Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe dla Miasta Opola

OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE PODSTAWOWE DLA MIASTA OPOLA
3.6.2 Stan i źródła zagrożenia obszarów, które cechuje duża wrażliwość siedlisk
Na obszarze opracowania ekofizjograficznego wyróżnia się następujące typy obszarów
o dużym stopniu wrażliwości na degradację:
1. OBSZARY ŁĄKOWE W DZIELNICACH: NOWA WIEŚ KRÓLEWSKA I KOLONIA GOSŁAWICKA:
Ekosystemy łąkowe wykazują pierwsze stopnie degeneracji, tj. utraciły szereg charakterystycznych
taksonów, np. storczyka błotnego, gółkę długoostrogową czy goryczuszkę błotną.
W dalszym jednak ciągu wykazują się stosunkowo wysoką bioróżnorodnością. Występuje
tu szereg chronionych i zagrożonych wymarciem w skali kraju gatunków – np.
kukułka krwista, turzyca davalla, nasięźrzał pospolity. Łąki zasługują na szczególne zainteresowanie
i wymagają aktywnej ochrony.
Podstawowe zagrożenia dla roślinności łąkowej to odwadniające melioracje, przekształcenie
na grunty orne i porzucenie użytkowania skutkujące uruchomieniem procesów naturalnej
sukcesji i zarastaniem roślinności łąkowej krzewiastą. Ważna jest przy tym struktura
własnościowa łąk. Wykupienie przez Elektrownię Opole S.A. kompleksu łąk w Nowej
Wsi Królewskiej spowodowało porzucenie gospodarki łąkarskiej i ekspansję trzcin, które
obecnie zarastają ok. 25% pierwotnej powierzchni łąkowej.
2. OBSZARY WYROBISK Z ROŚLINNOŚCIĄ WODNĄ, SZUWAROWĄ, NAMULISKOWĄ, ŁĄKOWĄ I
ZAROŚLOWĄ
W wyrobisk eksploatacyjnych surowców mineralnych stały się na terenie miasta Opola
ważnym biotopem zastępczym dla wielu gatunków roślin i zwierząt. Wiele taksonów występujących
pierwotnie np. na łąkach przeniosło się w sztuczne ekosystemy kamieniołomów
– np. chroniony ściśle kruszczyk błotny czy centuria nadobna. Mimo, że fitocenozy
wyrobisk mają charakter wtórny, ich skład gatunkowy i fizjonomia zbiorowisk wskazują
na wysoki stopień naturalności roślinności.
Najważniejszymi zagrożeniami przyrody wyrobisk poeksploatacyjnych jest nadmierna rekreacja,
w tym wykorzystywanie jako kąpieliska w okresie letnim, wędkarstwo oraz ekspansja
roślinności ruderalnej i obcej, często powodowana nieuporządkowaną gospodarką
odpadową i wyrzucaniem do wyrobisk odpadów z sąsiadujących ogrodów działkowych
lub odpadów bytowo-gospodarczych.
3. OBSZARY DOLIN RZECZNYCH Z ROŚLINNOŚCIĄ ŁĄKOWĄ, ZAROŚLOWĄ I STARORZECZAMI
To potencjalnie jedne z najcenniejszych ekosystemów na terenie miasta Opola. W związku
z działaniami związanymi z tzw. ochrona przeciwpowodziową są one znacząco przekształcone,
w wielu miejscach na skutek drastycznych ingerencji zupełnie zlikwidowane.
Przebudowa międzywala Odry, obniżenie skrzydeł doliny, usunięcie warg brzeżnych, na
znacznych odcinkach pozbawiło rzekę naturalne obudowy roślinnej. W przypadku obszaru
starorzeczy i zarośli w Półwsi (w okolicy przecięcia z obwodnicą północną) roślinność
została bezprawnie zniszczona przez różnego rodzaju podmioty gospodarcze. m.in. zasypano
gruzem budowlanym starorzecza, które są obiektami prawnej ochrony.
Jednocześnie ważny zauważenia jest wysoki potecjał restytucyjny zbiorowisk przywodnych,
co związane jest z adaptacją gatunków siedlisk dolinnych do cyklicznych „katastrof”
oraz długą żywotnością diaspor. Znakomitym przykładem możliwości odtworzenia
roślinności doliny Odry jest wykopanie sztucznych starorzeczy przez RZGW, które już
rok póżniej pokryły się roślinnością, a po 3 latach powróciły cenne taksony, takie jak np.
łączeń baldaszkowy czy sitowiec nadmorski
Konsorcjum ECOPLAN / GRUNT 69