moim zdaniemRzeczoznawcy budownictwa w XXI wiekuToczy się dyskusja na temat rzeczoznawców budowlanych i zasad nadawania tego tytułu.W jej kontekście warto się przyjrzeć, jak to robią inni.Na europejskim rynku usług rzeczoznawczych dla inwestycji i budownictwa działa kilkastowarzyszeń.Royal Institiution of Chartered Surveyers – RICS, założone w 1863 r. po wielkimpożarze Londynu, uhonorowane w 1881 r. tytułem Królewskiego Stowarzyszenia DyplomowanychRzeczoznawców. Skupia rzeczoznawców wszystkich dziedzin inwestycjii budownictwa. Działa obecnie na wszystkich kontynentach, oferując usługi uszeregowanewedług fakultetów: budownictwo lądowe i wodne, szacowanie nakładów(Quntity surveyors), zarządzanie projektem (Project management), badanie rynku, rzeczoznawstwotechnik budowlanych, budownictwo mieszkaniowe, arbitraż, systemy informatycznebudownictwa, konsultacje biznesowe, ochrona środowiska naturalnego,gospodarka rolna, geodezja, zabytki i dzieła sztuki, gospodarka odpadami i recykling,maszyny i instalacje. RICS ma obecnie ponad 100 tys. członków.Działalność RICS organizowana jest przez oddziały krajowe. Oddział RICS dla wschodniejEuropy ma siedzibę w Budapeszcie.i Bank Światowy dla inwestycji budowlanychfinansowanych przez te banki. CzłonkowieICE uzyskują następujące tytuły:■ technik – specjalista od wdrażaniasprawdzonych rozwiązań inżynierskich;■ członek – twórca współczesnych technologiii zarządzający ich stosowaniem;■ kolega (Fellow) – najwyższej klasyczłonkostwo za wniesienie znaczącegowkładu w zawodzie inżyniera;■ partner – pracujący w zawodzie związanymz inżynierią lądową i wodną, np.prawnik, geolog lub geodeta,Droga do uzyskania statusu dyplomowanego rzeczoznawcy RICS jest następująca:■ ukończenie po studiach wyższych studium budownictwa pierwszego stopnia akredytowanegoprzez RICS, co daje tytuł biegłego w zawodzie;■ zdobycie niezbędnego doświadczenia w trybie profesjonalnej praktyki po ukończeniustudiów wyższych pierwszego stopnia i studium budownictwa, praktyka taka trwa 12miesięcy pod kierunkiem dyplomowanego rzeczoznawcy RICS, co daje tytuł dyplomowanegorzeczoznawcy w zawodzie;■ przejście przez kolejne szczeble naukowe, uzyskanie tytułu naukowego w określonejspecjalności i wykazanie się fachowymi publikacjami.Kandydat ubiegający się o członkostwo RICS uzyskuje tytuł Profesional member ofRICS, a po pięciu latach wykonywanej bez zarzutów pracy tytuł Fellow of RICS.Fédération Internationale des Ingénieurs-Conseils (Międzynarodowa Federacja <strong>Inżynierów</strong>Konsultantów) – FIDIC, utworzona w 1913 r. Składa się z 78 stowarzyszeńkrajowych działających na terenie świata. Polskim członkiem FIDIC jest założone w 1913 r.Koło Doradców i Rzeczoznawców (KDIR), reaktywowane w 1990 r. jako Stowarzyszenie<strong>Inżynierów</strong> Doradców i Rzeczoznawców – SIDIR. Członkami stowarzyszeń krajowych są:■ inżynierowie doradcy lub rzeczoznawcy wykonujący usługi doradztwa inżynierskiegona własny rachunek i odpowiedzialność;■ konsultanci o specjalnościach z dziedzin pozainżynierskich, ale związanych z doradztweminżynierskim, wykonujący usługi doradztwa na własny rachunek i odpowiedzialność.Instiution of Civil Engineers (Instytut <strong>Inżynierów</strong> <strong>Budownictwa</strong>) – ICE. Działa w WielkiejBrytanii i grupuje rzeczoznawców budownictwa zajmujących się nowoczesnymi technologiamioraz procedurami prawnymi procesu budowlanego. ICE od 1863 r. wydaje publikacjena temat podstaw kontraktowania robót budownictwa cywilnego oraz podręcznikii tzw. bazy cen robót budowlanych. Publikuje także, aktualizowane w miarę rozwoju technologii,zasady pomiaru robót budowlanych „Civil Energineering Method of Measurement”,zaaprobowane do stosowania na terenie UE przez Europejski Bank Odbudowy i RozwojuWystępują również inne formy organizacjiusług rzeczoznawczych:■ W Niemczech działa stowarzyszenieprywatnych inwestorów Verband PrivaterBauherren – VPB, mające na celuochronę ich interesów. Stowarzyszeniezatrudnia inspektorów doradców i rzeczoznawcówświadczących wszechstronnąpomoc w budowie własnegodomu dla członków stowarzyszenia.■ We Francji na mocy ustawy prawobudowlane działają koncesjonowanikonsultanci świadczący na zleceniesamorządów i prywatnych właścicieliusługi rzeczoznawcze w zakresie określonymprawem budowlanym orazusługi bezpośrednie dla inwestorówbudownictwa według metody ProjectCykle Management (PCM) (zarządzaniacyklami projektowania) oraz ocenyekonomicznej projektów budowlanychzgodnie z dyrektywą o zrównoważonymrozwoju według metody LongLive Cost Analize (analizy kosztów pełnegocyklu życia obiektu).12INŻYNIER BUDOWNICTWA
