postacie 100-leciaNa pomniku pamięci prof. Jana Różyckiego (1901-1991) na terenie kampusuPolitechniki Wrocławskiej widnieje napis: Profesor Politechniki Wrocławskiej /Inżynier dróg i mostów / Uczestnik wojny 1920 r. / III Powstania Śląskiego /Żołnierz września 1939 / Kampanii francuskiej / Armii Krajowej / Cichociemny /Więzień UBwokacji (historia śmierci syna zostałaopisana w „Tygodniku Powszechnym”z 10 listopada 1991 roku przez LucynęMielcarek oraz Witolda Beresia w artykulept. „Nic nie zostało....”).Opuszczając więzienie w Wiśniczu,Jan Różycki wraca pieszo do Krakowaprzez miasteczko Brzesko, wspominająctę okolicę jako teren walki z Niemcamiw 1939 roku. Nie o taką Polskęwalczył... Następnie wyjeżdża z żonąi córką do Warszawy i w latach 1953--1956 pracuje w Biurze Studiów i ProjektówDrogowych i Lotniskowychjako projektant oraz od 1955 rokuw Instytucie Badań Drogowych jakokierownik zakładu.Nowa karta– zasłużony dla PWr72Do Wrocławia Jan Różycki przyjechałrazem ze swoim przyjacielem z czasóworganizacji Centrali Maszyn Drogowychw Krakowie, a potem z InstytutuBadań Drogowych prof. KazimierzemSokalskim (późniejszymrektorem Politechniki Krakowskiej).Z Politechniką Wrocławską związałsię już w 1954 r., gdzie w Katedrze BudowyDróg i Ulic, kierowanej przezprof. Franciszka Przewirskiego, zacząłprowadzić zlecone wykłady z robótziemnych oraz wybranych zagadnieńdrogowych. W roku 1956 został kierownikiemKatedry Budowy Dróg i Ulic,w 1957 r. – docentem, a w 1966 r. – profesoremnadzwyczajnym.Poza pracami organizacyjnymi katedryi laboratorium badawczegoskupił swoje zainteresowania naukowena zagadnieniach wymiarowaniakonstrukcji jezdni drogowych. Wpłynęłoto szczególnie korzystnie na rozwójnaukowych prac młodej kadrydrogowców skupionej wokół prof.Autoropracowaniaprof. AntoniSzydło,wychowanekprof. JanaRóżyckiego,obecniekierownikKatedry Drógi Lotniskw InstytucieInżynieriiLądowej PWrRóżyckiego. W 1964 r. z jego inicjatywyzrealizowano w Polsce pierwszypoligon doświadczalny w Fadromie,na którym wykonano wiele prac badawczychz zakresu nawierzchni drogowych,w tym prace dla przemysłumaszyn drogowych.Prof. Różycki był promotorem pracdoktorskich dziewięciu osób, z którychpięć uzyskało tytuł naukowy docenta,a jedna – profesora. W swojej pracynaukowej, dydaktycznej i zawodowejreprezentował najnowsze osiągnięciaświatowej techniki drogowej, m.in.dzięki znajomości języków obcych,które opanował podczas zawieruchywojennej. Brał czynny udział w różnychradach i towarzystwach naukowych.Był przewodniczącym PodsekcjiDróg w Komitecie Inżynierii PAN, wieloletnimprzewodniczącym WydziałuNauk Technicznych WrocławskiegoTowarzystwa Naukowego, pracowałw Komitecie Zagospodarowania ZiemGórskich oraz działał w SITKom.W 1968 r. został pierwszym dyrektoremInstytutu Inżynierii LądowejPolitechniki Wrocławskiej. Trzy latapóźniej przeszedł na emeryturę, prowadzącw dalszym ciągu zlecone wykłady.W dorobku prof. Różyckiego znajdujesię wiele publikacji w czasopismachkrajowych i zagranicznychoraz na konferencjach krajowych i zagranicznych,m.in. na kongresach drogowychw Rzymie i Tokio. Jest autoremdwóch książek (Maszyny drogowe,Wydawnictwa Komunikacyjne, Warszawa1959; Mały podręcznik drogowy,Wydawnictwa Komunikacyjne, Warszawa1958). Wypromował ponad 170magistrów budownictwa drogowego.Za swoje osiągnięcia naukowe, dydaktyczneoraz organizacyjne otrzymałliczne nagrody, w tym MinistraOświaty i Szkolnictwa Wyższego.Uhonorowany wieloma odznaczeniamikrajowymi i zagranicznymi– cywilnymi i wojskowymi: KrzyżemWalecznych (1920), Medalem za Wojnę(1918-1921), Orderem Virtuti MilitariV kl. (1945), Orderem Polonia Restituta(1969), Krzyżem Armii Krajowej(1978), Medalem AK za Wojnę 1939--1945, Medalem Zwycięstwa i Wolności,Złotą Odznaką SpadochronowąCichociemnych, Francuskim KrzyżemKombatanckim, Krzyżem KawalerskimOrderu Odrodzenia Polski,Złotym Krzyżem Zasługi, odznaką„Zasłużony dla Dolnego Śląska”,Złotą Odznaką Drogowca. Ponadtootrzymał 14 odznaczeń resortowych,w tym Medal Zasługi dla PolitechnikiWrocławskiej. Jego nazwisko widniejena tablicy wybitnie zasłużonych dlaPolitechniki Wrocławskiej w gmachugłównym uczelni.Profesor Jan Benedykt Różyckizmarł 6 września 1991 r. i został pochowany10 września na cmentarzuśw. Wawrzyńca przy ul. Bujwida weWrocławiu.numer 238
