupi B<br />
27 24 36 48 72 35 28<br />
18 15 27 39 63 26 19<br />
12 9 21 33 57 20 13<br />
201
KREU V<br />
Nxënësit që përfundojnë më shpejt tabelën e parë kalojnë tek e dyta dhe anasjellas.<br />
Pasi të jenë plotësuar tabelat kontrollojnë punën në dyshe dhe më pas i jepet fjala çdo nxënësi të lexojë<br />
një shumë ose një ndryshesë.<br />
Vlerësohen nxënësit për dhënien e ideve të sakta dhe për plotësim e tabelave me operatorë të<br />
njëpasnjëshëm.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1, 2, 3 në faqet 99-100 të Fletores së punës.<br />
3<br />
<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Tema: Shkronja si vendmbajtëse numrash<br />
Në fund të së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përdorë shkronjën si vendmbajtëse të numrave natyrorë.<br />
• Të gjejë vlerën numerike të shprehjeve të thjeshta me shkronjën si vendmbajtëse<br />
numrash.<br />
• Të plotësojë tabela me zëvendësim të shkronjave si vendmbajtëse të<br />
numrave natyrorë.<br />
shkronja, vendmbajtëse numrash.<br />
tekst, fl etore, tabelë, lapsa me ngjyra.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Ndërtimi i njohurive Të nxënit me këmbime<br />
Përforcimi<br />
Rishikim në dyshe<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi. Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Në banka dyshe nxënësit emërtohen: nxënësi 1 → A, nxënësi 2 → B. Më pas nxënësit do të numërojnë nga<br />
1-25 ose 30 sa nxënës ka klasa. Mësuesi/ja u bën të qartë lojën mes nxënësve, p.sh.: Beni është shkronja A,<br />
me numrin 8, Era është B me numër 10.<br />
Mësuesi/ja pyet:<br />
- Sa është ndryshesa me shkronjave A dhe B (2, sepse 10 – 8 = 2)<br />
- Po shuma e tyre (18, sepse 10 + 8 = 18)<br />
Nola – Shkronja A ç’numër është (20)<br />
Beni – Shkronja B ç’numër është (4)<br />
- Sa është herësi i numrave A dhe B (5, sepse 20 : 4 = 5)<br />
Përsëritet veprimtaria me shokët e bankës:<br />
- Sa është shuma e shkronjave A dhe B për x bankë<br />
Përgjigjet nxënësi A është 23, sepse B është 11 + unë B 12 = 23.<br />
- Po ndryshesa e numrave (është 1, sepse 12 – 11 = 1; 15 -14 = 1)<br />
- Si vepruat në këtë lojë<br />
Nxënësi 1. Zëvendësuam emrat me numra.<br />
Nxënësi 2. Zëvendësuam shkronjat A e B me numra.<br />
Nxënësi 3. Gjetëm shumën, ndryshesën e herësin e numrave që mbajnë shkronjat A e B.<br />
202
Algjebra dhe funksioni<br />
Pranohen mendimet e nxënësve për lojën e zhvilluar. Mësuesi/ja shton: sot do të mësojmë të kryejmë<br />
veprime me shkronjat si vendmbajtëse numrash, p.sh.:<br />
a = 5 → a + b → a + b + c → a + c<br />
b = 7 5 + 7 = 12 5 + 7 + 9 = 21 5 + 9 = 14<br />
c = 9<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit me këmbime<br />
Hapet teksti dhe ndahet klasa në grupe me nga 8 nxënës. Numërojnë nxënësit nga numri 1-8 dhe sipas<br />
numrit do të plotësojnë edhe ushtrimet, p.sh.: nxënësit që emërtohen me numrat nga 1- 4 do të plotësojnë<br />
tabelën e ushtrimit 1, p.sh.:<br />
njëshat – tabelën e gjetjes së shumës,<br />
dyshat – tabelën e gjetjes së ndryshesës,<br />
treshat – tabelën e gjetjes së prodhimit,<br />
katrat – tabelën e gjetjes së herësit.<br />
Nxënësit me numrat 5-8 do të plotësojnë 4 kolonat e ushtrimit 2. Nxënësit me kolonat e ushtrimit 2 gjejnë<br />
vlerën e shprehjeve të thjesht, duke bërë zëvëndësimin e shkronjave me numra. Në përfundim të punës<br />
individuale krijojnë grupet e ekspertëve dhe diskutojnë. Më pas rikthehen ne grupet e mëposhtme dhe luajnë<br />
rolin e ekspertit, p.sh.:<br />
Eksperti 7<br />
b = 8<br />
38 + b = 46<br />
72 + b = 80<br />
64 : b = 8<br />
7 · b = 56<br />
35 – b = 27<br />
Kështu veprojnë dhe ekspertët 5, 6 dhe 8.<br />
Përforcimi: Rishikim në dyshe<br />
Nxënësit përqendrohen tek ushtrimi 3 në f. 162 të tekstit. Në bashkëpunim me njëri-tjetrin do të zëvendësojnë<br />
shkronjat me numra sipas modelit dhe tabela e plotësuar do të ketë këtë formë.<br />
a 8 6 7 15 10<br />
b 2 6 7 5 8<br />
c 4 9 5 7 3<br />
a + b 8 + 2 = 10 6 + 6 = 12 7 + 7 =14 15 + 5 = 20 10 + 8 = 18<br />
b + c 2 + 4 = 6 6 + 9 = 15 7 + 5 = 12 5 + 7 = 12 8 + 3 = 11<br />
a + c 8 + 4 = 12 6 + 9 = 15 7 + 5 = 12 15 + 7 = 22 10 + 3 = 13<br />
c ⋅ (a + b) 4 ⋅ 10 = 40 9 ⋅ 12 = 108 5 ⋅ 14 = 70 7 ⋅ 20 = 140 3 + 18 = 54<br />
b ⋅ c 2 ⋅ 4 = 8 6 ⋅ 9 = 54 7 ⋅ 5 = 35 5 ⋅ 7 = 35 8 + 3 = 24<br />
a ⋅ c 8 ⋅ 4 = 32 6 ⋅ 9 = 54 7 ⋅ 5 = 35 15 ⋅ 7 = 105 10 ⋅ 3 = 30<br />
Në përfundim të punës i jepet fjala të gjithë nxënësve të tregojnë si i kanë gjetur shumat dhe prodhimet,<br />
duke zëvendësuar shkronjat me numra dhe plotësohet tabela në dërrasë. Nxënësit korrigjojnë veten.<br />
Vlerësohen nxënësit për qëndrimin aktiv në mësim dhe dhënien e përgjigjeve të sakta.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimi 1, në faqen 100 të Fletores së punës.<br />
203
KREU V<br />
204<br />
4<br />
<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Tema: Kutia si vendmbajtëse numrash<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Në fund të së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përdorë kutinë si vendmbajtëse të numrave natyrorë.<br />
• Të gjejë të gjitha mundësitë e zëvendësimit të kutive me numra natyrorë.<br />
• Të krahasojë mënyrat e zëvendësimit të kutive me numra natyrorë.<br />
kuti vendmbajtëse numrash.<br />
tekst, tabela mësimore, shkumësa me ngjyra.<br />
Lapsat në mes<br />
Përvijim i të menduarit<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi. Lapsat në mes<br />
Ndahet klasa në 4 grupe me nga 7 nxënës. Mësuesi/ja, pasi i njeh nxënësit me temën e mësimit, kërkon<br />
që nxënësit të mendojnë çifte numrash për të formuar shumat 15, 17, 24, 32. Të vendosur në grupe ata do<br />
të shprehin mendimet e tyre përmes lojës “Lapsat në mes”. Kur të jenë gati për të shprehur mendimin e tyre<br />
do të vendosin lapsin me ngjyrën e preferuar në mes të tavolinës. Më pas, nuk kanë të drejtë të fl asin, por të<br />
dëgjojnë shokët. Ai nxënës që nuk ka mendime do të thotë “pas” dhe do të vendosë lapsin në mes të tavolinës.<br />
Çdo nxënës i secilit grup do të kontrollohet nëpërmjet përgjigjes që jep kur tërheq lapsin. Përgjigjet paraqiten<br />
në tabelë.<br />
11<br />
13<br />
12<br />
6<br />
1<br />
3 14<br />
4<br />
2<br />
15<br />
7<br />
10<br />
9<br />
5<br />
8<br />
17<br />
10 7<br />
5 12<br />
14 3<br />
13 4<br />
16 1<br />
11 6<br />
8 9<br />
24 = 20 + 4<br />
= 21 + 3<br />
= 23 + 1<br />
= 11 + 13<br />
= 12 + 12<br />
= 10 + 14<br />
= 16 + 8<br />
Nxënësit, për secilin rast, do të tregojnë nga 2 kufi za për shumën e dhënë.<br />
Ndërtimi i njohurive: Përvijim i të menduarit<br />
Përqendrohen nxënësit në materialin teorik për 2-3 minuta dhe më pas u kërkohet të japin mendime. Në<br />
bazë të udhëzimeve nxënësit plotësojë tekstin për të gjetur faktorët dhe mbledhorët për numrat 9 dhe 10. Në<br />
tabelë mësuesi/ja shkruan numrat 18 dhe 24, kërkohet të gjenden faktorët e numrave 18 dhe 24.<br />
Nxënësi 1: 2 · 9 = 18<br />
Nxënësi 2: 3 · 6 = 18<br />
Nxënësi 3: 1 · 18 = 18<br />
Nxënësi 4: 2 · 12 = 24<br />
Mësuesi/ja kërkon raste të gjetjes së dy mbledhëseve në kutiza.<br />
Nxënësi 1: 9 + 9 = 18<br />
Nxënësi 2: 10 + 8 = 18<br />
Nxënësi 3: 11 + 7 = 18<br />
Nxënësi 4: 12 + 6 = 18<br />
20<br />
Nxënësi 5: 1 · 24 = 24<br />
Nxënësi 6: 3 · 8 = 24<br />
Nxënësi 5: 13 + 5 = 18<br />
Nxënësi 6: 15 + 3 = 18<br />
2<br />
14<br />
18<br />
12<br />
30<br />
32<br />
0<br />
32<br />
31<br />
1<br />
16<br />
28<br />
16<br />
Nxënësi 7: 4 · 6 = 24<br />
Marrin pjesë sa shumë nxënës në dhënien e mendimeve dhe në zëvendësimin e kutive me kufizën përkatëse.<br />
4
Algjebra dhe funksioni<br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Nxënësit përqendrohen në rubrikën “Tani di të bëj”. Në kolonën e parë dy kutiza duhet të plotësohen me dy<br />
mbledhorë, 2 faktorë... pra, do të plotësojnë shumat, prodhimet, ndryshesat e herësit p.sh.:<br />
10 + 8 = 18<br />
80 · 4 = 320<br />
30 – 4 = 26<br />
64 : 8 = 8<br />
Në kolonën e dytë kemi vetëm një kutizë të panjohur, p.sh. · 7 = 63<br />
Nxënësve u lihet koha 5 minuta të punojnë në mënyrë të pavarur dhe më pas, në dyshe, do të krahasojnë<br />
kutizat si i kanë vendosur për gjetjen e shumës, ndryshesës, herësit apo prodhimit të duhur.<br />
Vlerësohen nxënësit për shpejtësi dhe saktësi të të pyetjes së numrave në kuti.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1 dhe 2 në faqen 100 të Fletores së punës.<br />
