Strategija razvoja nauke u BiH 2010.- 2015. - Univerzitet u Zenici

Članom III Ustava BiH uređene su nadležnosti i odnosi između institucija BiH i entiteta.Nadležnost države u pogledu pravnog reguliranja naučnoistraživačke djelatnosti nije izričitonavedena, čime je, izuzev u pogledu ispunjenja međunarodnih obaveza, ustanovljenapretpostavljena nadležnost u korist entiteta. Situaciju čini još komplikovanijom činjenica, daistovjetna odredba postoji i u Ustavu FBiH, što znači da ovlaštenje za normativno uređenje oblastinauke ovdje pripada kantonima. Dodatni problem predstavlja okolnost da nadležni organi u većinikantona na području Federacije BiH nadležnost tretiraju isključivo kao pravo, ali ne i obavezu zapostupanje, te su do danas propise u ovoj oblasti donijeli samo Sarajevski i Tuzlanski kanton. Uonim kantonima u kojima nisu doneseni propisi o nauci, primjenjuje se Zakon onaučnoistraživačkoj djelatnosti («Službeni list SR BiH», broj 38/90).U Republici Srpskoj naučnoistraživački sektor i njegova djelatnost su uređeni inoviranimZakonom o naučnoistraživačkoj djelatnosti („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 112/07), kaodjelatnost od općeg interesa za RS.Primjetno je da navedeni zakonski propisi, i pored određenih općeprihvaćenih rješenja idefinicija, različito uređuju pojedina pitanja iz oblasti nauke i naučnoistraživačkog rada. Ovo seposebno odnosi na nazive, minimalne uvjete, organe i procedure za izbor u istraživačka i naučnazvanja. Slična situacija je i u pogledu ispunjavanja minimalnih uvjeta za osnivanje i početak radapravnih lica koja obavljaju naučnoistraživačku djelatnost. Zakon o naučnoistraživačkoj djelatnostiRS precizira i načelno definira vrste i način rada organizacija u oblasti naučnoistraživačkedjelatnosti i tehnološkog razvoja ( instituti različitog tipa, naučnotehnološki park i dr.).Okvirni zakon o osnovama naučno-istraživačke djelatnosti i koordinacija unutrašnje imeđunarodne naučno-istraživačke saradnje Bosne i Hercegovine, utvrđuje posebni interes u oblastinauke i tehnologije u BiH, osnovna načela naučnoistraživačke djelatnosti, ostvarivanjemeđunarodne naučno-istraživačke saradnje i naučno-istraživačke saradnje unutar BiH, načinostvarivanja koordinacije institucija nadležnih za oblast nauke i tehnologije, formiranje Vijeća zanauku BiH, kao i koordinacija informacionim sistemom za oblast naučnoistraživačke djelatnosti uBiH.Naučnoistraživačka djelatnost u BiH, prema predloženom zakonu, predviđa se da se temeljina sljedećim načelima:a) slobodi i autonomiji stvaralaštva,b) konkurentnosti naučnih programa i projekata,c) primjeni međunarodnih standarda i međunarodnih mjerila kvaliteta u oblastinauke,d) decentraliziranom uređenju i policentričnoj organiziciji u oblasti nauke,e) javnosti rada i rezultata tog rada koji su podložni naučnoj i stručnoj kritici,f) etičnosti naučnika i istraživača,g) saradnji s domaćim i međunarodnim institucijama u oblasti nauke i istraživanjah) povezanosti sa sistemom visokog obrazovanja,i) zaštiti intelektualnog vlasništva, ljudskih prava, te lične i opće sigurnosti,j) brizi za održiv razvoj i zaštitu životne sredine,k) potrebama privrednog i društvenog razvoja,l) podsticanju i uvažavanju specifičnosti nacionalnog sadržaja.Donošenje predmetnog zakona značajno je s obzirom na izraženu želju BiH da se u ovojoblasti aktivno uključi u sprovođenje politika Evropske unije i time uđe u Evropski istraživačkiprostor i izgradi strukturu koja zadovoljava evropske standarde.Nauku i naučnoistraživački rad također fragmentarno, nekim svojim članovima, uređuju ipojedini posebni zakoni na različitim nivoima (npr. Zakon o visokom obrazovanju, o arhivskojdjelatnosti, o muzejskoj djelatnosti, itd.).42