ski. Uzupełnieniem dla układu ruralistycznego są: kapliczki,krzyże, pasieki z ulami i inne przykłady małej architektury,będące niejednokrotnie dziełami sztuki. Skansen w Wygiełzowiebył pierwszym, w którym zrealizowano projekt stworzeniasektora miejskiego.Sektor małomiasteczkowyPierwszy dom miejski przeniesiony z Chrzanowa zostałniezwłocznie odbudowany w 1969 roku. Jest to budynekz <strong>18</strong>04 roku, mieszkalny, typu podmiejskiego, który jużw chwili transferu był unikalny i zachowany w stanie małozmienionym. Fundatorem domu był Franciszek Buliński. Budynekdrewniany na podmurówce, podpiwniczony, zrębowy,kryty gontem. Wewnątrz posiada obszerną izbę, kuchnięi komorę. Pokaźny trzon kominowy w sieni łączy mocnorozbudowane piece w izbie i kuchni. Odrzwia wejściowezamknięte półkoliście z zaciosami. Na początku działalnościskansenu budynek ten pełnił funkcje zaplecza gospodarczo-technicznego.Następnie w izbie stworzono ekspozycjęcharakterystyczną dla okresu międzywojennego. Obecnie pomieszczenieto służy wyłącznie do prowadzenia lekcji warsztatowych,a wyposażenie dostosowane jest do tematyki zajęć.W izbie kuchennej znajduje się ekspozycja garncarska,obrazująca warunki życia i pracy rodziny garncarza z pierwszejpołowy XIX wieku. Bogate złoża białej i czerwonej gliny orazkruszcu ołowianego na glazurę sprzyjały rozwojowi rzemiosła,którego „korzenie” w regionie chrzanowskim sięgają XVI wieku.Obok domu z Chrzanowa usytuowany został spichlerzdworski z 1798 roku, przeniesiony z Kościelca (dziś – dzielnicaChrzanowa). Spichlerz folwarczny zbudowany na planie prostokąta,drewniany, na podmurówce z kamienia, konstrukcjizrębowej ze ściśle przylegających brewion, w których wyciętoniewielkie otwory wentylacyjne. Nakryty gontowym dachem,z bardzo szerokimi okapami, umożliwiającymi jak najdalszeodprowadzanie wody od ścian. Znajduje się tu ekspozycjazasobników do przechowywania zboża i narzędzi rolniczych.W południowej pierzei rynku postawiono dom podcieniowyz Alwerni (z <strong>18</strong>25 roku) należący do rodziny Rybarskich. Jestto budynek podpiwniczony o konstrukcji zrębowej, z dachemkrytym gontem. Za drzwiami zwieńczonymi półkoliście znajdujesię sień, dzieląca budynek na dwie części. W maju <strong>2008</strong> rokuw części domu zrealizowano projekt sklepiku pod szyldem towarówmieszanych. Dotychczas mieściły się tu biura i magazyny.Klimat sklepiku stworzony został dzięki oryginalnym akcesoriomz okresu międzywojennego, takim jak półki sklepowe czy kasasklepowa o ozdobnym, reliefowanym korpusie.Sklepik przejął funkcję punktu pamiątkarskiego. Opróczwidokówek i „retro” przedmiotów oferuje wyroby rzemieślnicze,m.in.: gliniane garnki, akcesoria wikliniarskie orazrękodzieło artystyczne – obrazy malowane na szkle.Tuż przy wejściu na teren skansenu usytuowany został budynekkarczmy. Rolę karczmy miał pełnić podcieniowy domdawnego zajazdu z Minogi. Nie doszło jednak do transferu.Po kilku latach wzniesiono tu gospodę w charakterze kopiiwybranego oryginału, który był bardzo zniszczony, wyeksploatowanyi zamieszkały przez rodziny, którym należało zabezpieczyćmieszkanie zastępcze w razie przenoszenia obiektu.Karczma zbudowana jest szerokim frontem do placu rynku,posiada podcienie biegnące wzdłuż całej elewacji frontowej.Zrekonstruowany budynek został zaadaptowany do potrzebgastronomicznych. Przez cały rok oferuje urozmaicony4633
34zakres usług kulinarnych. Można tuskosztować m.in. dania kuchni regionalnej.Organizowane są również przyjęciaokolicznościowe.Przy karczmie stoi stylizowany słupogłoszeniowy – i tak jak niegdyś pełnifunkcję punktu informacyjnego, gdziemożna dowiedzieć się, co będzie siędziało w Muzeum.Wszystkie te budynki zgrupowanesą wokół XIX-wiecznej publicznejstudni. Studnia, przeniesiona z Aleksandrowic,posiada oryginalne urządzeniawyciągowe z drewnianym kołemzamachowym i obudową drewnianąo konstrukcji słupowej, wzmocnionejzastrzałami, z oszalowaniem z desekna krótszych bokach, nakryta daszkiemdwuspadowym z gontów.Sektor wiejskiSektor