ömrün qürbət payı - Azərbaycan Milli Kitabxanası

Əlcəzairdə olarkən bir neçə dəfə müxtəlif marĢrutlar üzrəsəfərlərə çıxmıĢam. Xatirimdə ən dərin iz buraxanı BöyükSəhra vadisi boyu səyahətdir. MarĢrutun uzunluğu 2100 kmdir.Səyahət zamanı rast gəldiyimiz Ģəhərlər bir-birindənorijinal, adamlar isə bir-birindən maraqlı idilər. Səyahət zamanıbəzən adama elə gəlir ki, yuxudasan. Çünki, yalnız yuxudatarixi keçmiĢə qayıtmaq mümkündür. Məhz bu növ səfərdəsəyyah, sanki keçmiĢə baĢ vurur və hərdən o keçmiĢlə bugünün təzadlı sərhəddində durub müĢahidəçi rolunu oynayır.Belə ki, səyyah bu aləmə (bu barədə ətraflı bəhs edəcəyəm)müdaxilə edə bilmir.SƏHRA GÖZƏLİ QARDAYAQurumuĢ Mzab çayı vadisində ərəblərin yerləĢdirilməsiqeyri-adi tarixə malikdir. Ərəb mənbələrinin yazdığına görə buVII əsrin ortalarında Osmanın ölümündən, Əlinin – “ĠslamĢiri”nin hakimiyyətə gəlməsindən sonra baĢ vermiĢdir.Peyğəmbərin düĢmənləri onun kürəkəni hakimiyyəti ələaldıqdan sonra ona qarĢı mübarizə aparmıĢ, xaincəsinə onuöldürmüĢlər. Beləliklə yeni lider – Abdulla-ibn Ġbad meydanaçıxmıĢ və onun tərəfdarları ibadilər adlandırılmıĢlar.Omeidlər imperiyasının iflası zamanı ibadilər həmOmanda, həm Yəməndə və Ġranda, xüsusilə Məqrib ölkələrində(Liviya, Tunis, Əlcəzair, MərakeĢ) özlərinə yaxĢı tərəfdarlartapmıĢlar. Ġbn Rüstəm Tunisdə kifayət qədər güclü dövlətyaratmıĢ, bu dövlət dini düĢmənlərin təsiri nəticəsində məhvolmamıĢ və o, Tunisdən qərbə, Tlemsen rayonuna yerinidəyiĢmiĢdir. Bu dövlət 130 il (paytaxtı Tahert) mövcud olmuĢ,ərazisi MərakeĢdən Liviyaya qədər uzanmıĢdır. ĠbadilərindüĢmənləri nəhayət Tahertə gəlib çıxıb, onları SəhrayasıxıĢdırmıĢlar. Ġbadilər Mzaba vadisində yurd salmıĢ, buradaquyular qazmıĢ, xurma ağacları əkmiĢ, su anbarları tikmiĢlər.XIII əsrin ortalarında ibadilər yenidən hücuma məruz qaldıqda, 69