5<br />
<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Tema: Zgjidhja e ekuacioneve dhe inekuacioneve me (+), (-)<br />
Objektivat<br />
Mjetet<br />
Në fund të së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përshkruajë me fjalët e veta kuptimin për ekuacionin dhe inekuacionin.<br />
• Të zgjidhë ekuacione dhe inekuacione me veprimin e mbledhjes e zbritjes në tentativë.<br />
• Të tregojë nënbashkësinë e elementeve, për të cilën ekuacioni ose inekuacioni<br />
kthehet në barazim ose mosbarazim numerik të vërtetë.<br />
ekuacion, inekuacion, tentativë.<br />
tabela mësimore.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Dil rrotull, fol rrotull<br />
Ndërtimi i njohurive Të nxënit në bashkëpunim<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi. Dil rrotull, fol rrotull<br />
Nxënësit ngrihen në këmbë dhe lëvizin lirshëm në hapësirat boshe të klasës. Në momentin që nxënësit<br />
dëgjojnë fjalën e mësuesit/es “ndal”, do të kapen për dore me shokun që kanë pranë dhe do të kthehen nga<br />
tabela dhe lexojnë pyetjen e mësueses/it.<br />
- Ç’është ekuacioni dhe inekuacioni 15 + = 29 13 + < 47<br />
Nxënësit do të kthehen përballë njëri-tjetrit dhe do të shkëmbejnë mendime për peshoret, barazimin e<br />
mosbarazimin. Më pas do të kthehen në banka dhe mësuesi/ja i pyet:<br />
- Me cilën dyshe ishe ti<br />
- Ç’mendim kishte shoku për peshoren e parë<br />
- Po ti si mendon për peshoren e dytë<br />
Kontrollohen 2-3 çifte nxënësish dhe më pas mësuesi/ja shkruan në tabelë disa nga mendimet e nxënësve.<br />
Ekuacioni<br />
- 15 + = 29<br />
- Kutia mban një numër që e bën të vërtetë barazimin.<br />
- Është një barazim 15 + 14 = 29<br />
29 = 29<br />
205
KREU V<br />
Inekuacioni<br />
- 23 + < 47<br />
- Kutia mban një numër që e bën të vërtetë mosbarazimin.<br />
- Është një mosbarazim 23 + 8 17 - < 8<br />
6, 7, 8 -<br />
Ushtrimi 2. Në këtë rast, në vend të x-it si vendmbajtëse numrash, me tentativë do të gjenden elementet e<br />
nënbashkësive që e bëjnë të vërtetë mosbarazimin ose barazimin. Pas punës në dyshe kemi këto rezultate:<br />
B = {4, 5, 7, 8, 9} 16 – 3 – x = 8 16 – 3 – x > 8 16 – 3 – x < 8<br />
5 4 5, 7, 8, 9<br />
Për secilin rast nxënësit do të diskutojnë dhe do të tregojnë mënyrat se si ato kanë tentuar për të zgjidhur<br />
ekuacionet dhe inekuacionet.<br />
Shënim.<br />
Ekuacionin e bën të vërtetë vetëm 1 numër natyror, ndërsa inekuacionin e bëjnë të vërtetë<br />
1 ose më shumë numra natyrorë.<br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Për kohën prej 4-5 minutash nxënësit do të punojmë në Fletoren e punës f. 100 ushtrimet 1 dhe 2. Gjatë<br />
kësaj kohe do të shkruajnë 2 ekuacione dhe 2 inekuacione me veprimin e mbledhjes dhe të zbritjes. Bëhet<br />
konkluzioni në grup, kur nxënësit të lexojnë punën e tyre.<br />
Po japim zgjidhjen e problemës zbavitëse.<br />
5<br />
vajza<br />
5<br />
çanta<br />
25<br />
çanta<br />
5<br />
mace<br />
125<br />
mace<br />
5<br />
kotele<br />
625<br />
kotele<br />
625 kotele<br />
Në autobus janë:<br />
5 vajza · 2 këmbë = 10 këmbë<br />
125 mace · 4 këmbë = 500 këmbë<br />
625 kotele · 4 këmbë = 2500 këmbë<br />
= 3010 këmbë<br />
Lihen nxënësit të provojnë aftësitë e tyre në arsyetimin logjik në zgjidhjen e problemave. Në përfundim<br />
të orës vlerësohen nxënësit për qëndrimin aktiv dhe dhënien e mendimeve në zgjidhjen e ekuacioneve dhe<br />
inekuacioneve.<br />
206
Algjebra dhe funksioni<br />
6<br />
<br />
Objektivat<br />
Tema: Zgjidhja e ekuacioneve dhe inekuacioneve me (·) , (:)<br />
Në fund të së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të zgjidhë ekuacione e inekuacione me tentativë në veprimet e mbledhjes dhe zbritjes.<br />
• Të gjejë numrat e duhur për të zëvendësuar kutinë në një ekuacion dhe inekuacion<br />
me ( ⋅ ), (:).<br />
• Të japë mendime rreth veçorive që kanë ekuacioni dhe inekuacioni.<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
ekuacioni, inekuacioni.<br />
tekst, etiketa, tabela mësimore.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Të nxënit me këmbime<br />
Përforcimi<br />
Diagram i Venit<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi. Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Ndahet klasa në grupe dhe secili grup pajiset me një etiketë, ku sipas 4 grupeve do të zgjidhen ekuacionet<br />
dhe inekuacionet si më poshtë. Me veprimin e mbledhjes dhe zbritjes do të gjejnë numrat e duhur të bërë të<br />
vërteta ose barazimet. Puna e 4 grupeve do të jepet si më poshtë:<br />
Grupi I. A = {8, 7, 5, 4} 13 + = 18 13 + > 8<br />
Grupi <strong>II</strong>. B = {1, 2, 3, 6} 15 + = 20 13 + < 20<br />
Grupi <strong>II</strong>I. C = {5, 8, 14, 16} - 7 = 9 - 7 > 1<br />
Grupi IV. B = {9, 10, 13, 18} 22 - = 13 22 - < 13<br />
Në përfundim të punës nxënësit do të bashkëpunojnë me shokët e grupit për të kontrolluar veten. Më<br />
pas, çdo përfaqësues i grupit do të lexojë nënbashkësitë, për të cilat është bërë i vërtetë ekuacioni dhe<br />
inekuacioni.<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit me këmbime<br />
Hapet teksti dhe nxënësit njihen me punën që do të bëhet në këtë orë mësimi. Përqendrohet e gjithë klasa<br />
tek ushtrimi 1. Nxënësit mendojnë për të gjetur vlerat që e bëjnë ekuacionin ose inekuacionin të vërtetë, duke<br />
përdorur tentativën.<br />
- Për cilin numër është i vërtetë inekuacioni dhe ekuacioni<br />
A = {4, 5, 6, 7} 9 · = 54 9 · > 54 9 · < 54<br />
7<br />
Nxënësit provojnë me tentativë:<br />
9 · 4 = (jo, nuk e bën të vërtetë ekuacionin)<br />
9 me 5 (jo)<br />
9 me 6 (po, sepse 9 · 6 = 54)<br />
- Për cilët numra është i vërtetë inekuacioni<br />
Provojmë me tentativë:<br />
9 me 4 > 54 (jo);<br />
9 me 5 > 54 (jo);<br />
9 me 6 > 54 (jo);<br />
9 me 7 > 54 (po, sepse 9 · 7 = 63 > 54)<br />
207
KREU V<br />
Kështu nxënësit punojnë të gjithë rastet e ushtrimit 1, duke bashkëbiseduar e dhënë mendime.<br />
Më pas, ushtrimi 2 do të punohet nga 3 grupe.<br />
grupi I → 3 ushtrimet e para të ushtrimit 2<br />
grupi <strong>II</strong> → 3 ushtrimet e dyta të ushtrimit 2<br />
grupi <strong>II</strong>I → 3 ushtrimet e treta të ushtrimit 2<br />
Pasi të kenë përfunduar punën në grupe do të shkëmbejnë mendime me shokun e bankës për rrugën e<br />
ndjekur me tentativë. Në përfundim të rezultatet do t’i lexojnë si më poshtë:<br />
Ekuacionin 8 · - 1 = 9 e bën të vërtetë numërori 5, që do të vendoset në kuti.<br />
Ndërsa inekuacioni do të lexohet: inekuacioni 2 · - 1 < 9 e bëjnë të vërtetë numrat 2, 3, 4, të cilët do të<br />
vendosen në kuti.<br />
Kështu aktivizohen e japin mendime shumë nxënës.<br />
Përforcimi: Diagrami i Venit<br />
Në këtë fazë mësuesi/ja u kërkon nxënësve të mendojnë se çfarë e dallon ekuacionin nga inekuacioni.<br />
Mendimet e nxënësve paraqiten në tabelë me anë të diagramit të Venit, si më poshtë:<br />
Është barazim. Vërtetohet me<br />
një numër, p.sh.: 3 · = 21;<br />
vetëm numri 7 e vërteton.<br />
Kanë kutizë të<br />
panjohur ose x.<br />
Mosbarazim. Vërtetohet me<br />
1, 2, 3 ose më shumë numra,<br />
p.sh.: 3 · < 21;<br />
1, 2, 3, 4, 5, 6.<br />
Nxënësit japin shembuj ekuacionesh dhe inekuacionesh që përbëjnë këto veçori.<br />
Në përfundim bëhet vlerësimi për punën e kujdesshme për të gjetur vlerat e ekuacioneve dhe inekuacioneve<br />
ose për të bërë dallimin mes tyre.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1, 2, 3 në faqen 101 të Fletores së punës.<br />
208<br />
7<br />
<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Tema: Një vështrim ndryshe<br />
Në fund të së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të vendosë numra ose shenjën e duhur në barazimet numerike.<br />
• Të zbërthejë në faktorë numrat natyrorë sipas shembullit të dhënë.<br />
• Të hartojë problema sipas një të dhëne.<br />
faktorë, prodhim i përpjesëtueshëm, pjesëtues.<br />
tabela mësimore.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Të nxënit me këmbime<br />
Ndërtimi i njohurive Përvijim i të menduarit<br />
Përforcimi<br />
Grafi ku T<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi. Të nxënit me këmbime<br />
Ndahet klasa më 3 grupe sipas tri kolonave të dhëna në tekst:<br />
grupi I – kolona e parë, grupi <strong>II</strong> – kolona e dytë, grupi <strong>II</strong>I – kolona e tretë.
