Strategija razvoja nauke u BiH 2010.- 2015. - Univerzitet u Zenici

U BiH se često susreću pravna lica koja u svom nazivu imaju riječ „institut“, a ne ispunjavajuuvjete bavljenja naučnim radom prema postojećim zakonima o naučnoistraživačkoj djelatnosti. Tuse obično radi o želji osnivača da u cilju marketinške promocije firme istakne da je to preduzeće iliustanova od nekog posebnog značaja, dok se u opisu djelatnosti ne navodi da se bave nekomnaučnoistraživačkom aktivnošću pa su kao takvi upisani u sudski registar, ali ne i u registar naučnoistraživačkihustanova kod nadležnih ministarstava. Isto tako, postoje slučajevi da neko pravno licenosi naziv „institut“ i u opisu djelatnosti ima neku vrstu istraživanja i uvjetno govoreći „bavi“ senaučnim radom te je kao takvo i upisano u sudski registar, ali nije upisan u registarnaučnoistraživačkih ustanova. Takav „institut“ je, po pravilu, registriran na sudu prije donošenjazakona o naučnoistraživačkoj djelatnosti, i on nema zakonsku osnovu da participira unaučnoistraživačkim programima koji se finansiraju iz javnih sredstava pojedinih vlada. Međutim,bez obzira o kojem se institutu radi, da li je on ili nije registriran u nadležnom ministarstvu, zbognezavidne situacije po pitanju nauke i istraživanja u BiH, uglavnom se u njima obavljaju stručniposlovi različitih ispitivanja za potrebe privrede ili trgovine, izrada raznih rutinskih ekspertiza ielaborata, a u veoma malom broju slučajeva se tu radi o pravom naučnoistraživačkom radu.Generalni zaključak je da su u BiH naučnoistraživački instituti u kritičnom stanju po pitanju kadra,opreme, programa i finansijskih sredstava čak i za prostu reprodukciju.U Republici Srpskoj je trenutno u Registar naučnoistraživačkih institucija, koji se vodi uMinistarstvu nauke i tehnologije, upisan 21 institut koji ispunjava uvjete za obavljanjenaučnostraživačke djelatnosti u skladu sa Zakonom o NID, i to: četiri javna instituta koje jeosnovala Republika (Vlada Republike Srpske), jedanaest instituta u sklopu javnih univerziteta(fakulteta), dva instituta u sklopu privatnih univerziteta i četiri instituta u privatnom vlasništvu.U Federaciji BiH u ovom momentu djeluje prema podacima dobijenih od javnih univerzitetaoko 20 instituta u sklopu fakulteta ili univerziteta i desetak instituta u svojstvu samostalnih pravnihsubjekata. Problem evidencije ovih instituta je znatno složeniji nego u RS, jer potrebno licenciranjei upis u registar naučnoistraživačkih institucija nije izvršen.4.4.4 Internet i IKTU posljednje vrijeme zabilježen je trend povećanja upotrebe informacionih tehnologija uistraživačkim institucijama u Bosni i Hercegovini, mada brzina napretka nije zadovoljavajuća.Internet konekcije u BiH su uspostavljene relativno kasno (većinom zbog utjecaja rata), iznačajnijeg napretka dugo nije bilo ni u kvalitetu Internet konekcija niti u istraživačkim iedukacijskim mrežama. Iako uglavnom sve istraživačke i edukacijske institucije posjedujusavremenu računarsku opremu, njen tačan broj nije poznat. Oko 60% visokoškolskih institucijaposjeduje računare i pristup Internetu, što nije u skladu sa upotrebom informacionih tehnologija usličnim institucijama u razvijenim zemljama. Uvođenje Interneta u BiH 2006.godini iznosilo je oko17,7% populacije, odnosno manje od 800.000 ljudi je koristilo Internet. Ovaj postotak je sličanglobalnom prosjeku u 2006.godini, gdje je približno 16,7% ili 1 milijarda Internet korisnika širomsvijeta. Inače to ne odgovara EU prosjeku od 51,3% ili oko 253 miliona Internet korisnika u 2007.godini.Imajući u vidu činjenicu da informacione i komunikacione tehnologije (IKT) postaju ključnifaktori kompetitivnosti, kao i generator promjene prirode ekonomije trećeg milenijuma, Svjetskiekonomski formu (WEF) već osam godina publikuje Globalni IT izvještaj, odnosno rangira zemljepo tzv. indeksu spremnosti za umrežavanje (Networking Readiness Index – NRI).Tabela IV-9. Kretanje indeksa spremnosti BiH za umrežavanje u periodu od četiri godine upoređenju sa drugim zemljama28