Paweł Baron – studentTechnische Hochschule Breslaui Politechniki WrocławskiejhistoriaBył wyznania ewangelicko--augsburskiego. Urodził się12.11.1913 r. w Trzycieżu na Zaolziu,jako syn Pawła i Anny z domuFeranc. Od 1920 r. uczęszczał do szkołypowszechnej w Trzycieżu. Przez conajmniej rok (1932-1933) był uczniemszkoły wydziałowej w Czeskim Cieszyniez polskim językiem wykładowym– jak wynika z jego świadectwa.W latach 1928-1933 terminowałŚwiadectwo Szkoły Wydziałowejw Czeskim Cieszynie z polskim językiemwykładowymw firmie elektrotechnicznej Petrzilkai w warsztatach samochodowychw Czeskim Cieszynie. W roku 1934 r.,na podstawie świadectwa czeskiejSzkoły Przemysłowej Mistrzów Maszynowychw Karwinie, został przyjętydo trzeciej klasy Szkoły MistrzówElektrotechnicznych przy PaństwowejSzkole Przemysłowej w Bielsku. Na-maj/czerwiec 2010Paweł Baron w mundurze czechosłowackiej szkołyKrystian LeonardChrzan,UrszulaDołęga-MolasyZdjęcia:archiwumMuzeum PWrukę kontynuował w Śląskich TechnicznychZakładach Naukowych w Katowicach,gdzie uzyskał tytuł technikaelektryka w lutym 1938 r. W maju1939 r. zdał egzamin dojrzałości dlaeksternów typu matematyczno-przyrodniczegoprzed Komisją Państwowąw Chorzowie.Równolegle z nauką, począwszy od1935 r. aż do 1939 r., pracował jako technikw elektrowni Huty Pokój w NowymBytomiu w Polsce. 22.02.1935 r.w Magistracie Miasta Bielska złożyłdowody, że jest pochodzenia polskiegoi został uznany za obywatela polskiego.Dopiero w 1937 r. otrzymałzwolnienie z obywatelstwa czechosłowackiego.25.08.1939 r. Paweł Baron zostałzmobilizowany i wziął udział w kampaniiwrześniowej, w grupie operacyjnej„Śląsk”. Następny rok spędził jakorobotnik przymusowy w kopalni węglabrunatnego Grube Erika koło Hoyerswerdy.W 1941 r. pracował w kopalniwęgla kamiennego Szombierki(Hohenzollergrube) w Bytomiu. Wówczaspodjął starania o przyjęcie na studiaw Technische Hochschule Breslau.W zbiorach rodzinnych zachowało siępismo z sekretariatu rektora z grudnia1941 r. podające warunki dopuszczeniado studiów. Oprócz zdaniaegzaminu z języka niemieckiego, historiii biologii należało udowodnićswe aryjskie pochodzenie. Jak wynikaz odpisu zaświadczenia rektoratu,wystawionego w listopadzie 1944 r.,Paweł Baron studiował cztery semestryna TH Breslau – od 8.04.1942 r. do18.05.1944 r. W tym okresie aż trzyrazy (1942, 1943 i 1944) odbył obowiązkowetrzy- lub czteromiesięcznepraktyki wakacyjne w firmie Rheinmetall-Borsigna Psim Polu.W sporządzonym w 1977 r. wykaziepracy zawodowej Paweł Baron napisał,że pracował w firmie Rheinmetall--Borsig od 10.04.1942 r. do 3.02.1945 r.Podany początek pracy pokrywa sięz datą rozpoczęcia studiów, określonąwe wspomnianym wcześniej zaświadczeniurektoratu. Prawdopodobniecelowo ukrył fakt studiów na TH Breslau,aby uniknąć komplikacji podczasprzechodzenia na emeryturę w roku1977, podczas ery realnego socjalizmuw Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej.Data zakończenia pracy w Reinmetall-Borsigjest późniejsza o kilkanaściedni od daty wydania rozkazuo ewakuacji cywilnej ludności Wrocławia(19.01.1945 r.), a jednocześnie kilkanaściedni wcześniejsza od daty zamknięciapierścienia oblężenia wokółFestung Breslau (16.02.1945 r.).3 lipca 1945 r. wpisano go na III rokorganizowanej w Krakowie Politech-Zaświadczenie o zwolnieniuPawła Barona z obywatelstwaczechosłowackiego73