Algjebra dhe funksioni<br />
Detyra është që nxënësit të vështrojë me vëmendje dhe të zbulojnë çfarë duhet plotësuar në çdo kolonë.<br />
Lihen për 4-5 minuta të plotësojnë tekstin dhe më pas me shokun e bankës do të kontrollojnë gabimet, duke<br />
këmbyer vlerat me njëri-tjetrin. Në përfundim të kohës arrijmë në përfundimin:<br />
Grupi I. vendosni shenjën e duhur me (· ose :);<br />
Grupi <strong>II</strong>. gjeni prodhimet ose herësit;<br />
Grupi <strong>II</strong>I. gjeni faktorin ose prodhimin që mungon.<br />
Ndërtimi i njohurive: Përvijim i të menduarit<br />
Do të organizohet një lojë mes çifteve të nxënësve të një banke në këtë formë:<br />
- nxënësi 1 i jep shokut të bankës njërin nga numrat dyshifror çift, p.sh.: 12, 16, 18, 24, 30...<br />
- nxënësi 2 i jep shokut të bankës njërin nga numrat dyshifror tek, p.sh.: 15, 21, 21, 27, 35...<br />
Secili nxënës do t’i kërkojë shokut që, me një nga këto numra çift ose tek, të gjejë sa më shumë çifte<br />
faktorësh për këtë numër, p.sh.:<br />
12 =<br />
4 · 3<br />
6 · 2<br />
3 · 4<br />
12 · 1<br />
15 =<br />
3 · 5<br />
5 · 3<br />
1 · 15<br />
15 · 1<br />
Pasi secili nxënës të ketë shkëmbyer mendime rreth formimit të një numri çift ose tek dyfrishor, do të<br />
përqendrohet tek ushtrimi 2 në tekst.<br />
36 → ka faktor 6 · 6<br />
Mësuesi/ja sqaron p.sh:<br />
6 · 6 → 6 ka faktor 2 · 3<br />
3·3 3·3<br />
p.sh.: 1200<br />
Pra, te faktorët e njëpasnjëshëm duhet të përdoret 5-a 2 herë edhe për<br />
30 · 40<br />
formimin e 30-ës edhe për formimin e 40-ës.<br />
40<br />
6·5 · 5·8<br />
Më pas, nxënësit punojnë të pavarur dhe në fund 8 5<br />
30 · 40<br />
lexojnë zinxhir faktorët e njëpasnjëshëm, p.sh.:<br />
4 · 2 5<br />
1200<br />
2 ·2 ·2 · 5<br />
Përforcim. Grafi ku T<br />
Ndahet klasa në 2 grupe A dhe B dhe mësuesi/ja, për secilin rast, jep një ose dy çifte numrash me veprimin<br />
e shumëzimit dhe pjesëtimit: 72 : 9 ; 7 · 8 .<br />
Sqarohen nxënësit për Grafikun T, ku në një anë do të bëhet hartimi i problemës dhe në anën tjetër zgjidhja,<br />
kërkesa, veprimi, skema e përgjigja. Detyra plotësohet si më poshtë.<br />
Grupi A<br />
Formimi i problemit 72 : 9<br />
Vera harxhoi 72 lekë për 9 kg mollë.<br />
Grupi B<br />
Beni bleu 7 fl etore me 8 lekë/copën.<br />
Sa lekë harxhoi Beni<br />
Zgjidhje<br />
Sa lekë kushton 1 kg mollë<br />
72: 9 = 8 lekë<br />
Përgjigje: 1 kg mollë kushton 8 lekë.<br />
Zgjidhje<br />
Sa lekë harxhoi Beni<br />
7 · 8 = 56 lekë.<br />
Përgjigje: Beni harxhoi 56 lekë.<br />
Për të dyja rastet nxënësit do të tregojnë rrugën e kryerjes së veprimeve dhe formimin e problemit me<br />
mënyra të ndryshme.<br />
Në fund vlerësohen nxënësit për dhënien e mendimeve dhe qëndrim aktiv në mësim.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimi 1 në faqen 102 të Fletores së punës.<br />
209
KREU V<br />
8<br />
<br />
Objektivat<br />
Koncepte kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Tema: Gjetja e veprimit<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Në fund të së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përshkruajë me fjalët e veta njohuritë rreth katër veprimeve matematike.<br />
• Të vendosë veprimin e duhur ( +, -, ·, :) në barazimet e dhëna numerike.<br />
• Të klasifikojë sipas cilësive katër veprimet matematike.<br />
katër veprimet (+, -, · , :), problemë.<br />
fi sha, tekst fl etore.<br />
Lapsat në mes<br />
Të nxënit me këmbime<br />
Përforcimi<br />
Shënime mbi shënime<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi. Lapsat në mes<br />
Pasi njihen nxënësit me temën e mësimit e ndajmë klasën në 4 grupe të mëdha, të cilët do të mendojnë<br />
për katër veprimet matematikore.<br />
- Ç’cilësi, ç’veti, ç’emërtime kanë veprimet matematikore Ç’funksion kryejnë<br />
Mendimet do të shprehen me metodën “Lapsat në mes”, ku secili grup sipas emërtimit që ka, do të shprehë<br />
mendimin e tij dhe do të vendosë lapsin me ngjyrën e preferuar në mes të tavolinës. Nxënësi që shpreh mendimin<br />
nuk ka të drejtë të flasë më, por të dëgjojë mendimet e shokëve. Nxënësi që nuk ka ide për të shprehur thotë<br />
“pas” dhe vendos lapsin në mes. Në fund, nxënësit, duke prekur lapsin, kontrollohen me pyetjen:<br />
- Çfarë tha nxënësi që kishte këtë laps<br />
- Ç’mendim kishte nxënësi me lapsin blu<br />
- Po ai me lapsin e kuq<br />
Mësuesi/ja mund të paraqesë disa mendime të nxënësve në diagramet si më poshtë.<br />
bashkon<br />
gjithsej<br />
veti shoqërimi<br />
veprim<br />
2 mbledhorë<br />
shumë<br />
+<br />
problema<br />
veti ndërrimi<br />
diagram<br />
veti i kundërt i<br />
pjesëtimit<br />
veti shoqërimi<br />
faktorë<br />
-<br />
prodhim<br />
veprim<br />
veti ndërrimi<br />
problema<br />
herë më shumë<br />
Kështu veprohet dhe për veprimin e zbritjes dhe pjesëtimit.<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit me këmbime<br />
Hapet teksti në faqen 167. Nxënësit do të përqendrohen në 3 kolonat e dhëna në tekst, sipas 3 grupeve.<br />
Në të tria rastet nxënësit do të fillojnë të plotësojnë:<br />
grupi I – kolonën e parë,<br />
grupi <strong>II</strong> – kolonën e dytë,<br />
grupi <strong>II</strong>I – kolonën e tretë.<br />
Në të tria rastet nxënësit do të mendojnë mbi veprimin që duhet vendosur.<br />
210
Mësuesi/ja shkruan në tabelë 4 rastet.<br />
5 6 = 30;<br />
4<br />
10<br />
5<br />
10 = 9 ; 20 5 = 15; 81 9 = 30<br />
10<br />
Algjebra dhe funksioni<br />
Mësuesi/ja kërkon mendime nga nxënësit për mënyrën se si do të veprojnë.<br />
Nxënësi 1. Në rastin 5 6 = 30 përqendrohemi te numri 30 dhe provojmë me tentativë veprimet +, -, ·, :.<br />
Vetëm 5 · 6 = 30 e vërteton, pra, duhet kryer vetëm veprimi i shumëzimit.<br />
Nxënësi 2. Në rastin e dytë kemi mbledhje, sepse 4/10 = 5/10 = 9/10.<br />
Nxënësi 3. Nisemi nga ndryshesa 15, sepse 20 – 5 = 15, pra, kemi të bëjmë me veprimin e zbritjes.<br />
Nxënësi 4. Kemi herësin 9, sepse 81 : 9 = 9, pra kryejmë veprimin e përpjesëtimit.<br />
Përqendrohen nxënësit të gjejnë veprimin e duhur dhe më pas vazhdojnë të plotësojnë kolonat pasardhëse<br />
në përfundim do të këmbejnë librat me njëri-tjetrin dhe do të kontrollojnë punën e bërë dhe më pas diskutoni<br />
me të gjithë shokët.<br />
Përforcim. Shënime mbi shënime<br />
Në këtë etapë nxënësit në bazë të njohurive që kanë marrë do të sistemojnë me anë të teknikës “Shënime mbi<br />
shënime” , p.sh: me numrin 1 emërtohen 4 veprimet matematike. Me numrin 2 dhe me numrin tre cilësitë e tyre.<br />
1. Katër veprimet matematike<br />
2. Mbledhja<br />
3. ka dy ose më shumë mbledhor dhe një shumë<br />
3. zbatohen veçoritë e ndërrimit e shoqërimit<br />
3. përdoret në problema<br />
2. Zbritja<br />
3. zbritshim zbritësin e ndryshesën<br />
3. nuk zbatohen vetitë e mbledhjes<br />
3. përdoret në problema<br />
2. Shumëzimi<br />
3. ka dy ose më shumë me shumë faktor dhe një prodhim<br />
3. zbatohen vetitë e ndërrimit dhe shoqërimit<br />
3. përdoret në problema<br />
2. Pjesëtimi<br />
3. ka të pjesëtueshmin, pjesëtuesin, herësin, mbetjen<br />
3. nuk zbatohen vetitë e shumëzimit<br />
3. përdoret në problema<br />
Nxënësit do të vlerësohen për dhënien e mendimeve dhe gjetjen e saktë të veprimit të duhur.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet nga 1, deri në 4, në faqen 101 të Fletores së punës.<br />
211
KREU VI<br />
KREU VI<br />
PROPABILITETI DHE STATISTIKA<br />
1<br />
<br />
Objektivat<br />
Tema: Bashkësia<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të formojë bashkësi me elemente të ndryshme nga mjedisi.<br />
• Të emërtojë bashkësitë sipas cilësive të përbashkëta.<br />
• Të përcaktojë elementet që bëjnë pjesë (∈) ose që nuk bëjnë pjesë (∉) në<br />
një bashkësi.<br />
bashkësi, elemente, simbole.<br />
tabela magnetike, objekte të ndryshme nga mjedisi.<br />
Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Të nxënit në bashkëpunim<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi. Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Njihen nxënësit me temën e mësimit dhe përqendrohen në dyshe në leximin e tekstit. Mësuesi/ja kërkon<br />
të lexojnë, rilexojnë dhe të shënojnë me laps koncepte apo terma të reja. Në përfundim të kohës prej 5-6<br />
minutash mësuesi/ja pyet:<br />
- Ç’të reja mësuat nga leximi<br />
Nxënësi 1. Unë mësova se sendet me cilësi të përbashkëta formojnë bashkësi, p.sh.: frutat, perimet etj.<br />
Nxënësi 2. Objektet që ndodhen brenda një vije të lakuar të mbyllur quhen elemente të bashkësisë.<br />
Nxënësi 4. Mësova simbolet: bëjnë pjesë (∈) dhe nuk bën pjesë (∉).<br />
Mësuesi/ja shton: siç treguat dhe ju, sot do të mësojmë më shumë për bashkësinë që ndryshe i themi: grup,<br />
grumbullim, tufë, tog ose bashkësi.<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit me bashkëpunim<br />
Mësuesi/ja paraqet dy etiketa, të cilat përmbajnë simbolet ∈ (bën pjesë) dhe ∉ (nuk bën pjesë).<br />
Pastaj paraqet në tabelë magnetike këto elemente.<br />
- Çfarë shohim në tabelë (bashkësi me fruta)<br />
- Çfarë themi për mollën (molla ∈ në tabelë)<br />
- Po fl amuri (flamuri ∉ në tabelë)<br />
Nxënësit do të përqendrohen tek ushtrimi 1, do të lexojnë kërkesën dhe do të zbulojnë cilësinë e përbashkët,<br />
duke emërtuar bashkësinë.<br />
Nxënësi I. Kemi bashkësinë me kafshë.<br />
Nxënësi <strong>II</strong>. Kemi bashkësinë me lule.<br />
Nxënësi <strong>II</strong>I. Kemi bashkësinë me gjethe.<br />
kafshë lule gjethe<br />
Nxënësit i qarkojnë bashkësitë dhe i emërtojnë.<br />
