Gündem Güncel

MAKALE
KULLUĞUMUZU TEST EDEN DEĞER
İYİLİK
Yunus ÖZDAMAR
DİB Basılı Yayınlar Daire Başkanlığı
62
Kur’an-ı Kerim bir hayat kitabıdır. İçerisinde insana,
insanlığa hayat veren konular, hükümler
yer alır. Dünya hayatında insanı doğruya sevk
etmek için bilinmesi gereken konular, Kur’an
tarafından çeşitli yönleriyle ele alınır. Ayetlerde
farklı yönleriyle ele alınan konulardan biri de,
iyiliktir. Birçok ayette, iyiliğin kapsamına nelerin
dahil olduğundan bahsedilir. Allah Teala, iyiliği
en geniş anlamıyla “Allah’a, ahiret gününe, meleklere,
Kitap’a, peygamberlere inanan, O’nun
sevgisiyle, yakınlarına, yetimlere, düşkünlere,
yolculara, yoksullara ve köleler uğrunda mal
veren, namaz kılan, zekât veren ve söz verdiklerinde
sözüne vefa gösterenler, zorda, darda ve
savaş alanında sabredenlerdir.” 1 şeklinde tarif
eder. Bu tanım, iyiliğin genel anlamda iki boyutunu
bize özetler: Biri, iman ve itaat ile Allah
Teala’nın rızasına uygun kulluğumuz; diğeri ise,
ikram ve hasenat ile Rahman’ın kullarına yönelik
davranışlarımız. Başka bir ifadeyle, Allah
Teala’ya yaptığımız kulluk hususundaki sadâkatimiz,
diğeri ise O’nun kullarına, her çeşidiyle
yansıtabildiğimiz iyilikler.
Ayetin vurgu yaptığı iyilik, Hz. Adem’den
Hz. Muhammed’e (s.a.s) kadar gelen bütün pey-
1 Bakara, 2/177.
gamberlerin öncelikli tavsiyelerini ihtiva eder.
Kur’an ayrıca kıssalar yoluyla insanların Allah
Teala’dan gelen iyilik öğretisini daha kolay anlamaları
için sık sık bu tavsiyelere atıfta bulunur.
Bunu Peygamber ve diğer âbide şahsiyetlerin
yaşadıkları üzerinden anlatırken, onların iyiliği
hayatlarına ne şekilde tatbik ettiklerini, ona
hangi boyutuyla sahip çıktıklarını izah eder.
İyilikle ilgili bir hadisinde Allah Resûlü (s.a.s),
“Her iyilik/güzel iş sadakadır.” 2 buyurur. Efendimiz
(s.a.s) bu sözüyle, sadaka kavramına iyilik
çerçevesinde geniş bir anlam yükler. Öyle ki,
Allah Resulü, iyiliğin bir türü olan sadaka vermeyi,
“Vücuttaki bütün eklemler için her gün
sadaka vermek gerekir. Bineğine binmek isteyen
kişiye yardım etmek veya eşyasını bineğine
yüklemek sadakadır. Güzel söz ve namaza
giderken atılan her adım sadakadır. Yol göstermek
sadakadır.” 3 şeklinde çeşitlendirir.
Kur’an ayetlerine iyilik hakkındaki bu hadiste
yer alan tarif üzerinden baktığımızda, iyiliğin
bazı Peygamberlerin veya âbide şahsiyetlerin
hayatlarında nasıl karşılık bulduğunu daha açık
bir halde görürüz. Bazen halis bir niyet, bazen
2 Buhari, Edeb,33.
3 Buhârî, Cihâd, 72.