τευχος 59 - Xalkiadakis

στο φούρνο. Και ήταν θαυμάσια η παραδοσιακή γαστρονομίατης Λαμπρής. Συνήθως αρνί με χορταρικά της άνοιξης που μοσχοβολούσαν.Σε κάθε τόπο είχαν και διαφορετικό εθιμικό κυρίωςπιάτο, αλλού αρνί με μαρούλια, αλλού αρνί ή κατσίκι μεαγκινάρες, δεκάδες τέτοια εξαιρετικά εδέσματα έχουν καταγραφεί.Αλλού άναβαν οι φούρνοι. Άλλες μοσχοβολιές ετούτες.Μέχρι που κάποιοι αποφάσισαν ότι… Ελληνικό Πάσχα σημαίνειοβελίας. Η επίσημη Πολιτεία το υιοθέτησε άκριτα, το έκανε φαγητότου στρατού, δίνοντας πανελλήνιες διαστάσεις σε μια ρουμελιώτικησυνήθεια. Το κράτος ήθελε πάντα να επιβάλει μιασυγκεκριμένη ταυτότητα στους «υπηκόους» πολίτες του. Ήρθεκαι η τηλεόραση, το έκανε μόδα.Η καθιέρωση του οβελία αποτέλεσε μια από τις βασικές αιτίεςτης υποχώρησης της μεγάλης γιορτής και της απώλειας του τεράστιουκοινωνικού ρόλου της. Κάντε φέτος μια βόλτα στηνΚρήτη κατά την ημέρα της Λαμπρής. Πουθενά η πλατεία ως σύμβολοτης κοινωνικής συνοχής και της κοινής διασκέδασης. Σταχωράφια και στους ανθισμένους κήπους, στις αυλές και στα κτήματα,οικογένειες και φιλικές συντροφιές αποθεώνουν την επικράτησητης ιδιωτικότητας. Καθώς η αναπαραγωγή του ήχουέχει γίνει εύκολη υπόθεση με την τεχνολογία του καιρού μας, οιδιασκεδάσεις αυτές συνοδεύονται από ανακατωμένες μουσικές,τραγούδια κρητικά, λαϊκά, «ελαφρά» και, όχι σπάνια, ξένα.Φωτογράφισα την Δεύτερη Ανάσταση σε ένα χωριό της Κρήτης.Δεν έχει σημασία ποιο, άλλωστε παντού (ή σχεδόν παντού) τηνίδια εικόνα συναντούμε. Εφτά άνθρωποι και ο παπάς. Σύνολοοκτώ. Με τρεις μικρές εικόνες. Άλλωστε, οι ηλικιωμένοι δεν μπορούννα σηκώνουν τις βαριές εικόνες του τέμπλου. Ευτυχώς ηλαμπριάτικη πομπή ολοκληρώνεται. Έστω κι έτσι, με μια διάχυτηχαρμολύπη πασχαλινή. Και με τη μελαγχολία της μη συμμετοχής.Σε μερικούς οικισμούς η μικρή συμμετοχή ερμηνεύεται εύκολα:τα χωριά μας έχουν ρημάξει, κατοικούνται μόνο από γερόντους.Αλλά και στα πιο δυναμικά, στα χωριά που αντέχουν ακόμη, η εικόναδεν είναι διαφορετική. Θυμάμαι πέρσι κάποιον σοβαρό πολίτηνα στέκεται έξω από την εκκλησία και να τηλεφωνεί, σχεδόνεκλιπαρώντας, στους νέους. Τους ειδοποιούσε έναν–έναν. Ναέρθουν, να πάρουν τις εικόνες του τέμπλου για τη Δεύτερη Ανάστασηκαι να μη χαθεί το έθιμο.Όταν είδε την απορία μου με κοίταξε απολογητικά και ψέλλισε:«Τρώνε και πίνουν ώρες τώρα, πώς να σηκωθούν από το τραπέζι»;Χωρίς να το θέλει, ή μάλλον, χωρίς να το συνειδητοποιήσει,μου είχε αποκαλύψει μια μεγάλη αλήθεια: Κάποτε οιάνθρωποι προτιμούσαν να πιουν και να ξεφαντώσουν όχι στιςμικρές ιδιωτικές συντροφιές τους, αλλά στο κοινό ξεφάντωμαόλου του οικισμού, στον κοινό εορτασμό της Ανάστασης!21