212
Probabiliteti dhe statistika<br />
Detyra 2. Nxënësit lexojnë kërkesën me shokun dhe zbulojnë se bashkësia A ka fi gura gjeometrike.<br />
Lihen nxënësit për 5-6 minuta të plotësojnë detyrën, duke përdorur simbolet ∈ dhe ∉ dhe më pas lexojnë:<br />
∈A ∈A ∉A ∈A ∈A ∈A<br />
Bashkësia A = 15 elemente ose fi gura gjeometrike.<br />
Nxënësve u jepet mundësia të thonë mendimin e tyre për bashkësinë.<br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Në kohën prej 5 minutash nxënësit do të vizatojnë në fl etoren e klasës 4-5 bashkësi të ndryshme, sipas<br />
shembullit më poshtë.<br />
A<br />
B<br />
C<br />
D<br />
E<br />
I<br />
3<br />
5<br />
8<br />
A = bashkësi φ boshe<br />
∈B<br />
∈C<br />
∈D<br />
∈E<br />
Në përfundim të punës nxënësit do të tregojnë si i kanë plotësuar e si i kanë emërtuar bashkësitë.<br />
Në fund vlerësohen nxënësit për dhënien e mendimeve rreth kuptimit të bashkësive.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1, 2, 3 në faqen 102 të Fletores së punës (me grupe).<br />
2<br />
<br />
Objektivat<br />
Tema: Nënbashkësia<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë nënbashkësinë e një bashkësie të dhënë.<br />
• Të formojë bashkësinë sipas cilësive të veçanta të elementeve.<br />
• Të krahasojë nënbashkësi me numër të njëjtë elementesh.<br />
Konceptet kryesore<br />
nënbashkësia.<br />
Mjetet<br />
objekte të ndryshme, fl etore, lapsa me ngjyra.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Ndërtimi i njohurive Të nxënit me këmbime<br />
Përforcimi<br />
Imagjinatë e drejtuar<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Hapet teksti dhe nxënësit për 5-6 minuta përqendrohen në leximin e materialit teorik. U kërkohet që të<br />
lexojnë me vëmendje dhe të shënojnë termat e reja. Në përfundim të kohës mësuesi/ja pyet:<br />
- Çfarë të reje mësuat nga leximi i pjesës (nënbashkësinë)<br />
- Çfarë elementesh ka bashkësia B (korniza)<br />
213
KREU VI<br />
Mësuesi/ja shpjegon: korniza është cilësia e përbashkët e elementeve.<br />
- Çfarë gjërash të veçanta dallojmë (korniza të zeza)<br />
Pra, në bashkësinë B kemi nënbashkësinë e kornizave të zeza dhe nënbashkësinë e kornizave jo të zeza.<br />
Mendoni dhe shikoni mjedisin në klasë, a mund të dalloni nënbashkësi<br />
Nxënësi 1. Në bashkësinë e nxënësve të klasës kemi dy nënbashkësi që janë nënbashkësia e djemve<br />
dhe e vajzave.<br />
Nxënësi 2. Në bashkësinë e frutave plastike që kemi në tabelën magnetike kemi nënbashkësinë e<br />
mollëve dhe të dardhave.<br />
Nxënësi 3. Në bashkësinë e luleve të klasës kemi nënbashkësinë e luleve me ngjyrë të kuqe dhe<br />
nënbashkësinë e luleve të bardha.<br />
Nxënësi 4. Në bashkësinë e mjeteve mësimore të çantës kemi disa nënbashkësi, si: nënbashkësinë e<br />
lapsave, nënbashkësinë e fl etoreve, nënbashkësinë e librave etj.<br />
Nxënësit sjellin mendime të ndryshme, ku dallojnë nënbashkësinë e një bashkësie të dhënë.<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit me këmbime<br />
Nxënësit përqendrohen në ushtrimin te rubrika “Tani di të bëj”. Do të dallojnë cilësitë e përgjithshme dhe të<br />
veçanta të elementeve në bashkësitë e dhëna.<br />
Ndahet klasa në katër grupe dhe secili grup do të përqendrohet te secila bashkësi, p.sh.:<br />
grupi I – bashkësinë e shkronjave;<br />
grupi <strong>II</strong> – bashkësinë e fi gurave gjeometrike;<br />
grupi <strong>II</strong>I – bashkësinë e frutave;<br />
grupi IV – bashkësinë e tullumbaceve.<br />
Nxënësit punojnë të pavarur dhe në përfundim të punës përfaqësuesit e grupeve japin mendime, p.sh.:<br />
grupi I - Në bashkësinë e shkronjave nënbashkësi janë: zanoret, bashkëtingëlloret.<br />
grupi <strong>II</strong> - Në bashkësinë e frutave nënbashkësi janë: mollët, dardhat.<br />
grupi <strong>II</strong>I - Në bashkësinë e fi gurave gjeometrike nënbashkësi janë: trekëndëshat, rrethorët.<br />
grupi IV - Në bashkësinë e tullumbaceve kemi 2 nënbashkësi: tullumbace të verdha, tullumbace të kuqe.<br />
Nxënësit tregojnë cilësitë e veçanta të elementeve të bashkësive.<br />
Përforcim. Imagjinatë e drejtuar<br />
Në fl etoren e klasës nxënësit do të vizatojnë:<br />
bashkësia A - një bashkësi me fruta.<br />
bashkësia B - një bashkësi me perime.<br />
A<br />
B<br />
214<br />
Mësuesi/ja: qarkoni nga 3 elemente nga secila bashkësi me cilësi të njëjta. Në bashkësinë e parë qarkojmë 3 mollë.<br />
- Çfarë kemi qarkuar (një bashkësi me mollë)<br />
- Po në bashkësinë B, çfarë kemi qarkuar (3 speca)<br />
- Çfarë keni formuar (një nënbashkësi me speca)<br />
- A mund ti krahasojmë këto dy nënbashkësi<br />
- Çfarë kanë të përbashkët (numrin e elementeve)<br />
- A mund të themi se këto nënbashkësi janë të barabarta (Po, këto nënbashkësi janë të barabarta, se kanë<br />
3 elemente.)
Probabiliteti dhe statistika<br />
Mësuesi/ja thekson: Këto nënbashkësi nuk janë të barabarta, sepse nuk mjafton vetëm numri i njëjtë i<br />
elementeve, por duhet të kenë të njëjta dhe elementet në nënbashkësi. Nxënësit sjellin shembuj nënbashkësish<br />
të barabarta dhe i vizatojnë ato.<br />
Bëhet vlerësimi i nxënësve.<br />
Detyrë shtepie: Ushtrimet 1-5 në faqen 103 të Fletores së punës.<br />
3<br />
<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Tema: E vërtetë, e gabuar<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të identifi kojë në një situatë konkrete ngjarje të vërtetë dhe të gabuara.<br />
• Të cilësojë nëse ngjarja për të cilën fl itet është apo jo e vërtetë.<br />
• Të hartojë një listë me shembuj ngjarjesh të vërteta ose të gabuara nga<br />
mjedise të ndryshme.<br />
ngjarje të vërteta, ngjarje të gabuara.<br />
tekst, skeda.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Përvijim i të menduarit<br />
Ndërtimi i njohurive Të nxënit me bashkëpunim<br />
Përforcimi<br />
Rishikim në dyshe<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi. Përvijim i të menduarit<br />
Pasi njihen nxënësit me temën e mësimit përqendrohen në leximin e ushtrimit 1, duke evidentuar se terma<br />
të rëndësishme janë “ngjarjet”. Krahas leximit me ndihmën e pamjeve ilustruese, nxënësit do të identifi kojnë<br />
ngjarjen nëse janë të vërteta ose të gabuara. Për secilin rast nxënësit në dyshe do të shikojnë fi gurat dhe do<br />
të shënojnë me V ngjarjen e vërtetë dhe me G ngjarjen e gabuar. Pas punës prej 10 minutash nxënësit japin<br />
këto mendime, të cilat mësuesi/ja i paraqet përmes skemës “Përvijim i të menduarit”.<br />
në fi gurë ka kafshë<br />
fl utura fl uturon<br />
krimbi ushqehet<br />
iriqi noton<br />
bleta lahet<br />
Të vërteta<br />
pilivesa fl uturon<br />
Të gabuara<br />
kërmilli fl uturon<br />
në fi gurë ka insekte<br />
Ngjarje<br />
në fi gurë nuk ka lule<br />
urithi pushon<br />
U jepet mundësia shumë nxënësve të japin mendime rreth këtyre ngjarjeve.<br />
215
KREU VI<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit me bashkëpunim<br />
Hapet teksti në faqen 172. Nxënësit do të vëzhgojnë me vëmendje ngjarjet që zhvillohen në parkun e lodrave.<br />
Ata, pasi lexojnë anash veprimet që jepen në fjali, duhet të verifikojnë mirë në figurë nëse veprimi është i vërtetë<br />
ose i gabuar dhe pastaj mund të plotësojnë dritaret anash fjalive me një V (e vërtetë) ose G (e gabuar).<br />
Disa nga pohimet e plotësuara janë:<br />
Fëmijët janë në park. V<br />
Fëmijët janë në plazh. G<br />
Në park nuk ka asnjë fëmijë. G<br />
Të gjithë fëmijët po luajnë. V<br />
Nxënësit plotësojnë pohimet e vërtetw/e gabuar pasi kanë verifi kuar me imtësi ngjarjet. Synohet të japin<br />
mendime sa më shumë nxënës.<br />
Përforcimi: Rishikim në dyshe<br />
Nxënësit do të pajisen me 1 skedinë për çdo dyshe. Do ta plotësojnë sipas skemës që ka hartuar mësuesi/ja, në<br />
njërën anë do të vendosin ngjarje të vërteta dhe në anën tjetër ngjarje të gabuara. Këto ngjarje do të hartohen<br />
nga mjedise të ndryshme si: në shtëpi, në lojë, në plazh etj.<br />
Ngjarjet e mëposhtme janë hartuar në një mjedis klase.<br />
Nxënësi I<br />
Ngjarje<br />
Të vërteta<br />
Të gabuara<br />
- Jemi në klasë.<br />
Nxënësi <strong>II</strong> - Mira kërcen me litar.<br />
- Besniku po lexon.<br />
- Beni noton mirë.<br />
- Kemi matematikë.<br />
- Nora bëri kala me rërë.<br />
- Iliri zgjidhi 1 problemë.<br />
- Ani hodhi topin në rrjetë.<br />
- Mësuesja sqaron nxënësit.<br />
- Është një ditë e bukur plazhi.<br />
Nxënësit i lexojnë njëri-tjetrit ngjarjet që kanë hartuar, pastaj bëhet një diskutim i përbashkët, duke përcaktuar<br />
pohimet më interesante për ngjarje të vërteta dhe të gabuara.<br />
Vlerësohen nxënësit që kanë përcaktuar më saktë ngjarjet dhe që kanë hartuar ngjarje të vërteta apo të gabuara.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1-4 në faqen 104 të Fletores së punës.<br />
4<br />
<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Tema: E sigurt, e mundur, e pamundur<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të identifikojë në situata konkrete ngjarje të mundura, të pamundura dhe të sigurta.<br />
• Të dallojë mundësitë e ngjarjes në një eksperiment të caktuar.<br />
• Të realizojë një eksperiment me ngjarje të sigurt, të mundur, të pamundur.<br />
ngjarje të sigurta, të mundura, të pamundura.<br />
objekte të ndryshme.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Dil rrotull, fol rrotull<br />
Ndërtimi i njohurive Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Përforcimi<br />
Përvijimi të menduarit<br />
