Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe dla Miasta Opola

OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE PODSTAWOWE DLA MIASTA OPOLA
Bardzo małą odpornością na degradację charakteryzują się:
- torfowiska (wykazują szczególną wrażliwość na wszelkie działania zmieniające stosunki
wodne),
- wielkoprzestrzenne, pozbawione miedz i zadrzewień intensywnie użytkowane (nawożenie,
środki ochrony roślin) grunty orne,
- ekosystemy ogródków działkowych,
- ekosystemy wyrobisk surowców mineralnych, w szczególności o dużej intensywności
pozyskania.
Obszarami pozbawionymi naturalnej odporności na zmiany degradacyjne są obszary
zdewastowane, w tym zabudowy mieszkaniowej, przemysłowe, usługowe, komunikacyjne.
wyjątkiem są tu zdewastowane ekosystemy wyrobisk surowców skalnych, które po zakończeniu
eksploatacji pozostawiono jako nieużytkowane.
Odporność środowiska przyrodniczego na degradację ze strony zanieczyszczeń mechanicznych
i chemicznych zwiększa się na terenach występowania gruntów charakteryzujących
się niewielką przepuszczalnością i znacznymi możliwościami buforowania zanieczyszczeń, a
więc głównie iłów trzeciorzędowych, glin zwałowych zlodowacenia środkowopolskiego i
mad rzecznych. Obszarami o zmniejszonej odporności ze względu na występujące rodzaje
gruntów są natomiast piaski wodnolodowcowe i eoliczne oraz plioceńskie i eoplejstoceńskie
utwory piaszczysto-żwirowe, a także spękane wapienie margliste górnej kredy. W szczególności
te pierwsze charakteryzują się niewielką zdolnością do buforowania zanieczyszczeń i
dobrymi właściwościami przepuszczającymi.
Ze względu na rzeźbę terenu obszarami o zmniejszonej odporności na degradację są
krawędzie denudacyjne na styku wyniesień i dolin rzecznych oraz strome stoki wzniesień
genezy polodowcowej. Każdorazowe nachylenie terenu zwiększa dynamikę powierzchniowego
lub podpowierzchniowego przemieszczania się materii, w tym również migrujących czynników
degradujących.
W zakresie I poziomu wodonośnego obszarami bardziej narażonymi na degradację są
tereny występowania gruntów przepuszczalnych oraz obszary o płytkim występowaniu wód.
Zanieczyszczenia dostając się do wód na takich obszarach migrują i doprowadzają do degradacji
innych elementów środowiska na obszarach położonych poniżej.
W układzie przestrzennym na terenie gminy obszary o różnej odporności często występują
obok siebie, co stabilizuje strukturę i funkcjonowanie całości krajobrazu. Głównymi strefami
o dużej odporności są kompleksy leśne w południowo-wschodniej i północno-zachodniej
części miasta.
Obszary miasta charakteryzują się zróżnicowaną zdolnością do regeneracji, która jest
zależna od dotychczasowej intensywności zmian degradacyjnych. Ogólnie dużą zdolnością do
regeneracji charakteryzują się ekosystemy naturalne lub półnaturalne, średnią ekosystemy
zdegradowane, a małą ekosystemy zdewastowane. Do obszarów o dużej zdolności do regeneracji
należą głównie ekosystemy charakteryzujące się dużą naturalnością, w tym:
- leśne ze składem gatunkowym odpowiadającym siedliskom,
- ekstensywnie nawożone i użytkowane kompleksy łąkowe,
- duże powierzchniowo zbiorniki wodne w otoczeniu stref buforowych zadrzewień.
Obszarami o średniej zdolności do regeneracji są te, które zostały przekształcone lub
zdegradowane, zachowały jednak zdolność powrotu do stanu wyjściowego, a w szczególności:
Konsorcjum ECOPLAN / GRUNT 84