ISBN 978-83-60538-18-0 Kraków 2008 - Województwo Małopolskie

Zinwentaryzowano i przewieziono kilka chałup mieszkalnychcharakterystycznych dla poszczególnych wsi, zakłady przemysłuludowego i obiekty tzw. małej architektury.Dzięki staraniom Hanny Pieńkowskiej w sąsiedztwo dworuMoniaków przenoszono kolejne obiekty. W 1957 roku postawionochałupę Paś-Filipka z Jabłonki, w 1959 roku „czwórkę”z Zubrzycy Dolnej, w latach sześćdziesiątych budynki przemysłowe(folusz, tartak, kuźnię). W 1975 roku skansen rozrósłsię terytorialnie o pobliską dwuhektarową parcelę, na którejstanęła kolejna chałupa z wyżką. Dwa lata później,w 1977 roku, wykupiono pobliskie, niemal stuletnie gospodarstwoz oryginalnym wyposażeniem (zagroda Misińców).W tym czasie społecznym kustoszem, a od listopada 1973roku dyrektorem, była dr Wanda Jostowa.W 1981 roku placówkę objęła Grażyna Herzig-Wolska.Za jej kadencji objęto opieką istniejącą od 1967 roku IzbęRegionalną w Sidzinie, która z biegiem lat rozrosła się do niewielkiegoskansenu, o którym będzie mowa później. Muzeumpodjęło w tym czasie starania o ochronę dwóch obiektów insitu („w miejscu”) – zagrody Kowalczyka, którą wykupionow 1983 roku, oraz zagrody Duliba, która niestety spłonęław 2001 roku. W 1984 roku, nieopodal zagrody Misińców,postawiono dom Świetlaka przeniesiony z Ochlipowa. Miał onbyć zaczątkiem niewielkiej „wioski”, którą planowano w widłachCzarnego Potoku i Syhica. W latach dziewięćdziesiątychXX wieku przeniesiono na wspomniany teren chałupę JoannyMoniak z Zubrzycy Górnej, a na przełomie XX i XXI stuleciachałupę Jana Czarniaka, również z Zubrzycy Górnej, oraz dawnąszkołę z Lipnicy Wielkiej.Od 2001 roku Orawski Park Etnograficzny działa pod kierunkiemEmilii Rutkowskiej. W 2004 roku Muzeum pozyskałokolejny obiekt – chałupę Miraja z Jabłonki, która w lipcutegoż roku została rozebrana i zmagazynowana na terenieskansenu. Od 2006 roku Muzeum rozbudowuje się w oparciuo „Projekt zagospodarowania przestrzennego” opracowanyprzez arch. Zygmunta Lewczuka. Poszerzono teren skansenuo niespełna 0,5 ha i przystąpiono do prac inwestycyjnych.Postawiono zagrodę Miraja oraz dwie bacówki, będącerekonstrukcjami autentycznych obiektów z Hali Śmietanoweji Chyżnego. Rozebrano także budynek gospodarczy Solawy,przeznaczony do postawienia w następnym roku. Ostatnimnabytkiem jest kościół z Tokarni rozebrany w 2007 rokui zrekonstruowany w pobliżu zagrody Misińców.Dwór MoniakówGłównym obiektem i najcenniejszym zabytkiem Muzeumjest dwór Moniaków wraz z budynkami gospodarczymi, któryobrazuje życie drobnej szlachty. Na podstawie tradycji rodzinnejjego początki można datować na ostatnią ćwierć XVIIwieku i prawdopodobnie czasy te pamięta zachodnie skrzydłobudynku. Skrzydło wschodnie zostało wybudowane w 1784roku, o czym zaświadcza data wyrzeźbiona na potężnymsosrębie w świetlicy.Architektura dworu posiada wiele elementów świadczącycho związkach formalnych z orawskim budownictwem8259