216
Probabiliteti dhe statistika<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Dil rrotull, fol rrotull<br />
Nxënësit udhëzohen të ngrihen më këmbë dhe të lëvizin në hapësirat boshe të klasës. Në momentin që<br />
mësuesi/ja thotë “ndal”, nxënësit ndalojnë në vend dhe kapin për dore shokun që kanë pranë. Më pas, kthehen<br />
nga tabela dhe lexojnë pyetjen:<br />
- Si i kuptoni ngjarjet e sigurta, të mundura, të pamundura<br />
Nxënësit, në çifte, siç ishin për dore, do të kthehen përballë njëri-tjetrit dhe do të shkëmbejnë mendime<br />
rreth tri ngjarjeve, duke shpjeguar çdo rast dhe duke i shoqëruar me shembuj konkretë. Nxënësit rikthehen në<br />
banka dhe mësuesi/ja pyet:<br />
- Me cilin ishe në dyshe<br />
- Ç’mendonte shoku për këto ngjarje<br />
- Po ti e mendon ngjarjen të pamundur Po të sigurt<br />
Kështu kontrollohen 2-3 çifte nxënësish për mendimet që kanë, p.sh.:<br />
e sigurt – jemi fëmijë, ushqehemi, e duam lojën.<br />
e mundur – bëra një gol, mora 10, dola i pari në vrap.<br />
e pamundur – topi qëndron në ajër, njeriu fl uturon.<br />
Ndërtimi i njohurive: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Hapet teksti dhe nxënësit ndjekin më vëmendje lojën e Gentit dhe të Erës me anë të leximit. Për kohën<br />
5-6 minuta ata do të theksojnë, duke dhënë shënimin e duhur për ngjarje “të mundur”, “të pamundur” dhe “të<br />
sigurt” në lojën me sy të mbyllur.<br />
Pasi nxënësit të kenë plotësuar pohimet e duhura mësuesi/ja pyet:<br />
- Kur kemi një ngjarje të pamundur<br />
Nxënësi I. Kur Era do të zgjedhë një petëz të gjelbër.<br />
Nxënësi <strong>II</strong>. Kur Era do të zgjedhë një drejtkëndësh.<br />
- Pse janë ngjarje të pamundura<br />
Nxënësi <strong>II</strong>I. Në lojë, nuk kemi petëza të gjelbra dhe as fi gurën e drejtkëndëshit.<br />
- Kur kemi ngjarje të sigurtë<br />
Nxënësi IV. Kur Era mund të zgjedhë një petëz të kuqe, të verdhë apo blu<br />
- Cila është ngjarje e pamundur<br />
Nxënësi V. Era të zgjedhë rrethin e verdhë.<br />
Kështu plotësohet dhe ushtrimi 1. Nxënësit do të bashkëpunojnë në dyshe me shokët e bankës dhe në fund mund<br />
të plotësojnë pohimet: e pamundur, e mundur, e sigurt. Nxënësit sjellin argumente se pse emërtohen kështu.<br />
Përforcimi: Përvijim i të menduarit<br />
Në këtë etapë realizohet mësimi sipas përvijimit të të menduarit, ku me anë të eksperimentit të mëposhtëm<br />
nxënësit përcaktojnë ngjarjen me hedhje të monedhës, secili në banka dyshe. Realizohet njëkohësisht.<br />
Mësuesi/ja pyet:<br />
- A mund të bjerë lek e mundur<br />
- A mund të bjerë skemë e mundur<br />
- A do të bjerë leku në tokë e sigurt<br />
- A mund të qëndrojë ekupezull l e pamundur<br />
Kjo realizohet nga të gjithë nxënësit. Më pas, ata do të mendojnë shembuj për të plotësuar grafi kun.<br />
217
KREU VI<br />
Të fl uturojë njeriu.<br />
Peshku të<br />
jetojë pa ujë.<br />
E pamundur<br />
Nesër është<br />
ditë me diell.<br />
Pas të dielës<br />
është e hëna.<br />
Në vrapim<br />
dal i pari.<br />
E mundur<br />
Ngjarjet<br />
E sigurt<br />
Pa ajër nuk<br />
ka jetë.<br />
Pushimet i kalon<br />
në fshat.<br />
Macja ka 4<br />
këmbë.<br />
Në përfundim të punës bëhet vlerësimi i nxënësve dhe konkluzionet e orës së mësimit.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1, 2, 3 në faqen 105 të Fletores së punës.<br />
218<br />
5<br />
<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Tema: Mundësitë e ngjarjes<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë mundësinë e ngjarjes në eksperiment me anë të relacioneve: “ka më<br />
shumë mundësi”, “ka më pak mundësi”.<br />
• Të përcaktojë sa mundësi ka që të ndodhë një ngjarje në një situatë konkrete.<br />
• Të vendosë në tabela të gjitha ngjarjet e mundshme të një eksperimenti.<br />
mundësi, ngjarje.<br />
tekst, objekte të ndryshme.<br />
Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Të nxënit në bashkëpunim<br />
Përforcimi<br />
Rishikim në dyshe<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Hapet teksti në f. 174 dhe u kërkohet nxënësve që, në dyshe të lexojnë mundësitë e ngjarjeve që mund<br />
të ndodhin sipas veprimeve, për kohën 5-6 minuta. Nxënësit lexojnë dhe krahasojnë ngjarjet e mundshme që<br />
mund të ndodhin.<br />
- Cila nga ngjarjet është e mundshme të ndodhë<br />
Nxënësi 1. Të merret një karamele.<br />
- Pse ndodh kjo<br />
Nxënësi 2 - Sepse karamele ka më shumë se ëmbëlsira të tjera.<br />
- Kur është mundësia më e vogël për të ndodhur ngjarja<br />
Nxënësi 3. Mundësia më e vogël është të marrë një amaretë, sepse ka më pak se ëmbëlsira të tjera.<br />
Mësuesi/ja sqaron: ka mundësi që mund të merret një karamele, sepse nga 15 ngjarje që mund të ndodhin,<br />
10 janë karamele.
Probabiliteti dhe statistika<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit në bashkëpunim<br />
Në rubrikën “Tani di të bëj” nxënësit vëzhgojnë me vëmendje akuariumet dhe arrijnë në përfundimin se<br />
peshku i verdhë mund të merret tek akuariumi që ka më shumë peshk të verdhë.<br />
Mësuesi/ja sqaron: në akuariumin e parë ka një mundësi që nxënësi me sy mbyllur të marrë peshkun e<br />
verdhë, por theksoj se në këtë akuarium ndodhin 7 ngjarje, të cilat korrespondojnë me numrin e peshqve të<br />
akuariumit të parë. Probabiliteti për të nxjerrë një peshk të verdhë është 1 me 7, pra: 1/7 është raporti midis<br />
ngjarjeve të mundshme me të gjitha ngjarjet që kemi, p.sh.:<br />
me grafik 1 7<br />
Në rastin e dytë ka 8 mundësi nga 13 ngjarje të mundshme, d.m.th. 8<br />
13 .<br />
Në rastin e tretë ka 5 mundësi nga 13 ngjarje të mundshme që ndodhin. 5<br />
13<br />
Nga 13 ngjarje, 5 mund të ndodhin.<br />
Përforcimi: Rishikim në dyshe<br />
Nxënësit lexojnë ushtrimin 2 të tekstit, mbi mundësitë e ndodhjes së ngjarjeve me 3 lloj çokollatash. Nxënësit<br />
bashkëpunojnë në dyshe dhe përcaktojnë numrin e çokollatave, duke gjetur shumën e tyre.<br />
5 çokollata të zeza + 11 çokollata me qumësht + 4 çokollata me lajthi = 20 çokollata gjithsej<br />
Pasi lexojnë dhe diskutojnë ushtrimin 3 nxënësit përgjigjen:<br />
Nxënësi 1. Çokollata të zeza ka 5 mundësi nga 20 ngjarje të mundshme ose: 5/20.<br />
Nxënësi 2. Çokollata me qumësht ka 11 mundësi, nga 20 ngjarje të mundshme ose: 11/20.<br />
Nxënësi 3. Çokollata me lajthi ka 4 mundësi, nga 20 ngjarje të mundshme ose: 4/20.<br />
Në fund i paraqesim në tabelë të plotësuar sipas ngjarjeve.<br />
çokollata të zeza<br />
çokollata me qumësht<br />
çokollata me lajthi<br />
5<br />
20<br />
11<br />
20<br />
4<br />
20<br />
Duke shikuar dhe tabelat, mund të themi se probabiliteti më i madh është të merren çokollata me qumësht,<br />
sepse mundësia që të ndodhë ngjarja është më e madhe.<br />
Nxënësit vlerësohen për dhënien e mendimeve për ngjarjet që mund të ndodhin.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimi 1 në faqen 106 të Fletores së punës.<br />
219
KREU VI<br />
6<br />
<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Tema: Leximi i tabelave<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të identifi kojë në një tabelë numrin e të dhënave në një situatë konkrete.<br />
• Të shfrytëzojë legjendën për t’u dhënë përgjigje pyetjeve.<br />
• Të zgjidhë problema me ndihmën e të dhënave nga legjenda.<br />
legjendë, problema.<br />
tekst, tabela mësimore.<br />
Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Të nxënit në bashkëpunim<br />
Përforcimi<br />
Shkrim i shpejtë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë<br />
Nxënësit lexojnë në çifte me vëmendje problemën 1 në f. 176 të tekstit. Gjatë leximit nxënësit mund të<br />
shënojnë ndonjë term të ri ose mund të fi ksojnë gjërat e rëndësishme. Në përfundim të kohës prej 5-6 minutash<br />
mësuesi/ja pyet:<br />
- Çfarë mësuat nga leximi<br />
Nxënësi 1. Disa nxënës kishin përgatitur një pyetësor.<br />
Nxënësi 2. Në këtë pyetësor u përfshinë 160 nxënës.<br />
Nxënësi 3. Pyetësori bëhej për sportin më të pëlqyer.<br />
- A ju kujtohet çfarë tregon legjenda<br />
Nxënësi 4. Legjenda jep të dhënat për një ngjarje.<br />
Mësuesi/ja shton: Këto të dhëna jepen me simbole ose me figura, p.sh.: 1 figurë e topit të futbollit = 10 futbollistë.<br />
- A mund të gjejmë numrin e nxënësve që merren me sport (mendimet janë të ndryshme)<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit në bashkëpunim<br />
Nxënësit, në dyshe, do të shfrytëzojnë të dhënat në legjendë për të gjetur numrin e nxënësve që pëlqejnë<br />
4 llojet e sportit, si:<br />
3 çiklistë · 10 nxënës = 30 nxënës që pëlqejnë çiklizmin.<br />
5 basketbollistë · 10 nxënës = 50 nxënës që pëlqejnë basketbollin.<br />
3 topa · 10 nxënës = 30 nxënës që pëlqejnë futbollin.<br />
5 notarë · 10 nxënës = 50 nxënës që pëlqejnë notin.<br />
Më pas, nxënësit do të plotësojnë tabelat me numrin e nxënësve që luajnë këto sporte. Kështu, nxënësit<br />
bashkëpunojnë në ushtrimet 2 dhe në bazë të të dhënave të legjendës u përgjigjen pyetjeve.<br />
- Sa nxënës shkojnë në shkollë më këmbë (6 · 3 = 18 nxënës)<br />
- Sa nxënës shkojnë në shkollë me biçikletë (5 · 5 = 25 nxënës)<br />
- Sa nxënës shkojnë në shkollë me autobus (5 · 4 = 20 nxënës)<br />
U jepet mundësia të shprehin mendime shumë nxënësve.<br />
220<br />
Përforcimi: Shkrim i shpejtë<br />
Në tabelë mësuesi/ja ka paraqitur një legjendë me këto të dhëna:<br />
Pas mësimit Eva, Lira e Beni vizatojnë lule, yje e fl amuj.<br />
Sasinë e këtyre objekteve do të gjeni në bazë të legjendës së mëposhtme.
