Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Nizaminin beşinci və son poeması olan “İskəndərnamə” dahi<br />
şairin yaradıcılığının zirvəsidir. Əsər öz dövrünün qabaqcıl<br />
fikir daşıyıcısı olmaqla yanaşı, bir çox rəylərdə, hətta əsrini<br />
qabaqlayan mütəfəkkir Nizaminin vəsiyyəti hesab edilir.<br />
Nizami genişliyinə görə ensiklopedik və janr cəhətdən sintetik əsər<br />
yaratmışdır. O, zərdüştlük ənənələri, müsəlman ehkamları, Sasanilərin<br />
tarixi xronikası və qədim yunan fəlsəfəsini birləşdirmişdir. Nizaminin<br />
çoxplanlı tarixi hekayəsi məhəbbət lirikası, dərin fəlsəfi məişət<br />
konsepsiyaları və həyat barədə düşüncələrdən ruhlanır. Poema iki<br />
hissədən ibarətdir: “Şərəfnamə” və “İqbalnamə”. Əsərin mərkəzində<br />
Makedoniyalı İskəndər obrazı durur. Poemanın birinci hissəsində<br />
dahi sərkərdənin rəşadət xronikası saxlanılmışdır. Lakin Nizaminin<br />
yaratdığı bədii obraz öz tarixi prototipindən fərqlənir. Nizami yenidən<br />
ideal hökmdar mövzusuna müraciət edir və onun İskəndəri bunun üçün<br />
lazım olan bütün cəhətlərə malik olur: ağıl, ədalət, cəsurluq, əsilzadəlik,<br />
qabaqcıl ideyalar və yaradıcı məramlar. Eyni zamanda, Nizami tarixə<br />
sadiq qalaraq, nəticədə xalqın qəsbkarlara olmazın vergi ödəmək, öz<br />
dini və mənəvi dəyərlərindən məhrumiyyəti (zərdüştlük məbədlərinin<br />
dağılması səhnəsi) kimi əziyyətlər verən istilaçı döyüşləri təsvir edir.<br />
«Nüşabə haqqında hekayə» — poemanın ən gözəl fəsillərindən<br />
biridir. Məlumdur ki, Makedoniyalı İskəndər heç zaman Qafqazda<br />
olmamışdır, lakin İskəndərin Bərdə (Azərbaycan) hökmdarı Nüşabə ilə<br />
görüşündən söhbət açarkən, Nizami, doğma vətəninin təbiət gözəlliyi<br />
və zənginliyindən danışır.<br />
Bir hökmdar kimi Nüşabə ədalətli və dərrakəlidir. Bu iradəli məlikə<br />
ölkəni məharətlə idarə edir. Ona aid Bərdə torpağında insanlar mehriban<br />
və firavan yaşayır, günləri xoş keçir. Nüşabə öz xalqını bəladan,<br />
yoxsulluqdan və düşmən hücumlarından qoruyur.<br />
Poemanın ikinci hissəsi (“İqbalnamə”) iki böyük fəsilə bölünür. Burada<br />
Nizami oxucunu hind və yunan müdriklərinin dünyanın yaranışı barədə<br />
maraqlı elmi müzakirələrilə tanış edir. Bu hissədə İskəndər qəlbinin<br />
səsinin çağırışı ilə elmi səyahətə çıxır. Bu səyahət zamanı İskəndər<br />
Aristotel, Platon və Sokratın kitablarını özü ilə götürür. Səyahətin
Change language