You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Nizaminin üçüncü poeması olan ”Leyli və Məcnun” 1188-ci ildə<br />
I Ahsitan şahın sifarişi ilə yazılmışdır. Bu poemanın əsasını<br />
iki gəncin dərin, hədsiz məhəbbəti təşkil edir. Bu məhəbbət<br />
saf və müqəddəs, faciəvi və məhkumdur.<br />
Dramaturgiya cəhətdən bu əsər Qeys - Leyli birliyinin qovuşmalarının<br />
imkansızlığına gətirən açıq müqəddimələrin olmaması ilə unikaldır.<br />
Onlar hər ikisi eyni var-dövlətə malik adlı-sanlı ailələrdən olub,<br />
gözəl təhsil və tərbiyə almış və nəhayət, gənc və gözəl insanlardır.<br />
Lakin Nizami, bu cür saf və zərif hisslərin reallaşa bilməyəcəyi<br />
cəmiyyətin sosial və mənəvi həyatının dərin qatlarını qaldırır.<br />
Qeysin cəmiyyətdə hökmranlıq edən riyakar mənəviyyat qanunlarına<br />
əsasən yaşamaq istəməyən qeyri-adi insan olması səbəbindən, onun<br />
elçiləri rədd edilir. Onun məhəbbəti coşğun və ehtiraslıdır. Məhz buna<br />
görə onun dəli Məcnun adlandırıldığı cəmiyyətə meydan oxuyaraq, bu<br />
cəmiyyəti tərk etməyə qərar verir.<br />
Leylini dəlicəsinə sevən, fədakarlığa hazır, varlı, əsilzadə İbn-Salamın<br />
son dərəcə yekparə obrazı da dramaturgiya cəhətdən mürəkkəb və<br />
çoxmənalıdır. O, bu növ əsərlərdən fərqli olaraq, Qeysin əksi deyil və<br />
mənfi obraz kimi qələmə verilmir. O, Leyliyə layiqdir, lakin Leylinin<br />
Məcnuna olan müqəddəs sevgisinin gücü onlar arasında keçilməz<br />
səddə dönür.<br />
Nizami əsərin əsas qəhrəmanı – Məcnun obrazının təşəkkül və<br />
inkişaf dövrünü təsvir edir. Bütün poema boyunca qəhrəmanların<br />
münaqişəni sülh yolu ilə həll etmə cəhdləri sonda uğursuzluğa düçar<br />
olaraq, Məcnunun tədricən tamamilə başqa ruhi vəziyyətə düşməsi ilə<br />
nəticələnir. Biz, onun Leyliyə olan sevgisinin qeyri-cismani, dərkedici<br />
xarakter almasının və ən ali zirvəyə çatmasının şahidi oluruq. Leylinin<br />
həyat yoldaşı rəhmətə gedir. Artıq onların məhəbbətinə heç nə mane<br />
olmamalıdır və onlar bir-birinə qovuşa bilər, lakin artıq çox gecdir –<br />
cəmiyyətlə əlaqəni kəsən Məcnunun, Leylinin adi, insani məhəbbətinə<br />
ehtiyacı yoxdur. Leyli onun əlçatmaz idealı, ilahi xülyasına çevrilmişdir.<br />
Məcnun bundan sonra, adi məhəbbətə qadir deyil, onun eşqi ilahi və<br />
müqəddəsdir. Bunu anlayan Leyli, Məcnunun qəlbində yaşayan həmin
Change language