Probabiliteti dhe statistika<br />
= 5 lule të verdha<br />
= 6 yje të kuq<br />
= 8 fl amuj të kuq<br />
Nxënësit nisur nga legjenda shkruajnë:<br />
Eva vizatoi 5 · 4 = 20 lule<br />
Lira vizatoi 6 · 6 = 36 lule<br />
Beni vizatoi 7 · 8 = 56 lule<br />
- Sa objekte kanë vizatuar fëmijët (20 + 36 + 56 = 112 objekte)<br />
- Si mund t’i paraqesim në tabelë<br />
Objektet<br />
Totali<br />
Nr. i objekteve 20 36 56 112<br />
Në përfundim të punës vlerësohen nxënësit për qëndrimin aktiv dhe dhënien e mendimeve të sakta.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1-3 në faqet 106-107 të Fletores së punës.<br />
7<br />
<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
<br />
Mjetet<br />
Tema: Të llogaritim nga tabelat<br />
Në fund të së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të interpretojë ndryshe në grafi k (hartë semantike) ngjarje të ndryshme.<br />
• Të paraqesë në histogram të dhënat e një probleme.<br />
• Të ndërtojë histogramin në bazë të të dhënave.<br />
histogram, legjendë.<br />
tabela mësimore.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Harta semantike<br />
Ndërtimi i njohurive Të nxënit me këmbime<br />
Përforcimi<br />
Grafi k - histogram<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi. Harta semantike<br />
Hapet teksti në f. 178. Nxënësit do të lexojnë në dyshe faqen e parë të mësimit. Mësuesi/ja u kërkon që<br />
të mendojnë vendet ku do të bëjnë pushimet verore. Pasi përfundon koha prej 4-5 minutash mësuesi/ja pyet:<br />
- Çfarë lexuat nga pyetësori që është përgatitur për pushimet verore<br />
Nxënësi I. Pushimet në fshat do t’i bëjnë 4 nxënës.<br />
Nxënësi <strong>II</strong>. Pushimet në mal do t’i kalojnë 3 nxënës.<br />
Nxënësi <strong>II</strong>I. Pushimet në det do ti kalojnë 5 nxënës.<br />
Nxënësi IV. Pushimet në shtëpi do t’i kalojnë 3 nxënës.<br />
Nxënësi V. Pushimet jashtë shtetit do t’i kalojnë 6 nxënës.<br />
221
KREU VI<br />
Mendimet e nxënësve paraqiten në një hartë semantike.<br />
3 nxënës<br />
Në shtëpi<br />
Në fshat 4 nxënës<br />
Ku i kalojnë pushimet<br />
nxënësit<br />
5 nxënës<br />
Në det<br />
Jashtë shtetit<br />
Në mal 3 nxënës<br />
<br />
<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit me këmbime<br />
Përqendrohen nxënësit te legjenda në të cilën një fi gurë = 20 ditë ndërsa = 10 ditë.<br />
Nxënësit, për ta pasur më të lehtë përgjigjen e pyetjeve, gjejnë numrin e ditëve me diell.<br />
Nxënësi I. Tirana ka pasur 200 ditë me diell, sepse 10 · 20 = 200 ditë.<br />
Nxënësi <strong>II</strong>. Vlora ka pasur 180 ditë me diell, sepse 9 · 20 = 180 ditë.<br />
Nxënësi <strong>II</strong>I. Saranda ka pasur 90 ditë me diell, sepse (8 · 20) + 10 = 90 ditë.<br />
Nxënësi IV. Shkodra ka pasur 140 ditë me diell, sepse 7 · 20 = 140 ditë.<br />
Nxënësi V. Kukësi ka pasur 100 ditë me diell, sepse 5 · 20 = 100 ditë.<br />
Nxënësi VI. Tropoja ka pasur 110 ditë me diell, sepse (5 · 20) + 10 = 110 ditë.<br />
Nxënësi V<strong>II</strong>. Gjirokastra ka pasur 100 ditë me diell, sepse 5 · 20 = 100 ditë.<br />
Nxënësi V<strong>II</strong>. Korça ka pasur 100 ditë me diell, sepse 5 · 20 = 100 ditë.<br />
Më pas në dyshe njëri nxënës bën pyetjen, nxënësi tjetër përgjigjet, p.sh.:<br />
Nxënësi I. Cilat qytete kanë të njëjtat ditë me diell<br />
Nxënësi <strong>II</strong>. Të njëjtat ditë me diell ka Kukësi, Gjirokastra e Korça.<br />
Kështu veprohet për të gjitha pyetjet.<br />
Përforcimi: Grafi k - histogram<br />
Udhëzohen nxënësit që të dhënat e legjendës së mësipërme sipas qyteteve të vendosen në grafi kun me<br />
shtylla ose histogram, ku = 20 ditë.<br />
11<br />
10<br />
9<br />
8<br />
7<br />
6<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
6 nxënës<br />
- Cili është vendi më i zgjedhur për pushime nga nxënësit (jashtë shtetit)<br />
- Cilat vende janë më pak të zgjedhura (në mal, në shtëpi)<br />
Këto të dhëna janë paraqitur në tekst në grafi kun me shtylla që quhet histogram.<br />
Legjenda e histogramit është 1 = 1 nxënës.<br />
U jepet mundësia shumë nxënësve të japin mendime.<br />
222<br />
Tirana Vlora Saranda Shkodra Kukësi Tropoja Gjirokastra Korça
Probabiliteti dhe statistika<br />
Në përfundim të punës secili nxënës paraqet histogramin e ndërtuar në fl etore.<br />
Bëhet vlerësimi i nxënësve dhe konkluzionet e orës.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1, 2, 3 në faqet 107-108 të Fletores së punës (sipas grupeve).<br />
8<br />
<br />
Objektivat<br />
Tema: Loja më e dashur<br />
Në fund të së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të vendosë në një tabelë të dhënat nga një situatë konkrete ose mjedis të caktuar.<br />
• Të paraqesë në histogram të dhënat nga tabela.<br />
• Të japë mendime për veçoritë e ngjarjeve me anën e histogramit.<br />
Konceptet kryesore<br />
histogramë, të dhëna.<br />
Mjetet<br />
tabela mësimore.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Ndërtimi i njohurive<br />
Përforcimi<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Të nxënit në bashkëpunim<br />
Grafi k - histogram<br />
Parashikimi: Diskutim për njohuritë paraprake<br />
Nxënësit lexojnë në dyshe mësimin loja më e pëlqyer dhe, në përfundim të leximit të pjesës, mësuesi/ja pyet:<br />
- Ç’lloj lojërash pëlqejnë fëmijët<br />
- Sa fëmijë pëlqejnë secilën lojë<br />
Nxënësi I. Me sportin e tenisit luajnë 4 nxënës.<br />
Nxënësi <strong>II</strong>. Me sportin e futbollit luajnë 6 nxënës.<br />
Nxënësi <strong>II</strong>I. Me sportin e volejbollit luajnë 3 nxënës.<br />
Nxënësi IV. Në not shkojnë 3 nxënës.<br />
Nxënësi V. Me basketboll luajnë 2 nxënës.<br />
Nxënësit shikojnë me vëmendje histogramin e plotësuar dhe arrijnë në përfundimin:<br />
Loja më e preferuar është futbolli, ndërsa më pak e pëlqyer basketbolli.<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit në bashkëpunim<br />
Në rubrikën “Tani di të bëj” nxënësit do të vendosin në tabelën e sporteve që pëlqejnë shokët e shoqet e<br />
klasës dhe numrin e tyre.<br />
Sporti Futboll Shah Makina Litar Not Basketboll Volejboll<br />
E pëlqejnë 7 nxënës 3 nxënës 5 nxënës 6 nxënës 3 nxënës 2 nxënës 4 nxënës<br />
Këto të dhëna të tabelës nxënësit do t’i paraqesin në histogram me marrëveshje që një kuti<br />
dhe pastaj, të gjejnë sportin më të pëlqyer dhe më pak të pëlqyer.<br />
= 1 nxënës<br />
223
KREU VI<br />
8<br />
7<br />
6<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
futboll shah makina me litar not basketboll volejboll<br />
Nxënësit përcaktojnë sportin më të pëlqyer dhe sportin më pak të pëlqyer.<br />
Përforcimi: Grafi k - histogram<br />
Zbulohet tabela me histogramin e mëposhtëm që paraqet lojërat më të pëlqyera të fëmijëve në parkun e<br />
lojërave.<br />
10<br />
9<br />
8<br />
7<br />
6<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
shilarëse makinash patina litar balona<br />
Nxënësit diskutojnë në bazë të histogramës dhe, pasi diskutojnë për secilën lojë që zhvillohet në park, i<br />
paraqesin me tabelë në këtë formë.<br />
Loja Shilarës Makina Patina Litar Balona<br />
Pëlqimi 6 8 4 5 3<br />
Pra, loja më e pëlqyer është loja me makina.<br />
Loja më pak e pëlqyer është ajo me balona.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1, 2, 3 në faqen 108 të Fletores së punës.<br />
224
Probabiliteti dhe statistika<br />
9<br />
<br />
Objektivat<br />
Konceptet kryesore<br />
Tema: T’u përgjigjemi pyetjeve<br />
Në fund të së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përcaktojë me anë të histogramës radhitjen e të dhënave nga më e vogla,<br />
te më e madhja.<br />
• Të dallojë veçoritë e të dhënave me histogram sipas cilësive.<br />
• Të shquajë me ndihmën e relacioneve “më shumë”, “më pak” ose njëlloj veçoritë<br />
e të dhënave të histogramës.<br />
histogram.<br />
Mjetet<br />
tabela mësimore, fl etore me kuti.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Grafi ku - histogram<br />
Ndërtimi i njohurive Të nxënit me këmbime<br />
Përforcimi<br />
