Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe dla Miasta Opola

OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE PODSTAWOWE DLA MIASTA OPOLA
Powiązania powierzchniowych utworów geologicznych i rzeźby terenu związane są z
tym samym pochodzeniem obu elementów (nałożenie na formy połogiego ostańca górnokredowego
form glacjalnych i peryglacjalnych oraz fluwialnych). Zasadnicze wykształcenie się
tych form nastąpiło w wyniku trzeciorzędowych procesów orogenetycznych, a następnie podczas
zlodowacenia odrzańskiego i późniejszych procesów denudacyjnych i akumulacyjnych
zachodzących w warunkach peryglacjalnych i w holocenie.
Przekształcenie którejkolwiek z form rzeźby terenu nierozerwalnie związane jest z dewastacją
powierzchniowych utworów geologicznych budujących tę formę.
Powiązania między budową geologiczną i glebami związane są z właściwościami utworów
skalnych. Zróżnicowane podłoże geologiczne uwarunkowało wykształcenie się gleb od
rędzin na wychodniach skał węglanowych, poprzez brunatne na glinach zwałowych do gleb
pseudobielicowych na piaskach wodnolodowcowych oraz mad na tarasach rzecznych.
Zróżnicowana rzeźba obszaru wpływa na reżim hydrogeologiczny. Na połogach wzniesieniach
garbu górnokredowego praktycznie nie występuje sieć rzeczna, zaś największa jej
gęstość występuje w płaskich terasach rzecznych Odry i Maliny. Nachylenie terenu w różnych
kierunkach powoduje zdynamizowanie poziomych przepływów wód podziemnych
pierwszego poziomu, na niektórych terenach również uruchomienie słabych procesów erozyjnych.
Silne powiązania geologiczno-hydrogeologiczne związane są ze zróżnicowaną przepuszczalnością
gruntów, w których występują wody I-ego poziomu wodonośnego oraz z płytko
występującymi porowatymi i szczelinowymi osadami zalegania wód. Zróżnicowana geologia
czwartorzędu oraz płytko występujące osady mezozoiczne w powiązaniu z nieciągłą
pokrywą trzeciorzędu powoduje znaczną zmienność w zakresie występowanie osadów zawodnionych
i izolujących. Konsekwencją zróżnicowania warunków rzeźby terenu jest zróżnicowanie
sieci hydrograficznej. Związki obu elementów mają charakter sprzężeń zwrotnych.
Siec rzeczna jest głównym czynnikiem zmian rzeźby i odwrotnie.
Zróżnicowanie rzeźby ma również duże znaczenie dla kształtowania się warunków mikroklimatycznych.
W najwyższych partiach stoków i wzniesień występuje większa insolacja,
mniejsza wilgotność względna, mniej mgieł i przymrozków, dobre przewietrzanie. W lokalnych
obniżeniach terenu warunki są mniej korzystne. Relief jest głównym czynnikiem zmienności
warunków mikroklimatycznych na terenie miasta. W drugiej kolejności znaczenie mają
zagospodarowanie terenu, w tym występowanie antropogenicznych zbiorników wodnych oraz
roślinność.
Sieć rzeczna jest podstawowym donorem oddziaływań na hydrogeologię, rzeźbę terenu
oraz warunki mikroklimatyczne.
Powiązania elementów abiotycznych z florą i fauną są mniej istotne ze względu na fakt
uzależnienia występujących warunków biocenotycznych głównie od form zagospodarowania
przestrzennego. Niemniej na niektórych terenach korzystne warunki florystyczne spowodowały
wykształcenie się relatywnie wysokich walorów faunistycznych.
Analiza zmienności oddziaływań oraz ich siły wskazuje, że wiodącymi elementami środowiska
przyrodniczego, które w okresie zagospodarowania i dewastacji będą wpływać na
pozostałe elementy są rzeźba tereny, budowa geologiczna utworów powierzchniowych oraz
sieć hydrograficzna.
W niniejszym opracowaniu ekofizjograficznym podjęto próbę znalezienia powiązań poszczególnych
typów siedlisk rolniczych [kompleksów przydatności rolniczej] z wybranymi
warunkami [cechami] abiotycznymi środowiska przyrodniczego, a mianowicie z warunkami
glebowymi, morfologicznymi, geologicznymi oraz wodnymi. W tym celu podstawą było porównanie
map wchodzących w skład niniejszego opracowania, zawierających charakterystykę
Konsorcjum ECOPLAN / GRUNT 41