سال نجات از رکود
AyandeNegar_46
AyandeNegar_46
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
فروش نفت خام و گ<strong>از</strong> طبیعی حداقل ۷ تریلیون دالر درآمد برای دارندگان این منابع در سطح جهان - مشخصا برای<br />
عربستان سعودی، روسیه و برخی کشورهای دیگر- ایجاد میکند. بسیاری <strong>از</strong> این کشورها برای تغذیه اقتصادشان و<br />
برقراری ثبات در جامعهشان مستقیماً به سود حاصل <strong>از</strong> فروش نفت وابستهاند.<br />
کاهش قیمت نفت را مدت زیادی است که در سطح دنیا حس میکنیم. مثال<br />
اقتصاد کانادا در <strong>سال</strong> ۲۰۱۵ به خاطر سقوط شدید قیمت نفت دچار <strong>رکود</strong> شد.<br />
واقعیت این است که تغییر قیمت مواد اولیه و محصول نهایی به صورت دائمی<br />
رخ میدهد و اقتصاد جهان آنقدر پوستکلفت هست که در برابر این تغییرات<br />
<strong>از</strong> هم نپاشد. <strong>از</strong> سوی دیگر و به صورت کلی، نفت و مشتقاتش در حال حاضر<br />
سهمی رو به کاهش <strong>از</strong> هزینههای انرژی را به خود اختصاص میدهند. با وجود<br />
این، اگر جریان سرمایهگذاری جهانی به سمت شرایط غیرقابل پیشبینیتر<br />
حرکت کند، واحدهای پول وضعیت آسیبپذیرتری پیدا کنند و تغییر در<br />
درآمدها شدیدتر شود، عوامل دیگر هم تاثیرشان بیشتر خواهد شد. نفت هم<br />
<strong>از</strong> جمله آنهاست.<br />
اوضاع برای بعضیها سخت<br />
میشود<br />
یان برمر<br />
رئيس و موسس یوراسیا گروپ<br />
آیا اصالحات میخائیل گورباچف باعث <strong>از</strong> بین رفتن ثبات شوروی شد؟<br />
نه. آن اصالحات فقط باعث شد بیثباتیِ یخزدهی شوروی زودتر ذوب شود.<br />
این همان تاثیر نفت ارزان بر خاورمیانه است؛ بهخصوص در کشورهای عرب<br />
سنی که حکومتهای نفتی تلقی میشوند و دولتهایشان کامال بر عظمت<br />
منابع نفتشان تکیه کردهاند. این حکومتها مشروعیت داخلی چندانی ندارند،<br />
تمرکزشان روی مسئله امنیت خیلی باالست و اقدامات اصالحی اجتماعی،<br />
اقتصادی و سیاسی برایشان در اولویت قرار ندارد. اما واقعیت اینجاست که<br />
تمرکز آنها روی مسائل امنیتی قرار نیست تا ابد سایر مشکالت پنهان آنها را<br />
بپوشاند. نفت ارزان باعث میشود وضعیت برای آنها سختتر شود.<br />
نه، ت<strong>از</strong>ه باعث ثبات هم میشود<br />
یان سینسکی<br />
دبیر بخش انرژی و امنیت در نشریه پولیتیکو<br />
نه، قیمت پایین نفت باعث <strong>از</strong> بین رفتن ثبات جهانی نمیشود؛ بلکه<br />
حتی ثبات جهانی را تقویت هم میکند. البته قیمت ارزان نفت واقعا برای<br />
کشورهایی مثل روسیه، عربستان سعودی، ونزوئال، آنگوال و سایر ب<strong>از</strong>ارهای<br />
نوظهوری که بودجه خود را بر صادرات نفت بنا کردهاند، کابوس بزرگی است.<br />
اما هرچه درآمدهای آنها کم شود، حاکمان این کشورها مجبور میشوند روی<br />
نارضایتی مردم <strong>از</strong> کاهش بودجه و مسائل داخلی متمرکز شوند و فرصتشان<br />
برای دردسرس<strong>از</strong>ی در خارج <strong>از</strong> کشور کمتر میشود. روسیه یکی <strong>از</strong> کشورهایی<br />
است که بیشترین ضربه را خواهد خورد. اما عربستان سعودی هم شرایط<br />
سختی خواهد داشت چون تمایل زیادی دارد که بودجه دفاعی عظیم خود را<br />
هم حفظ کند. این بودجه، بیش <strong>از</strong> 10 درصد <strong>از</strong> تولید ناخالص داخلی عربستان<br />
سعودی را میبلعد. یکی <strong>از</strong> کشورهایی که اندکی پیش <strong>از</strong> تحول در قیمت<br />
نفت تا حدی به سمت نظام مالی منطقیتری حرکت کرده، ونزوئال است و<br />
ظاهرا کشورهایی مثل روسیه و عربستان سعودی هم چارهای جز حرکت به<br />
این سمت ندارند. بقیه کشورهای جهان در گذشته تصور میکردند انرژی ارزان<br />
را باید به عنوان عامل تقویت رشد اقتصادی خود در نظر بگیرند و در حال<br />
حاضر هم دلیلی ندارد که این فرضیه آنها را رد کنیم. رشد سریعترِ اقتصادی<br />
در کشورهای واردکننده انرژی در آفریقا و آسیا و همچنین اتحادیه اروپا، امريكا<br />