moim zdaniemNa terenie Ameryki Północnej działająogólnokrajowe stowarzyszeniarzeczoznawców budownictwa:■ American Society of Civil Engineering(ASCE),■ American RICS (obejmuje kraje Północnej,Środkowej i PołudniowejAmeryki i Karaibów, działa na podobnychzasadach jak brytyjski RICS)■ International Cost EngineeringCouncil (ICEC),■ American Society of ProfessionalEstymatory (ASPE) USA,■ Canadian Institute of QuantitySurveyors (CIQS).Na terenie USA usługi rzeczoznawczeświadczy kilkaset firm konsultingowychzatrudniających rzeczoznawców będącychczłonkami stowarzyszeń, oferującychusługi rzeczoznawcze w różnych dziedzinachzarządzania procesem projektowaniai budowy. Zgodnie z tradycjami rynkuamerykańskiego jedyną cechą wspólnąstowarzyszeń i firm konsultingowych jestprzestrzeganie ogólnie obowiązującychstandardów kwalifikacji i doświadczeniarzeczoznawców opartych na analogicznychzasadach jak europejskie oraz odpowiedzialnośćcywilna za straty poniesioneprzez zleceniodawcę na skutek błędówrzeczoznawcy i odpowiedzialność karnaza spowodowanie katastrofy.W okresie powojennego boomu inwestycyjnego państwa Europy Zachodniej oraz USAzainwestowały poważne kwoty w odbudowę i budownictwo obronne. Czynnikiem,który spowodował wzrost zapotrzebowania na usługi rzeczoznawcze, były negatywnedoświadczenia rządów europejskich finansujących inwestycje publiczne. Postanowionoodejść od tradycyjnego i korupcjogennego systemu zarządzania projektamiinwestycji publicznych przez urzędników administracji państwowej i samorządoweji powierzać zarządzanie profesjonalnym firmom konsultingowym, tak jak to uczyniłprywatny kapitał.FIDIC odegrało doniosłą rolę w tych zmianach, opracowując już 1957 r. regulaminyumów cywilnoprawnych o wykonanie prac robót budowlanych pod nazwą „Ogólnei szczególne warunki umowne”. Ważne w stosunkach między zleceniodawcami i wykonawcamirobót budowlanych są wspomniane już, opracowane przez brytyjski ICE,standardowe metody pomiaru ilości robót.Komisja Europejska w 2001 r. opublikowała i zaleciła stosowanie „Podręcznika zarządzaniacyklami projektowania” („Manual Project Cycle Management”). Pod koniec latdziewięćdziesiątych UE wydała dyrektywę w sprawie wdrożenia nowej metodologii PCMzarządzania cyklami projektowania dla inwestycji finansowanych z funduszy spójnościPodobne zalecenia wydał EBOR i Bank Światowy. W Stanach Zjednoczonych departamentystanu ds. handlu i departament stanu ds. obrony już w latach dziewięćdziesiątychwprowadziły obowiązek menedżerskiego zarządzania projektami inwestycji publicznychi projektami obronnymi.Katastrofy finansowe wielkich inwestycji, takich jak stadion olimpijski w Monachium, wielkiszpital kliniczny w Aachen czy tunel pod kanałem La Manche i wiele innych przykładówznacznego niedoszacowania lub przekroczenia kosztów projektów budowlanych, i koniecznośćich pokrywania z budżetów państwowych spowodowały poszukiwanie lepszychod tradycyjnych metod analizy ekonomicznej i szacowania kosztów inwestycji.Z pomocą przyszły badania prowadzone w USA przez Rand Corporation nad parametrycznymimetodami szacowania przyszłych kosztów inwestycji, w wyniku których opracowanoszczegółową metodologię szacowania kosztów opartą na analizie matematycznejkosztów produkcji. Badania te m.in. stworzyły instrumenty dla analizy kosztówinwestycji budowlanych w pełnym cyklu życia obiektu Long Live Cost, Analize LLCA.Metoda LLCA została oficjalnie zaaprobowana przez UE w dyrektywie w sprawie zrównoważonegorozwoju i jest wdrażana przez rządy Francji, Wielkiej Brytanii i Niemiec.REKLAMApaździernik 10 [77]13