Përvijim it ë menduarit<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi. Grafi ku - histogram<br />
Mësuesi/ja paraqet në tabelë rezultatet e testimit përfundimtar në lëndën e matematikës në këtë mënyrë.<br />
2 nxënës → 6 1 nxënës → 5 4 nxënës → 7<br />
10 nxënës → 8 12 nxënës → 9 9 nxënës → 10<br />
Këto të dhëna u kërkohet t’i vendosin në histogram në fl etoren e klasës, duke i radhitur notat nga më e<br />
ulëta, te më e larta në këtë formë:<br />
12<br />
11<br />
10<br />
9<br />
8<br />
7<br />
6<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
nx. me 5-a<br />
nx. me 6-ta nx. me 7-ta nx. me 8-ta nx. me 9-ta nx. me 10-ta<br />
Nxënësit japin mendime për secilin rast, duke përcaktuar cila është nota më e lartë, më e ulët, notën me të<br />
cilën janë vlerësuar më shumë nxënës, notën me të cilën janë vlerësuar më pak.<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit me këmbime<br />
Hapet teksti dhe nxënësit vëzhgojnë me vëmendje histogramat. Sipas tre ushtrimeve ndahet dhe klasa në tri grupe:<br />
grupi I – ushtrimi 1; grupi <strong>II</strong> – ushtrimi 2; grupi <strong>II</strong>I – ushtrimi 3.<br />
Koha për të studiuar ushtrimet dhe paraqitjen e të dhënave në histograme: 5-6 minuta.<br />
Në përfundim të kohës do të marrin fjalën nxënësit e secili grup.<br />
225
KREU VI<br />
Grupi I. Nxënësi 1. Mali më i lartë është mali në B.<br />
Nxënësi 2. Mali më i ulët është mali në E.<br />
Nxënësi 3. Mali më i ulët se malet C dhe D është mali në E.<br />
Grupi <strong>II</strong>. Nxënësi 1. Klasa <strong>II</strong>I ka 24 nxënës, sepse 9 + 5 + 8 + 2 = 24.<br />
Nxënësi 2. Nxënës me ngjyrën kafe të syve janë më shumë se me ngjyra të tjera të syve.<br />
Nxënësi 3. Nxënës me ngjyrën e syve gri nuk ka asnjë rast.<br />
Grupi <strong>II</strong>I. Nxënësi 1. Programi më i pëlqyer për fëmijë është programi televiziv me kartonë.<br />
Nxënësi 2. Programet më pak të pëlqyer janë programet dokumentare.<br />
Nxënësi 3. Programet që kanë të njëjtën preferencë janë kuicet dhe programet e ndryshme.<br />
U jepet mundësia shumë nxënësve të shprehin mendimet e tyre.<br />
Përforcimi: Përvijim i të menduarit<br />
Hapet teksti i Fletores së punës në f. 109 dhe nxënësit do të përqendrohen te histogrami. Për pak minuta<br />
nxënësit shikojnë profesionet e nënave dhe do të përcaktojnë në histogram numrin e tyre. Më pas, në fl etore<br />
të klasës, të dhënat e histogramit i paraqesin në tabelë për t’iu përgjigjur më mirë pyetjeve.<br />
Tabela mund të plotësohet si më poshtë.<br />
Profesionet Shitëse Punëtore Nëpunëse Tregtare Mësuese Kuzhiniere<br />
Nr. 8 6 11 3 9 1<br />
Mësuesi/ja mund t’u drejtojë nxënësve këto pyetje:<br />
- Cila punë është më e ndeshura (nëpunëse)<br />
- Cila punë ndeshet më pak (kuzhiniere)<br />
- Sa më shumë shitëse janë, se punëtore (2 më shumë)<br />
- Sa më pak janë tregtare, se nëpunëse (8 më pak)<br />
Diskutojnë shumë nxënës, duke krahasuar të dhënat në tabelë.<br />
Në fund, vlerësohen nxënësit për paraqitjen e saktë të të dhënave nga histogrami në tabela dhe për<br />
krahasimin dhe diskutimin rreth këtyre të dhënave.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimi 1 (histogram) në faqen 109 të Fletores së punës.<br />
10<br />
<br />
Objektivat<br />
Tema: Të kontrolloj njohuritë e mia<br />
Në fund të së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të vendosë në tabelë të dhëna nga një situatë konkrete problemore.<br />
• Të zgjidhë problema me ndihmën e legjendës.<br />
• Të përcaktojë nëse një ngjarje është e sigurt, e mundur dhe e pamundur.<br />
Konceptet kryesore<br />
tabelë, histogram, probabiliteti.<br />
Mjetet<br />
tekst, letra, zare.<br />
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha<br />
Parashikimi<br />
Lapsat në mes<br />
Ndërtimi i njohurive Të nxënit me këmbime<br />
Përforcimi<br />
Imagjinatë e drejtuar<br />
226
Probabiliteti dhe statistika<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: Lapsat në mes<br />
Ndahet klasa në grupe me nga 5 nxënës. Secili nxënës, me lapsin e tij do të shkruajë mendimin e vet për<br />
një ngjarje. Për 4-5 minuta secili nxënës do të shkruajë me lapsin me ngjyrë mendimin e tij dhe më pas, do<br />
të vendosë lapsin në mes të tavolinës. Pas kësaj përgjigjeje nuk ka të drejtë të fl asë, por vetëm të dëgjojë<br />
mendimet e shokëve. Nxënësi që nuk ka mendime për momentin mund të mos fl asë, por duhet të thotë “pas”<br />
dhe të vendosë lapsin në mes.<br />
Mësuesi/ja kontrollon secilin grup dhe mund të pyes:<br />
- Ç’mendime kishte ky laps Po ky tjetri<br />
- Çfarë tha lapsi i verdhë Po lapsi blu<br />
Përgjigjet e disa nxënësve mësuesi/ja mund t’i paraqesë dhe në tabelë.<br />
e mundur në tabelë<br />
e vërtetë<br />
Ngjarja<br />
e sigurt<br />
e gabuar<br />
e pamundur<br />
paraqitet në histogram<br />
Ndërtimi i njohurive: Të nxënit me këmbime.<br />
Hapet teksti në faqen 182-183. Nxënësit përqendrohen në ushtrimet 1, 2, 3, 4. Ata punojnë në dyshe për të<br />
përcaktuar temperaturën e çdo termometri në gradë celsius (ºC) si më poshtë:<br />
2ºC, 4ºC, 4ºC, 6ºC, 8ºC, 10ºC, 13ºC, 14ºC, 6ºC, 5ºC, 3ºC dhe 1ºC.<br />
Të gjitha këto të dhëna nxënësit i vendosin në tabelën e mëposhtme në ushtrimit 2.<br />
Problema 3. Zgjidhet sipas legjendës që tregon<br />
<br />
= 100 syze.<br />
Nxënësi I. përgjigjet: Gjithsej janë shitur 400 + 600 + 800 + 300 = 2100 syze.<br />
Nxënësi <strong>II</strong>. Në muajin gusht janë shitur më shumë syze (800).<br />
Nxënësi <strong>II</strong>I. Më pak syze janë shitur në shtator (300).<br />
Problema 4. Nxënësit sipas vazos me gogla ose zare e demonstrojnë në klasë dhe në tekst plotësohen<br />
këto alternativa: e mundur, e pamundur, e mundur, e mundur.<br />
Nxënësit marrin pjesë në bashkëbisedim.<br />
Përforcimi: Imagjinatë e drejtuar<br />
Përqendrohen nxënësit te problema 5, ku mësuesi/ja sqaron: 52 letrat e bixhozit janë ndarë në 13 grupe<br />
me nga 4 letra si më poshtë: 4 letra me numrin 2, 4 letra me numrin 3 e kështu me radhë, deri te numri 10.<br />
Përveç këtyre kemi grupet me 4 letra të Fantit, Kerrit, Asit e Qupës, gjithsej 52 letra. Duke qenë se ne marrim<br />
13 letra, aq sa janë dhe grupet me nga 4 letra, problema thjeshtëzohet, pra është njëlloj sikur të kemi 13 letra<br />
(As, Karro, Qupë, Fant, 10, 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2), atëherë numri i mundësive për të marrë As është 1 nga 13.<br />
Letër me numër tek: 4 nga 13 → (3, 5, 7, 9)<br />
Letër me numër çift: 5 nga 13 → (2, 4, 6, 8, 10)<br />
Letër me numër më të vogël se 8: 6 nga 13 → (7, 6, 5, 4, 3, 2)<br />
Letër me numër më të madh se 5: 5 nga 13 → (6, 7, 8, 9, 10)<br />
Për secilin rast sqarojmë se nga 13 letra, mundësia për të marrë numër tek është 4 nga 13, mundësia për të<br />
marrë numër çift është 5 nga 13, mundësia për të marrë numër më të vogël se 8 është 6 nga 13 dhe e fundit,<br />
mundësia për të marrë një numër më të madh se 5 është 5 nga 13.<br />
Në përfundim të orës së mësimit bëhet vlerësimi i nxënësve për aktivizimin dhe dhënien e përgjigjeve të sakta.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1, 2, 3 në faqen 110 të Fletores së punës.<br />
227
KREU VI<br />
Test - KRERËT V-VI<br />
1. Plotëso tabelën. (8 pikë)<br />
a 38 19 17 12<br />
a + b<br />
98 - 9<br />
2. Shkruaj numrat që duhen vendosur në vend të nga bashkësia e dhënë. (3 pikë)<br />
A = {12, 13, 14, 15}<br />
6 + = 19 6 + < 9 6 + > 9<br />
3. Problemë. Le të shënojmë me A bashkësinë e nxënësve të klasës. Zbulo nënbashkësitë e bashkësisë A.<br />
1. nënbashkësia e vajzave fl okëverdhë<br />
A<br />
(6 pikë)<br />
2.<br />
3.<br />
<br />
<br />
4.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
5.<br />
<br />
4. Plotëso kutitë me fjalët: e mundur, e pamundur, e sigurt. (3 pikë)<br />
Në një shportë kemi 6 topa, 3 të kuq, 2 të bardhë dhe 1 blu. Do të nxjerrim një top me sy mbyllur.<br />
a) do të dalë topi i bardhë<br />
b) do të dalë topi i zi<br />
c) do të dalë top<br />
5. Shkruaj numrat që duhen vendosur në nga bashkësia e dhënë. (4 pikë)<br />