و ژاپن میتواند به معنای دنیایی باثباتتر باشد.<br />
ما باید استفاده خودمان را ببریم<br />
دبورا گوردون<br />
رئيس برنامه انرژی و اقلیم در موسسه کارنگی<br />
نفت را معموال قدرت مطلق جهانی میدانند. اما مشخص نیست که قیمت<br />
پایین )یا باالی( نفت خودش بهتنهایی میتواند عامل بیثباتی فزاینده جهانی<br />
باشد یا نه. درواقع میشود گفت آنچه که میتواند به بروز بیثباتی در جهان<br />
هم بینجامد، بروز »ناپایداری و بیثباتی« در ب<strong>از</strong>ار نفت است؛ و نه قیمت ارزان<br />
یا گران آن. اگر قیمت نفت در <strong>سال</strong>های آینده هم دائم باال و پایین برود، اصول<br />
اقتصادی، تکنولوژیکی و ژئوپلیتیکی زیاد به هم خواهند خورد.<br />
فروش نفت خام و گ<strong>از</strong> طبیعی حداقل ۷ تریلیون دالر درآمد برای<br />
دارندگان این منابع در سطح جهان - مشخصا برای عربستان سعودی، روسیه<br />
و برخی کشورهای دیگر- ایجاد میکند. بسیاری <strong>از</strong> این کشورها برای تغذیه<br />
اقتصادشان و برقراری ثبات در جامعهشان مستقیماً به سود حاصل <strong>از</strong> فروش<br />
نفت وابستهاند. با این اوصاف، مشخص است که تحوالت در صنعت نفت دنیا<br />
-که ارزش چند تریلیون دالری در سطح دنیا دارد- میتواند روی نفوذ سیاسی<br />
کشورهای نفتخیز تاثیر بگذارد. اما واقعیت این است که نفت تا ابد ارزان باقی<br />
نخواهد ماند. ب<strong>از</strong>ار هم این قاعده را نشان داده که هرچه قیمتش باال باشد،<br />
روزی قیمتش پایین میآید و برعکسش هم درست است. بنابراین، ب<strong>از</strong>ار نفت<br />
امروز دنیا در مرحله گذار است. شاید بهتر باشد ما <strong>از</strong> این فرصت استفاده کنیم<br />
و مالیات مناسبی روی آزاد کردن گ<strong>از</strong> کربن ببندیم. در این صورت وقتی ب<strong>از</strong>ار<br />
توانست به حال عادیاش برگردد، مجبور خواهد بود خودش را با مسئله توجه<br />
به تغییرات اقلیمی هم تطبیق بدهد. واقعیت این است که مسئله تغییرات<br />
اقلیمی خودش یکی <strong>از</strong> عوامل ایجاد بیثباتی در جهان خواهد بود و به همین<br />
خاطر، احتماال میتواند در آینده در قیمت نفت هم تاثیرگذار باشد.<br />
عربستان مثل شیر زخمی به<br />
خودش میپیچد<br />
کریستینا کاوچ<br />
دانشیار غیرمقیم در موسسه کارنگی اروپا<br />
نفت ارزان احتماال در <strong>سال</strong>های آینده در خاورمیانه و بهخصوص در<br />
منطقه خلیج فارس، مشکالت بیشتری به وجود خواهد آورد. در بسیاری<br />
<strong>از</strong> کشورهای حوزه خلیج فارس، شهروندان به یارانههای دولتی، مالیات کم<br />
و سایر امتی<strong>از</strong>های اقتصادی عادت کردهاند و آنها را همیشگی تلقی میکنند.<br />
اما اقتصادهای بهشدت وابسته به هیدروکربن - مثل امارات متحده عربی،<br />
عربستان سعودی، بحرین، عمان و قطر- در ماههای اخیر و پس <strong>از</strong> سقوط<br />
قیمت نفت شروع به کاهش یارانهها کردهاند. در این شرایط، قیمت برخی<br />
<strong>از</strong> مواد غذایی اساسی و قیمت سوخت حتی تا ۶۰ درصد افزایش پیدا کرده<br />
است. درواقع این کشورها دارند کمربندها را سفت میبندند و طبعا مردم<br />
که به وضعیت قبلی عادت دارند، <strong>از</strong> وضعیت جدید ناراضی خواهند بود. اما<br />
این مسئله جنبه دیگری هم دارد. آگاهی حکومتهای این منطقه <strong>از</strong> قدرت<br />
رو به کاهششان ممکن است تهدید بزرگی به همراه داشته باشد و آنها را به<br />
قیمت پایین<br />
نفت باعث <strong>از</strong><br />
بین رفتن ثبات<br />
جهانی نمیشود؛<br />
بلکه حتی ثبات<br />
جهانی را تقویت<br />
هم میکند. البته<br />
قیمت ارزان<br />
نفت واقعا برای<br />
کشورهایی مثل<br />
روسیه، عربستان<br />
سعودی،<br />
ونزوئال، آنگوال و<br />
سایر ب<strong>از</strong>ارهای<br />
نوظهوری که<br />
بودجه خود را بر<br />
صادرات نفت بنا<br />
کردهاند، کابوس<br />
بزرگی است<br />
آیندهنگر | tccim.ir | شماره چهلوششم، نوروز 87 1395
Change language