Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe dla Miasta Opola

OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE PODSTAWOWE DLA MIASTA OPOLA
4. DIAGNOZA STANU I FUNKCJONOWANIA ŚRODOWISKA PRZYRODNI-
CZEGO
4.1 Ocena odporności środowiska na degradację oraz zdolności do regeneracji
Obszar miasta Opole charakteryzuje się przestrzennie zróżnicowaną odpornością środowiska
na degradację oraz zmienną w przestrzeni zdolnością środowiska do regeneracji. W
zakresie degradacji odporne na nią są ekosystemy wielkopowierzchniowe o dużej naturalności,
gdzie związki funkcjonalne pomiędzy poszczególnymi elementami ożywionymi i nieożywionymi
są silne, zróżnicowane i naturalne (słabo zaburzone). Ekosystemy takie mają znaczące
zdolności wewnętrznego buforowania degradujących czynników zewnętrznych.
Ekosystemy spełniające te warunki to np. wielkoprzestrzenne lasy oraz obszary mniejsze,
ale z mozaiką ekosystemów zadrzewień, łąk i ziołorośli oraz wód powierzchniowych. Z
kolei biocenozy charakteryzujące się uproszczonym składem gatunkowym, np. grunty orne,
mają mniejszą zdolność do przeciwstawiania się czynnikom degradującym. Niska odporność
związana jest z zubożeniem gatunkowym i populacyjnym monokultur oraz z przerwaniem
procesów obiegu materii i przepływów energii w biocenozach poprzez np. zbieranie plonów.
Uproszczenie łańcuchów troficznych i ingerencja człowieka w procesy biocenotyczne
osłabia odporność na zmiany w ekosystemach.
Ogólnie dużą odpornością na degradację środowiska przyrodniczego miasta charakteryzują
się następujące typy struktur przestrzennych:
- kompleksy lasów liściastych lub mieszanych w starszych klasach wieku, o powierzchni
większej niż 10 ha oraz kształcie zbliżonym do koła lub kwadratu (duży
obszar warunków ekologicznych wnętrza leśnego),
- kompleksy dużych zbiorników wodnych w leśnym otoczeniu,
- kompleksy nie użytkowanych łąk o powierzchni powyżej 1 ha.
Średnią odpornością na degradację charakteryzują się:
- kompleksy zróżnicowanych gatunkowo lasów i zadrzewień w starszych klasach
wieku o powierzchni od 1 ha do 10 ha,
- kompleksy ekstensywnie użytkowanych łąk (słabe nawożenie) o powierzchni powyżej
1 ha,
- kompleksy nieużytkowanych łąk o powierzchni poniżej 1 ha,
- kompleksy zbiorników wodnych w zadrzewieniowym lub łąkowym otoczeniu poniżej
0,5 ha,
Małą odpornością na degradację charakteryzują się:
- lasy monokultur sosnowych lub innych w młodszych klasach wiekowych i o niewielkich
powierzchniach jednostkowych,
- agrocenozy ekstensywnie użytkowanych gruntów ornych, przedzielonych licznymi
miedzami i zadrzewieniami,
- silnie użytkowane i nawożone łąki,
- kompleksy oczek wodnych o powierzchni poniżej 0,5 ha położone w otoczeniu
gruntów ornych lub intensywnie użytkowanych łąk,
- ekosystemy rozwoju wtórnej sukcesji ekologicznej na terenach zakończonej eksploatacji
surowców mineralnych.
Konsorcjum ECOPLAN / GRUNT 83