A = {6, 10, 30}<br />
20 · < 160 20 · > 160 4 · = 24 4 · > 24<br />
6. Shiko fi gurën dhe qarko përgjigjen e saktë. (6 pikë)<br />
7<br />
6<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
- Ka më shumë yje apo flamuj<br />
- Ka më pak mollë apo dardhë<br />
- Çfarë ka më shumë gjethe apo yje<br />
- Sa lule ka më shumë se mollë 3 2<br />
- Sa gjethe ka më shumë se fl amuj 4 6<br />
- Sa yje janë më pak se gjethe 1 2<br />
228<br />
Pikët 0 - 7 8 - 12 13 - 16 17 - 20 21 - 24 25 - 27 28 - 30<br />
Nota 4 5 6 7 8 9 10
Probabiliteti dhe statistika<br />
PËRMBAJTJA<br />
KREU I<br />
Kuptimi i numrit<br />
1. Numrat<br />
2. Vlerat e pozicionit<br />
3. Sistemi i numërimit<br />
4. Klasa e njësive të thjeshta<br />
5. Klasa e njësive të thjeshta<br />
6. Mijëshet<br />
7. Klasa e mijësheve<br />
8. Zbërthimi i numrit<br />
9. Leximi dhe shkrimi i numrave katërshifrorë<br />
10. Të kontrolloj njohuritë e mia<br />
11. Numri paraardhës dhe pasardhës<br />
12. Krahasimi i numrave në klasën e njësive të thjeshta<br />
13. Krahasimi i numrave në klasën e mijësheve<br />
14. Krahasimi i numrave në klasën e mijësheve<br />
15. Përcaktimi i sasisë së dhjetësheve e qindësheve të një numri<br />
16. Numërimi 10 e nga 10, 100 e nga 100<br />
17. Numërimi 2 e nga 2, 5 e nga 5<br />
18. Numërimi 20 e nga 20, 50 e nga 50<br />
19. Numrat tek dhe çift<br />
20. Të kontrolloj njohuritë e mia<br />
21. Kuptimi i thyesës<br />
22. Thyesat plotësuese<br />
23. Thyesa më e vogël, e barabartë dhe më e madhe se 1<br />
24. Krahasimi i thyesave<br />
25. Thyesat<br />
26. Gjetja e pjesës së një numri<br />
27. Një vështrim ndyshe për llogaritjen e pjesës së një numri<br />
28. Ushtrime dhe problema<br />
29. Ushtrime dhe problema<br />
30. Të kontrolloj njohuritë e mia<br />
Test KREU I<br />
15<br />
16<br />
18<br />
19<br />
20<br />
21<br />
22<br />
23<br />
24<br />
25<br />
27<br />
28<br />
29<br />
30<br />
31<br />
32<br />
33<br />
34<br />
35<br />
36<br />
37<br />
38<br />
39<br />
40<br />
41<br />
42<br />
43<br />
44<br />
45<br />
46<br />
48<br />
KREU <strong>II</strong><br />
Veprime me numra<br />
1. Mbledhja e numrave dyshifrorë<br />
2. Zbritja e numrave dyshifrorë<br />
3. Mbledhja e numrave dyshifrorë me plotësim të 100-shes<br />
4. Njehsimi i shumës me mend<br />
5. Problema. Zgjedhja e problemës<br />
6. Mbledhja në numërator<br />
7. Kur përdoret zbritja<br />
8. Problema<br />
9. Mbledha e numrave treshifrorë<br />
10. Vetitë e mbledhjes<br />
11. Zbritja e dy numrave treshifrorë<br />
12. Zbritja me prishje të dhjetës dhe qindëshes<br />
13. Ç’ mund të gjesh me keto të dhëna<br />
49<br />
50<br />
51<br />
52<br />
53<br />
54<br />
55<br />
56<br />
57<br />
58<br />
59<br />
61<br />
62<br />
229
KREU VI<br />
230<br />
14. Mbledhja e numrave katërshifrorë<br />
15. Shuma të veçanta. Veprime me mend<br />
16. Zbritja në klasën e mijësheve<br />
17. Të kontrolloj njohuritë e mia<br />
18. Vetitë e zbritjes<br />
19. Raste të veçanta zbritjeje<br />
20. Katrorët magjikë<br />
21. Problema<br />
22. Të kontrolloj njohuritë e mia<br />
23. Zbritja me zero të ndërmjetme<br />
24. Mbledhje apo zbritje<br />
25. Një lojë me numra<br />
26. Zbritja me 10-she dhe 100-she (të plota)<br />
27. Problema me skemë<br />
28. Ndërtimi i problemave<br />
29. Mbledhja e thyesave<br />
30. Zbritja e thyesave<br />
31. Ushtrime dhe problema me thyesat<br />
32. Ushtrime dhe problema<br />
33. Një vështrim përmbledhës për thyesat<br />
34. Shumëzimi si mbledhje e përsëritur<br />
35. Vetitë e shumëzimit<br />
36. Të kryejmë shumëzime me mend<br />
37. Të kryejmë shumëzime të tjera me mend<br />
38. Shumëzimi i një numri dyshifror me një numër njëshifror<br />
39. Shumëzimi i një numri treshifror me një numër njëshifror<br />
40. Shumëzimi i një numri treshifror me një numër njëshifror<br />
41. Raste të veçanta shumëzimi<br />
42. Ushtrime dhe problema<br />
43. Një vështrim ndryshe<br />
44. Problema<br />
45. Të kontrtolloj njohuritë e mia<br />
46. Vetitë e përdasisë<br />
47. Kur përdoret pjesëtimi<br />
48. Pjesëtimi me numra<br />
49. Pjesëtimi i një numri dyshifror<br />
50. Pjesëtimi me mbetje<br />
51. Të shumëzojmë e të pjesëtojmë me 10, 100, 1000<br />
52. Pjesëtimi, si veprim i kundërt i shumëzimit<br />
53. Pjesëtimi i numrit treshifror<br />
54. Pjesëtimi me mbejte i një numri treshifror<br />
55. Pjesëtimi me mbejte i një numri treshifror<br />
56. Raste të veçanta pjesëtimi<br />
57. Problema<br />
58. Problema<br />
59. Problema<br />
60. Problema<br />
61. Problema<br />
62. Problema<br />
Test KREU <strong>II</strong><br />
63<br />
64<br />
66<br />
67<br />
68<br />
69<br />
71<br />
72<br />
73<br />
74<br />
75<br />
76<br />
78<br />
79<br />
80<br />
82<br />
83<br />
84<br />
85<br />
86<br />
87<br />
88<br />
90<br />
91<br />
92<br />
93<br />
94<br />
95<br />
96<br />
98<br />
99<br />
100<br />
101<br />
102<br />
103<br />
106<br />
107<br />
109<br />
110<br />
112<br />
113<br />
115<br />
116<br />
118<br />
119<br />
122<br />
123<br />
124<br />
127<br />
129
Probabiliteti dhe statistika<br />
KREU <strong>II</strong>I<br />
Gjeometria<br />
1. Vijat<br />
2. Drejtëza, gjysmëdrejtëza, segmenti<br />
3. Këndet<br />
4. Drejtëzat prerëse dhe paralele<br />
5. Rrethi<br />
6. Trekëndëshi dhe trapezi<br />
7. Katrori dhe drejtkëndëshi<br />
8. Të kontrolloj njohuritë e mia<br />
9. Kubi dhe kuboidi<br />
10. Koni dhe piramida<br />
11. Cilindri dhe sfera<br />
12. Të kontrolloj njohuritë e mia<br />
13. Drejtëza e simetrisë<br />
14. Ndërtimi i fi gurave që kanë drejtëz simetrie<br />
15. Ndërtimi i simetrikës<br />
16. Të gjejmë vendndodhjen<br />
17. Koordinata e një pike<br />
18. Figurat gjeometrike në rrjetin koordinativ<br />
19. Zmadhimi i fi gurave<br />
20. Zvogëlimi i fi gurave<br />
21. Lëvizja në rrjetin koordinativ<br />
22. Të kontrolloj njohuritë e mia<br />
Test KREU <strong>II</strong>I<br />
130<br />
131<br />
133<br />
134<br />
135<br />
137<br />
139<br />
141<br />
143<br />
144<br />
145<br />
147<br />
149<br />
150<br />
152<br />
153<br />
155<br />
156<br />
158<br />
159<br />
161<br />
163<br />
165<br />
KREU IV<br />
Matja<br />
1. Metri dhe centimetri<br />
2. Centimetri dhe milimetri<br />
3. Matja e segmenteve<br />
4. Krahasimi i segmenteve<br />
5. Perimetri<br />
6. Syprina<br />
7. Syprina<br />
8. Vëllimi<br />
9. Vëllimi<br />
10. Të kontrolloj njohuritë e mia<br />
11. Të kontrolloj njohuritë e mia<br />
12. Masa e trupave<br />
13. Njësitë e kohës<br />
14. Njësitë e kohës<br />
15. Monedhat dhe kartëmonedhat<br />
16. Këmbime me njësitë e matjes<br />
17. Këmbimi i njësive të matjes<br />
18. Ushtrime dhe problema<br />
19. Të kontrolloj njohuritë e mia<br />
20. Të kontrolloj njohuritë e mia<br />
Test KREU IV<br />
166<br />
167<br />
169<br />
170<br />
171<br />
173<br />
175<br />
176<br />
178<br />
180<br />
181<br />
183<br />
184<br />
185<br />
186<br />
189<br />
191<br />
192<br />
194<br />
195<br />
198<br />
231
KREU VI<br />
KREU V<br />
Algjebra dhe funksioni<br />
1. Lidh sipas cilësisë<br />
2. Plotësime me operatorë<br />
3. Shkronja si vendmbajtëse numrash<br />
4. Kutia si vendmbajtëse numrash<br />
5. Zgjidhja e ekuacioneve dhe inekuacioneve me +, -<br />
6. Zgjidhja e ekuacioneve dhe inekuacioneve me ⋅ , :.<br />
7. Një vështrim ndryshe<br />
8. Gjetja e veprimit<br />
199<br />
200<br />
201<br />
204<br />
205<br />
207<br />
208<br />
210<br />
KREU VI<br />
Probabiliteti dhe statistika<br />
1. Bashkësia<br />
2. Nënbashkësia<br />
3. E vërtetë apo e gabuar<br />
4. E sigurt, e mundur, e pamundur<br />
5. Mundësitë e ngjarjes<br />
6. Leximi i tabelave<br />
7. Të llogaritim nga tabelat<br />
8. Loja më e dashur<br />
9. T’u përgjigjemi pyetjeve<br />
10.Të kontrolloj njohurite e mia<br />
Test KRERËT V-VI<br />
Përmbajtja<br />
212<br />
213<br />
215<br />
216<br />
218<br />
220<br />
221<br />
223<br />
225<br />
226<br />
228<br />
229<br />
232