wiejski obrazuje zróżnicowanyprogram ekspozycji pod względemchronologicznym, majątkowym i zawodowym.Są to zagrody jednobudynkoweoraz wielobudynkowe, a także przykładywiejskiego budownictwa przemysłowego.Do sadu z pasieką uli figuralnychi kłodowych przylega zagroda sołtysia.Reprezentuje ona budownictwo charakterystycznedla najzamożniejszychwarstw społeczeństwa. W skład jejwchodzi: chałupa z Przegini Duchownej,spichlerz z Giebułtowa, olejarniaz Liszek oraz estrada w formie brogu.Chałupa „sołtysia” z Przegini Duchownejzbudowana z gładko ociosanychbali modrzewiowych, o konstrukcjizrębowej, na wysokiej podmurówce,pozyskana została wraz z wyposażeniem.Układ wnętrza symetrycznyz przelotową sienią, w której znajdujesię pobielony trzon kominowy z paleniskiempieca grzewczego. Od zachodu„izdebka” pełniąca funkcję reprezentacyjną,a w niej meble wzorowane nameblach dworskich, wśród nich stółz intarsjowanym blatem. Na łóżkachpiętrzą się pięknie haftowane poduchy,świadczące o zamożności i robotnościpani domu. O bogactwie i pobożnościmieszkańców tego domu świadczy dużailość obrazów o tematyce religijnej.Na środkowej belce tragarzowejwidnieją napisy „pobłogosław Bożetomoie Mieszkanie zachoway ogniaŚwięty Floryanie d 25 Lipca <strong>18</strong> – (rozeta)– 62 RokuDałeś mi Boże ZtwoieyOpatrznosci dayże itemu który mizazdrości”, od frontu: „Umar JezusNaKrzyżu tak bardzo zraniony Dlaciebie47 48
- Page 5 and 6: Najważniejsze skanseny w Polsce
- Page 8 and 9: I. MUZEA NA WOLNYM POWIETRZUA. SKAN
- Page 10 and 11: południowej Małopolski. Były to
- Page 12 and 13: Górale sądeccyBudownictwo górals
- Page 14 and 15: łemkowskiego, ogromna, z grubychbe
- Page 16 and 17: ŚwiątynieNad chłopską zabudową
- Page 18 and 19: nalne ikony. Wnętrze cerkwi pokryt
- Page 20 and 21: Dwór jest drewniany, zbudowany nar
- Page 22 and 23: 27Remiza o kształcie prostokątnym
- Page 24 and 25: The Sądecki Ethnographical Parkis
- Page 26 and 27: acją sgraffitową - stanowi czoło
- Page 28 and 29: Duży kontrast z chałupą z Moszcz
- Page 30 and 31: Ważniejsza literatura:Brylak-Zału
- Page 32 and 33: ABSTRACTCentre of Folk Buildings (O
- Page 36 and 37: Grześnika żebyś był zbawiony -
- Page 38 and 39: z Benczyna z 1875 roku, spichlerza
- Page 40 and 41: Dzięki tym zmianom rezydencja zysk
- Page 42 and 43: poddasze, wygospodarowano również
- Page 44 and 45: As far as the village sector is con
- Page 46 and 47: tych, niestety bez rezultatu. Dzię
- Page 48 and 49: Chałupa Gąsieniców Sobczaków w
- Page 50 and 51: łóżko, półka na naczynia, ław
- Page 52 and 53: 71Zagroda Korkoszów położonajest
- Page 54 and 55: 74polski, drewniany, zrębowy, odes
- Page 56 and 57: In 2008, repair and upgradingworks
- Page 58 and 59: się na prawie wołoskim, a osadnik
- Page 60 and 61: Zinwentaryzowano i przewieziono kil
- Page 62 and 63: Na belkach umieszczonych wysokopod
- Page 64 and 65: uboższe. Za „czarną izbą” zn
- Page 66 and 67: owych dekoracji („Ozdoby z bibuł
- Page 68 and 69: B. SKANSENY MAŁE
- Page 70 and 71: Ważniejsza literatura:Bochnia. Dzi
- Page 72 and 73: z 1890 roku, przeniesionym z mająt
- Page 74 and 75: W 1957 roku zespół powiększono o
- Page 76 and 77: Kolejnymi obiektami, które przenie
- Page 78 and 79: Skansen posadowiono u podnóżaBabi
- Page 80 and 81: C. WYBRANE PUNKTY SKANSENOWSKIE
- Page 82 and 83: ABSTRACTHousing development at thev
- Page 84 and 85:
ABSTRACTThe Manor Museum at Dołęg
- Page 86 and 87:
4. Spichlerz i celnica w NiedzicySp
- Page 88 and 89:
5. Zagroda Felicji Curyłowej w Zal
- Page 90 and 91:
II. PARAMUZEALNEZESPOŁY SKANSENOWS
- Page 92 and 93:
91127suszarnia i wędzarnia z Micha
- Page 94 and 95:
4. Muzeum Pszczelarstwa w Stróżac
- Page 96 and 97:
dziedzictwa kulturalnego. Ma ono na
- Page 98 and 99:
97„Szlak Architektury Drewnianej
- Page 100 and 101:
ORAWSKI PARK ETNOGRAFICZNY W ZUBRZY
- Page 102 and 103:
Jabłońska T., Moździerz Z.: W zg
- Page 104 and 105:
Pawlicki M.: Strategia konserwacji
- Page 108 and 109:
107
- Page 110:
Departament Kultury, Dziedzictwa Na