Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe dla Miasta Opola

OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE PODSTAWOWE DLA MIASTA OPOLA
- ekosystemy lasów i lasów mieszanych w dolinie Prószkowskiego Potoku na północ od
Bierkowic oraz w dolinie Maliny na wschód od osi Kol. Gosławicka – Grudzice – Os.
Malina,
- wielkoprzestrzenne ekosystemy ekstensywnie użytkowanych lub nieużytkowanych,
podmokłych łąk we wszystkich dużych dolinach,
- ekosystemy starorzeczy i innych oczek wodnych oddzielonych od obszarów zagospodarowanych
strefami buforowymi leśnymi lub łąkowymi.
Wśród ekosystemów akumulacyjnych są one najcenniejsze z przyrodniczego punktu
widzenia i powinny być w procesach zagospodarowania chronione.
Typowe ekosystemy tranzytowe Opola zlokalizowane są na skarpach teras dolin rzecznych,
oraz krawędziach denudacyjnych wyniesień. Są to obszary szczególnie intensywnych
procesów przemieszczania się materii, głównie nieorganicznej. Dynamika funkcjonowania
ekosystemów tranzytowych, poprzez szybsze lub wolniejsze przemieszczanie energii i materii
z ekosystemów autonomicznych i deponowanie w ekosystemach akumulacyjnych, determinuje
w znacznej mierze dynamikę pozostałych grup ekosystemów i całego krajobrazu. Z punktu
widzenia zachowania ekologicznego systemu przyrodniczego miasta korzystne jest spowolnienie
tych procesów. Typowym działaniem biocenotyczno-ochronnym w stosunku do ekosystemów
tranzytowych jest więc ograniczanie wielkości przemieszczanej materii poprzez np.
stosowanie zadrzewień lub zadarnień. Ich zastosowanie na skarpach teras i krawędzi denudacyjnych
w dolinach Odry, Prószkowskiego Potoku i w mniejszym zakresie Maliny i Swornicy
jest bardzo wskazane. Obniżenie dynamiki procesów stokowych (transportowych) sprzyja
zarówno walorom przyrodniczym krajobrazu (małe straty materii i energii), a także sprzyja
ochronie agrocenoz przed mechanicznym zniszczeniem na drodze erozji.
3.3.2 Pozioma struktura przestrzenna krajobrazu
Podstawowym elementem struktury są zwarte tereny zurbanizowane oraz grunty rolne,
w zdecydowanej większości (poza dolinami rzek) użytkowane ornie. Są one głównymi elementami
kształtującym ogół biotycznych warunków środowiska przyrodniczego Opola
zwłaszcza w jego centralnej części. Agroekosystemy występują w zwartych zasięgach na rędzinach
i glebach brunatnych Garbu Opola oraz w dolinach rzek. Są to obszary, na których
wykształciły się gleby o dużej wartości dla produkcji rolnej. W dolinach rzek agroekosystemy
gruntów ornych ustępują na znacznych obszarach ekosystemom łąk tworząc strefy polnołąkowe.
Strefy takie występują pomiędzy Chmielowicami i Szczepanowicami, na południe od
Wyspy Bolko oraz w dolinie Maliny na wschód od osi Kol. Gosławicka - Grudzice – Os. Malina.
Charakterystyczną cechą rolnych stref krajobrazowych miasta jest współwystępowanie
z terenami jednostek zurbanizowanych. Obszary polne tworzą strefy o zazwyczaj wzmożonej
intensywności działań gospodarczych stojących w rzeczywistym lub potencjalnym konflikcie
przestrzennym z obszarami przyrodniczo cennymi. Strefy te tworzą krajobraz rolniczy o silnie
przekształconej strukturze i funkcjonowaniu środowiska przyrodniczego. Odznaczają się
również niewielką wartością turystyczno-rekreacyjną.
W poziomej strukturze przestrzennej badanego obszaru bardzo niewielki odsetek powierzchniowy
stanowią krajobrazy leśne. Występują one jedynie w 3 peryferyjnych obszarach:
na północ od Bierkowic,
na południowy wschód od Koloni Gosławickiej, Grudzic i Osiedla Malina,
na wschód od Gosławic (poza granicami).
Konsorcjum ECOPLAN / GRUNT 54